1, 2. Kansi ngati mukumana na mavuto muukwati niye kuti ukwati wakanga? Fotokozani.

CIKWATI ni mphaso yofumila kwa Mulungu. Cingapangishe munthu kunkhala na umoyo wosangalasha. Olo n’tetyo, banja iliyonse yukumana na mavuto. Nthawi ziyakine zingaoneke monga kuti mavuto yakasile lini. Ndipo mwanalume na mwanakazi angaleke kukondana monga ni mweenzocitila poyamba.

² Tufunika lini kudabwa ngati takumana na mavuto mu ukwati wasu. Kunkhala na mavuto mu ukwati kutanthauza lini kuti basi cikwati casu cakanga yai. Nangu mabanja amene okumana na mavuto akulu opeza njila yaangayasilizhyile koma soti mwaangatang’ishile ukwati wao. Kansi angacite tyani zamene izi?

3, 4. Kansi n’cinji cingacitike mu ukwati nthawi ziyakine?

³ Cikwati cupangisha ŵanthu aŵili osiyana pa zakukonda, zakuzonda, zoganiza koma soti kacitidwe ka vinthu kuti ankhale okatizhyana. Ayakine osiyana soti cinkhalidwe na kudela kwecikulila. Pofunika nthawi na nthina kuti ŵanthu m’cikwati aziŵane luweme na kuti akokwanisha kumvwishishana.

 ⁴ Nthawi ziyakine mwanalume olo mwanakazi angayambe kusamala ngako zofuna zake noyamba kuluŵa muyake. Zingankhale monga kuti ayamba kunkhala umoyo wayeka-wayeka. N’cinji cingaŵayavye kuti ankhale okatizhyana?

5. (a) N’cinji cingayavye kuti olungulana akonkhala okatizhyana? (b) Molingana na Aheberi 13:4, kansi tufunika kuciona tyani cikwati?

⁵ Yehova otipasa malangizo aweme ngako soti amene angayavye olungulana kunkhala okatizhyana. (Salimo 25:4; Yesaya 48:17, 18) “Ukwati unkhale wolemekezeka kwa onse.” (Aheberi 13:4) Cinthu camuona kuti ni colemekezeka cunkhala camtengo wapatali. Muciteteza na kucisunga luweme. Umu niye mwamene Yehova ofunila kuti tikoonela cikwati.

6. Kansi lemba ya Mateyu 19: 4-6 yutiuzhya kuti Yehova ouona tyani ukwati?

⁶ Yehova niye eyambisha cikwati. Yesu mwana wake elaŵila kuti: “Kansi muliyoŵelenge kuti amene eŵapanga poyambilila epanga mwanalume na mwanakazi nolaŵila kuti: ‘Pa cifukwa camene ici mwanalume akasiye ausuwake na amaiŵake noziphatika kuli mkazi wake, ndipo aŵili akankhale muŵili umozi’? Ndipo akankhale lini soti miŵili iŵili, koma muŵili umozi. Cinthu camene Mulungu wacimanga pamozi munthu asacilekanishe.” (Mateyu 19:4-6) Kufumila poyambilila, Yehova enzofuna kuti ukwati ukonkhalapo mpaka kale-kale. Enzofuna kuti ŵanthu m’banja, akonkhala okatizhyana, osangalala koma soti kunkhala pamozi mpaka kale-kale.

7. Kansi mwanalume na mwanakazi angatang’ishe tyani cikwati cao?

⁷ Lomba, ŵanthu mu ukwati okumana na mavuto ngako kupambana kale. Ndipo nthawi ziyakine angaone kuti angakwanishe lini kupilila, koma kungolekana. Kuziŵa mwamene Yehova oonela cikwati kungatiyavye.​—1 Yohane 5:3.

8, 9. (a) Fotokozani cifukwa cake ŵanthu olungulana ofunika kukonkha malangizo a Yehova. (b) Tingaoneshe tyani kuti ukwati ni wofunika ngako kuli seo?

⁸ Malangizo a Yehova ni oyavya nthawi zonse. Otilangiza kuti: “Ukwati unkhale wolemekezeka.” (Aheberi 13:4; Mlaliki 5:4) Ngati tumvwila malangizo a Yehova nangu kuti tukumana na mavuto niye kuti tingapindule.​—1 Atesalonika 1:3; Aheberi 6:10.

 ⁹ Cifukwa cakuti ukwati ni wofunika ngako, tufunika kupewa kucita olo kulaŵila vinthu vamene vingauononge. M’malo mwake tufunika kucita vinthu vamene vingatiyavye kuti tinkhale okatizhyana ngako na muyasu wa mu ukwati. Tingacite tyani vamene ivi?

10, 11. (a) Kansi m’maukwati ayakine muli mavuto otyani? (b)  Ndaŵa yanji tufunika kusamala na kalaŵilidwe kasu mu ukwati?

