1. Ndaŵa yanji Abulahamu epitilizhya kuyembekezela kuti akankhale na mwana?

 YEHOVA elonjeza shamwali wake Abulahamu kuti akankhale na mwana ndipo mitundu yonse pacalo ikadalisiwe cifukwa ca yove. (Gen. 15:5; 22:18) Cifukwa cakuti Abulahamu enze na cikhulupililo cotang’a mwa Mulungu, enze wosimikizhya kuti lonjezo iyi ikakwanilishiwe. Olo n’tetyo, Abulahamu peenze na vyaka 100 ndipo mkazi wake peenze na vyaka 90, banja iyi yokhulupilika yenzeve mwana. (Gen. 21:​1-7) Koma Baibo yulaŵila kuti: “[Abulahamu] enze na ciyembekezo koma soti cikhulupililo cakuti akankhale atata wa mitundu inyinji olo kuti izi zenzooneka monga kuti n’zosakwanishika. Ekhulupilila izi mokatizhyana na zelaŵiliwa.” (Aro. 4:18) Muziŵa kuti ciyembekezo ca Abulahamu cekwanilishiwa ndipo enkhala na mwana wamene zina yake enze Isaki. Ndaŵa yanji Abulahamu enze wosimikizhya kuti Yehova akakwanilishe lonjezo yake?

2. Ndaŵa yanji Abulahamu enze wosimikizhya kuti lonjezo ya Yehova ikakwanilishiwe?

² Cifukwa cakuti enze pa ushamwali wotang’a na Yehova, Abulahamu “enze wosimikizhya kuti zecilonjeza Mulungu” zikakwanilishiwe. (Aro. 4:21) Yehova enzomukonda Abulahamu ndipo enzoona kuti enze munthu wolungama cifukwa ca cikhulupililo cake. (Yak. 2:23) Monga ni mwayufotokozela Aroma 4:​18, cikhulupililo na ciyembekezo ca Abulahamu, zenze zokatizhyana. Lomba, tiyeni tilaŵizhyane zecilaŵila mtumwi Paulo zokhuza ciyembekezo monga ni mwayufotokozela Aroma caputa 5.

3. Kansi Paulo elaŵilanji pa nkhani yokhuza ciyembekezo?

 ³ Paulo efotokoza cifukwa cake tingankhale osimikizhya kuti ‘ciyembekezo casu cutikhumudwisha lini.’ (Aro. 5:5) Etiyavya soti kuziŵa mwatingatang’ishile ciyembekezo casu cacikhristu. Patulaŵizhyana lemba ya Aroma 5:​1-5, ganizilani mwamene ciyembekezo canu ca msogolo catang’ila m’kuluta kwa nthawi. Nkhani ino, ifotokoze mwamungatang’ishile ciyembekezo canu kupambana mwacilili pali lomba. Lomba, tiyeni tilaŵizhyane za ciyembekezo cosangalasa camene Paulo elaŵila kuti cutikhumudwisha lini.

4. Kansi n’cinji cufotokozewa pa Aroma 5:​1, 2?

⁴ Ŵelengani Aroma 5:​1, 2. Paulo elembela mau aŵa Akhristu a mumpingo wa Roma. Akwasu na azilongosi a mumpingo umu, enze ephunzila zokhuza Yehova na Yesu, enze na cikhulupililo ndipo enkhala Akhristu. Tetyo, Mulungu “eŵaona kunkhala olungama cifukwa ca cikhulupililo” ndipo eŵazoza na mzimu utuŵa. Cifukwa ca izi, enzoyembekezela mwacidwi mphoto yao ndipo enze osimikizhya kuti akailandile.

5. Kansi Akhristu ozozewa ali na ciyembekezo cotyani?

⁵ Pavuli pake, Paulo elembela Akhristu ozozewa a ku Efeso zokhuza ciyembekezo ceciŵapasa Mulungu. Ciyembekezo ici cenzoyangizhyilapo kulandila “cuma caulemelelo cecisungila atuŵa monga colowa.” (Aef. 1:18) Ndipo Paulo eonesha Akhristu a ku Kolose malo kwamene enze kuzolandilila mphoto yao. Yove eita mphoto iyi kuti “ciyembekezo cakuzolandila zinthu zawakusungilani kululu.” (Akol. 1:​4, 5) Tetyo, ciyembekezo ca Akhristu ozozewa n’cakuti akaukishiwe nonkhala na moyo wosasila kululu kwati akalamulile pamozi na Khristu.—1 Ates. 4:​13-17; Chiv. 20:6.

