1. Kansi munalume wacikhristu ofunika kucita cinji kuti ankhale munalume muweme?

 MFUMU Davide euzhya Solomo kuti: “Ucite zinthu mwamphamvu ndipo unkhale wotang’a mtima.” (1 Maf. 2:​1-3) Analume onse acikhristu masiku ŵano, ofunika kuseŵenzesha malangizo aŵa. Kuti akwanishe kucita izi, ofunika kuphunzila kumvwila malamulo a Mulungu noseŵenzesha mfundo za m’Baibo m’mbali zonse za umoyo wao. (Luka 2:52) Ndaŵa yanji n’cinthu cofunika ngako kuti analume acilumbwana akule mwauzimu?

2-3. Ndaŵa yanji mkwasu wacilumbwana ofunika kukula mwauzimu?

² Munalume wacikhristu onkhala na maudindo anyinji koma soti ofunika ngako m’banja na mumpingo. Mosakaikila, mweo akwasu acilumbwana mweganizila za maudindo yamungayonkhala nayo msogolo. Payakine muli na colinga coyamba utumiki wanthawi zonse, kunkhala mtumiki woyavya olo kunkhala mkulu mumpingo. Mungankhale soti na colinga cakuti mukalungule nonkhala na ŵana. (Aef. 6:4; 1 Tim. 3:1) Kuti mukwanilishe zolinga izi, mufunika kukula mwauzimu. b

³ Kansi n’cinji cingakuyavyeni kuti mukule mwauzimu? Pali maluso yofunika ngako yamufunika kukulisha. Lomba kansi mungakonzekele tyani maudindo a msogolo?

4. Ni kuni kwamungapeze visanzo viweme vamungatoleleko? (Onani soti cithunzithunzi.)

⁴ Sankhani visanzo va ŵanthu ŵamungatoleleko. M’Baibo muli visanzo vinyinji va acilumbwana amene ni cisanzo cabwino camungatoleleko.  Analume aŵa a m’nthawi zakuvuli, enzokonda ngako Mulungu ndipo ekwanilisha maudindo osiyanasiyana posamalila ŵanthu a Mulungu. Mungapeze soti visanzo viweme pakati pa analume acikhristu a m’banja mwanu na mumpingo mwanu. (Aheb. 13:7) Kuyangizhyila apo, muli soti na cisanzo cabwino ngako ca Yesu Khristu. (1 Pet. 2:21) Pamuphunzila visanzo ivi mosamala, mukoona minkhalidwe yao iweme. (Aheb. 12:​1, 2) Pavuli pake, mukoona mwamungatolele cisanzo ca analume aŵa.

5. Kansi mungakulishe tyani luso yoganiza bwino, ndipo ndaŵa yanji kucita izi n’kofunika? (Salimo 119:9)

⁵ Kulishani koma soti “sungani . . . kuganiza bwino.” (Miy. 3:21) Munalume wamene oganiza bwino, ocita lini zinthu mopupuluma. M’malo mwake, oganizilapo mosamala akaliyopanga cosankha cokhuza cinthu cati acite. Tetyo, mukocita khama kukulisha nopitilizhya kuonesha nkhalidwe iyi. Ndaŵa yanji? N’cifukwa cakuti acilumbwana anyinji m’calo ici masiku ŵano, opanga zosankha mosonkhezelewa na maganizo ŵao koma soti mwaakumvwila. (Miy. 7:7; 29:11) Kuyangizhyila apo, ma TV, mafilimu, intaneti koma soti malo otandalila a pa intaneti yangakhuze soti maganizo ŵanu koma soti mwamucitila zinthu. Koma kansi n’cinji cingakuyavyeni kunkhala oganiza bwino? Mungayambe na mwa kuphunzila mfundo za m’Baibo noona mwazukupindulishilani. Pavuli pake, mukoseŵenzesha mfundo zamwaphunzila kuti zikuyavyeni kupanga zosankha zokondwelesha Yehova. (Ŵelengani Salimo 119:9.) Mukakulisha luso yoganiza bwino, zikuyavyeni ngako kuti mukule mwauzimu. (Miy. 2:​11, 12; Aheb. 5:14) Onani mwamene kuganiza bwino kungakuyavyileni pa mbali ziŵili izi: (1) pocita zinthu na azilongosi na (2) popanga zosankha zokhuza kavwalidwe koma soti kaonekedwe kanu.