¹⁰ Pali njila zinyinji zamene munthu angakhumudwishile muyake wa mu ukwati. Tuziŵa kuti Akhristu ofunika lini kuniyata muyao wa mu ukwati, na manja olo na mau. Koma tingakhumudwishe muyasu wa mu ukwati na mau ŵasu. Mau angankhale cida. Mwanakazi muyakine elaŵila kuti: “Mulume wangu eniniyata na mau. N’zoona kuti niliye vilonda, koma mau ŵake onyoza monga akuti: ‘Naŵeŵa nawe!’ ‘niwe watyalatyala,’ esiya vilonda mumtima mwangu.” Munalume muyakine elaŵila kuti: “Mkazi wangu oninyoza nthawi zonse noniita mazina ayakine aliye ulemu.” Epitilizhya kuti: “Ningakwanishe lini kuwelezhya mau yeenzoninena. Niye cifukwa cake nulaŵila naye lini koma soti nuwela kung’anda mocelwa kufuma ku nchito. Nikumvwa luweme kunkhala ku nchito kupambana kuya ku ng’anda.” Kulaŵila monyoza koma soti mosaganizila n’kowanda ngako masiku ŵano.

¹¹ Mwanalume na mwanakazi ngati olaŵila mau okhazula ku muyake, opangisha vilonda mumtima vamene vutola nthawi kuti vipole. Yehova ofuna lini kuti mwanalume na mwanakazi akolaŵizhyana m’njila  yoteti. Kansi zingakwanishike kukhumudwisha muyanu wa mu ukwati koma mweo osaziŵa? Ngati kuti zamulaŵila zukhumudwisha muyanu, ko mungacinje?​—Agalatiya 5:15; ŵelengani Aefeso 4:31.

12. Kansi n’cinji cingaononge ushamwali wapakati pa munthu ali mu ukwati na Yehova?

¹² Mwamulaŵilila na muyanu wa mu ukwati kaya ni pagulu olo yai, zukhuza ushamwali wanu na Yehova. (Ŵelengani 1 Petulo 3:7.) Lemba ya Yakobo 1:26 yutikumbusha kuti: “Ngati munthu oziona kuti olambila Mulungu koma olamulila lini lilime yake niye kuti ozitalizhya wenye mumtima mwake, ndipo kulambila kwake kuliye phindu.”

13. Kansi ni mbali iyakine yotyani yatingakhumudwishile muyasu wa mu ukwati?

 ¹³ Pali mbali iyakine yamene olungulana ofunika kusamala ngako. Mwacisanzo, kansi muganiza kuti muyanu wa mu ukwati angamvwe tyani ngati mutaya nthawi itali na munthu muyakine? Payakine mungonkhala na munthu muyakine nthawi itali pa cifukwa coyenelela monga kuluta mu utumiki kapena kuŵayavya pa mavuto ayakine. Ko kucita izi kungakhuze muyanu wa mu ukwati? Mwanakazi muyakine elaŵila kuti: “Nikaona kuti mulume wangu olaŵizhyana na kalongosi muyakine wa mumpingo kwa nthawi itali, cuniŵaŵa ngako. Nuzimvwa kunkhala wosafunika.”

14. (a) Pa Genesis 2:24 tupezapo mfundo yofunika yotyani? (b) Kansi tufunika kuzikonsha konsho yotyani?

¹⁴ Akhristu tili na udindo kwa makolo koma soti akwasu na azilongosi mumpingo. Koma tikaloŵa m’banja udindo wasu ukulu unkhala pa mulume olo mkazi wasu. Yehova elaŵila kuti mwanalume “akaziphatike kuli mkazi wake.” (Genesis 2:24) Tufunika kudela nkhaŵa mwamene muyasu angakhuzikile. Zikonsheni kuti: ‘Kansi nupasa muyangu wa mu ukwati nthawi yokwanila? Ko numusamalila na kumuonesha cikondi cokwanila?’

15. Ndaŵa yanji Akhristu ofunika kupewa kukatizhyana ngako na munthu wamene ni mkazi olo mulume wao lini?

¹⁵ Kutandala ngako na munthu wamene ni mulume olo mkazi wasu lini kungalete mavuto m’cikwati. Tingayambe kukopana na munthu wamene uyo. (Mateyu 5:28) M’kuluta kwa nthawi mungacite cinthu camene cingasokoneze ukwati wanu.

16. Kansi Baibolo yutwala malangizo otyani pa ukwati?

¹⁶ Pavuli polaŵila kuti: “Ukwati unkhale wolemekezeka,” Baibolo yulaŵila kuti: “polala pa ŵanthu olungulana pankhale posaipishiwa, pakuti Mulungu akaweluze adama na acigololo.” (Aheberi 13:4 ) Liu yakuti polala yutanthauza kulalana kwa mulume na mkazi wake. (Miyambo 5:18) Kansi tingaoneshe tyani kulemekeza makonzedwe amene aŵa?

