NKHANI YOPHUNZILA 30
NYIMBO 36 Titeteze Mtima Wasu
Zatingaphunzile Kufumila Kuli Mafumu Aciisiraeli
“Mukaone soti kusiyana pakati pa munthu wolungama na muipa koma soti pakati pa munthu wamene otumikila Mulungu na asamutumikila.”—MAL. 3:18.
ZATI TIPHUNZILE
Nkhani ino itiyavye kuona mwamene Yehova enzoonela mafumu aciisiraeli. Izi zitiyavye kumvwisha zamene Yehova oyembekezela kuli seo masiku ŵano.
1-2. Kansi Baibo yutiuzhyanji za mafumu ayakine aciisiraeli?
BAIBO yutiuzhya kuti penze analume opitilila 40 amene elamulila monga mafumu Aciisiraeli. a Ndipo mosapita m’mbali yutiuzhya soti zinthu ziyakine zecicita ove. Mwacisanzo, olo mafumu abwino ecita zinthu ziyakine ziipa. Ganizilani za Mfumu yabwino Davide. Yehova elaŵila kuti: ‘Davide mtumiki wangu . . . enikonkha na mtima wake wonse nocita zinthu zoyenela zekazeka pamenso pangu.’ (1 Maf. 14:8) Olo n’tetyo, yove ecita cigololo na munakazi wolunguliwa ndipo epanga makonzedwe akuti mulume wake akapaiwe ku nkhondo.—2 Sam. 11:4, 14, 15.
2 Baibo yutiuzhya soti zinthu ziyakine zabwino zecicita mafumu amene aliyopitilizhye kunkhala okhulupilika kwa Yehova. Ganizilani cisanzo ca Rehobowamu. Yove “ecita vinthu viipa” m’menso mwa Yehova. (2 Mbi. 12:14) Olo n’tetyo, ecita soti vinthu vabwino. Mwacisanzo, yove emvwila Yehova pecimuuzhya kuti ofunika lini kuniatana na mafuko 10 ya Isiraeli na kuti enzofunika kuŵalola kuti asankhe mfumu iyakine. Kuyangizhyila apo, emanga soti mizinda inyinji yotang’a mu ufumu wake na colinga cakuti ateteze atumiki a Yehova kuli adani ŵao.—1 Maf. 12:21-24; 2 Mbi. 11:5-12.
3. Kulingana na zeenzocita mafumu aciisiraeli, kansi powela konsho yofunika ngako yotyani, ndipo tilaŵizhyane cinji m’nkhani ino?
3 Izi zuleta konsho iyakine yofunika ngako yakuti: Ngati mafumu aciisiraeli ecita vinthu vabwino na viipa, kansi n’cinji cenzoyavya Yehova kuziŵa ngati mfumu ni yokhulupilika kuli yove olo yai? Yankho ya konsho iyi itiyavye kuziŵa zatufunika kucita kuti tikondweleshe Yehova. Tilaŵizhyane vinthu vitatu vamene Yehova enzoganizilapo kuti aziŵe ngati mafumu aciisiraeli enze okhulupilika olo yai. Coyamba, enzofunika kuziŵa mwewenzele mtima wao. Caciŵili, enzoona ngati enze olapa. Ndipo cacitatu, enzoona ngati mfumu yenzopitilizhya kulambila Yehova m’njila yovomelezhyeka.
MUKOKONDA YEHOVA NA MTIMA WANU WONSE
4. Kansi ni kusiyana kumozi kotyani kwenzepo pakati pa mafumu okhulupilika na osakhulupilika?
4 Mafumu amene ekondwelesha Yehova ni ŵala amene emutumikila na mtima wonse. b Mfumu yabwino Yehosafati ‘yesakilasakila Yehova na mtima wake wonse.’ (2 Mbi. 22:9) Ponena za Yosiya, Baibo yulaŵila kuti: “Yove akaliyonkhala mfumu, paliye mfumu iyakine yamene yewelela kwa Yehova na mtima wake wonse.” (2 Maf. 23:25) Nanga tyani za Solomo wamene pavuli pake ecita vinthu viipa? Yove “aliyotumikile Yehova na mtima wonse.” (1 Maf. 11:4) Ponena za mfumu iyakine yosakhulupilika Abiyamu, Baibo yulaŵila kuti: “Aliyotumikile Yehova na mtima wonse.”—1 Maf. 15:3.
