1. Nthawi itontho mtumwi Petulo akaliyokufwa, kansi Yehova emuseŵenzesha tyani?

 MTUMWI Petulo etumikila Yehova mokhulupilika kwa vyaka vinyinji. Mwacisanzo, enzoyenda na Yesu pa nchito yolalikila, eyambisha nchito yolalikila ku ŵanthu amene enze lini Ayuda, ndipo pavuli pake eyamba kutumikila m’bungwe yolamulila. Cakosilizhyila kwa umoyo wake, Yehova emupasa nchito iyakine yakuti acite. Ca m’ma 62 mpaka 64 C.E., euzhyiliwa kuti alembe makalata aŵili amene ni mabuku a m’Baibo ya 1 na 2 Petulo. Yove enze na ciyembekezo cakuti makalata aŵa akayavye Akhristu pavuli pakuti wamwalila.—2 Pet. 1:​12-15.

2. Ndaŵa yanji makalata ya Petulo yelembewa pa nthawi yabwino?

² Petulo elemba makalata ŵake pa nthawi yamene okhulupilila ayake enzokumana na “mayeselo osiyanasiyana.” (1 Pet. 1:6) Ŵanthu aipa enzoyesa kuleta viphunziso vawenye koma soti minkhalidwe iipa mumpingo. (2 Pet. 2:​1, 2, 14) Ndipo Akhristu amene enzonkhala ku Yerusalemu enze esala patontho kuti akumane na “masilizhyilo a vinthu vonse,” amene enze kuonongewa kwa mzinda uyu na dongosolo ya Ayuda poseŵenzesha masoja Aciroma. (1 Pet. 4:7) Mosakaikila, makalata a Petulo eyavya Akhristu kuziŵa zaangacite kuti apitilizhye kunkhala okhulupilika mosasamala kanthu za mavuto yeenzokumana nayo koma soti kuti akonzekele mavuto yeenze kuzokumana nayo msogolo. b

3. Ndaŵa yanji tufunika kuphunzila makalata ouzhyiliwa a Petulo?

³ Olo kuti Petulo elembela makalata aŵa Akhristu a m’nthawi  yake, Yehova elola kuti ankhale mbali ya Mau ŵake na colinga cakuti atipindulishe. (Aro. 15:4) Molingana na Akhristu aŵa, tunkhala m’calo mwamene muli minkhalidwe inyinji iipa ndipo tukumana na mayeselo amene ocitisha kuti cinkhale covuta kutumikila Yehova. Kuyangizhyila apo, lombapano tikumane na cisauso cikulu camene cupambana cecikumana naco Ayuda. Tupeza mfundo zofunika ngako m’makalata aŵili a Petulo. Mfundo izi zingatiyavye kupitilizhya kuyembekezela siku ya Yehova, kuleka kuyopa ŵanthu nokulisha cikondi pakati pasu. Mfundo izi zingayavye soti akulu kuona mwaangayavyile akwasu na azilongosi mumpingo na colinga cakuti apitilizhye kunkhala otang’a.

4. Molingana na 2 Petulo 3:​3, 4, kansi n’cinji cingafookeshe cikhulupililo casu?

⁴ Tunkhala m’calo mwamene ŵanthu anyinji okhulupilila lini maulosi a m’Baibo. Ŵanthu osusha angatinyoze cifukwa cakuti tankhala tuyembekezela masilizhyilo a cino calo kwa vyaka vinyinji. Ayakine angalaŵile kuti masilizhyilo akawele lini. (Ŵelengani 2 Petulo 3:​3, 4.) Ngati mwineco wa ng’anda, muyasu wa ku nchito olo wabanja wasu walaŵila zoteti, cikhulupililo casu cingafooke. Koma Petulo efotokoza zingatiyavye.

5. N’cinji cingatiyavye kunkhala na maganizo oyenelela patuyembekezela masilizhyilo a cino calo? (2 Petulo 3:​8, 9)

⁵ Payakine ayakine angaone kuti Yehova ocelwa kuononga calo cino ciipa. Koma mau a Petulo angatiyavye kuti tipitilizhye kunkhala na kaonedwe koyenela pokumbukila kuti kaonedwe ka Yehova pa nkhani ya nthawi kosiyana ngako na kaonedwe ka ŵanthu. (Ŵelengani 2 Petulo 3:​8, 9.) Kwa Yehova, vyaka 1,000 vili monga ni siku imozi. Yehova oleza mtima cifukwa ofuna lini aliyense kuti akaonongewe. Koma siku yake ikayofwika, dongosolo ino ya zinthu ikasile. Tili na mwai ukulu ngako woseŵenzesha nthawi itontho yasalako polalikila ŵanthu pacalo conse.

