1. Kansi Petulo ecitanji pavuli pakuti Yesu wamuyavya kukata nsomba mozizwisa?

 PETULO eyesa kukasha nsomba usiku wonse, koma aliyokasheko. Yesu emuuzhya kuti: “Kankhila boti konoka, ndipo muponye maneti ŵanu kuti mukashe nsomba.” (Luka 5:4) Olo kuti enze ekaikila ngati angakasheko nsomba, Petulo ecita zecimuuzhya Yesu. Yove na analume ŵeenze nao ekasha nsomba zinyinji ngako cakuti maneti eyamba kung’ambika. Pecizindikila kuti ici cenze cozizwisa, ove “edabwa ngako.” Petulo elaŵila kuti: “Asikulu, cokani pali neo, cifukwa n’ne munthu wocimwa.” (Luka 5:​6-9) Cuoneka kuti Petulo ezimvwa kuti enze wosafunikila kunkhala pafupi na Yesu.

2. Ndaŵa yanji ni cinthu cofunika kuganizila cisanzo ca Petulo?

² Petulo elaŵila cendi—enze “munthu wocimwa.” Malemba oonesha kuti nthawi ziyakine enzolaŵila nocita vinthu vamene pavuli pake enzoziimba navo mlandu. Kansi namwe nthawi ziyakine mukumvwa monga ni mwecimvwila Petulo? Kansi pali cifooko olo nkhalidwe iyakine iipa yamwankhala muyesayesa kuongolela kwa nthawi itali? Ngati n’tetyo, kuphunzila cisanzo ca Petulo kungakulimbikisheni. Ndaŵa yanji? Ganizilani izi: Kuti efuna, Yehova sembe aliyolole kuti volakwa va Petulo vilembewe m’Baibo. Koma yove elola kuti vilembewe na colinga cakuti tiphunzilepo kanthu. (2 Tim. 3:​16, 17) Kuphunzila za munalume uyu wamene enze na vifooko ndipo enzokumvwa monga ni mwatumvwila seo, kutiyavya kuona kuti Yehova otiyembekezela lini kucita vinthu mwangwilo. M’malo mwake, ofuna kuti tikoyesayesa kupitilizhya kunkhala okhulupilika mosasamala kanthu za vifooko vasu.

3. Ndaŵa yanji tufunika kupitilizhya kunkhala okhulupilika?

 ³ Ndaŵa yanji tufunika kupitilizhya kuyesayesa kunkhala okhulupilika? N’cifukwa cakuti ngati tuyesayesa kucita cinthu ciyakine, posilizhyila pake, tukwanisha kucicita bwino-bwino. Mwacisanzo, ngati munthu muyakine ofuna kuphunzila molizhyila banjo, zingatole nthawi itali kuti aziŵe. Pa nthawi yakuphunzila, angolakwisa zinthu ziyakine. Koma ngati opitilizhya kuyesayesa, angakwanishe kuongolela. Ndipo olo pavuli pakuti waona kuti waziŵa molizhyila banjo, nthawi ziyakine angolakwisa mphela zinthu ziyakine. Olo n’tetyo, ofunika lini kufooka. M’malo mwake, ofunika kupitilizhya kuyesayesa kuti aongolele. Molingana na izi, olo pavuli pakuti taona kuti takwanisha kugonjesa cifooko ciyakine, nthawi ziyakine tingawezhyepo soti. Koma tufunika kupitilizhya kuyesayesa kuti tiongolele. Tonse tulaŵila olo kucita vinthu vamene pavuli pake tuziimba navo mlandu. Koma ngati tufooka lini, Yehova atiyavye kuti tikwanishe kuongolela patontho-patontho. (1 Pet. 5:10) Lomba, tiyeni tilaŵizhyane cisanzo ca Petulo pa nkhani yopitilizhya kuyesayesa kunkhala okhulupilika. Cifundo cecimuonesha Yesu mosasamala kanthu za vinthu vecilakwisa, cingatisonkhezele kuti nase tipitilizhye kutumikila Yehova.

