Malamulo a Mulungu ozikiwa pa mfundo zake. Mfundo zamene izi ni cendi catupeza m’Baibolo. Zutiyavya kuziŵa mwakuganizila koma soti mwakumvwila Mulungu pa nkhani zosiyanasiyana. Zutiyavya soti kupanga zosankha pa umoyo wasu nocita zinthu zoyenela. Zutiyavya soti makamaka pa nkhani zamene paliye malamulo acindunji opezeka m’Baibolo.

▸ Mutu 1, ndime 8

Kumvwila Yehova kutanthauza kunkhala wokonzeka kucita zilizonse zakutisenga kuti ticite. Yehova ofuna kuti tikomumvwila cifukwa comukonda. (1 Yohane 5:3). Ngati tumvwila Yehova, tikokonkha malamulo ŵake nthawi zonse. Tikokwanisha kucita teti olo kuti zinthu zivute tyani. N’cinthu ciweme kumvwila Yehova lomba cifukwa otiphunzisa mwatingankhalile na umoyo uweme koma soti otilonjeza madaliso anyinji kusogolo.​—Yesaya 48:17.

▸ Mutu 1, ndime 10

Yehova epasa munthu aliyense ufulu wolisankhila zocita na kupanga zosankha. Aliyotipange monga ni maloboti. (Deuteronomo 30:19; Yoswa 24:15). Tingaseŵenzeshe ufulu wasu popanga zosankha ziweme koma ngati tusamala lini tingapange zosankha ziipa. Kunkhala na ufulu wolisankhila zocita kutipasa mpata wosankha kunkhala wokhulupilika kwa Yehova. Ngati tunkhala okhulupilika, tuonesha kuti tumukonda.

▸ Mutu 1, ndime 12

Yehova otiikila mfundo za minkhalidwe iweme pa umoyo wasu. Kupitila m’Baibolo tingaphunzile mfundo zamene izi koma soti  mwazingatiyavyile pa umoyo wasu. (Miyambo 6: 16-19; 1 Akorinto 6: 9-11) Mfundo zamene izi zutiyavya kuziŵa kaganizidwe ka Mulungu pa nkhani ya ciweme na ciipa. Zutiyavya soti kuziŵa mwatingaoneshele cikondi, mwatingapangile zosankha ziweme na mwatingaoneshele cifundo ku ŵanthu. Nangu kuti mfundo zakuyendela ŵanthu zucinjacinja, mfundo za minkhalidwe iweme zucinja lini. (Deuteronomo 32:4-6; Malaki 3:6) Ngati tuzikonkha, zingatiteteze mwamuŵili na mwamaganizo.

▸ Mutu 1, ndime 17

Cikumbumtima ni umunthu wa mkati wamene utiyavya kuziŵa kuti zatucita olo zatufuna kucita ni ziipa olo ni ziweme. Yehova epasa aliyense mphaso yamene iyi. (Aroma 2: 14, 15) Kuti cikumbumtima citisogolele luweme, tufunika kuciphunzisa mfundo za minkhalidwe iweme za Yehova. Ngati tacita zamene izi, zingatiyavye kuti tipange zosankha zamene zingakondweleshe Mulungu. (1 Petulo 3:16) Cikumbumtima cingaticenjeze ngati tufunopanga cosankha ciipa, koma soti cingatipangishe kumvwa cisoni ngati tapanga cosankha ciipa. Cikumbumtima nthawi ziyakine cingafooke, koma na thandizo ya Yehova cingatang’e soti. Cikumbumtima ciweme cingapangishe munthu kunkhala na mtendele wa m’maganizo, nonkhala wolemekezeka.

▸ Mutu 2, ndime 3

Kuyopa Mulungu kutanthauza kumukonda, kumulemekeza nopewa kucita zinthu zamene zingamukalipishe. Kuyopa Mulungu kutiyavya kuti tikocita zinthu ziweme nopewa kucita zinthu ziipa. (Salimo 111:10) Kutiyavya kuti tikomvwila mosamala zilizonse zamene Yehova angatiuzhye. Kutiyavya soti kusunga malonjezo ŵasu cifukwa cakuti tumulemekeza. Kuyopa Yehova kukhuza kaganizidwe kasu, mwatucitila zinthu na ŵanthu ayakine, na zosankha zatupanga siku iliyonse.