6. Kansi kuganiza bwino kungayavye tyani mkwasu wacilumbwana kuonesha ulemu kuli azilongosi?

⁶ Kuganiza bwino kungakuyavyeni kuti mukolemekeza anakazi. Mwacisanzo, mkwasu wacilumbwana angafune kuti aziŵane bwino na kalongosi. Ndipo kucita izi kuliye vuto iliyonse. Olo n’tetyo, mkwasu wacilumbwana wamene ni woganiza bwino angalaŵile lini, kulemba olo kucita cinthu ciyakine ciliconse camene cingaoneshe kuti ofuna kunkhala pa cisumbali na kalongosi uyu ngati yove ofuna lini kumulungula. (1 Tim. 5:​1, 2) Ngati ali pa cisumbali na kalongosi, yove ofunika kucita zonse  zaangakwanishe kuti ateteze zina ya kalongosi uyu mwa kupewa kunkhala tyala aŵili paliye munthu oŵapelekezhya.—1 Akor. 6:18.

7. Kansi kuganiza bwino kungayavye tyani mkwasu wacilumbwana kupanga zosankha zanzelu pa nkhani ya kavwalidwe na kuzikongolesha?

⁷ Njila iyakine yangaoneshelemo mkwasu wacilumbwana kuti ni woganiza bwino, ni mwa kupanga zosankha mwanzelu pa nkhani yokhuza kavwalidwe na kuzikongolesha. Mafashoni anyinji a vovwala, opangiwa koma soti kucilikiziwa na ŵanthu amene otumikila lini Yehova olo kukonkha mfundo zake zolungama. Tetyo, vovwala vakupanga vingankhale vothina ngako, olo vingacitishe analume kuyamba kuoneka monga ni anakazi. Posankha vovwala, mkwasu wacilumbwana wamene ofuna kukula mwauzimu, osogolelewa na mfundo za m’Baibo ndipo otolela cisanzo ciweme ca ŵanthu a mumpingo mwao. Angazikonshe kuti: ‘Kansi zosankha zangu zuonesha kuti n’ne woganiza bwino koma soti kuti nuganizila ŵanthu ayakine? Kansi kavwalidwe kangu kocitisha kuti cinkhale cosavuta kuti ayakine akhulupilile kuti n’ne mtumiki wa Mulungu?’ (1 Akor. 10:​31-33; Tito 2:6) Mkwasu wamene ni woganiza bwino olemekezewa osati tyala na akwasu na azilongosi, koma olemekezewa soti na Ausuwake akululu.

8. Kansi mkwasu wacilumbwana angaphunzile tyani kunkhala wodalilika?

⁸ Nkhalani odalilika. Mkwasu wamene ni wodalilika, ocita khama posamalila maudindo ŵake onse. (Luka 16:10) Ganizilani cisanzo ciweme ngako ca Yesu. Yove enzocita lini zinthu mosasamala olo kukangiwa kukwanilisha maudindo ŵake. M’malo mwake, ekwanilisha utumiki wake wonse wecimupasa Yehova olo pa nthawi yamene cenze covuta kucita tetyo. Yove enzokonda ŵanthu makamaka ophunzila ŵake ndipo mofunishisha, epeleka moyo wake cifukwa ca ove. (Yoh. 13:1) Potolela cisanzo ca Yesu, mukocita khama kukwanilisha utumiki ulionse wamungapasiwe. Ngati muziŵa lini mwamungacitile utumiki uyu, mukonkhala olicefya ndipo mukosenga thandizo kufumila kuli akwasu amene ni acikulile mwauzimu. Osati mukokhutila ngati mwacitako tyala mbali itontho. (Aro. 12:11) Ngati mucitila “Yehova, osati ŵanthu,” mukoyesayesa kucita bwino utumiki wanu nosilizhya mbali zonse zamungapasiwe. (Akol. 3:23) N’cendi kuti muliye ungwilo. Tetyo, mukonkhala olicefya novomelezhya zinthu zamungalakwise.—Miy. 11:2.