6. Kansi ‘tingakumbukile’ tyani siku ya Yehova? (2 Petulo 3:​11, 12)

⁶ Petulo otilimbikisha kuti ‘tikokumbukila’ siku ya Yehova. (Ŵelengani 2 Petulo 3:​11, 12.) Kansi tingacite tyani izi? Siku iliyonse tufunika kusinkhasinkha pa madaliso yati tikapeze m’calo calomba. Mwacisanzo, mukoganizila kuti mufuza m’mphuye uweme, mukulya vakulya vopasa thanzi, mulandila okondeka ŵanu pavuli pakuti aukishiwa nophunzisa ŵanthu amene enkhalako vyaka vinyinji kuvuli za kukwanilishiwa kwa maulosi. Kusinkhasinkha koteti kungakuyavyeni kuyembekezela nosimikizhyila kuti tunkhala cendi m’masiku osilizhya. Mwa “kuziŵilatu zinthu izi” zokhuza sogolo yasu, tisoŵeshewe lini na aphunzisi awenye.—2 Pet. 3:17.

7. Kansi kuyopa ŵanthu kungatikhuze tyani?

⁷ Cifukwa cakuti tuziŵa kuti siku ya Yehova ili pafupi, nise ofunishisha kucita zilizonse zatingakwanishe kuti tiuzhyeko ayakine uthenga uweme. Koma nthawi ziyakine tingakangiwe kulaŵila. Ndaŵa yanji? Cifukwa coyopa ŵanthu. Izi niye zecitikila Petulo. Pa usiku wakuti mailo Yesu apaiwe, Petulo ekangiwa kuvomelezhya kuti enze wophunzila wa Yesu ndipo mowelezhyawelezhya ekana kuti enzomuziŵa lini. (Mat. 26:​69-75) Koma pavuli pake, Petulo egonjesa wowa wake ndipo elaŵila mwacidalilo kuti: “Musayope zakuyopa ove ndipo musacite nazo nkhaŵa.” (1 Pet. 3:14) Mau a Petulo otisimikizhyila kuti tingakwanishe kugonjesa wowa.

8. N’cinji cingatiyavye kugonjesa wowa? (1 Petulo 3:15)

 ⁸ Kansi n’cinji cingatiyavye kugonjesa wowa? Petulo otiuzhya kuti: “Vomelezhyani m’mitima mwanu kuti Khristu ni Asikulu.” (Ŵelengani 1 Petulo 3:15.) Izi zuyangizhyilapo kusinkhasinkha pa udindo na mphamvu zaali nazo Asikulu ŵasu koma soti Mfumu yasu, Khristu Yesu. Ngati mucita wowa kulalikila uthenga uweme mpata ukapezeka, mukokumbukila Mfumu yasu. Mukoganizila kuti yove olamulila kululu ndipo ali na angelo mamiliyoni anyinji. Mukokumbukila kuti epasiwa “ulamulilo wonse . . . kululu na pacalo” na kuti ‘ankhale namwe masiku onse mpaka masilizhyilo a nthawi ino.’ (Mat. 28:​18-20) Petulo otilimbikisha kuti ‘nthawi zonse tikonkhala okonzeka’ kulaŵila za cikhulupililo casu. Kansi mungakonde kulalikila ku nchito, ku sukulu olo ku malo ayakine? Mukoganizilatu nthawi pamungacite izi ndipo mukokonzekelatu zati mukalaŵile. Mukosenga Yehova kuti akuyavyeni kunkhala otang’a mtima ndipo mukonkhala na cidalilo cakuti akuyavyeni kugonjesa wowa.—Mac. 4:29.

9. Kansi Petulo ekangiwa tyani kuonesha cikondi pa nthawi iyakine? (Onani soti cithunzithunzi.)

⁹ Petulo ephunzila kuonesha cikondi. Yove enzepo Yesu pecilaŵila kuti: “Nukupasani lamulo yalomba kuti mukokondana. Monga ni mwanakukondelani neo, namwe mukokondana.”  (Yoh. 13:34) Mosasamala kanthu za zinthu izi, pavuli pake, Petulo ekana kulyela pamozi na okhulupilila ayake amene enze lini Ayuda. Ecita izi cifukwa coyopa Akhristu amene enze Ayuda. Mtumwi Paulo elaŵila kuti zecicita Petulo zenze cinyengo. (Aga. 2:​11-14) Petulo elandila uphungu wecimupasa Paulo ndipo ephunzilapo kanthu. M’makalata ŵake onse aŵili, Petulo ogogomezela kuti tufunika lini kukonda tyala akwasu na azilongosi m’mau, koma tufunika soti kuŵaonesha kuti tuŵakonda.