▸ Mutu 2, ndime 9

Kulapa kuyangizhyilapo kumvwa cisoni cifukwa ca zolakwa zawacita munthu. Ŵanthu amene okonda Yehova okumvwa cisoni ngati azindikila kuti zinthu zaacita ni zosakatizhyana na mfundo za m’Baibolo. Ngati talakwisa zinthu, tufunikila kusenga Yehova kuti atikhululukile poseŵenzesha nsembe ya dipo ya Yesu. (Mateyu 26:28; 1 Yohane 2: 1, 2) Ngati talapa mofumila pansi pa mtima noleka kucita vinthu viipa, tingankhale na cidalilo cakuti Yehova atikhululukile. Izi zutipangisha kunkhala omasuka noleka kuziimba mlandu pa zinthu ziipa zetecita kale. (Salimo 103:10-14; 1 Yohane 1:9; 3:19-22). Tufunika kuphunzilapo kanthu pa zolakwa zetecita kale. Tufunika soti kucinja kaganizidwe kasu nonkhala mokatizhyana na mfundo za Yehova.

▸ ▸ Mutu 2, ndime 18

Ngati munthu wacita cimo ndipo ofuna lini kulapa, koma soti ofuna lini kukonkha mfundo za Yehova, ocosewa mumpingo. Ngati munthu wacosewa, tufunika lini kukatizhyana naye olo kulaŵizhyana naye. (1 Akorinto 5:11; 2 Yohane 9-11). Kucosa munthu mumpingo kuteteza zina ya Yehova koma soti mpingo. (1 Akorinto 5:6) Kucosa munthu mumpingo ni cilango camene cingayavye munthu wolapa kuti awelele kwa Yehova.​—Luka 15:17.

▸ Mutu 3, ndime 19

Yehova otikonda ndipo ofuna kutiyavya. Cifukwa ca zamene izi, otipasa malangizo na uphungu kupitila m’Baibolo koma soti kupitila muli atumiki ayasu. Pofwana kuti nise ŵanthu aliye ungwilo, tufunikila cithandizo ca Yehova. (Yeremiya 17:9) Ngati tulemekeza ŵanthu amene aikiwa na Yehova kuti atisogolele, tuonesha kuti tumulemekeza ndipo nise ofunishisha kumumvwila.​—Aheberi 13:7.

▸ Mutu 4, ndime 2

Pofwana kuti tiliye ungwilo, n’cinthu cosavuta kunkhala ozikonda na ozikuzhya. Yehova oyembekezela kuti tinkhale ozilesha. Ngati tayamba kuganizila kukula kwa Yehova, zingatiyavye kunkhala olicefya. (Yobu 38:1-4) Njila iyakine yamene ingatiyavye kunkhala olicefya ni kuganizila zofuna za ayakine noŵafunila ziweme m’malo moganizila zofuna zasu. Ngati munthu ni wozikuzhya, oziona kunkhala wofunika ngako kupambana ayakine. Munthu wolicefya ozifufuza moona mtima noona zofooka zake koma soti zinthu zakucita luweme. Ovomelezhya mosavuta ngati walakwisa zinthu, opepesa koma soti olondela malangizo na uphungu. Munthu wolicefya odalila Yehova ndipo okonkha malamulo a Yehova.​—1 Petulo 5:5.

▸ Mutu 4, ndime 4

Ulamulilo ni ufulu wouzhya ŵanthu zocita koma soti wopanga zosankha. Yehova niye ali na ulamulilo uliye malile kululu na pacalo conse. Cifukwa niye elenga zinthu zonse, ni wamphamvu ngako m’cilengedwe conse. Oseŵenzesha ulamulilo m’njila yotipindulisha. Yehova epasa ŵanthu udindo kuti akotiyavya notisamalila. Mwacisanzo, wapasa udindo makolo na akulu mumpingo. Tufunika soti kumvwila olamulila aboma. (Aroma 13: 1-5; 1 Timoteyo 5: 17) Koma ngati malamulo ya ŵanthu yosushana na malamulo ya Mulungu, tumvwila Mulungu osati ŵanthu. (Machitidwe 5: 29) Ngati tumvwila ŵanthu amene aikiwa na Yehova kuti atisogolele, tuonesha kuti tumulemekeza.

▸ Mutu 4, ndime 7

Yehova oseŵenzesha akulu, amene ni akwasu aciziŵiso kuti asamalile mpingo. (Deuteronomo 1: 13; Machitidwe 20:28) Analume amene aŵa otiyavya kuti tinkhale pa ushamwali wotang’a na Yehova.  Otiyavya soti kuti tikokwanisha kumulambila mwamtendele na mwadongosolo. (1 Akorinto 14:33, 40) Kuti akulu aikiwe pa udindo mosogolelewa na mzimu utuŵa, ofunika kukwanilisha ziyeneleso za m’Baibolo. (1 Timoteyo 3: 1-7; Tito 1: 5-9; 1 Petulo 5:2, 3) Cifukwa cakuti tukhulupilila gulu ya Mulungu, tumvwila akulu nokatizhyana nao.​—Salimo 138:6; Aheberi 13:17.