5. Fotokozani tanthauzo ya kutumikila Yehova na mtima wonse.
5 Kansi kutumikila Yehova na mtima wonse kutanthauzanji? Munthu wamene otumikila Yehova na mtima wonse omutumikila lini, tyala cifukwa cakuti ofunika kucita tetyo. M’malo mwake, omutumikila cifukwa cakuti omukonda ngako nomulemekeza. Kuyangizhyila apo, opitilizhya kumukonda nomulemekeza kwa umoyo wake wonse.
6. Kansi tingapitilizhye tyani kutumikila Mulungu na mtima wonse? (Miyambo 4:23; Mateyu 5:29, 30)
6 Kansi tingatolele tyani cisanzo ca mafumu okhulupilika amene epitilizhya kutumikila Yehova na mtima wonse? Ni mwa kupewa visonkhezelo viipa. Mwacisanzo, vosangulusha viipa vingacitishe kuti mtima wasu unkhale woyaŵanika. Kunkhala na ashamwali aipa na kuganiza kuti cuma niye cofunika ngako mu umoyo wasu kungacitishe kuti tileke kutumikila Yehova mokhulupilika. Tetyo, ngati tazindikila kuti cikondi casu pa Yehova cayamba kucepa, tufunika kucitapo kanthu nthawi yamene iyo.—Ŵelengani Miyambo 4:23; Mateyu 5:29, 30.
7. Ndaŵa yanji ni cinthu cofunika kupewa visonkhezelo viipa?
7 Tufunika lini kulola mtima wasu kunkhala woyaŵanika. Ngati tingasamale lini tingayambe kuganiza kuti, cifukwa cakuti tunkhala otangwanika potumikila Yehova niye kuti visonkhezelo viipa vingationonge lini. Ganizilani cisanzo ici. Yelekezelani kuti muli panja, pa siku yakuti kwazizila ngako. Koma pamwaloŵa mu ng’anda, mwayasha mulilo na colinga cakuti muthume. Kansi muona kuti n’cinji cingacitike ngati mungasiye ciseko coseguka? Mosakaikila, mphepo yozizila ingaloŵe mu ng’anda mosavuta. Apa mfundo yake ni yakuti, tufunika kucita zinyinji osati tyala kulya cakulya cauzimu camene cingacitishe kuti tinkhale pa ushamwali na Yehova. Tufunika kuvala viseko ku visonkhezelo viipa na colinga cakuti mphepo yozizila ya calo olo minkhalidwe iipa isaloŵe mu mtima mwasu nocitisha kuti uyaŵanike.—Aef. 2:2.
MUFUNIKA KULAPA MACIMO ŴANU
8-9. Kansi Mfumu Davide na Mfumu Hezekiya ecita tyani pecipasiwa uphungu? (Onani pacikuto.)
8 Monga ni mwataonela m’ndime yoyamba, Davide ecita macimo akulu ngako. Koma mneneli Natani pecimuuzhya mweenzomvwila Yehova pa macimo yecicita, Davide elapa mofumila pansi pa mtima. (2 Sam. 12:13) Mau yecilemba Davide mu Salimo 51, yoonesha kuti ezindikila zinthu zecilakwisa ndipo elapa cendi mofumila pansi pa mtima. Yove aliyozipange kuti walapa na colinga cakuti apusishe Natani olo kupewa cilango.—Sal. 51:3, 4, 17.
9 Naye Mfumu Hezekiya emucimwila Yehova. Baibo yulaŵila kuti: “Mtima wake weyamba kulikuzhya ndipo izi zecitisha kuti ukali wa Mulungu umuyakile noyakila soti Yuda na Yerusalemu.” (2 Mbi. 32:25) Ndaŵa yanji Hezekiya eyamba kulikuzhya? Payakine n’cifukwa cakuti Yehova emupasa cuma, emuyavya kugonjesa Asuri olo cifukwa cakuti em’polesha ku matenda ŵake. Payakine kulikuzhya niye kwecitisha kuti aoneshe Ababulo cuma, zamene zecitisha kuti mneneli Yesaya am’pase uphungu. (2 Maf. 20:12-18) Koma molingana na Davide, Hezekiya elapa mofumila pansi pa mtima. (2 Mbi. 32:26) Cifukwa ca izi, Yehova emuona kuti enze mfumu yokhulupilika yamene ‘yenzocita zinthu zoyenela.’—2 Maf. 18:3.
