1-2. Molingana na Mateyu 5:11, kansi tufunika kumvwa tyani tikakumana na mavuto?

YESU elonjeza ophunzila ŵake kuti ove akankhale na cimwemwe. Koma eŵauzhya soti kuti cifukwa cakuti omukonda akakumane na mavuto. (Mat. 10:22, 23; Luka 6:20-23) Tusangalala kunkhala ophunzila a Khristu. Koma kansi tukumvwa tyani ngati abanja ŵasu otilesha kutumikila Yehova? Kansi tukumvwa tyani ngati boma yutizunza? Kansi tukumvwa tyani ngati ayasu a ku nchito olo a ku sukulu otiyesa kuti tiphwanye malamulo a Mulungu? Kulaŵila cendi vinthu ivi vingaticitishe nkhaŵa.

² Ŵanthu anyinji oganiza kuti cinzunzo cingaŵapangishe lini kunkhala osangalala. Koma izi niye lini zayolaŵila Mau a Mulungu. Mwacisanzo, mtumwi Yakobo elemba kuti tufunika lini kutaya mtima tikakumana na mavuto, koma tufunika kusangalala. (Yak. 1:2, 12) Ndipo Yesu elaŵila kuti tufunika kusangalala ngati tunzunziwa. (Ŵelengani Mateyu 5:11.) Kansi tingapitilizhye tyani kunkhala osangalala olo kuti tukumana na mayeselo? Tingaphunzile zinyinji mwa kuganizila mfundo ziyakine zopezeka mu kalata yamene Yakobo elembela Akhristu oyambilila. Lomba, tiyeni tilaŵizhyane ayakine mwa mavuto yecikumana nayo Akhristu amene aŵa.

3. Kansi n’cinji cecitika nthawi itontho pavuli pakuti Yakobo wankhala wophunzila wa Yesu?

³ Nthawi itontho pavuli pakuti Yakobo mkwake wa Yesu, wankhala wophunzila wa Yesu, Akhristu a ku Yerusalemu eyamba  kunzunziwa. (Mac. 1:14; 5:17, 18) Pavuli pakuti Sitefano wapaiwa, Akhristu anyinji eutuka mumzinda “nomwazhyikana kuutukila m’vigao vosiyanasiyana va Yudeya na Samariya” mpaka eciyofwika ku Kupuro na ku Antiokeya. (Mac. 7:58–8:1; 11:19) Ophunzila ekumana na mavuto anyinji. Olo n’tetyo, enzolalikila uthenga uweme mwakhama cakuti mipingo yenkhazikishiwa m’madela anyinji. (1 Pet. 1:1) Koma pavuli pa izi ekumana soti na mavuto ayakine anyinji.

4. Kansi ni mavuto ayakine otyani yecikumana nayo Akhristu oyambilila?

⁴ Akhristu oyambilila ekumana na mavuto osiyanasiyana. Mwacisanzo, ca m’ma 50 C.E., Mfumu ya Aroma Kalaudiyo, elamula kuti Ayuda onse acoke ku Roma. Tetyo, Ayuda ayakine amene enze enkhala Akhristu ekakamizhyika kusiya mang’anda yao na kuyonkhala ku madela ayakine. (Mac. 18:1-3) Ca m’ma 61 C.E., mtumwi Paulo elemba kuti Akhristu anyinji enyozewa pamenso pa ŵanthu anyinji, eikiwa m’jele ndipo katundu wao weiŵiwa. (Aheb. 10:32-34) Ndipo molingana na ŵanthu ayakine onse Akhristu aŵa enzofunika kupilila umphawi na matenda.​—Aro. 15:26; Afil. 2:25-27.

5. Kansi tilaŵizhyane makonsho yotyani?

⁵ Yakobo peenzolemba kalata yake yoyambilila cikaliyofwika caka ca 62 C.E., enzoziŵa luweme mavuto yenzokumana nayo akwasu na azilongosi. Yehova euzhyila Yakobo kulembela Akhristu amene aŵa kalata kuti aŵapase malangizo amene angaŵayavye kupitilizhya kutumikila Yehova mwacimwemwe olo kuti enzokumana na mavuto. Lomba tiyeni tilaŵizhyane mfundo ziyakine zili m’kalata ya Yakobo noyankha makonsho aŵa: Kansi Yakobo elemba za cimwemwe cotyani? Kansi n’cinji cingacitishe Mkhristu kuleka kunkhala wacimwemwe? Kansi  nzelu, cikhulupililo na kutang’a mtima zingayavye tyani Mkhristu kupitilizhya kunkhala wacimwemwe olo kuti okumana na mavuto?