▸ Mutu 4, ndime 8

Yehova wapasa makolo udindo wosamalila ŵana koma soti ŵanthu apamlyango. Baibolo yulaŵila kuti mwanalume ni mutu wabanja. Ngati m’banja muliye atata, mwanakazi niye mutu wabanja. Udindo wa mutu wabanja uyangizhyilapo kusakila zofunika za banja monga vakulya, vovwala koma soti malo onkhala. N’cinthu cofunika ngako kuti mutu wabanja ukoyavya banja yonse kuti ikolambila Yehova. Mwacisanzo, ofunika kuoneshesha kuti banja yonse yupezeka pa misonkhano monkhazikika, kulalikila uthenga uweme na kuphunzila Baibolo pamozi. Mutu wabanja ofunika kusogolela popanga zosankha za banja. Nthawi zonse oyesayesa kutolela cisanzo ca Yesu conkhala wodekha koma soti wacifundo osati wankhanza. Zamene izi zuyavya kuti m’banja munkhale cikondi, kuti onse m’banja azimvwe kunkhala otetezeka koma soti notang’isha ushamwali wao na Yehova.

▸ Mutu 4, ndime 12

Bungwe Yolamulila ni gulu ya analume amene ali na ciyembekezo cakuya kululu, amene oseŵenzeshewa na Yehova kusogolela gulu yake. M’nthawi ya atumwi, Yehova enzoseŵenzesha bungwe yolamulila kusogolela mipingo Yacikhristu polambila koma soti pa nchito yolalikila. (Machitidwe 15:2) Masiku ŵano, akwasu otumikila mu Bungwe Yolamulila osogolela noteteza ŵanthu a Mulungu. Kuti apange cosankha, odalila cisogozo ca m’Mau a Mulungu na mzimu utuŵa. Yesu elaŵila kuti gulu ya analume amene aŵa ni “kapolo wokhulupilika na wanzelu.”​—Mateyu 24:45-47.

▸ Mutu 4, ndime 15

Nthawi ziyakine azilongosi angafunike kucita zinthu zamene zufunika kucitiwa tyala na akwasu mumpingo. Pocita nchito zamene izi ofunika kuvwala cinthu kumutu kuti aoneshe kulemekeza makonzedwe a Yehova. Koma ofunika tyala kuvwala cinthu ku mutu pa zocitika ziyakine. Mwacisanzo, kalongosi angavwale cinthu kumutu posogoza phunzilo ya Baibolo ngati pali mulume wake olo mkwasu wobatizika.​—1 Akorinto 11:11-15.

▸ Mutu 4, ndime 17

Monga Akhristu, tutolamo lini mbali mu nkhani za ndale. (Yohane 17:16) Atumiki a Yehova ocilikiza Ufumu wa Mulungu. Molingana na Yesu, tutolamo lini mbali m’zocitika za m’calo.

Yehova etilamula kuti tufunika ‘kugonjela nomvwila maboma koma soti olamulila.’ (Tito 3:1, 2; Aroma 13:1-7) Koma malamulo a Mulungu otiuzhya kuti tufunika lini kupaya munthu. Tetyo cikumbumtima ca Mkhristu cingamulole lini kuyocita nkhondo. Ngati Mkhristu ali na mwai wosankha nchito ziyakine zosakhuzana na usoja, ofunika kuganizila ngati cikumbumtima cake cingamulole kukata nchito yamene iyo.

Tulambila Yehova cifukwa niye etilenga. Nangu kuti tulemekeza zizindikilo za calo, tulambila lini fulagi olo kuimba nyimbo ya fuko. (Yesaya 43:11; Danieli 3:1-30; 1 Akorinto 10:14) Atumiki a Yehova oona kuti n’cinthu lini ciweme kuvotela cipani ciliconse olo kuvotela munthu aliyense. Tucita izi cifukwa cakuti tesankha kale kunkhala ku mbali ya Ufumu wa Mulungu.​—Mateyu 22:21; Yohane 15:19; 18:36.

▸ Mutu 5, ndime 2

Calo culimbikisha kuti ŵanthu akoyendela maganizo a Satana. Kaganizidwe kamene aka ni kowanda ngako pakati pa ŵanthu amene  okonda lini Yehova, koma soti amene onyalanyaza mfundo zake. (1 Yohane 5:19) Maganizo aŵa koma soti zocita za ŵanthu amene ali na maganizo amene aŵa niye zayulaŵila Baibolo kuti mzimu wa calo. (Aefeso 2:2) Atumiki a Yehova oyesayesa kuti asatolele mzimu wa calo. (Aefeso 6:10-18) Koma soti tukonda mfundo za Yehova ndipo tuyesayesa kukonkha maganizo ŵake nthawi zonse.