10. Kansi n’cinji cingatiyavye ‘kukonda akwasu osati mwacinyengo’? (1 Petulo 1:22)

¹⁰ Petulo elaŵila kuti tufunika ‘kukonda akwasu osati mwacinyengo.’ (Ŵelengani 1 Petulo 1:22.) Cikondi coteti tunkhala naco cifukwa “comvwila cendi.” Cendi ici cuyangizhyilapo cendi cakuti “Mulungu aliye sankho.” (Mac. 10:​34, 35) Tetyo, tingamvwile lini lamulo ya Yesu yakuti tikokondana ngati tuonesha cikondi kuli ŵanthu ayakine mumpingo koma osacionesha kuli ayakine. N’cendi kuti tingankhale ngako pa ushamwali wotang’a na ŵanthu ayakine monga ni mwecicitila Yesu. (Yoh. 13:23; 20:2) Koma Petulo etikumbusha kuti tufunika kukonda akwasu na azilongosi onse mumpingo cifukwa onse ni mbali ya banja yasu.—1 Pet. 2:17.

11. Kansi ‘kukonda ngako’ ayakine kutanthauzanji?

¹¹ Petulo otilimbikisha kuti “mukokondana ngako kufumila mu mtima.” Mau akuti ‘kukonda ngako’ otanthauza kukonda munthu muyakine olo kuti cingankhale covuta kumuonesha kuti tumukonda. Mwacisanzo, ngati mkwasu olo kalongosi watikhumudwisha, tingafune kumuwezhyela m’malo momuonesha kuti tumukonda. Olo n’tetyo, Petulo ephunzila kufumila kuli Yesu kuti Mulungu ozonda kuwezhyela. (Yoh. 18:​10, 11) Petulo elemba kuti: “Musawezhyele ciipa pa ciipa olo cipongwe pa cipongwe. M’malo mwake, mukodalisa.” (1 Pet. 3:9) Kukonda kufumila mu mtima kungakuyavyeni kuti mukoonesha cikondi olo kuli ŵanthu amene akukhumudwishani.  

12. (a) Kansi cikondi cikulu cingatisonkhezele kucita cinji? (b) Kansi mufuna kuyesayesa kucita cinji kulingana na mfundo za m’vidyo yakuti Sungani Mgwilizano Monga Mphatso ya Mtengo Wapatali?

¹² M’kalata yake yoyamba, Petulo eseŵenzesha mau akuti “mukokondana ngako.” Cikondi coteti cufwikila osati tyala macimo atontho koma “anyinji.” (1 Pet. 4:8) Payakine Petulo ekumbukila mfundo yokhuza kukhululukila yeciphunzila kuli Yesu, vyaka vinyinji kuvuli. Pa nthawi iyi, Petulo enzoona kuti enze munthu wabwino pecilaŵila kuti angakhululukile mkwake kwa “nthawi zokwanila 7.” Koma Yesu emuphunzisa kuti enzofunika kukhululukila “maulwendo okwanila 77,” kutanthauza paliye malile. Nase, tingaphunzilepo kanthu. (Mat. 18:​21, 22) Ngati nthawi ziyakine muvutika kuseŵenzesha malangizo aŵa, musafooke. Atumiki onse a Yehova aliye ungwilo ndipo nthawi ziyakine ovutika kukhululukila. Koma cofunika ngako pali lomba, n’cakuti mufunika kucita zonse zamungakwanishe kuti mukhululukile Mkhristu wamene ekulakwilani nonkhala naye pa mtendele. c

13. Ndaŵa yanji cingankhale covuta kwa akulu kupeza nthawi yocita ulwendo waubusa?

¹³ Mosakaikila, Petulo aliyoluŵe mau yecimuuzhya Yesu pavuli pakuti waukishiwa, akuti: “Ŵetela ŵana a mbelele zangu.” (Yoh. 21:16) Ngati nimwe mkulu, muziŵa kuti  malangizo aŵa okukhuzani. Nthawi ziyakine cingankhale covuta kuti mkulu apeze nthawi yosamalila maudindo yake yofunika ngako. Mwacisanzo, akulu ofunika coyamba kuoneshesha kuti osamalila mabanja ŵao mwamuŵili koma soti mwauzimu. Ofunika soti kunkhala cisanzo cabwino pa nkhani yolalikila koma soti kukonzekela nokamba nkhani pa misonkhano ya mpingo, ya dela na ya cigao. Ayakine otumikila mu Komiti Yolaŵizhyana na Azacipatala olo mu nchito zacimango. Kulaŵila cendi, akulu onkhala na zocita zinyinji.