Mfumu Davide na Mfumu Hezekiya elapa mofumila pansi pa mtima pavuli pakuti aongolelewa pa macimo yecicita (Onani ndime 8-9)
10. Kansi Mfumu Amaziya eulandila tyani uphungu?
10 Mosiyana na Davide koma soti Hezekiya, Mfumu ya Ayuda Amaziya ecita zinthu zabwino “koma osati na mtima wonse.” (2 Mbi. 25:2) Kansi n’cinji cecilakwisa? Pavuli pakuti Yehova wamuyavya kugonjesa a Edomu, Amaziya eyamba kulambila milungu yawenye. c Ndipo pavuli pakuti mneneli wa Yehova wamupasa uphungu, yove aliyofune kumvwa ndipo emupisha.—2 Mbi. 25:14-16.
11. Molingana na 2 Akorinto 7:9, 11, kansi tufunika kucita cinji kuti Yehova atikhululukile macimo ŵasu? (Onani soti vithunzithunzi.)
11 Kansi tuphunzilapo cinji pa visanzo ivi? Tuphunzilapo kuti ngati tacita cimo, tufunika kulapa macimo ŵasu nocita zilizonse zatingakwanishe kuti tisawezhyepo soti. Nanga tyani ngati talandila uphungu kuli akulu olo pa nkhani zamene zuoneka monga ni zitontho? Tufunika lini kuona kuti Yehova olo akulu otikonda lini. Olo mafumu abwino aciisiraeli enzofunikila kulandila uphungu na cizuzulo. (Aheb. 12:6) Tetyo, ngati tapasiwa uphungu, tufunika (1) kuulandila molicefya, (2) kupanga masinthidwe ofunikila na (3) kupitilizhya kutumikila Yehova na mtima wonse. Tetyo ngati talapa macimo ŵasu, Yehova akotikhululukila.—Ŵelengani 2 Akorinto 7:9, 11.
Ngati tapasiwa uphungu, tufunika (1) kuulandila molicefya, (2) kupanga masinthidwe ofunikila na (3) kupitilizhya kutumikila Yehova mokhulupilika (Onani ndime 11) f
MUKOLAMBILA YEHOVA M’NJILA YOVOMELEZHYEKA
12. Kansi n’cinji makamaka cenzosiyanisha mafumu okhulupilika na osakhulupilika?
12 Mafumu amene Yehova enzoŵaona kuti ni okhulupilika, ni ŵala amene enzomulambila m’njila yovomelezhyeka. Ndipo enzolimbikisha ŵanthu kucita cimozimozi. N’cendi kuti nao elakwisako zinthu ziyakine monga ni mwataphunzilila. Koma elambila tyala Yehova ndipo eseŵenza mwamphamvu kuti aononge mafano m’calo cao. d
13. Ndaŵa yanji Yehova eweluza Mfumu Ahabu kuti enze wosakhulupilika?
13 Koma nanga tyani za mafumu amene Yehova eŵaweluza kuti enze osakhulupilika? Kulaŵila cendi, ni vinthu lini vonse vecilakwisa. Mwacisanzo, pavuli pakuti Mfumu iipa Ahabu yamvwa kuti Naboti wapaiwa cifukwa ca yove, eonesha kulicefya na cisoni. (1 Maf. 21:27-29) Yove emanga mizinda ndipo epambana nkhondo zosiyanasiyana. (1 Maf. 20:21, 29; 22:39) Koma pali cinthu ciyakine ciipa cecicita Ahabu. Mosonkhezelewa na mkazi wake, yove elimbikisha kulambila kwawenye. Cifukwa ca izi, aliyolape.—1 Maf. 21:25, 26.
14. (a) Ndaŵa yanji Yehova eona Mfumu Rehobowamu kunkhala munthu wosakhulupilika? (b) Kansi ni cinthu colakwika ngako cotyani cecicita mafumu osakhulupilika?