▸ Mutu 5, ndime 7

Mpatuko utanthauza kucita zinthu zosushana na mfundo za m’Baibolo. Ŵanthu ampatuko opondokela Yehova na Yesu wamene ni Mfumu ya Ufumu wa Mulungu. Ŵeve oyesayesa kusonkhezela ayakine kuti ankhale ku mbali yao. (Aroma 1:25) Ofuna kucitisha ŵanthu olambila Yehova kuti akokaikila zinthu zakuphunzila. Ŵanthu ayakine mumpingo woyambilila Wacikhristu eyamba mpatuko, ndipo nangu masiku ŵano ŵanthu oteti aliko. (2 Atesalonika 2:3) Ŵanthu okhulupilika kwa Yehova okatizhyana lini na ampatuko. Tingalole lini kuŵelenga olo kumvwishila ku vinthu vofumila kuli ampatuko cifukwa cocita navo cidwi olo kusonkhezelewa na ayakine. Nise okhulupilika kwa Yehova ndipo tufuna kulambila yove tyala.

▸ Mutu 5, ndime 9

Pa nthawi yamene Aisiraeli enzokonkha Cilamulo ca Mose, enzosenga Yehova kuti aŵakhululukile macimo ŵao. Enzotwala nsembe zaunga, mafuta koma soti nyama ku kacisi. Zamene izi zenzokumbusha Aisiraeli kuti Yehova ni wokonzeka kuŵakhululukila aliyense payeka koma soti monga mtundu. Pavuli pakuti Yesu watwala moyo wake monga nsembe yophimba macimo ŵasu, nsembe zophimba macimo zeleka kukata nchito. Yesu etwala nsembe yangwilo “kamozi tyala.”​—Aheberi 10:1, 4, 10.

▸ Mutu 7, ndime 6

Pa nthawi yamene Aisiraeli enzokonkha Cilamulo ca Mose, enzololewa kulya nyama. Elamuliwa soti kuti akotwala nsembe za nyama. (Levitiko 1:5, 6) Koma Yehova eŵalesha kucitila nkhanza vinyama. (Miyambo 12:10) Ndipo m’Cilamulo mwenze malamulo amene enzoteteza vinyama kuti osati vikocitiliwa nkhanza. Aisiraeli elamuliwa kuti akosamalila luweme viŵeto.​—Deuteronomo 22:6, 7.

▸ Mutu 7, ndime 6

Vigawo va milopa. Milopa yupangiwa na vigawo 4 vikulu-vikulu vamene ni maselo asweta, maselo atuŵa, maselo oyavya kuti milopa yakokatana, na manzi ya m’milopa. Vigawo vikulu-vikulu vamene ivi vingagaŵiwe kunkhala tuvigawo twa milopa. *

Akhristu okana kuikiwa milopa olo vigawo vake vikulu-vikulu. Koma, ko ofunika kulondela thandizo ya mankhwala yofumila ku vigawo va milopa? M’Baibolo muliye malangizo acindunji pa nkhani yamene iyi. Tetyo Mkhristu aliyense ofunika kusankha yeka mokatizhyana na cikumbumtima cake cophunzisiwa luweme.

Akhristu ayakine okana kulondela vigawo vonse va milopa na vitontho-vitontho kumo. Ove oganiza kuti Cilamulo camene Mulungu etwala kwa Aisiraeli cenzonena kuti milopa yonse yamene yafuma ku nyama ‘ikotiliwa pansi.’​—Deuteronomo 12:22-24.

Koma ayakine oona lini tetyo. Cikumbumtima cao cuŵalola kulondela tuvigawo tuyakine twa milopa. Ove oona kuti tuvigawo tutontho-tutontho twa milopa tupanamila lini moyo wa nyama kwayafumila milopa.

Ngati mupanga zosankha pa nkhani ya tuvigawo twa milopa, mukoganizila makonsho aya:

•   Ko nuzindikila kuti kukana tuvigawo tonse twa milopa kutanthauza kuti ningalondele lini mankhwala ayakine amene ali na tunthu tuyakine twa m’milopa tolimbana na matenda, olo twamene tuyavya milopa kukatana kuti yasiye kucuca?

• Ko ningaŵafotokozele tyani adokotala cifukwa cake nuvomelezhya, olo kukana kuseŵenzesha tuvigawo tutontho-tutontho twa milopa?

Thandizo ya kucipatala. Monga Akhristu, tutwala lini milopa olo kusunga milopa yasu kuti ikaseŵenzeshewe pocita opaleshoni. Nthawi ziyakine madokotala osewenzesha milopa ya munthu wolwala pofuna kumuyavya . Mkhristu aliyense ofunika kusankha yeka mwamene milopa yake ingaseŵenzeshewele pa nthawi ya opaleshoni, popima matenda olo potwala thandizo iliyonse. Pa nthawi yocita opaleshoni, milopa ya wolwala yangafumyiwe m’muŵili mwa wolwala kwa kanthawi.​—Kuti muziŵe zinyinji, onani Nsanja ya Olonda ya October 15, 2000, mapeji 30-31.