4. Molingana na Luka 5:​5-10, kansi Petulo ekamba kuti enze munthu wotyani, koma Yesu emulimbikisha tyani?

⁴ Malemba olaŵila lini cifukwa cake Petulo ekamba kuti enze “munthu wocimwa” olo macimo yeenzoganizila. (Ŵelengani Luka 5:​5-10.) Koma payakine penze zinthu ziyakine zeenze elakwisa. Yesu eziŵa kuti Petulo ecita wowa payakine cifukwa cakuti ezimvwa kuti enze wosafunika. Koma Yesu eziŵa soti kuti Petulo angakwanishe kunkhala wokhulupilika. Tetyo, mwacikondi emuuzhya kuti “usacite wowa.” Cidalilo ceenze naco Yesu pa Petulo, cecinja umoyo wa Petulo. Pavuli pake, Petulo na mkwake Andireya esiya nchito yao yokasha nsomba nonkhala okonkha a Mesiya. Izi zecitisha kuti Yehova aŵadalise m’njila zinyinji.—Mko. 1:​16-18.

5. Kansi Petulo edalisiwa tyani cifukwa cakuti aliyolole maganizo olakwika kumukangisha kukonkha Yesu?

⁵ Monga wokonkha wa Khristu, Petulo enze na zokumana nazo zinyinji zosangalasa. Mwacisanzo, eona pamene Yesu enzopolesha olwala, kucosa viŵanda noukisha akufwa. b (Mat. 8:​14-17; Mko. 5:​37, 41, 42) Eona soti mensomphenya ocitisha cidwi okhuza udindo wa Yesu wa msogolo monga Mfumu ya Ufumu wa Mulungu. Petulo aliyoluŵe cocitika ici. (Mko. 9:​1-8; 2 Pet. 1:​16-18) Kuti Petulo aliyonkhale wokonkha wa Yesu, sembe aliyoone zonse izi.  Mosakaikila, yove esangalala kuti aliyolole maganizo olakwika kumukangisha kulandila madaliso a Yehova.

6. Kansi Petulo egonjesa vifooko vake vonse pa nthawi imozi? Fotokozani.

⁶ Mosasamala kanthu za vinthu veciona na kumvwa, Petulo epitilizhya kulimbana na vifooko vake. Ganizilani visanzo ivi. Yesu peciŵauzhya kuti avutike nopaiwa monga ni mweyelaŵilila Malemba, Petulo emuzuzula. (Mko. 8:​31-33) Mowelezhyawelezhya, Petulo na atumwi ayakine enzokonda kukangana pa nkhani yakuti ni ŵani enze mkulu pakati pao. (Mko. 9:​33, 34) Pa usiku wakuti mailo Yesu apaiwe, Petulo etenda kwatu munthu muyakine. (Yoh. 18:10) Pa usiku umozimozi, cifukwa coyopa ŵanthu, katatu konse Petulo ekana shamwali wake Yesu kuti enzomuziŵa lini. (Mko. 14:​66-72) Izi zecitisha kuti Petulo alile moŵaŵiwa mtima.—Mat. 26:75.

7. Kansi Petulo epasiwa mwai wotyani pavuli pakuti Yesu waukishiwa?

⁷ Yesu aliyomusiye mtumwi wake wamene enze evutika maganizo. Pavuli pakuti waukishiwa, yove esimikizhyila Petulo kuti enze akalumukonda. Yesu esenga Petulo kuti molicefya atumikile monga mciŵeta wa mbelele zake. (Yoh. 21:​15-17) Ndipo Petulo enze wokonzeka kucita zecimuuzhya Yesu. Tetyo, yove enze m’mozi mwa ŵanthu oyambilila kuzozewa na mzimu utuŵa pa Pentekosite ku Yerusalemu.

