NKHANI YOPHUNZILA 47
NYIMBO 103 Aciŵeta ni Mphaso mwa Analume
Akwasu—Kansi Muyesayesa Kuti Muyenelele Kutumikila Monga Mkulu?
“Ngati munthu oyesayesa kuti ankhale woyanganila, ofuna nchito yabwino.”—1 TIM. 3:1.
ZATI TIPHUNZILE
Tiphunzile ziyakine mwa ziyeneleso za m’Malemba zamene mkwasu ofunika kuzikwanilisha kuti atumikile monga mkulu.
1-2. Kansi “nchito yabwino” yakucita akulu yuyangizhyilapo cinji?
NGATI mutumikila monga mtumiki woyavya, n’zoonekelatu kuti muyesayesa kuti mukulishe minkhalidwe yamene ingakuyavyeni kuti mutumikile monga mkulu. Lomba kansi mungakonde kucita “nchito yabwino” yakucita akulu?—1 Tim. 3:1.
2 Kansi ni nchito zotyani zakucita akulu? Ove osogolela pa nchito yolalikila, ocita maulwendo aubusa, ophunzisa koma soti olimbikisha mpingo mwa zolaŵila na zocita zao. Cifukwa ca izi, tingaone cifukwa cake Baibo yuŵaita kuti ‘mphaso mwa analume.’—Aef. 4:8.
3. Kuti mkwasu ayenelele kunkhala mkulu ofunika kucita cinji? (1 Timoteyo 3:1-7; Tito 1:5-9)
3 Kansi n’cinji cingayavye mkwasu kuti ayenelele kunkhala mkulu? Kuyenelela kunkhala mkulu kusiyana na kuyenelela pa nchito iyakine ya ku calo. Kanyinji-kanyinji kuti upeze nchito ya ku calo, ufunika kunkhala na maluso yakufuna wokulemba nchito. Mosiyana na izi, kuti munthu ankhale mkulu, ofunika kucita zinyinji osati tyala kunkhala na maluso ophunzisa nolalikila. Ofunika soti kukwanilisha ziyeneleso za m’Malemba zamene zandandalikiwa pa 1 Timoteyo 3:1-7 na Tito 1:5-9. (Ŵelengani.) Mu nkhani ino, tilaŵizhyane ziyakine mwa ziyeneleso zatomolewa m’mavesi aya. Kuyangizhyila apo, tilaŵizhyane mwamene akwasu angankhalile na mbili yabwino, mwaangankhalile mitu yabanja yabwino koma soti zingaŵayavye kuti ankhale ofunishisha kutumikila akwasu na azilongosi mu mpingo.
KUNKHALA NA MBILI YABWINO
4. Kansi kunkhala muliye ‘cifukwa cokunenezelani’ kutanthauza cinji?
4 Kuti muyenelele kunkhala mkulu, mufunika kunkhala muliye ‘cifukwa cokunenezelani,’ zamene zutanthauza kuti mufunika kunkhala na mbili yabwino mu mpingo kuti asakunenezeleni. Kuyangizhyila apo, mufunika kunkhala na “mbili yabwino kuli ŵanthu osakhulupilila.” N’cendi kuti ŵanthu osakhulupilila angakatizhyane lini na zinthu zatukhulupilila, koma tufunika lini kunkhala na cifukwa camene cingapangishe kuti ayambe kukaikila kuona mtima olo nkhalidwe yasu. (Dan. 6:4, 5) Tetyo tingacite bwino kuzikonsha kuti: ‘Kansi nili na mbili yabwino mu mpingo na kunja kwa mpingo?’
5. Kansi mungaoneshe tyani kuti ‘mukonda zabwino’?
5 Ngati ‘mukonda zabwino,’ mukokwanisha kuona minkhalidwe yabwino yaali nayo ayakine noŵayamikila cifukwa ca minkhalidwe yamene iyo. Mukokwanisha soti kucitila ayakine zabwino, kuyangizhyilapo na zila zamene ayakine oyembekezela lini kuti mungazicite. (1 Ates. 2:8) Lomba ndaŵa yanji nkhalidwe iyi ni yofunika ngako kuli akulu? N’cifukwa cakuti oseŵenzesha nthawi yao ikulu kusamalila akwasu na azilongosi koma soti maudindo ŵao mu mpingo. (1 Pet. 5:1-3) Olo kuti ni nchito ikulu ngako kucita izi, ove osangalala ngako kuyavya ayakine.—Mac. 20:35.