Mwacisanzo, akaliyocita opaleshoni osungunula milopa. Njila yamene iyi oiseŵenzesha pofumya milopa m’muŵili mwa wolwala  akangosala patontho kucitiwa opaleshoni, ndipo opasiwa vinthu voyavya kuti milopa iyangizhyilike. Milopa oiwezhyelesha m’muŵili mwa wolwala mkati mwa opaleshoni olo pavuli pake.

Njila iyakine yakuseŵenzesha, ni kuteteza kuti milopa isataike ngako. Poseŵenzesha njila iyi, milopa ya wolwala yamene yataika pocita opaleshoni oyapompa noyawezhyelesha m’muŵili mwa wolwala nthawi yamene iyo, olo akangosilizhya kucita opaleshoni.

Madokotala osiyana mwakucitila zamene izi. Tetyo Mkhristu akaliyovomelezhya kucitiwa opaleshoni, kupimiwa matenda olo kulandila thandizo iliyonse, ofunika kumvwisha luweme mwakuseŵenzeshela milopa.

Mukaliyolondela thandizo kucipatala yamene yuyangizhyilapo kuikiwa milopa yanu, mufunikila kuganizila makonsho aŵa:

• Ngati ayakine mwa milopa yangu ayafumya m’muŵili wangu ndipo yaleka kuyenda kwa kanthawi, ko cikumbumtima cangu cinganilole kuona milopa yamene iyi kunkhala mbali ya muŵili wangu? Kansi angafunike lini ‘kutiliwa pansi’?​—Deuteronomo 12:23, 24.

• Ko cikumbumtima cangu cophunzisiwa luweme cinganivutishe ngati pocita opaleshoni, milopa yangu ayapatusha, kuyasakaniza na mankhwala ayakine noyawezhyelesha soti m’muŵili mwangu?

• Kansi nuzindikila kuti kukana njila zonse za kucipatala zokhuza milopa yangu, kutanthauza kuti nilole lini kupima milopa, kuyasefa  olo kuseŵenzesha makina amene okata nchito monga mtima na mapwapwa?

Mukaliyopanga cosankha cokhuza vigawo va milopa na thandizo yoseŵenzesha milopa yanu, mufunika kusenga malangizo a Yehova nofufuza m’zofalisa. (Yakobo 1:5, 6) Pavuli pake, tufunika kuseŵenzesha cikumbumtima casu cophunzisiwa luweme popanga cosankha. Tufunika lini kukonsha ayakine zaangacite ngati kuti zaŵacitikila, olo kulola ayakine kuti atisankhile zocita.​—Aroma 14:12; Agalatiya 6:5.

▸ Mutu 7, ndime 11

Kunkhala atuŵa kutanthauza kuti nkhalidwe yasu na zocita zasu zikonkhala zituŵa kwa Mulungu. Kunkhala na minkhalidwe ituŵa kuyangizhyilapo kusamala na zatuganiza, zatulaŵila na zatucita. Yehova otilamula kuti tikopewa mtundu uliwonse wa ciwelewele. (Miyambo 1:10; 3:1) Tufunika kusimikizhya kukonkha malamulo a Yehova olo kuti tikaliyokumana na ciyeso camene cingaticitishe kucita vinthu viipa. Tufunika kupempha Mulungu kuti atiyavye kunkhala na maganizo atuŵa koma soti tufunika kunkhala ofunishisha kukana minkhalidwe iipa.​—1 Akorinto 6:9, 10, 18; Aefeso 5:5.

▸ Mutu 8, ndime 11

Nkhalidwe yotailila yuyangizhyilapo kulaŵila koma soti kuphwanya malamulo a Mulungu mwadala. Munthu wocita zamene izi ooneshelatu kuti olemekeza lini malamulo a Mulungu. Ngati pali umboni wakuti munthu ali na nkhalidwe yotailila, angafunikile komiti yaciweluzo. Vinthu viipa vuyangizhyilapo vilivonse viipa vaangacite munthu. Molingana na kukula kwa cimo yawacita munthu, angafunikile komiti yaciweluzo.​—Agalatiya 5:19-21; Aefeso 4:19; kuti muziŵe zinyinji, onani “Mafunso Ocokela kwa Owelenga” mu Nsanja ya Olonda ya July 15, 2006

