Cabwino na Ciipa: Malangizo Oyavya
Tiyeni tione mbali 4 zamene zuonesha kuti malangizo a m’Baibo oyavya ŵanthu mamiliyoni anyinji.
1. Cikwati
Ŵanthu ali na maganizo osiyanasiyana pa nkhani ya cikwati na zaangacite kuti ankhale osangalala m’cikwati cao.
ZAYULAŴILA BAIBO: “Aliyense akonde mkazi wake monga ni mwakuzikondela yeka; koma soti mnakazi akolemekeza ngako mulume wake.”—Aefeso 5:33
TANTHAUZO: Mulungu ndiye eyambisha makonzedwe acikwati, tetyo oziŵa bwino zakufunikila okwatilana kuti ankhale osangalala. (Maliko 10:6-9) Zofumapo zake ni zakuti ngati okwatilana oganizila zofuna za muyake, onse aŵili akonkhala osangalala. Munalume oonesha kuti okonda mkazi wake mwa kumusamalila nocita naye zinthu mwacikondi. Naye mnakazi oonesha kuti olemekeza mulume wake mwa kukamba naye nocita naye zinthu mwaulemu.
MALANGIZO A M’BAIBO OYAVYA: Quang na Thi amene onkhala ku Vietnam, enzokhulupilila kuti angankhale lini na cimwemwe m’cikwati cao. Kanyinji-kanyinji Quang enzocita lini zinthu mwacifundo. Elaŵila kuti: “Nenzosamala lini na mwenzomvwila Thi, ndipo kanyinji-kanyinji nenzomuseŵanya. Thi enzofuna kuti tisuzulane. Elaŵila kuti: “Nenzokumvwa monga kuti ningamukhulupilile lini mulume wangu nomupasa ulemu.”
Pavuli pake, Quang na Thi ephunzila zayulaŵila Baibo pa nkhani yooneshana cikondi na mwaangaseŵenzeshele Aefeso 5:33 m’cikwati cao. Quang elaŵila kuti: “Nephunzila kufunika koonesha cikondi kwa mkazi wangu koma soti kumusamalila mwamuŵili na mwamaganizo. Peneyamba kucita zenephunzila eyamba kunikonda nonilemekeza.” Naye Thi elaŵila kuti: “Peneyamba kuseŵenzesha Aefeso 5:33 noonesha ulemu kwa mulume wangu, naye eyamba kunikonda ngako ndipo neyamba kuzimvwa kuti n’ne otetezeka koma soti nenze pamtendele.”
Kuti muziŵe zinyinji pa nkhani yokhuza cikwati, ŵelengani Galamuka! ya m’Cinyanja ya Na.2 2018, ya mutu wakuti “Zinsinsi 12 za Banja Lacimwemwe” pa jw.org.
2. Kucita Zinthu na Ŵanthu Ayakine
Ŵanthu ayakine okonda kuvutisha ayao cifukwa ca mtundu, maonekedwe, cinkhalidwe na kusiyana maganizo pa nkhani ya kulalana.
ZAYULAŴILA BAIBO: “Lemekezani ŵanthu a mitundu yonse,”—1 PETULO 2:17.
TANTHAUZO: Baibo yulimbikisha lini kuzonda ŵanthu ayakine cifukwa ca mtundu, cinkhalidwe olo cifukwa cakusiyana maganizo pa nkhani ya kulalana. M’malo mwake yutilimbikisha kulemekeza ŵanthu onse, mosasamala kanthu za mtundu, cinkhalidwe, kulemela olo kusauka. (Machitidwe 10:34) Olo kuti tukatizhyana lini na vikhulupililo va ŵanthu ayakine na mwakucitila zinthu, tufunika kucita nao zinthu mwacikondi na mwaulemu.—Mateyu 7:12.
MALANGIZO A M’BAIBO OYAVYA: Daniel ephunzisiwa kuona ŵanthu ofumila ku Asia monga adani ku calo cao. Eyamba kuzonda ŵanthu ofumila ku Asia ndipo enzoŵalaŵilila mau aipa. Daniel elaŵila kuti: “Nenzoganiza kuti ‘nutetezela calo cangu.’” “Nenzoziŵa lini kuti zenenzoganiza nocita zenze ziipa.”
Pavuli pake Daniel ephunzila Baibo. Yove elaŵila kuti: “Nenzofunika kucinjilatu kaganizidwe kangu.” Neyamba kuona ŵanthu monga ni mwakuŵaonela Mulungu, kuti tonse nise olingana mosasamala kanthu kuti tufumila kuni.” Daniel efotokoza mwakumvwila lomba akakumana na ŵanthu. Elaŵila kuti: “Nuganizila lini zakuti ofumila kuni. Nukonda ŵanthu a mitundu yonse ndipo lomba nili na ashamwali pacalo conse.”
Kuti muziŵe zinyinji, ŵelengani Galamuka! ya m’Cinyanja ya Na. 3 2020, ya mutu wakuti: “Kodi Kuli Mankhwala Othetsela Tsankho?” pa jw.org.