9. Ndaŵa yanji mkwasu wacilumbwana ofunika kukulisha maluso amene angamuyavye pa umoyo?

⁹ Kuti mukule mwauzimu, mufunika kukulisha maluso yamene yangakuyavyeni mu umoyo wanu. Izi zingakuyavyeni kukwanilisha maudindo mumpingo, kupeza nchito yamene ingakuyavyeni kuzisamalila koma soti kusamalila banja yanu nonkhala pa ushamwali uweme na ŵanthu ayakine. Onani ayakine mwa maluso yamungafunike kukulisha.

10-11. Kansi mkwasu wacilumbwana angazipindulishe tyani yeka koma soti mpingo ngati oziŵa kuŵelenga nolemba bwino? (Salimo 1:​1-3) (Onani soti cithunzithunzi.)

¹⁰ Phunzilani kuŵelenga nolemba bwino. Baibo  yulaŵila kuti wodala ni munthu wamene opatula nthawi yoŵelenga Mau a Mulungu noyasinkhasinkha siku iliyonse. (Ŵelengani Salimo 1:​1-3.) Munalume ngati oŵelenga Baibo siku iliyonse, zimuyavye kuti aziŵe bwino kaganizidwe ka Yehova. Kucita izi kungamuyavye kuti ankhale woganiza bwino noziŵa mwaangaseŵenzeshele Malemba mu umoyo wake. (Miy. 1:​3, 4) Analume oteti ni ofunika ngako mumpingo. Ndaŵa yanji?

¹¹ Akwasu na azilongosi mumpingo odalila thandizo ya akwasu amene okwanisha kuphunzisa nopeleka malangizo ofumila m’Baibo. (Tito 1:9) Ngati mukwanisha kuŵelenga nolemba bwino, zikuyavyeni kuti mukokonzekela bwino nkhani koma soti ndemanga zamene zingalimbikishe ayakine notang’isha cikhulupililo cao. Mukokwanisha soti kulemba manosi pamuphunzila olo pamumvwishila ku nkhani pa misonkhano ya mpingo, ya dela na ya cigao. Manosi yamungalembe, yangakuyavyeni kuti mutang’ishe cikhulupililo canu nolimbikisha ayakine.

12. Kansi n’cinji cingakuyavyeni kuti mukolaŵizhyana bwino na ŵanthu?

¹² Kulishani luso yolaŵizhyana bwino na ŵanthu. Munalume wacikhristu ofunika kulaŵizhyana bwino na ŵanthu. Izi zutanthauza kuti ofunika kumvwishila koma soti kumvwisha maganizo na mwakumvwila ŵanthu ayakine. (Miy. 20:5) Ofunika soti kumvwisha mwaakulaŵilila ŵanthu ayakine, mwakucitila pamenso polaŵila koma soti mwakucitila muŵili wao. Mungakwanishe kuziŵa izi, ngati mupatula nthawi yotandala na ŵanthu. Ngati nthawi zinyinji museŵenzesha zipangizo zalomba polaŵizhyana na ŵanthu monga kutumizhya maimelo na mameseji, zingacitishe kuti mukovutika kulaŵizhyana bwino na ŵanthu mwacindunji. Tetyo, mukoyesayesa kupeza mipata yolaŵizhyana na ŵanthu mwacindunji.—2 Yoh. 12.