▸ Mutu 9, ndime 7; Mutu 12 ndime 10

Yehova ofuna kuti kulalana kukocitika pakati pa ŵanthu olungulana tyala, monga njila yooneshelana cikondi. Koma ngati mwanakazi olo mwanalume oseŵenzesha viwalo vake vofisika kuti akhutilishe cilakolako cake colalana, niye kuti oseŵenzesha mphaso yolalana m’njila yolakwika. Ngati munthu ocita nkhalidwe iyi, ushamwali wake na Yehova ungasokonezeke. Nkhalidwe iyi ingapangishe kuti munthu ankhale na cilakolako ciipa colalana, ndipo angayambe kuona kulalana m’njila yosayenela. (Akolose 3:5) Ngati munthu oyesayesa kuti aleke nkhalidwe iyi koma cumuvuta, ofunika lini kutaya mtima. (Salimo 86:5; 1 Yohane 3:20) Ngati muli na vuto iyi, mufunika kupemphela kwa Yehova mofumila pansi pamtima kuti akuyavyeni. Mukopewa kuonelela vinthu voonesha cinthaku vamene vingakupangisheni kuti muyambe kuganizila pa nkhani yolalana. Mungauzhye makolo ŵanu Acikhristu, olo ayanu amene ni okhwima mwauzimu amene olemekeza malamulo a Yehova. (Miyambo 1:8, 9; 1 Atesalonika 5:14; Tito 2:3-5) Nkhalani osimikizhya kuti Yehova oyamikila ngako soti kuyesayesa kwanu kuti munkhale atuŵa.​—Salimo 51:17; Yesaya 1:18.

▸ Mutu 9, ndime 9

Cipali ni kulungula anakazi aŵili olo kupitililapo. Yehova epanga ukwati kuti ukonkhala pakati pa mwanalume na mwanakazi. Mu nthawi ya Aisiraeli, Mulungu enzolola kuti analume akolungula mwanakazi m’mozi olo kupitililapo. Koma ici cenze lini colinga ca Yehova coyambilila. Masiku ŵano, Yehova olola lini kuti analume akolungula cipali. Mwanalume ofunika kunkhala na mwanakazi m’mozi tyala. Naye mwanakazi ofunika kunkhala na mwanalume m’mozi.​—Mateyu 19:9; 1 Timoteyo 3:2.

▸ Mutu 10, ndime 12

Yehova ofuna kuti mwanalume na mwanakazi akonkhala pamozi kwa moyo wao wonse. (Genesis 2:24; Malaki 2:15, 16; Mateyu 19:3-6; 1 Akorinto 7:39) Koma olola tyala kusuzulana ngati muyakine wacita cigololo. Nangu kuti zoteti zacitika, Yehova opasa mphela ufulu kwa  munthu wamene walakwiliwa kusankha kusuzula muyake wamulakwila olo yai.​—Mateyu 19:9.

Akhristu ayakine asankha kupatukana na muyao wa muukwati olo kuti paliye cifukwa ca cigololo. (1 Akorinto 7:11) Pa zocitika zafotokozewa pansi apa Mkhristu angasankhe kupatukana.

• Kusasamalila banja mwadala: Ngati mwanalume mwadala okana kusamalila banja kufwika pakuti banja yusoŵa cakulya na ndalama.​—1 Timoteyo 5:8.

• Nkhanza: Ngati m’mozi mwa olungulana ocitila nkhanza muyake kufwika pakuti moyo wa muyake uli pangozi.​—Agalatiya 5:19-21.

• Ngati ushamwali wa munthu na Yehova uli pangozi: Mwanalume olo mwanakazi olesha muyakine kutumikila Yehova.​—Machitidwe 5:29.

▸ Mutu 11, ndime 19

Tonse tufunika kuyamikiliwa nolimbikishiwa. (Miyambo 12:25; 16:24) Tingalimbikishane notonthozana na mau acikondi koma soti aweme. Mau oteti angayavye akwasu na azilongosi kupilila nopitilizhya kutumikila Yehova nangu kuti okumana na mavuto akulu. (Miyambo 12:18; Afilipi 2:1-4) Ngati munthu ooneka kuti wavutika maganizo, tufunika kumumvwishila mwaulemu noyesayesa kumvwishisha mwakumvwila. Kucita tetyo kungatiyavye kuziŵa zatingalaŵile koma soti mwatingamuyavyile. (Yakobo 1:19) Tiyeni tinkhale na colinga coŵaziŵa luweme akwasu na azilongosi kuti tiziŵe zakufunikila. Tikacita izi tingaŵayavye kulolesha kwa Mulungu wamene otilimbikisha na kutitonthoza.​—2 Akorinto 1:3, 4; 1 Atesalonika 5:11.