6. Molingana na Luka 6:22, 23, ndaŵa yanji Akhristu osangalala olo kuti okumana na mayeselo?

⁶ Ŵanthu ayakine oganiza kuti angankhale acimwemwe ngati ali na thanzi iweme, ndalama zinyinji koma soti ngati ali na banja yacimwemwe. Koma cimwemwe cecilemba Yakobo, ni mbali ya minkhalidwe ya mzimu utuŵa, ndipo cudalila lini mwazilili zinthu pa umoyo wa munthu. (Agal. 5:22) Mkhristu angapeze cimwemwe cenecene cifukwa coziŵa kuti okondwelesha Yehova nokonkha cisanzo ca Yesu. (Ŵelengani Luka 6:22, 23; Akol. 1:10, 11) Cimwemwe casu tingacilinganizhye na lambi. Kuti lambi ipitilizhye kuyaka, tufunika kuiteteza ku cimphepo na mvula. Molingana na izi, cimwemwe, cingatiyavye kupilila matenda olo umphawi. Tupitilizhya kunkhala acimwemwe olo kuti ŵanthu ayakine otinyoza olo kutisusha. Cimwemwe casu cukulilako ngati ŵanthu oticitila vinthu vokhumudwisha. Mavuto yatukumana nayo cifukwa ca cikhulupililo casu ni umboni wakuti nise ophunzila a Khristu. (Mat. 10:22; 24:9; Yoh. 15:20) Niye cifukwa cake Yakobo elemba kuti: “Enekwasu sangalalani pamukumana na mayeselo yosiyanasiyana.”​—Yak. 1:2.

7-8. Ndaŵa yanji cikhulupililo casu cutang’a ngati tukumana na mavuto?

⁷ Yakobo efotokoza soti cifukwa ciyakine camene cuticitisha kunkhala okonzeka kupilila mayeselo osiyanasiyana. Yove elaŵila kuti: “Cikhulupililo canu cikayesewa cuvyala cipililo.” (Yak. 1:3) Mayeselo tingayalinganizhye na mulilo wamene tingauseŵenzeshe popanga cipula ca nsimbi. Ngati cipula cacosewa pamulilo noikiwa m’manzi cutang’ilako. Molingana na izi, ngati tupilila mavuto cikhulupililo casu cutang’ilako. Niye cifukwa cake Yakobo elemba kuti: “Mulole kupilila kusilizhye kukata nchito yake, kuti munkhale okwanila koma soti aliye cilema m’mbali zonse.” (Yak. 1:4) Ngati taona kuti mayeselo yocitisha kuti cikhulupililo casu citang’e, tupilila mwacimwemwe.

⁸ M’kalata yake, Yakobo efotokoza soti vinthu viyakine vamene vucitisha kuti tisankhale na cimwemwe. Kansi ni vinthu votyani, ndipo tingavigonjese tyani?

9. Kansi nzelu zingatiyavye tyani?

⁹ Vuto: Kusaziŵa cofunika kucita. Tikakumana na mayeselo, tufunika kudalila Yehova kuti atiyavye kupanga zosankha zamene zingamukondweleshe, zingapindulishe akwasu na azilongosi notiyavya kunkhala okhulupilika.(Yer. 10:23) Tufunika nzelu kuti tiziŵe zatingacite  koma soti zatingalaŵile kuli ŵanthu otisusha. Payakine tingafooke cifukwa cosaziŵa zofunika kucita ndipo cimwemwe casu cingasile.

10. Kansi Yakobo 1:5 yutiuzhya kuti tufunika kucita cinji kuti tipeze nzelu?

¹⁰ Zatingacite: Tikosenga nzelu kwa Yehova. Kuti tikopilila mavuto mwacimwemwe, tufunika kusenga Yehova m’pemphelo kuti akotipasa nzelu zatufunikila kuti tipange zosankha za nzelu. (Ŵelengani Yakobo 1:5.) Kansi tufunika kucita cinji ngati tuona kuti Yehova oyankha lini mapemphelo ŵasu nthawi yamene iyo? Yakobo elaŵila kuti tufunika “kupitilizhya kusenga” Mulungu. Yove okalipa lini ngati tupitilizhya kumusenga nzelu. Ausuwasu akululu “otipasa mwawanzi” tikasenga nzelu kuti zitiyavye kupilila mavuto. (Sal. 25:12, 13) Akaona mavuto yatukumana nayo, okumvwa caipa ndipo ofunishisha kutiyavya. Izi zuticitisha kunkhala na cimwemwe. Kansi Yehova otipasa tyani nzelu?