8. Kansi ni colakwa cotyani cecicita Petulo ku Antiokeya?

⁸ Olo pavuli pakuti wankhala Mkhristu wozozewa, Petulo enzofunikila mphela kulimbana na vifooko vake. Mu 36 C.E., Mulungu etuma Petulo kuluta ku ng’anda kwa Koneliyo wamene enze lini Myuda. Ndipo Mulungu ezoza Koneliyo na mzimu utuŵa. Izi zeoneshelatu kuti “Mulungu aliye sankho” na kuti ŵanthu amene enze lini Ayuda enze na mwai wonkhala mbali ya mpingo wacikhristu. (Mac. 10:​34, 44, 45) Pavuli pa izi, Petulo eyamba kulyela pamozi na ŵanthu amene enze lini Ayuda, cinthu camene m’nthawi zakuvuli enzocicita lini. (Aga. 2:12) Koma Akhristu ayakine aciyuda enzoona kuti Ayuda enzofunika lini kulyela pamozi na ŵanthu amene enze lini Ayuda. Ayakine mwa Akhristu amene enze na maganizo aŵa peciwela ku Antiokeya, Petulo eleka kulyela pamozi na akwake amene enze lini Ayuda. Payakine ecita izi cifukwa coyopa kukhumudwisha Akhristu aciyuda. Mtumwi Paulo eona cinyengo ici ndipo ezuzula Petulo pamenso pa ŵanthu. (Aga. 2:​13, 14) Mosasamala kanthu za colakwa ici, Petulo eyesayesa kupitilizhya kutumikila Yehova mokhulupilika. Kansi n’cinji cemuyavya?

9. Kansi Yohane 6:​68, 69 yuonesha tyani kukhulupilika kwa Petulo?

⁹ Petulo enze wokhulupilika ndipo aliyolole ciliconse kumukangisha kupitilizhya kukonkha Yesu. Mwacisanzo, eonesha kukhulupilika kwake pa nthawi yamene Yesu elaŵila mau ayakine amene ophunzila ŵake aliyomvwishe. (Ŵelengani Yohane 6:​68, 69.) Ophunzila ŵake ayakine eleka kumukonkha Yesu akaliyomukonsha olo kuyembekezela kuti afotokoze tanthauzo ya zinthu zecilaŵila. Koma Petulo aliyocite izi cifukwa enzoziŵa kuti ni Yesu tyala enze na “mau a moyo wosasila.”

10. Kansi Yesu eonesha tyani kuti enzodalila Petulo? (Onani soti cithunzithunzi.)

¹⁰ Yesu aliyomusiye Petulo. Pa usiku wosilizhyila wa moyo wake pacalo, Yesu eziŵa kuti Petulo na atumwi ayakine amusiye yeka. Olo n’tetyo, enze na cidalilo cakuti Petulo awelele kuli yove nopitilizhya kumutumikila mokhulupilika. (Luka 22:​31, 32) Yesu enzomvwisha kuti “mzimu ni wofunishisha koma muŵili ni wofooka.” (Mko. 14:38) Tetyo, olo kuti Petulo emukana kuti enzomuziŵa lini, Yesu aliyomusiye.  Pavuli pakuti waukishiwa, Yesu eonekela kuli Petulo ndipo cuoneka kuti pa nthawi iyi Petulo enze yeka. (Mko. 16:7; Luka 24:34; 1 Akor. 15:5) Ganizilani tyala mwamene izi zelimbikishila Petulo wamene enze na cisoni cifukwa ca zinthu zecicita.