6. Kansi mungaoneshe tyani kuti nimwe “woceleza alwendo”? (Aheberi 13:2, 16; onani soti cithunzithunzi.)
6 Mungaoneshe kuti nimwe “woceleza alwendo” ngati mucitila ayakine zinthu zabwino, kuyangizhyilapo na ŵala amene ni ayanu lini a pa mtima. (1 Pet. 4:9) Buku iyakine yefotokoza kuti munthu woceleza alwendo, oonesha kuwama mtima olo kuli ŵanthu ŵaasaziŵa ndipo osangalala kuŵaitila ku ng’anda kwake. Tetyo tingazikonshe kuti: ‘Kansi ayakine oniona kuti n’ne munthu woceleza alwendo?’ (Ŵelengani Aheberi 13:2, 16.) Munthu woceleza alwendo oonesha kuwama mtima kuli ayakine. Mwacisanzo, oonesha kuwama mtima kuli osauka, alwendo amene awela kuzokamba nkhani na kuli ayakine amene oseŵenza mwakhama kuti alimbikishe akwasu na azilongosi, monga oyanganila a madela.—Gen. 18:2-8; Miy. 3:27; Luka 14:13, 14; Mac. 16:15; Aro. 12:13.
Banja yaitila woyanganila dela na mkazi wake ku ng’anda kwao (Onani ndime 6)
7. Kansi mkulu angaoneshe tyani kuti ‘okonda lini ndalama’?
7 “Asankhale wokonda ndalama.” Izi zutanthauza kuti ofunika lini kuona ndalama olo katundu kunkhala zofunika ngako. Tetyo, kaya nimwe olemela olo osauka mufunika kuona kuti kutumikila Yehova niye cinthu cofunika ngako pa umoyo wanu. (Mat. 6:33) Mukoseŵenzesha nthawi yanu, mphamvu zanu koma soti zinthu zamuŵili zamuli nazo potumikila akwasu na azilongosi. (Mat. 6:24; 1 Yoh. 2:15-17) Zikonsheni kuti: ‘Kansi nuziona tyani ndalama? Kansi nukhutila na zinthu zanili nazo? Olo nuika maganizo ŵangu pa kusakila ndalama na kuti ninkhale na zinthu zinyinji zamuŵili?’—1 Tim. 6:6, 17-19.
8. Kansi mungaoneshe tyani kuti ‘mucita lini zinthu mopitilila malile’ koma soti nimwe ‘ozilesha’?
8 Ngati ‘mucita lini zinthu mopitilila malile’ koma soti nimwe ‘ozilesha,’ niye kuti muziikila malile pocita zinthu pa umoyo. Izi zuyangizhyilapo kupewa kulya na kumwa mopitilila malile, kuvwala nozikongolesha mosayenela koma soti zosangulusha zosayenela. Tetyo, izi zuonesha kuti mutolela lini nkhalidwe iipa yaali nayo ŵanthu amene otumikila lini Yehova. (Luka 21:34; Yak. 4:4) Ndipo mupitilizhye kunkhala odekha olo kuti akucitileni vinthu viipa. Nimwe ‘lini cakolwa’ ndipo ŵanthu okuziŵani lini kuti mukumwa ngako walwa. Tetyo mungacite bwino kuzikonsha kuti: ‘Kansi mwanucitila zinthu zuonesha kuti nucita lini zinthu mopitilila malile koma soti n’ne wozilesha?’
9. Kansi kunkhala ‘oganiza bwino’ koma soti ‘adongosolo’ kuyangizhyilapo cinji?
9 Ngati nimwe ‘oganiza bwino,’ mukoganizila zayulaŵila Baibo pa zocitika zosiyanasiyana mu umoyo wanu. Kucita izi, kukuyavyeni kumvwisha bwino zinthu nopanga zosankha mwanzelu. Tetyo, m’malo mopanga zosankha mopupuluma, mukooneshesha kuti mwaiziŵa bwino nkhani yonse. (Miy. 18:13) Cifukwa ca izi, mukokwanisha kupanga zosankha zamene zukatizhyana na kaganizidwe ka Yehova. Ngati nimwe ‘adongosolo,’ mukocita zinthu mwazufunikila koma soti pa nthawi yake. Kuyangizhyila apo, mukoziŵika kuti nimwe odalilika koma soti okonkha malangizo. Tetyo, mukakulisha minkhalidwe yatalaŵizhyana, munkhale na mbili yabwino. Lomba, tiyeni tilaŵizhyane mwamene kukwanilisha ziyeneleso za m’Malemba kungaoneshele cisanzo cabwino kuli mweo monga mutu wabanja.
MUKOONESHA CISANZO CABWINO MONGA MUTU WABANJA
10. Kansi mkulu angaoneshe tyani kuti ‘oyanganila bwino banja yake’?
10 Ngati nimwe mutu wabanja ndipo mufuna kuyenelela kutumikila monga mkulu, banja yanu yufunika kunkhala cisanzo cabwino. Mufunika ‘kuyanganila bwino banja yanu,’ kutanthauza kuti mufunika kusamalila banja yanu mwacikondi nopanga zosankha zabwino monga mutu wabanja. Izi zuyangizhyilapo kucitisha kulambila kwa pa banja, kuoneshesha kuti banja yanu yupezeka pa misonkhano notolamo mbali mokwanila mu utumiki. Ndaŵa yanji kucita izi n’kofunika? Mtumwi Paulo ekonsha kuti: “Ngati munthu oziŵa lini kuyanganila banja yake, kansi mpingo wa Mulungu angausamalile tyani?”—1 Tim. 3:5.