3. Ndalama
Ŵanthu anyinji osakila ndalama na colinga conkhala na umoyo wacimwemwe koma soti sogolo yabwino.
ZAYULAŴILA BAIBO: “Pakuti nzelu zuteteza monga ni mwamene ndalama zutetezela, koma ubwino woziŵa zinthu ni wakuti nzelu zusunga moyo wa ŵanthu a nzelu.”—Mlaliki 7:12.
TANTHAUZO: Tufunika ndalama koma zingatiyavye lini kunkhala na moyo wacimwemwe olo sogolo yabwino. (Miyambo 18:11; 23:4, 5) Tetyo tingankhale na cimwemwe cosasila koma soti sogolo yabwino ngati tuseŵenzesha nzelu zupezeka m’mau a Mulungu Baibo—1 Timoteyo 6:17-19.
MALANGIZO A M’BAIBO OYAVYA: Cardo wa ku Indonesia enzofunishisha kupeza ndalama. Elaŵila kuti: “Nenze na ciliconse caangafune munthu pa umoyo wake.” Eyangizhyila kuti: “Nenzoluta kulikonse kwaningafune, kugula katundu wodula, mamotoka na mang’anda.” “Koma zinthu izi ziliyonkhalishe. Eniiŵila ndipo ndalama zonse zeneseŵenzela kwa vyaka vinyinji zeluta. Nekhumudwa ndipo neyamba kuzimvwa watyalatyala.”
Cardo eyamba kuseŵenzesha malangizo a m’Baibo pa nkhani ya ndalama. Lomba oika lini maganizo pakusakila cuma koma esankha kunkhala na umoyo wosalila zinyinji. Elaŵila kuti: “Nukumvwa kuti lomba n’ne wolemela cifukwa nili pa ushamwali wotang’a na Mulungu. Nulala tulo twabwino usiku ndipo n’ne osangalala ngako.”
Kuti muziŵe zinyinji pa nkhani yokhuza mwamene Baibo yuonela ndalama, ŵelengani nkhani ya m’Cinyanja yakuti “Kodi Maphunzilo na Ndalama Zingakuthandizeni Kukhala na Tsogolo Labwino?” mu Nsanja ya Mlonda ya m’Cinyanja ya Na. 3 2021, pa jw.org.
4. Kulalana
Ŵanthu ali na maganizo osiyanasiyana pa nkhani ya kulalana.
ZAYULAŴILA BAIBO: “Mukopewa ciwelewele. Aliyense wamweo akoziŵa kulamulila muŵili wake kuti unkhale utuŵa koma soti wolemekezeka pamenso pa Mulungu. Musankhale na cilakolako cosalamulilika koma soti cosakhutilishika monga ni caali naco ŵanthu a m’calo amene oziŵa lini Mulungu.”—1 Atesalonika 4:3-5.
TANTHAUZO: Baibo yutiikila malile pa nkhani ya cilakolako colalana. Mau akuti “ciwelewele” oyangizhyilapo cigololo, uhule, kulalana kwa ŵanthu osakwatilana, kulalana kwa analume na anakazi ŵekaŵeka koma soti kulala nyama. (1 Akorinto 6:9, 10) Kulalana ni mphaso yamene Mulungu epasa munalume na munakazi okwatilana.—Miyambo 5:18, 19.
MALANGIZO A M’BAIBO OYAVYA: Munakazi muyakine wa ku Australia zina yake Kylie elaŵila kuti: “Monga osakwatiliwa nenzoganiza kuti kulalana na munthu kunganipangishe kumvwa kuti n’ne wokondeka koma soti wotetezeka. Koma zecitika zenze zosiyanako. Nekhumudwa ndipo neyamba kuzimvwa wosatetezeka.”
Pavuli pake, Kylie ephunzila noyamba kuseŵenzesha mfundo za m’Baibo zokhuza kulalana. Yove elaŵila kuti. “Neona kuti Mulungu etipasa malamulo na colinga cakuti titetezeke.” Eyangizhyila kuti: “Cifukwa cakuti lomba nucita zinthu m’njila yakufuna Yehova, n’ne wotetezeka ngako. Kuseŵenzesha malangizo a m’Baibo kwaniyavya kuti nikopewa kukhumudwa.”
Kuti muziŵe zinyinji, ŵelengani nkhani ya m’Chichewa yakuti “Kodi Baibulo Limavomereza Kuti Mwamuna ndi Mkazi Azikhalira Limodzi Asanakwatirane?” pa jw.org.
Nyamalenga wasu otiyavya kuziŵa cabwino na ciipa. Olo kuti nthawi ziyakine tingaone kuti kumvwila malamulo ŵake ni kosapepuka, tufunika mphela kucita khama. Ndipo tingankhale na cidalilo cakuti ngati tucita izi tinkhale na cimwemwe cosasila.