13. Kansi ni zinthu ziyakine zotyani zaangaphunzile wacilumbwana? (1 Timoteyo 5:8) (Onani soti cithunzithunzi.)

¹³ Phunzilani kuzisamalila mweka. Munalume wacikhristu wamene ni wacikulile mwauzimu ofunika kukwanisha kuzisamalila yeka nosamalila ŵanthu a m’banja mwake. (Ŵelengani 1 Timoteyo 5:8.) M’vyalo viyakine, akwasu acilumbwana angaphunzile maluso ayakine kufumila kuli ausuwao olo wabanja muyakine. Ndipo m’vyalo viyakine, wacilumbwana angaphunzile kucita bizinesi olo maluso ayakine paali ku sekondale. Mulimonse mwazilili zinthu kuli mweo, ni cinthu cabwino ngako kuphunzila maluso yamene yangayokuyavyani kupeza nchito. (Mac. 18:​2, 3; 20:34; Aef. 4:28) Mukocita khama pa nchito ndipo mukosilizhyisha nchito iliyonse yamungayambe. Ŵanthu ayakine aone khama yanu ndipo izi zicitishe kuti akokulemekezani. Ngati mucita izi, zikakuyavyeni kupeza nchito nopitilizhya kunkhala pa nchito iyi. Minkhalidwe na  maluso yatalaŵizhyana ni yofunika soti ngako kuli munalume wacikhristu kuti akakwanilishe maudindo ŵake msogolo. Lomba, tiyeni tilaŵizhyane ayakine mwa maudindo aŵa.

14. Kansi mkwasu wacilumbwana angakonzekele tyani kunkhala mtumiki wanthawi zonse?

¹⁴ Mtumiki wanthawi zonse. Analume acikhristu anyinji amene ni acikulile mwauzimu, eyamba utumiki wanthawi zonse peenze akali atontho. Kucita upainiya kungayavye wacilumbwana kuziŵa moseŵenzela na ŵanthu osiyana vibadwa. Kungamuyavye soti kuziŵa moseŵenzeshela bwino ndalama. (Afil. 4:​11-13) Sitepu yoyamba yamene ingayavye munthu kuyamba upainiya wanthawi zonse, ni kucitako upainiya woyavya. Anyinji otumikila monga apainiya oyavya kwa kanthawi. Izi zuŵayavya kukonzekela kuti ayambe upainiya wanthawi zonse. Upainiya usegula mipata yocitilamo utumiki wanthawi zonse wosiyanasiyana monga kutumikila m’cimango olo pa Beteli.

15-16. Kansi n’cinji cingayavye mkwasu wacilumbwana kuti ayenelele kutumikila monga mtumiki woyavya olo mkulu?

¹⁵ Mtumiki woyavya olo mkulu. Akwasu onse ofunika kuyesayesa kukwanilisha colinga cakuti akotumikila akwasu na azilongosi mumpingo monga akulu. Baibo yulaŵila kuti analume onse amene oyesayesa kukwanilisha colinga ici “ofuna nchito iweme.” (1 Tim. 3:1) Akaliyoyamba kutumikila monga mkulu, mkwasu ofunika kutumikila monga mtumiki woyavya. Atumiki oyavya, oyavya akulu m’njila zinyinji ngako. Akulu na atumiki oyavya, molicefya otumikila akwasu na azilongosi ndipo molitwala, osogolela pa nchito yolalikila. Akwasu angayenelele kutumikila monga atumiki oyavya, olo akaliyokwanisha vyaka 20. Ndipo mtumiki woyavya wamene ali na vyaka va m’ma 20 ndipo ni woyenelela bwino, angaikiwe kunkhala mkulu.