11-12. Kansi nkhalidwe ya ŵana ingakhuze tyani ziyeneleso za mkwasu? (Onani soti cithunzithunzi.)
11 Ngati nimwe atata, mufunika kunkhala na ‘ŵana okumvwilani na mtima wonse.’ Mufunika kuŵaphunzisa mwacikondi. Ndipo molingana na ŵana ayakine, mufuna kuti ŵana ŵanu akonkhala osangalala. Mufunika soti kuŵaphunzisa kuti akokumvwilani, kunkhala na minkhalidwe iweme nolemekeza ayakine. Kuyangizhyila apo, mufunika kucita zilizonse zamungakwanishe kuti muŵayavye kunkhala pa ushamwali wabwino na Yehova, kuseŵenzesha mfundo za m’Baibo nokwanilisha colinga cao cakuti abatizike.
12 ‘Wonkhala na ŵana okhulupilila koma soti osanenezelewa kuti ali na minkhalidwe iipa olo yosalamulilika.’ Ngati mwana wokhulupilila m’banja wacita cimo ikulu, kansi zingakhuze tyani ausuwake? Ngati atata ankhala onyalanyaza kuphunzisa nolangiza ŵana, niye kuti angayenelele lini kutumikila monga mkulu.—Onani Nsanja ya Olonda ya m’Chichewa ya October 15, 1996, peji 21, ndime 6-7.
Mitu ya mabanja yuphunzisa ŵana ŵao mwa kuŵalola kutolako mbali m’mbali zosiyanasiyana za utumiki wopatulika (Onani ndime 11)
MUKOYAVYA MPINGO
13. Kansi mungaoneshe tyani kuti nimwe ‘wololela,’ osati ‘wakumvwa zake zeka’?
13 Akwasu amene oonesha minkhalidwe yacikhristu ni ofunika ngako mu mpingo. Munthu “wololela” olimbikisha mtendele. Kuyangizhyila apo, omvwishila maganizo ya ŵanthu ayakine ndipo oyesayesa kuziŵa cifukwa cake oganiza mwanjila yamene iyo. Mwacisanzo, ngati akulu ayakine akatizhyana pa cosankha ciyakine camene cukatizhyana na mfundo za m’Baibo, kansi mungacilikize cosankha ici olo kuti mwenze na maganizo ayakine? Kunkhala ‘wosamvwa zake zeka’ kutanthauza kusakakamizhya ayakine kuti akoyendela maganizo ŵanu. Muziŵa kuti ni cinthu cabwino kumvwako maganizo ya ŵanthu ayakine. (Gen. 13:8, 9; Miy. 15:22) “Kusakalipa kamangu” kutanthauza lini kuti mulemekeza lini ayakine. M’malo mwake, kutanthauza kucita nao zinthu mwaubwenzi. Tetyo, monga munthu wamtendele, muyesayesa kunkhazikisha mtendele na ayakine olo pa nthawi zovuta. (Yak. 3:17, 18) Mau ŵanu aubwenzi angawezhye ukali wa ayakine kuyangizhyilapo na osusha.—Ower. 8:1-3; Miy. 20:3; 25:15; Mat. 5:23, 24.
14. Ndaŵa yanji mkwasu wamene oyenelela kunkhala mkulu ofunika lini kunkhala wakuti “wangobatizika calombapano,” ndipo mungaoneshe tyani kuti nimwe ‘okhulupilika’?
14 Mkwasu wamene oyenelela kunkhala mkulu, ofunika lini kunkhala munthu wakuti “wangobatizika calombapano.” Talaŵila teti cifukwa cakuti mufunikila nthawi kuti mutang’ishe ushamwali wanu na Yehova koma soti mufunika kuziŵa moseŵenzeshela mfundo za m’Baibo kuti mukokwanisha kupanga zosankha mwanzelu. Mukaliyoyamikiliwa monga mkulu, mufunika kuonesha kuti nimwe olicefya koma soti okonzeka kucita nchito iliyonse yaangakupaseni Yehova monga ni mwecicitila Yesu. (Mat. 20:23; Afil. 2:5-8) Tetyo, mungaoneshe kuti nimwe “okhulupilika” mwa kukonkha mfundo zolungama za Yehova koma soti malangizo yamungalandile kufumila ku gulu yake.—1 Tim. 4:15.