14 Ganizilani za mfumu iyakine yosakhulupilika, Rehobowamu. Monga ni mwataphunzilila mu ndime 2, yove ecita vinthu vinyinji vabwino pa nthawi ya ulamulilo wake. Koma pavuli pakuti wankhala mfumu yamphamvu, eleka kumvwila Cilamulo ca Yehova ndipo eyamba kulambila milungu yawenye. (2 Mbi. 12:1) Pavuli pake, nthawi ziyakine enzolambila Yehova ndipo nthawi ziyakine enzolambila milungu yawenye. (1 Maf. 14:21-24) Rehobowamu na Ahabu niye lini tyala mafumu amene eleka kulambila Yehova m’njila yovomelezhyeka. Anyinji mwa mafumu amene enze osakhulupilika enzolambila milungu yawenye ndipo enzolimbikisha ayakine kucita cimozimozi. N’zoonekelatu kuti kwa Yehova, kumulambila m’njila yovomelezhyeka niye cinthu cenzomuyavya kuziŵa ngati mfumu yenze yabwino olo iipa.
15. Ndaŵa yanji kulambila Mulungu m’njila yovomelezhyeka ni kofunika kwa Yehova?
15 Ndaŵa yanji nkhani yolambila yenze yofunika ngako kwa Yehova? Cifukwa cimozi n’cakuti wenze udindo wa mafumu kusogolela ŵanthu a Yehova pa kulambila kwacendi. Ngati ŵanthu olambila milungu yawenye, zuŵacitisha kucita macimo ayakine nocitila ayakine zinthu ziliye cilungamo. (Hos. 4:1, 2) Kuyangizhyila apo, mafumu aciisiraeli na Aisiraeli enze ozipeleka kwa Yehova. Tetyo, Baibo yulinganizhya kulambila mafano na kucita cigololo. (Yer. 3:8, 9) Munthu wamene ocita cigololo onkhala wosakhulupilika kuli munthu wakufunika kunkhala wokhulupilika. Ndipo izi zukhumudwisha muyake wa m’cikwati. Molingana na izi, mtumiki wozipeleka wa Yehova wamene otolako mbali mu kulambila kwawenye omucimwila. e—Deut. 4:23, 24.
16. Kansi ni cinji makamaka cusiyanisha munthu wolungama na muipa m’menso mwa Yehova?
16 Kansi tuphunzilapo cinji? Mosakaikila, tufunika kupewa cinthu ciliconse camene cukatizhyana na kulambila kwawenye. Tufunika soti kulambila Yehova m’njila yakuona yove kuti ni yoyenela nthawi zonse ndipo tufunika kucita zinyinji pomutumikila. Mneneli Malaki efotokoza momvwika bwino cinthu camene cusiyanisha munthu wabwino na muipa. Yove elemba kuti: “Mukaone soti kusiyana pakati pa munthu wolungama na muipa koma soti pakati pa munthu wamene otumikila Mulungu na asamutumikila.” (Mal. 3:18) Tufuna kuti Yehova akotiona kuti nise olungama. Tetyo, tufunika kunkhala osamala kuti tisalole kusoŵa ungwilo kwasu na kulakwisa zinthu kutipangisha kuleka kutumikila Yehova. Kuleka kutumikila Yehova ni cinthu coyofya ngako.
17. Ndaŵa yanji tufunika kusamala posankha munthu wolungulana naye?
17 Ngati nimwe mbeta ndipo muganiza zolungula olo kulunguliwa, mau a Malaki yangakuyavyeni kusankha munthu woyenelela wolungulana naye. Ganizilani izi. Munthu angankhale na minkhalidwe iyakine iweme koma ngati munthu uyu otumikila lini Yehova, kansi Yehova omuona kuti ni wolungama? (2 Akor. 6:14) Ngati mungalungulane na munthu uyu, kansi angakuyavyeni kupitilizhya kunkhala wokhulupilika kwa Yehova? Ganizilani izi. Azinakazi a Solomo a mitundu iyakine, payakine enze na minkhalidwe iyakine iweme. Koma ove enzotumikila lini Yehova, zamene patontho-patontho zecitisha kuti Solomo ayambe kutumikila milungu yawenye.—1 Maf. 11:1, 4.