6. Kansi mkwasu muyakine wozozewa elaŵilanji zokhuza ciyembekezo cake?

⁶ Akhristu ozozewa oona ciyembekezo cao kuti n’camtengo wapatali. M’mozi mwa Akhristu ozozewa wamene ni mkwasu Frederick Franz elaŵila mweenzomvwila ponena za  ciyembekezo cake kuti: “Tusimikizhyila kuti ciyembekezo casu cikakwanilishiwe, ndipo tonse a 144,000 tikalandile zecitilonjeza Mulungu. Mphoto yasu ikankhale iweme ngako kupambana cinthu ciliconse catingaganizile.” Pavuli potumikila Mulungu mokhulupilika kwa vyaka vinyinji, mu 1991 mkwasu Franz elaŵila kuti: “Tikaluona kuti ciyembekezo casu n’camtengo wapatali. . . . Patupitilizhya kuyembekeza, ciyamikilo casu cukulilako. Nise okonzeka kuyembekeza mosasamala kanthu kuti tingafunike kuyembekezela kwa vyaka mamiliyoni. Lomba, nuyamikila ngako ciyembekezo ici kupambana kale.”

7-8. Kansi ŵanthu anyinji ali na ciyembekezo cotyani? (Aroma 8:​20, 21)

⁷ Ŵanthu anyinji amene olambila Yehova masiku ŵano ali na ciyembekezo cosiyanako. Ove ali na ciyembekezo ceenze naco Abulahamu camene ni kunkhala na moyo wosasila pacalo, pansi pa Ufumu wa Mulungu. (Aheb. 11:​8-10, 13) Paulo elemba za ciyembekezo ici cosangalasa. (Ŵelengani Aroma 8:​20, 21.) Nthawi yoyamba pemwephunzila lonjezo ya m’Baibo yokhuza sogolo, kansi n’cinji cemwenzoyembekezela mwacidwi? Kansi n’ciyembekezo cakuti siku iyakine mukankhale angwilo muliye cimo iliyonse? Olo kansi mwesangalala kuphunzila kuti okondeka ŵanu amene emwalila akaukishiwe nonkhala m’paladaiso pacalo? Mosakaikila, cifukwa ca ciyembekezo cawatipasa Mulungu, muli na zinthu zinyinji zamuyembekezela mwacidwi.

⁸ Kaya ciyembekezo casu ni cakuyosangalala na moyo wosasila kululu olo pacalo, tili na ciyembekezo caulemelelo camene cutipasa cifukwa cosangalalila. Ndipo ciyembekezo casu cingatang’ileko. Paulo efotokoza mwamene izi zingankhalile zokwanishika. Lomba, tiyeni tione zecilaŵila zokhuza ciyembekezo casu. Zecilaŵila zingatiyavye kunkhala na cidalilo cakuti zatuyembekezela zikakwanishike cendi.

9-10. Molingana na cisanzo ca Paulo, kansi Akhristu angayembekezele cinji? (Aroma 5:3) (Onani soti vithunzithunzi.)

⁹ Ŵelengani Aroma 5:3. Paulo efotokoza kuti tikakumana na mavuto ciyembekezo casu  cutang’ilako. Payakine izi zingamvwike zacilwendo. Olo n’tetyo, okonkha onse a Khristu, angayembekezele kukumana na mavuto. Ganizilani cisanzo ca Paulo. Yove euzhya Akhristu a ku Tesalonika kuti: “Petenze namwe pamozi, tenzokuuzhyilantoni kuti tuwamila kukumana na masauso, ndipo mwazacitikila teti niye mwamuziŵila.” (1 Ates. 3:4) Ndipo kwa Akhristu a ku Korinto, elaŵila kuti: “Tufuna lini kuti munkhale osaziŵa za masauso yetekumana nayo . . . Tenzeve soti ciyembekezo conkhala na moyo.”—2 Akor. 1:8; 11:​23-27.

¹⁰ Nao Akhristu a masiku ŵano angayembekezele kukumana na masauso osiyanasiyana. (2 Tim. 3:12) Kansi mwekumanapo na masauso cifukwa cokhulupilila Yesu nonkhala wokonkha wake? Payakine abanja ŵanu na ayanu okunyozani nocita namwe zinthu mwankhanza. Kansi abosi ŵanu olo ayanu a ku nchito okusushani cifukwa conkhala woona mtima m’zinthu zonse? (Aheb. 13:18) Olo kansi mwekumanapo na cisuso cofumila ku boma cifukwa couzhyako ayakine za ciyembekezo canu? Mosasamala kanthu za masauso yatingakumane nayo, Paulo ekamba kuti tufunika kusangalala. Ndaŵa yanji?