17. (a) Kansi masiku ŵano ŵanthu okuona tyani kucita cigololo? (b)  Akhristu ofunika kukuona tyani kucita cigololo?

¹⁷ Ŵanthu ayakine oganiza kuti paliye vuto kulalana na munthu wamene ni mkazi olo mulume wao lini. Tingayendele lini maganizo oteti. Yehova otiuzhya mosapita mbali kuti ozonda ciwelewele koma soti cigololo. (Ŵelengani Aroma 12:9; Aheberi 10:31; 12:29) Ngati tulalana na munthu wamene ni mkazi olo mulume wasu lini niye kuti tuipisha ukwati wasu. Kucita teti kungaoneshe kuti tulemekeza lini malamulo a Yehova ndipo tingaononge ushamwali wasu na yove. Tetyo tufunika kupewelatu vinthu vamene vingatisogolele kuti ticite ciwelewele. Izi zuyangizhyilapo kupewa maganizo aipa okhuza ŵanthu ayakine.​—Yobu 31:1.

18. (a) Ndaŵa yanji kucita cigololo kulingana na kulambila mafano? (b) Kansi Yehova okuona tyani kucita cigololo?

¹⁸ Mu nthawi ya Aisiraeli kucita cigololo yenze cimo ikulu ngako monga ni kulambila mafano. Cilango ca macimo onse aŵa aŵili cenze imfwa. (Levitiko 20:2, 10) Kucita cigololo na kulambila mafano kwenzolingana tyani? Ngati mu Isiraeli walambila mafano enzophwanya pangano yake yonkhala wokhulupilika  kwa Yehova. Kucita cigololo kwenze kuphwanya pangano yakuti ankhale wokhulupilika ku muyake wa mu ukwati. (Ekisodo 19:5, 6; Deuteronomo 5:9; ŵelengani Malaki 2:14.) Izi zuonesha kuti Mulungu kale enzoona kuti kulambila mafano yenze cimo ikulu ngako.

19. N’cinji cingatiyayve kuti tipewe kucita cigololo?

¹⁹ Tyani masiku ŵano? Nangu kuti tuyendela lini cilamulo ca Mose, kaonedwe ka Yehova pa nkhani ya cigololo kocinja lini. Monga ni mwatingalambilile lini mafano, tufunika lini kunkhala wosakhulupilika ku muyasu wa mu ukwati. (Salimo 51:1, 4; Akolose 3:5) Ngati tingacite tetyo niye kuti tulemekeza lini Mulungu na muyasu wa mu ukwati.​—Onani za Kosilizhyila 26.

20. Kansi nzelu zingakupindulisheni tyani?

²⁰ Kansi mungatang’ishe tyani cikwati canu? Mau a Mulungu olaŵila kuti: “Nzelu zumanga banja ya munthu, kuzindikila kupangisha kuti itang’e.” (Miyambo 24:3) Ng’anda ingankhale yozizila, yothuma, iliye kanthu, iweme, koma soti yotetezeka kulingana na zaangacite mwinekazi wa ng’anda. Cimozimozi na cikwati. Munthu wanzelu ocita vonse vaangakwanishe kuti cikwati cake cinkhale cotetezeka, ciweme koma soti cosangalasha.

21. Kansi kuziŵa zinthu kungayavye tyani kuti banja iŵe yotang’a?

²¹ Polaŵila za ng’anda, Baibolo yulaŵila kuti: “Kuziŵa vinthu kucitisha kuti vipinda va ng’anda vizule na katundu wamtengo wapatali koma soti vosangalasha.” (Miyambo 24:4) Zamuphunzila m’mau a Mulungu zingapangishe  kuti banja yanu inkhale luweme. (Aroma 12:2; Afilipi 1:9) Ngati muŵelenga Baibolo olo vofalisa vasu pamozi, mukokambilana mwamungaseŵenzeshele zamuphunzila. Mukopeza mpata wamungaoneshele cikondi na ulemu, kuwamilana mtima na kukatizhyana. Mukosenga kwa Yehova kuti akuyavyeni kukulisha minkhalidwe ingatang’ishe ukwati wanu koma soti kuti mukokondana ngako na muyanu.​—Miyambo 15:16, 17; 1 Petulo 1:7.

22. Ndaŵa yanji tufunika kuonesha cikondi na ulemu kuli muyasu wa mu ukwati?

²² Tufunika kucita vilivonse vatingakwanishe kuti tikoonesha cikondi na ulemu ku muyasu wa mu ukwati. Cikwati casu cinkhale cotang’a, kupambana vonse cikondweleshe Yehova.​—Salimo 147:11; Aroma 12:10.