14. N’cinji cingasonkhezele akulu kuŵetela mbelele? (1 Petulo 5:​1-4)

¹⁴ Petulo elimbikisha akulu ayake kuti, “Ŵetelani mbelele za Mulungu.” (Ŵelengani 1 Petulo 5:​1-4.) Ngati nimwe mkulu, tuziŵa kuti mukonda akwasu na azilongosi ndipo mufunishisha kuŵaŵetela. Olo n’tetyo, nthawi ziyakine mungaone kuti nimwe otangwanika ngako olo oŵeŵa cakuti mungakwanishe lini udindo uyu. Kansi mungacitenji? Mukouzhya Yehova mwamumvwila. Petulo elemba kuti: “Ngati muyakine ofuna kutumikila, atumikile modalila mphamvu yakupeleka Mulungu.” (1 Pet. 4:11) Payakine akwasu na azilongosi angokumana na mavuto amene angasililetu lini mu dongosolo ino ya zinthu. Koma mukokumbukila kuti “mciŵeta mkulu,” Yesu Khristu, angaŵayavye kupambana mwamungaŵayavyile mweo. Yove angacite izi pali lomba koma soti m’calo calomba. Cakufuna Mulungu kuli akulu n’cakuti akokonda akwasu na azilongosi, kuŵaŵetela nonkhala cisanzo ciweme kuli ove.

15. Kansi mkulu muyakine oŵetela tyani mbelele? (Onani soti cithunzithunzi.)

¹⁵ Mkwasu William wamene watumikila monga mkulu kwa vyaka vinyinji omvwisha kufunika kocita ulwendo waubusa. Peweyamba mlili wa COVID-19, yove na akulu ayake, enzotumila foni wofalisa aliyense wa m’kagulu kao wiki iliyonse. Yove efotokoza kuti: “Akwasu na azilongosi anyinji enzonkhala ŵeka ndipo cenze cosavuta kunkhala na maganizo olakwika.” Ngati mkwasu olo kalongosi okumuna na mavuto, mkwasu William omvwishila mosamala na colinga cakuti aziŵe zumucitisha nkhaŵa koma soti zakufunikila. Pavuli pake, oyesa kupeza zofalisa olo mavidyo pa webusaiti yasu, yangaseŵenzeshe kuti alimbikishe mkwasu olo kalongosi.  Eyangizhyilapo kuti: “Kucita ulwendo waubusa n’kofunika ngako pali lomba kupambana kale. Tuseŵenza mwakhama kuti tiyavye ŵanthu amene ni Mboni lini kuphunzila zokhuza Yehova. Tufunika kucita cimozimozi poyavya akwasu na azilongosi kuti apitilizhye kuyenda m’cendi.”

16. Kansi ni njila zotyani zatingaseŵenzeshelemo mfundo zupezeka m’makalata a Petulo?

¹⁶ Taphunzilako tyala mfundo zitontho kufumila m’makalata aŵili ouzhyiliwa a Petulo. Payakine mwaona mbali zamufunika kuongolela. Mwacisanzo, kansi mungakonde kuti mukosinkhasinkha ngako pa madaliso yati tikapeze m’calo calomba? Kansi mwaziikila colinga cakuti mukolalikila ku nchito, ku sukulu olo ku malo ayakine? Kansi mwaona njila zamungaoneshelemo cikondi cikulu kuli akwasu na azilongosi? Akulu, kansi nimwe ofunishisha kuŵetela mbelele za Yehova? Kuzifufuza moona mtima kungakuyavyeni kuti muziŵe mbali zamufunika kuongolela. Koma mufunika lini kufooka. “Asikulu ni aweme mtima” ndipo akuyavyeni kuti muongolele. (1 Pet. 2:3) Petulo otisimikizhyila kuti: “Mulungu . . . asilizhyishe kukuphunzisani. Akutang’isheni nokupasani mphamvu.”—1 Pet. 5:10.

17. Kansi pankhale zofumapo zotyani ngati tupitilizhya kunkhala okhulupilika nolola Yehova kutiphunzisa?

¹⁷ Poyamba, Petulo eziona kuti enze wosayenelela kunkhala pafupi na Yesu. (Luka 5:8) Koma cikondi cecimuonesha Yehova na Yesu, cemuyavya kupitilizhya kunkhala wokhulupilika monga wokonkha wa Khristu. Cifukwa ca izi, Yehova elola kuti Petulo “aloŵe mwaulemelelo mu Ufumu wosasila wa Asikulu koma soti Mpulumusi wasu Yesu Khristu.” (2 Pet. 1:11) Iyi yenze mphoto yosangalasa ngako. Ngati namwe mupitilizhya kunkhala wokhulupilika monga ni mwecicitila Petulo nolola Yehova kuti akuphunziseni, mukalandile moyo wosasila. Namwe mungankhale “osimikizhya kuti cikhulupililo canu cikacitishe kuti miyoyo yanu ipulumuke.”—1 Pet. 1:9.