▸ Mutu 12, ndime 16

M’Baibolo muliye malamulo acindunji pankhani yokhuza maukwati. Miyambo na malamulo zusiyanasiyana kulingana na malo. (Genesis 24:67; Mateyu 1:24; 25:10; Luka 14:8) Cofunika ngako  paukwati ni malonjezo ŵakupanga okwatilana kwa Yehova. Ŵanthu anyinji okwatilana osankha kuti ayao na abanja ŵao ankhalepo popanga malonjezo na pa nkhani ya m’Baibolo ya ukwati yolaŵiliwa na mkulu. Ngati akonza zakuti ankhale na phwando, cili kuli okwatilana kusankha mtundu wa phwando yakufuna pavuli pa mwambo wa ukwati. (Luka 14:28; Yohane 2:1-11) Zilizonse zangasankhe okwatilana zokhuza phwando ya ukwati wao, ofunika kuoneshesha kuti zilemekeze Yehova. (Genesis 2:18-24; Mateyu 19:5, 6) Mfundo za m’Baibolo zingaŵayavye kupanga zosankha ziweme. (1 Yohane 2:16, 17) Ngati okwatilana asankha kuti pa phwando ya ukwati wao pakankhale walwa, ofunikila kuoneshesha kuti akakwanishe kuyanganila luweme. (Miyambo 20:1; Aefeso 5:18) Ndipo ngati asankha kuti pakankhale nyimbo olo zosangulusha, ofunika kuoneshesha kuti zikatwale ulemelelo kwa Yehova. Akhristu olungulana ofunika kuika maganizo pa ushamwali wao na Mulungu, m’malo moika maganizo ŵao pa siku ya ukwati wao.​—Miyambo 18:22; kuti mumvwe zinyinji, onani Nsanja ya Olonda ya October 15, 2006, mapeji 18-23, 23-27, 28-31.

▸ Mutu 13, ndime 18

Tufunishisha kupanga zosankha ziweme zozikiwa pa mfundo za m’Baibolo. Mwacisanzo, Mkhristu angaitiwe na muyake wa mu ukwati kuti akalye cakulya na akwake amene ni Mboni lini pa holide yacikunja. Ngati zacitika teti, ko mungacite cinji? Ngati cikumbumtima canu cukulolani kuluta, mufunika kumufotokozela muyanu kuti ngati pakacitike miyambo yacikunja pa cakulya camene ico, mukatoleko lini mbali. Mufunika kuganizila ngati ayakine angakhumudwe ngati mwaluta ku cakulya camene ico.​—1 Akorinto 8:9; 10:23, 24.

Ngati munthu wamene ekulembani nchito wakupasani mphaso pa nthawi ya cikondwelelo ciyakine, ko mungaikane? Mungakane olo kulondela kulingana na mwakuionela ekulembani nchito. Ko oona mphaso yamene iyo monga mbali ya cikondwelelo? Olo ni njila yooneshela  kuyamikila? Kuganizila mbali zamene izi kungakuyavyeni kulondela mphaso yamene iyo olo kukana.

Munthu muyakine angakupaseni mphaso pa nthawi ya holide nolaŵila kuti: “Nuziŵa kuti mukondwelela lini holide, koma nufuna kukupasani tyala mphaso iyi.” Payakine munthu wamene uyo wangokuwamilani tyala mtima. Kansi pali cifukwa coganizila kuti ofuna kuyesa cikhulupililo canu kuti muciteko cikondwelelo ca holide? Pavuli poganizila izi, cili kuli mweo kusankha kuvomela mphaso yamene iyo olo kuikana. Tufuna kunkhala na cikumbumtima ciweme noonesha kuti nise okhulupilika kwa Yehova pa zilizonse zatingasankhe.​—Machitidwe 23:1.

▸ Mutu 13, ndime 22

Kusiyana maganizo kungankhale lini nkhani ikulu ngati mwalaŵizhyana kamangu koma soti mwamtendele. (Mateyu 5:23-26) Cinthu cofunika ngako kuli Akhristu ni kutwala ulemelelo kwa Yehova nocitisha kuti mpingo unkhale wokatizhyana.​—Yohane 13:34, 35; 1 Akorinto 13:4, 5.

Ngati Akhristu asiyana maganizo pa nkhani ya malonda, ofunika kuyesayesa kusilizhya nkhani m’malo motwalana kukhoti. Lemba ya 1 Akorinto 6:1-8 yufotokoza za kutwalana kukhoti pa milandu ya pakati pa Akhristu. Kutwala akwasu kukhoti kungaipishe zina ya Yehova na mpingo. Pa Mateyu 18:15-17 pali masitepu atatu amene Akhristu ofunika kutola ngati asiyana maganizo. (1) Coyamba ofunika kuyesa kusilizhya nkhani paŵeve ŵeka. (2) Ngati njila yoyamba iliyoseŵenze, angasenge munthu wokhwima mwauzimu mumpingo kuti aŵayavye. (3) Ngati mpoyenelela, angatwale nkhani iyi ku bungwe ya akulu kuti aisamalile. Ngati zinthu zafwika apa, akulu angaseŵenzeshe mfundo za m’Baibolo kuti ayavye okhuziwa kuti asilizhye nkhani mwamtendele. Ngati ŵanthu okhuziwa ofuna lini kukonkha mfundo za m’Baibolo, angafunike komiti ya ciweluzo.