11. Kansi Yesu esimikizhyila tyani Petulo kuti Yehova akomusamalila?

¹¹ Yesu esimikizhyila Petulo kuti Yehova akomusamalila. Pavuli pakuti waukishiwa, Yesu eyavya Petulo na atumwi ayakine kukasha soti nsomba mozizwisa. (Yoh. 21:​4-6) Mosakaikila, cozizwisa ici cesimikizhyila Petulo kuti Yehova akomupasa zofunikila za pa umoyo. Payakine ekumbukila mau a Yesu akuti Yehova akotipasa zonse zofunikila ngati ‘tuika Ufumu pasogolo.’ (Mat. 6:33) Izi zeyavya Petulo kuika nchito yolalikila pasogolo, osati nchito yokasha nsomba. Tetyo, elalikila motang’a mtima pa siku ya Pentekosite mu 33 C.E., ndipo eyavya ŵanthu anyinji kuvomelezhya uthenga uweme. (Mac. 2:​14, 37-41) Pavuli pake, eyavya Asamariya na ŵanthu ayakine amene enze lini Ayuda kuphunzila zokhuza Khristu nonkhala okonkha ŵake. (Mac. 8:​14-17; 10:​44-48) Mosakaikila, Yehova eseŵenzesha Petulo m’njila yapadela pofuna kuleta ŵanthu osiyanasiyana mumpingo.

12. Kansi kukumbukila cisanzo ca Petulo kungatiyavye tyani kugonjesa vifooko vatankhala tulimbana navo kwa nthawi itali?

¹² Yehova angatiyavye kuti tipitilizhye kunkhala okhulupilika. N’cendi kuti kucita izi kungankhale kovuta, makamaka ngati tankhala tulimbana na vifooko viyakine kwa nthawi itali. Nthawi ziyakine tingaone kuti vifooko ivi ni vovuta ngako kupambana veenze navo Petulo. Koma Yehova angatipase mphamvu kuti tisafooke. (Sal. 94:​17-19) Mwacisanzo, mkwasu muyakine enzocita za uhomo kwa vyaka vinyinji akaliyophunzila cendi. Koma pavuli pakuti waphunzila cendi, yove ecinja umoyo wake ndipo eyamba kukonkha mfundo za m’Baibo. Olo n’tetyo, nthawi ziyakine enzolimbana na vilakolako ivi viipa. Kansi n’cinji cemuyavya kuti asafooke? Yove efotokoza kuti: “Yehova otitang’isha.” Ndipo eyangizhyilapo kuti: “Na mzimu wa Yehova . . . , naphunzila kuti n’zokwanishika [kupitilizhya] kuyenda m’cendi . . . Yehova waniseŵenzesha ndipo mosasamala kanthu za kusoŵa ungwilo kwangu, opitilizhya kunitang’isha.”

13. Molingana na Machitidwe 4:​13, 29, 31, kansi tingatolele tyani cisanzo ca Petulo? (Onani soti cithunzithunzi.)

¹³ Monga ni mwataonela, Petulo elakwisa zinthu ziyakine cifukwa coyopa ŵanthu. Koma  cifukwa cakuti esenga Yehova kuti amuyavye kunkhala wotang’a mtima, Petulo ekwanisha kucita zinthu motang’a mtima. (Ŵelengani Machitidwe 4:​13, 29, 31.) Nase tingagonjese wowa wasu. Ganizilani zecitikila mkwasu Horst peenze wacilumbwana. Yove enzonkhala ku Germany. Pa Nkhondo Yaciŵili ya Pacalo Conse, ŵanthu anyinji enzofunika kuseŵenzesha moni wapadela wamene wenzotanthauza kuti “Hitler mpulumusi wasu.” Olo kuti mkwasu Horst enzoziŵa kuti moni uyu wenze wolakwika, yove enzoukamba cifukwa coyopa matica ŵake na ayake a m’kilasi. M’malo momuzuzula, makolo ŵake epemphela naye pamozi nosenga Yehova kuti amuyavye kunkhala wotang’a mtima. Cifukwa ca thandizo ya makolo ŵake nodalila Yehova, posilizhyila pake mkwasu Horst ekwanisha kunkhala wotang’a mtima. Pavuli pake, yove elaŵila kuti: “Yehova aliyonisiye.” c