15. Kansi mkulu ofunika kukamba nkhani mwaluso kuti ankhale mphunzisi wabwino? Fotokozani
15 Baibo yufotokoza momvwika bwino kuti woyanganila ofunika kunkhala woziŵa kuphunzisa. Kansi izi zutanthauza kuti mufunika kukamba nkhani mwaluso? Yai. Ni akulu lini onse amene okamba nkhani mwaluso. Olo n’tetyo, paakulalikila nocita maulwendo yaubusa, akulu ofunika kuseŵenzesha Baibo mwaluso kuti aphunzise nolimbikisha akwasu na azilongosi. (Linganizhyani 1 Akorinto 12:28, 29 na Aefeso 4:11.) Tetyo, olo kuti mukwanisha lini kulaŵila nkhani mwaluso, mufunika kuyesayesa kuti munkhale mphunzisi waluso. Kansi n’cinji cingakuyavyeni kuti munkhale mphunzisi waluso?
16. Kansi n’cinji cingakuyavyeni kuti munkhale mphunzisi wabwino? (Onani soti cithunzithunzi.)
16 “Ankhale soti wokata mwamphamvu mau okhulupilika.” Kuti munkhale mphunzisi wabwino, mufunika kuoneshesha kuti zamulaŵila pophunzisa zufumila m’Baibo. Kuti mukwanishe kucita izi, mufunika kuphunzila Baibo na zofalisa zasu. Pamucita izi, mufunika kuona mwamene zofalisa zasu zufotokozela mavesi a m’Baibo kuti mukwanishe kuyaseŵenzesha bwino. Ndipo pamuphunzisa, mukoyesayesa kuyavya omvwishila kuti akokonda ngako Yehova noŵalimbikisha kuti akoseŵenzesha zakuphunzila. Monga mphunzisi, mungakulishe luso yanu mwa kukonshako akulu ayakine amene atumikila kwa nthawi itali. (1 Tim. 5:17) Akulu ofunika “kulimbikisha” akwasu na azilongosi ndipo nthawi ziyakine angafunikile soti kupeleka uphungu olo ‘kuŵazuzula.’ Olo n’tetyo, ofunika kucita izi mwacifundo. Tetyo, ngati mucita zinthu modekha, mwacikondi nooneshesha kuti zamuphunzisa zufumila m’Mau a Mulungu, munkhale mphunzisi wabwino cifukwa mutolela Mphunzisi Mkulu, Yesu.—Mat. 11:28-30; 2 Tim. 2:24.
Mtumiki woyavya otolelapo mwai wophunzila mwaangaphunzisile kufumila kuli mkulu wamene watumikila kwa nthawi itali. Mtumiki woyavya oyeselela nkhani yake apo n’kuti wapanama ndipo ololesha pa cilola (Onani ndime 16)
PITILIZHYANI KUYESAYESA KUTI MUYENELELE
17. (a) Kansi n’cinji cingayavye atumiki oyavya kuti apitilizhye kuyesayesa kuti ayenelele? (b) Kansi akulu ofunika kukumbukila cinji ngati olaŵizhyana za mkwasu wakufuna kuyamikila? (Onani kabokosi kakuti “ Nkhalani Olicefya Pamulaŵizhyana za Ŵanthu Ŵamufuna Kuyamikila.”)
17 Pavuli polaŵizhyana ziyeneleso zofunikila kuti munthu ankhale mkulu, payakine atumiki oyavya ayakine angaone kuti angakwanishe lini kunkhala mkulu. Koma mukokumbukila kuti Yehova olo gulu yake oyembekezela lini kuti mukoonesha minkhalidwe iyi mwangwilo. (1 Pet. 2:21) Kuyangizhyila apo, ni mzimu wa Yehova wamene ungakuyavyeni kuti mukulishe minkhalidwe iyi. (Afil. 2:13) Kansi pali nkhalidwe iyakine yamufuna kukulisha? Ngati n’tetyo, mukopemphela kwa Yehova. Mukofufuza nkhalidwe iyakine nosenga m’mozi mwa akulu kuti akuyavyeni kuziŵa mwamungaikulishile.
18. Kansi atumiki onse oyavya alimbikishiwa kucita cinji?
18 Seo tonse kuyangizhyilapo na ŵala amene otumikila monga akulu, tiyeni tipitilizhye kukulisha minkhalidwe yatalaŵizhyana m’nkhani ino. (Afil. 3:16) Kansi nimwe mtumiki woyavya? Ngati n’tetyo, pitilizhyani kukwanilisha colinga canu cofuna kucita zinyinji potumikila akwasu na azilongosi. Musengeni Yehova kuti akuyavyeni kucita zinyinji pomutumikila. (Yes. 64:8) Kulaŵila cendi, Yehova adalise kuyesayesa kwanu kuti muyenelele kutumikila monga mkulu.
NYIMBO 101 Kuseŵenzela Pamozi Mokatizhyana