¹⁶ Kansi mungakwanilishe tyani ziyeneleso zakuti muyambe kutumikila monga mtumiki woyavya olo mkulu? Baibo yupeleka mndandanda wa minkhalidwe yamufunika kukulisha. Olo n’tetyo, mukokumbukila kuti minkhalidwe yonse iyi ni yozikiwa pa Baibo koma soti pa cikondi canu pa Yehova, banja yanu na mpingo. (1 Tim. 3:​1-13; Tito 1:​6-9; 1 Pet. 5:​2, 3) Tetyo, mukoyesayesa kumvwisha ciyeneleso ciliconse ndipo mukosenga Yehova kuti akuyavyeni kukwanilisha viyeneleso ivi. c

17. Kansi mkwasu wacilumbwana angakonzekele tyani kunkhala mulume koma soti mutu wa banja? (Onani soti cithunzithunzi.)

¹⁷ Mulume koma soti mutu wa banja. Monga ni  mwecilaŵilila Yesu, analume ayakine acikhristu amene ni acikulile mwauzimu, osankha kupitilizhya kunkhala mbeta. (Mat. 19:12) Olo n’tetyo, ngati mungasankhe kulungula munkhale na maudindo ayakine monga mulume koma soti mutu wa banja. (1 Akor. 11:3) Yehova oyembekezela kuti mulume akokonda mkazi wake nomusamalila mwamuŵili koma soti mwauzimu nonkhala shamwali wake muweme. (Aef. 5:​28, 29) Minkhalidwe koma soti maluso yatalaŵizhyana koyambilila kwa nkhani ino monga kuganiza bwino, kulemekeza anakazi nonkhala odalilika, zikuyavyeni kunkhala mulume muweme ndipo munkhale okonzeka kuyokwanilisha maudindo ŵanu monga mulume koma soti mutu wa banja.

18. Kansi mkwasu wacilumbwana angakonzekele tyani kunkhala atata?

¹⁸ Atata. Pavuli pakuti mwalungula, mungankhale atata. Kansi mungaphunzilenji kufumila kuli Yehova pa nkhani yonkhala atata muweme? Pali mfundo zinyinji zamungaphunzile. (Aef. 6:4) Yehova euzhya Mwana wake Yesu kuti enzomukonda na kuti enzokondwela naye. (Mat. 3:17) Mukayonkhala atata, nthawi zonse mukooneshesha kuti musimikizhyila ŵana ŵanu kuti muŵakonda ndipo mukoŵayamikila pa zinthu zati akocita bwino. Atata amene otolela cisanzo ca Yehova, oyavya ŵana ŵao kukula mwauzimu. Mungakonzekele pali lomba kuyokwanilisha udindo uyu mwa kusamalila mwacikondi ŵanthu a m’banja mwanu na mumpingo. Mukoŵauzhya kuti muŵakonda na kuti ni ofunika ngako kuli mweo. (Yoh. 15:9) Kucita izi kukakuyavyeni kunkhala atata muweme msogolo. Pali lomba, mupitilizhye kunkhala ofunika ngako kuli Yehova koma soti m’banja mwanu na mumpingo.

19-20. Kansi n’cinji cingayavye akwasu acilumbwana kukula mwauzimu? (Onani cithunzithunzi ca pacikuto.)

¹⁹ Akwasu acilumbwana mufunika kucita khama kuti mukule mwauzimu. Mufunika kusankha visanzo viweme vamungatoleleko, kunkhala oganiza bwino, odalilika, kuphunzila maluso yamene yangakuyavyeni pa umoyo wanu koma soti kukonzekela maudindo ya msogolo.

²⁰ Payakine mungankhale na nkhaŵa mukaganizila zinthu zamufunika kucita. Koma mungakwanishe. Kumbukilani kuti Yehova ofunishisha kukuyavyani. (Yes. 41:​10, 13) Ndipo akwasu na azilongosi mumpingo nao akuyavyeni. Mukakula mwauzimu, munkhale na umoyo wosangalasa koma soti wokhutilisha. Tukukondani ngako mweo akwasu acilumbwana! Lekani kuti Yehova akudaliseni pamuyesayesa kukula mwauzimu.—Miy. 22:4.