11. Ndaŵa yanji tufunika kunkhala osimikizhya kupilila ciyeso ciliconse?

¹¹ Tingankhale osangalala patukumana na masauso cifukwa tuziŵa kuti izi zingatiyavye kukulisha nkhalidwe yofunika. Lemba ya Aroma 5:3 yulaŵila kuti “cisauso cuvyala cipililo.” Akhristu onse ofunika kukumana na mayeselo ndipo ofunika kupilila. Tikalandile mphoto ya zinthu zatuyembekezela, tyala ngati tunkhala osimikizhya kupilila nopitilizhya kutumikila Yehova. Tufuna lini kunkhala monga ni ŵala amene Yesu eŵalinganizhya na mbeu zeponela pa nthaka ya miyala mu fanizo yecifotokoza. Poyamba, elandila Mau a Mulungu na cimwemwe. Koma pavuli pokumana na “cisauso olo cinzunzo” cidwi cao cesila. (Mat. 13:​5, 6, 20, 21) N’cendi kuti cisuso na mayeselo ni vinthu lini vosangalasa. Koma tupindula ngati tupilila nopitilizhya kutumikila Yehova. Motyani?

12. Kansi tupindula tyani tikapilila mayeselo?

¹² Wophunzila Yakobo efotokoza mapindu yatingapeze ngati tupilila mayeselo. Elemba kuti: “Lolani kuti kupilila kusilizhye kukata nchito yake kuti munkhale okwanila koma soti aliye cilema m’mbali zonse, osapeleŵela paliponse.” (Yak. 1:​2-4) Tetyo, Yakobo elaŵila kuti kupilila kuli na nchito yakufunika kucita. Kungakuyavyeni kukulisha minkhalidwe monga kuleza mtima, cikhulupililo na kudalila Mulungu. Koma tupindula soti m’njila iyakine yofunika ngako ngati tapilila mayeselo.

13-14. Kansi kupilila kuvyala cinji, ndipo n’cinji cucitika ku ciyembekezo casu cifukwa ca izi? (Aroma 5:4)

¹³ Ŵelengani Aroma 5:4. Paulo efotokoza kuti kupilila kucitisha kuti tinkhale “ovomelezhyeka kwa Mulungu.” Izi zutanthauza lini kuti Yehova osangalala ngati mukumana na mayeselo koma soti mavuto. M’malo mwake, osangalala cifukwa mukwanisha kupilila mokhulupilika. N’zolimbikisha ngako kuziŵa kuti ngati tupilila, tukondwelesha Yehova.—Sal. 5:12.

¹⁴ Kumbukilani kuti Abulahamu ekumana na mayeselo ndipo pecipilila mayeselo aŵa mokhulupilika, Yehova ekondwela naye. Yehova emuita kuti shamwali wake koma soti wolungama. (Gen. 15:6; Aro. 4:​13, 22) N’cimozimozi na seo. Yehova okondwela nase osati cifukwa ca kukula kwa nchito yatucita olo ku malo kwatumutumikilila, koma cifukwa conkhala okhulupilika mosasamala kanthu za mavuto yatingakumane nayo. Ndipo mosasamala kanthu za msinkhu wasu, zocitika pa umoyo wasu olo maluso ŵatili nao, tonse tingakwanishe kupilila. Kansi pali lomba pali ciyeso camupilila mokhulupilika? Ngati n’tetyo, kumbukilani kuti mukondwelesha Yehova. Ngati tazindikila kuti  Mulungu okondwela nase, ciyembekezo casu pa malonjezo ŵake cunkhala cosimikizhyilika.

15. Kansi Paulo elaŵilanji pa Aroma 5:​4, 5, ndipo izi zuleta konsho yotyani?

¹⁵ Monga ni mwecifotokozela Paulo, Yehova okondwela nase ngati tupitilizhya kunkhala okhulupilika kwa yove koma soti ngati tupilila mayeselo. Paulo epitilizhya kulaŵila kuti: “Kunkhala ovomelezhyeka kwa Mulungu kuvyala ciyembekezo, ndipo ciyembekezo ici cutikhumudwisha lini.” (Aro. 5:​4, 5) Koma payakine ŵanthu ayakine angazimvwishe lini izi. Ndaŵa yanji? Cifukwa pa Aroma 5:2 Paulo efotokoza kuti Akhristu a ku Roma enze kale na ciyembekezo, “ciyembekezo ca ulemelelo wa Mulungu.” Izi zingacitishe munthu muyakine kukonsha kuti: ‘Ngati Akhristu aŵa enze kale na ciyembekezo, ndaŵa yanji Paulo elaŵila soti za ciyembekezo pavuli pake?’