18. Kansi ni cinji camene makolo ofunika kuphunzisa ŵana ŵao?
18 Makolo, mukoseŵenzesha nkhani za m’Baibo zokhuza mafumu pofuna kuyavya ŵana ŵanu kunkhala na cifuno cotumikila Yehova. Mukoŵayavya kumvwisha kuti mafumu amene Yehova enzoŵaona kuti ni ovomelezhyeka, ni ŵala amene enzomulambila nolimbikisha ayakine kucita cimozimozi. Mukophunzisa ŵana ŵanu kupitila mu zolaŵila na zocita zanu. Mwacisanzo, mukoŵayavya kuona kuti kuphunzila Baibo, kupezeka pa misonkhano notolamo mbali mu utumiki niye zinthu zofunika ngako pa umoyo. (Mat. 6:33) Ngati mungakangiwe kucita izi, niye kuti ŵana ŵanu angotumikila Yehova, tyala cifukwa cakuti niye zamucita mweo. Ndipo cifukwa ca izi, ove angoona kuti kutumikila Yehova ni kosafunika kwenekwene olo angaleke kumutumikila.
19. Kansi pali ciyembekezo cotyani kuli ŵala amene eleka kutumikila Yehova? (Onani kabokosi kakuti “ Mungakwanishe Kuwelela Kwa Yehova”)
19 Ngati munthu muyakine waleka kutumikila Yehova, kansi zutanthauza kuti angankhale lini soti shamwali wake? Yai. Talaŵila teti cifukwa cakuti angalape noyamba soti kumutumikila. Kuti acite izi, ofunika kunkhala wolicefya nolandila thandizo kuli akulu mumpingo. (Yak. 5:14) Olo n’tetyo, kuti ankhale soti shamwali wa Yehova, ofunika kucita khama.
20. Ngati tutolela cisanzo ca mafumu okhulupilika, kansi Yehova akotiona tyani?
20 Kansi taphunzilanji kufumila kuli mafumu aciisiraeli? Tingankhale monga ni mafumu okhulupilika ngati tupitilizhya kutumikila Yehova na mtima wonse. Tikophunzilapo kanthu pa zolakwa zasu, kulapa nopanga masinthidwe ofunikila. Ndipo tikokumbukila kuti cinthu cofunika ngako ni kulambila tyala Mulungu m’mozi wacendi. Tetyo, ngati mupitilizhya kutumikila Yehova mokhulupilika, yove akokuonani kuti nimwe munthu wamene ocita zinthu zoyenela m’menso mwake.
NYIMBO 45 Kusinkhasinkha Kwa Mtima Wangu
a Mu nkhani ino, mau akuti “mafumu aciisiraeli” otanthauza mafumu onse amene elamulila atumiki a Yehova mosasamala kanthu kuti elamulila mafuko aŵili aciyuda, mafuko 10 aciisiraeli olo mafuko yonse 12.
b TANTHAUZO YA MAU AYAKINE: Kanyinji-kanyinji, Baibo yuseŵenzesha mau akuti “mtima” pokamba za umunthu wasu wamkati. Izi zuyangizhyilapo zinthu zatulakalaka, zatuganiza, zatucita, colinga cocitila cinthu ciyakine na zolinga zatufuna kukwanilisha.
c Kanyinji-kanyinji, mafumu amene enze lini aciisiraeli enzolambila milungu ya ŵanthu ŵaagonjesa.
d Mfumu Asa ecita macimo akulu ngako. (2 Mbi. 16:7, 10) Olo n’tetyo, Baibo yufotokoza kuti ecita zinthu zoyenela m’menso mwa Yehova. Olo kuti poyamba ekana uphungu, cuoneka kuti m’kuluta kwa nthawi elapa. Muli yove, Yehova eonamo zabwino zinyinji kupambana ziipa. Asa elambila tyala Yehova ndipo eseŵenza mwakhama kuti acose mafano mu ufumu wake.—1 Maf. 15:11-13; 2 Mbi. 14:2-5.
e Tingaone kuti kulambila ni cinthu cofunika ngako kwa Yehova cifukwa malamulo aŵili oyambilila opezeka m’Cilamulo ca Mose yenzolesha kulambila munthu aliyense olo cinthu ciliconse koma tyala Yehova.—Eks. 20:1-6.
f MAU OFOTOKOZA CITHUNZITHUNZI Ca pacikuto: Mfumu Davide na Mfumu Hezekiya elapa mofumila pansi pa mtima pavuli pakuti aongolelewa pa macimo yecicita. Peji 23: Mkwasu wacilumbwana wamene ni mkulu ofotokoza nkhaŵa yaali nayo ponena za mkwasu muyakine wamene ali na ciyoŵelezi cakumwa walwa. Yove ovomelezhya uphungu wawapasiwa nopanga masinthidwe ofunikila ndipo opitilizhya kutumikila Yehova mokhulupilika