11. Kansi n’cinji ciyakine catingacite kuti tipeze nzelu?

¹¹ Yehova opeleka nzelu kupitila m’Mau ŵake. (Miy. 2:6) Kuti tipeze nzelu tufunika kuŵelenga Mau a Mulungu koma soti zofalisa zufotokoza Baibo. Tufunika kucita zinyinji osati tyala kuphunzila. Tufunika kucita zinthu zaakutiuzhya Mulungu. Yakobo elemba kuti: “Mukocita zayolaŵila mau osati kumvwa tyala.” (Yak. 1:22) Ngati tuseŵenzesha malangizo a Mulungu, tunkhala amtendele, oganiza bwino koma soti acifundo. (Yak. 3:17) Minkhalidwe iyi, yutiyavya kulimbana na mavuto nopitilizhya kutumikila Yehova mwacimwemwe.

12. Ndaŵa yanji tufunika kuiziŵa luweme Baibo?

¹² Mau a Mulungu ali monga ni gilasi. Otiyavya kuona zatufunika kuongolela na zatingacite kuti tiongolele. (Yak. 1:23-25) Mwacisanzo, pavuli poŵelenga Mau a Mulungu, tingazindikile kuti tufunika kuongolela ukali wasu. Moyavyiwa na Yehova, tingakwanishe kucita  vinthu mofasa tikakumana na mavuto olo ngati ŵanthu ayakine atikhumudwisha. Ngati nise ofasa tingakwanishe kulimbana na mavuto. (Yak. 3:13) Tetyo tingaone kuti kuiziŵa luweme Baibo n’koyavya.

13. Ndaŵa yanji tufunika kuphunzila visanzo va ŵanthu otomolewa m’Baibo?

¹³ Nthawi zinyinji pavuli polakwisa, niye patuphunzila zofunika kupewa. Koma iyi ni njila lini iweme yophunzilila. Njila iweme ngako ni kuphunzila kufumila pa visanzo viweme na viipa va ŵanthu ayakine. Niye cifukwa cake Yakobo otilimbikisha kutolela cisanzo ca ŵanthu ayakine olembewa m’Baibo monga Abulahamu, Rahabi, Yobu na Eliya. (Yak. 2:21-26; 5:10, 11, 17, 18) Atumiki a Yehova aŵa ekwanisha kupilila mavuto amene sembe eŵalonda cimwemwe. Visanzo vao vakupilila vuonesha kuti nase tingakwanishe kupilila mavuto moyavyiwa na Yehova.

14-15. Ndaŵa yanji tufunika kupewa kukaikila?

¹⁴ Vuto: Kukaikila zatukhulupilila. Nthawi na nthawi, tingovutika kumvwisha zayulaŵila Baibo pa nkhani iyakine. Olo payakine Yehova angayankhe lini mapemphelo ŵasu monga ni mwetenzoganizila. Izi zingacitishe kuti tiyambe kukaikila. Ngati tunyalanyaza vuto iyi, cikhulupililo casu cingafooke ndipo tingaononge ushamwali wasu na Yehova. (Yak. 1:7, 8) Ndipo zingaticitishe soti kutaya ciyembekezo casu ca msogolo.

¹⁵ Mtumwi Paulo elinganizhya ciyembekezo casu ca msogolo na nangula. (Aheb. 6:19) Nangula oteteza boti ku cimphepo camphamvu koma soti ku vimiyala. Nangula onkhala woyavya ngati cheni yamene yamangiwa ku boti yutendeka lini. Monga mwamene nguwe yufookeshela cheni ya nangula, nako kukaikila kungafookeshe cikhulupililo casu. Munthu wamene ali na cikaikilo akakumana na mavuto, cikhulupililo cake cakuti Yehova akakwanilishe malonjezo ŵake cingafooke. Cikhulupililo cikafooka, naco ciyembekezo pa malonjezo a Mulungu cingasile. Yakobo elaŵila kuti, “Munthu wamene okaikila ali monga ni “mafunde a pa nyanja amene otolekatoleka na mphepo.” (Yak. 1:6) Munthu wamene okaikakaika opeza lini cimwemwe.