16. Kansi ciyembekezo cuyamba tyani kukula mwa munthu? (Onani soti vithunzithunzi.)

¹⁶ Tingamvwishe zecitanthauza Paulo poziŵa kuti ciyembekezo n’cinthu camene cutang’ilako. Mwacisanzo: Kansi mukumbukila nthawi yoyamba pemwecimvwa za ciyembekezo cosangalasa cupezeka m’Mau a Mulungu? Payakine pa nthawi iyi mwenzokaikila kuti tikankhale na moyo kosasila m’paladaiso pacalo. Koma pavuli pakuti mwayamba kuphunzila zinyinji zokhuza Yehova na malonjezo a m’Baibo, mwenkhala osimikizhyila ngako kuti ciyembekezo ici cikakwanilishiwe.

17. Kansi ciyembekezo canu cupitilizhya tyani kutang’ilako pavuli pozipeleka nobatizika?

¹⁷ Olo pavuli pakuti mwazipeleka nobatizika, mwepitilizhya kuphunzila zinyinji zamene zecitisha kuti mumuziŵe bwino Yehova nomukonda ngako. Izi zecitisha kuti munkhale osimikizhyila ngako za zinthu zamuyembekezela. (Aheb. 5:13–6:1) Payakine zinthu zufotokozewa pa Aroma 5:​2-4 zekucitikilamponi. Mwekumana na masauso osiyanasiyana, koma mwepilila ndipo Yehova wakuoneshani kuti okondwela namwe. Cifukwa cakuti muziŵa kuti Yehova okukondani na kuti okondwela namwe,  lomba muli na cifukwa cabwino cukupangishani kuyembekeza kulandila zinthu zawakulonjezani. Ciyembekezo canu catang’ilako kupambana mwecenzele poyamba ndipo cakhuza mbali zonse za umoyo wanu. Mwacisanzo, cakhuza mwamucitila zinthu na abanja ŵanu, mwamupangila zosankha koma soti mwamuseŵenzeshela nthawi yanu.

18. Ni cisimikizhyo cotyani cakupeleka Yehova?

¹⁸ Mtumwi Paulo eyangizhyilapo mfundo yofunika ngako yokhuza ciyembekezo camunkhala naco pavuli ponkhala ovomelezhyeka kwa Mulungu. Okusimikizhyilani kuti ciyembekezo ici cikakwanilishiwe. Ndaŵa yanji mungankhale osimikizhya? Paulo eyangizhyilapo kuti: “Ciyembekezo ici cutikhumudwisha lini cifukwa Mulungu wazuzhya cikondi cake m’mitima yasu kupitila mwa mzimu utuŵa wetepasiwa.” (Aro. 5:5) Tetyo, muli na cifukwa comvwika conkhalila osimikizhya za ciyembekezo canu.

19. Ponena za ciyembekezo canu, kansi mungankhale osimikizhya za cinji?

¹⁹ Mukoganizila lonjezo ya Yehova kwa Abulahamu koma soti mwamene emuonela kuti enze wovomelezhyeka koma soti muyake. Ciyembekezo ca Abulahamu cekwanilishiwa. Baibo yulaŵila kuti: “Abulahamu pecionesha kuleza mtima, elandila lonjezo iyi.” (Aheb. 6:15; 11:​9, 18; Aro. 4:​20-22) Ciyembekezo ca Abulahamu ciliyomukhumudwishe. Namwe mungankhale osimikizhya kuti mukalandile mphoto cifukwa ca ciyembekezo canu malinga ngati mupitilizhya kunkhala okhulupilika. Tetyo muli na vifukwa vinyinji vonkhalila osangalala cifukwa muziŵa kuti ciyembekezo canu cikakwanilishiwe. (Aro. 12:12) Paulo elemba kuti: “Mulungu wamene opeleka ciyembekezo akupaseni cimwemwe conse na mtendele wonse cifukwa ca cikhulupililo canu, kuti munkhale na ciyembekezo cikulu mwa mphamvu ya mzimu utuŵa.”—Aro. 15:13.