 Nthawi ziyakine tingafunikile thandizo pankhani zamalamulo. Izi ni nkhani monga; kusuzulana, kusunga ŵana, kulipila ndalama munthu wasuzuliwa, kulipiliwa na kampani ya inshuwalansi, kusalipila nkhongole, na kusiyana maganizo pankhani yogaŵana cuma camasiye. Mkhristu akaluta kukhoti kuti apeze thandizo pa nkhani izi, niye kuti aliyophwanye malangizo a mtumwi Paulo.

Ngati nkhani ni zikulu monga kulala munthu mwacikakamizo, kucitila mwana nkhanza, kuniyata munthu, kuiŵa olo kupaya munthu, niye kuti Mkhristu wamene angatwale nkhani zamene izi kukhoti olo kupolisi aliyocite zosiyana na malangizo a mtumwi Paulo.

▸ Mutu 14, ndime 14

Kuyambila m’munda wa Edeni, Satana wankhala oyesayesa kutalizhya ŵanthu wenye. (Genesis 3:1-6; Chivumbulutso 12:9) Oziŵa kuti akasokoneza maganizo ŵasu, tingayambe kucita vinthu viipa. (2 Akorinto 4:4; Yakobo 1:14, 15) Yove oseŵenzesha ndale, cipembezo, zamalonda, zosangulusha, maphunzilo apalulu na zinthu ziyakine zinyinji kuti alimbikishe maganizo ŵake olakwika kuti akooneka monga ni abwino.​—Yohane 14:30; 1 Yohane 5:19.

Satana oziŵa kuti ali tyala na kanthawi katontho. Tetyo ocita zilizonse zaangakwanishe kuti asokoneze ŵanthu anyinji. Makamaka ofuna kusoŵesha ŵanthu amene otumikila Yehova. (Chivumbulutso 12:12) Ngati tusamala lini, patontho-patontho Maleŵaniya angayambe kusokoneza maganizo ŵasu. (1 Akorinto 10:12) Mwacisanzo, Yehova ofuna lini kuti ukwati ukosila. (Mateyu 19:5, 6, 9) Koma ŵanthu anyinji masiku ŵano oona ukwati monga ni cinthu camaseŵela koma soti cosavuta kusila. Mafilimu anyinji na mapulogilamu a pa TV olimbikisha maganizo amene aŵa. Tetyo tufunikila lini kulola maganizo yakuyendela ŵanthu anyinji m’calo pa nkhani ya ukwati kutikhuza.

Njila iyakine yamene Satana oseŵenzesha kuti atisokoneze ni mwa kulimbikisha mzimu wozidalila. (2 Timoteyo 3:4) Ngati tusamala  lini, tingaleke kulemekeza ŵanthu amene asankhiwa na Yehova kuti atisogolele. Mwacisanzo, mkwasu angakane malangizo ofumila kuli akulu mumpingo. (Aheberi 12:5) Payakine kalongosi angayambe kukaikila makonzedwe a Yehova okhuza umutu m’banja.​—1 Akorinto 11:3.

Tetyo tufunika lini kulola Maleŵaniya kusokoneza maganizo ŵasu. Koma tufuna kutolela kaganizidwe ka Yehova noika ‘maganizo ŵasu pa vinthu vakululu.’​—Akolose 3:2; 2 Akorinto 2:11.

▸ Mutu 16, ndime 9

Tonse tufuna kunkhala na thanzi iweme ndipo tikalwala tufuna kulondela thandizo iweme ya mankhwala. (Yesaya 38:21; Maliko 5:25, 26; Luka 10:34) Masiku ŵano, pali njila zinyinji zoyavyila olwala zakuseŵenzesha madokotala na ŵanthu ayakine. Ngati tufuna thandizo ya mankhwala, tufunika kukonkha mfundo za m’Baibolo. Tufunika kukumbukila kuti ni Ufumu wa Mulungu tyala wati ukasilizhye matenda. Tetyo tufunika lini kuika ngako maganizo pa thanzi yasu nonyalanyaza kulambila Yehova.​—Yesaya 33:24; 1 Timoteyo 4:16.

Tufunika kusamala kuti tipewe thandizo ya mankhwala yamene yukatizhyana na mphamvu ya viŵanda. (Deuteronomo 18:10-12; Yesaya 1:13) Tikaliyolondela mankhwala alionse, tufunika kuziŵa zenezene zokhuza mankhwala amene ao. (Miyambo 14:15) Tisaluŵe kuti Satana angaseŵenzeshe njila zovuta kuzizindikila kuti ticite zinthu zokatizhyana na zamizimu. Ngati tuona kuti mankhwala ayakine okatizhyana na zamizimu, zingankhale luweme kuyapewa.​—1 Petulo 5:8.

▸ Mutu  16, ndime 18