16. Kansi tufunika kucita cinji ngati tukaikila?

¹⁶ Zatingacite: Pezani njila yamungasilizhyile vuto ya kukaikila; Tang’ishani cikhulupililo canu. Pewani kucita zinthu mopupuluma. M’nthawi ya mneneli Eliya, ŵanthu eyamba kukaikila za cikhulupililo cao. Eliya eŵauzhya kuti: “Kansi mupitilizhye kukaikila mpaka lini? Ngati Yehova niye Mulungu wacendi mukonkheni. Koma ngati Baala niye wacendi mukonkheni!” (1 Maf. 18:21) Masiku ŵano tufunika soti kucitapo kanthu kamangu. Tufunika kufufuza kuti tisimikizhyile kuti Yehova niye Mulungu wacendi, Baibo ni Mau ŵake koma soti kuti Mboni za Yehova ni atumiki ŵake. (1 Ates. 5:21) Kucita zamene izi, kutiyavye kuleka kukaikila notang’isha cikhulupililo casu. Ngati tufunika thandizo kuti tileke kukaikila, tingafunike kusenga akulu kuti atiyavye. Tufunika kucitapo kanthu kamangu kuti tipitilizhye kutumikila Yehova mwacimwemwe.

17. N’cinji cingacitike ngati taleka kucita vinthu motang’a mtima?

¹⁷ Vuto: Kufooka. Mau a Mulungu olaŵila kuti: “Ukafooka pa nthaŵi ya soka mphamvu zako zinkhale zitontho.” (Miy. 24:10) Mau Aciheberi amene emasuliliwa “kuti kufooka” angatanthauze “kuleka kucita zinthu motang’a mtima.” Ngati mwaleka kucita vinthu motang’a mtima, cimwemwe naco cusila.

18. Kansi mau yakuti kupilila yeciseŵenzesha Yakobo yoticitisha kuganiza za cinji?

¹⁸ Zatingacite: Mukodalila Yehova kuti akuyavyeni kucita vinthu motang’a mtima kuti mukwanishe kupilila. Tufunika kunkhala otang’a  mtima kuti tikwanishe kupilila mavuto. (Yak. 5:11) Mau yeciseŵenzesha Yakobo yakuti “kupilila” yotipangisha kuganiza za munthu muyakine wamene motang’a mtima opitilizhya kupanama pa malo paali. Tingaganize za msoja wamene motang’a mtima wapanama pa malo ŵake, ndipo olo kuti mdani wake wamuukila outuka lini.

19. Kansi tingaphunzile cinji pa cisanzo ca mtumwi Paulo?

¹⁹ Mtumwi Paulo eonesha cisanzo ciweme ngako pa nkhani ya kutang’a mtima na kupilila. Nthawi ziyakine enzofooka. Olo n’tetyo, enzokwanisha kupilila cifukwa codalila Yehova kuti am’pase mphamvu zeenzofunikila. (2 Akor. 12:8-10; Afil. 4:13) Nase tingankhale otang’a mtima ngati molicefya tuzindikila kuti tufunika thandizo ya Yehova.​—Yak. 4:10.

20-21. Kansi mungankhale na cidalilo cotyani?

²⁰ Tuziŵa kuti mavuto yatukumana nayo ni cilango lini cofumila kwa Yehova. Yakobo elaŵila kuti, “Munthu akankhala pa mayeselo asalaŵile kuti: ‘Nuyesewa na Mulungu.’ Cifukwa Mulungu angayesewe lini na viipa ndipo yove oyesa lini munthu na vinthu viipa.” (Yak. 1:13) Ngati tukhulupilila zamene izi tunkhala pa ushamwali na Ausuwasu akululu.​—Yak. 4:8.

²¹ Yehova “ocinja lini.” (Yak. 1:17) Yove eyavya Akhristu oyambilila peenzokumana na mavuto, ndipo nase angatiyavye masiku ŵano. Kufumila pansi pa mtima mukosenga Yehova kuti akuyavyeni kunkhala na nzelu, cikhulupililo koma soti kunkhala otang’a mtima. Yove akoyankha mapemphelo ŵanu. Tetyo, mungankhale na cidalilo cakuti yove akuyavyeni kupitilizhya kunkhala acimwemwe olo kuti mukumana na mavuto.