14. Kansi aciŵeta acikondi angayavye tyani ŵanthu ofooka?

¹⁴ Yehova na Yesu angatisiye lini. Pavuli pakuti wakana Khristu, Petulo enzofunika kupanga cosankha cofunika ngako mu umoyo wake. Enzofunika kusankha kaya kunkhala wophunzila wa Khristu olo yai. Yesu esenga Yehova kuti cikhulupililo ca Petulo cisafooke. Yesu euzhya Petulo za pemphelo iyi ndipo emuuzhya kuti pavuli pake akatang’ishe akwake. (Luka 22:​31, 32) Ganizilani tyala mweenzolimbikishiwila Petulo akakumbukila mau aŵa a Yesu. Nase ngati tufuna kupanga cosankha cofunika ngako mu umoyo wasu, Yehova angaseŵenzeshe aciŵeta acikondi kuti atiyavye kupitilizhya kunkhala okhulupilika. (Aef. 4:​8, 11) Mkulu muyakine wamene watumikila kwa vyaka vinyinji wa zina yakuti Paul opeleka citonthozo mwa njila iyi. Yove osenga ŵala amene enze efooka kuti aganizile mwamene Yehova eŵaletela m’gulu yake. Pavuli pake, oŵasimikizhyila kuti cikondi cokhulupilika ca  Yehova cingalole lini kuti afooke. Yove elaŵila kuti, “Naona ŵanthu anyinji amene enze efooka opitilizhya kutumikila Yehova mokhulupilika moyavyiwa na yove.”

15. Kansi cisanzo ca Petulo na mkwasu Horst cuonesha tyani kuti mau opezeka pa Mateyu 6:33 ni acendi?

¹⁵ Monga ni mwamene Yehova eyavyila Petulo na atumwi ayakine kupeza zosoŵa zamuŵili, nase angatiyavye kupeza zosoŵa zamuŵili ngati tuika Ufumu wa Mulungu pasogolo mu umoyo wasu. (Mat. 6:33) Pavuli pa Nkhondo Yaciŵili ya Pacalo Conse, mkwasu Horst watomolewa lombapano eganiza zoyamba kucita upainiya. Yove enze wosauka ndipo enzokaikila ngati angakwanishe kupeza ndalama zamene zingamuyavye kupitilizhya kucita upainiya. Kansi ecitanji? Yove eganiza zoyesa Yehova. Tetyo, etolamo mbali mu nchito yolalikila kwa wiki yonse pamene woyanganila dela enzocezesa mpingo wao. Kosilizhyila kwa wiki edabwa ngako, woyanganila dela pecimupasa emvulupu mwamene mwenze ndalama ndipo aliyomuuzhye kuti ni ŵani emupasa ndalama izi. Ndalama izi zenze zokwanila kumucilikiza kucita upainiya kwa miyezi inyinji. Mphaso iyi yemusimikizhyila kuti Yehova akomusamalila. Tetyo, eseŵenzesha umoyo wake wonse poika Ufumu wa Mulungu pasogolo.—Mal. 3:10.

16. Ndaŵa yanji n’cinthu copindulisha kuphunzila zinyinji zokhuza Petulo na zecilemba m’makalata ŵake?

¹⁶ N’zoonekelatu kuti Petulo esangalala ngako kuti Yesu aliyomusiye. Khristu epitilizhya kuphunzisa Petulo kuti ankhale mtumwi wokhulupilika koma soti cisanzo cabwino kuli Akhristu. Pali zinyinji zatingaphunzilepo tikaona mwamene Yesu ephunzisila Petulo. Petulo elemba ziyakine mwa mfundo zeciphunzisiwa na Yesu m’makalata aŵili yecilembela mipingo ya m’vyaka 100 voyambilila. Makalata aŵa ni mbali ya Baibo. M’nkhani yokonkhapo, tikalaŵizhyane mfundo zitontho kufumila m’makalata aŵa noona mwatingaziseŵenzeshele masiku ŵano.