1. Kansi tingankhale osimikizhya za cinji, ndipo ndaŵa yanji?

 MASIKU ŵano, pacalo pocitika vinthu viipa vosiyanasiyana. Ŵanthu ni ozikonda, ankhanza ndipo okonda lini abanja ŵao. Kuyangizhyila pa izi, ŵanthu anyinji okhulupilila lini olamulila. Izi zacitisha kuti ŵanthu anyinji ayambe kukaikila kuti zinthu zikankhale bwino msogolo. Koma kuli seo atumiki a Mulungu, zocitika izi zutipasa ciyembekezo cakuti vinthu vinkhale bwino lomba pano. Ndaŵa yanji? N’cifukwa cakuti zakucita ŵanthu, zukwanilisha ulosi wa m’Baibo wonena za “masiku osilizhya.” (2 Tim. 3:1-5) Paliye munthu olo m’mozi yeka wamene angakane kuti ulosi uyu ukwanilishiwa. Izi zutipasa umboni woonekelatu wakuti Yesu Khristu olamulila monga Mfumu ya Ufumu wa Mulungu. Koma, uyu ni umozi mwa maulosi anyinji onena za Ufumu. M’nkhani ino tilaŵizhyane ayakine mwa maulosi a m’Baibo yamene yakwanilishiwa m’vyaka valombapano. Izi zitiyavye kunkhala na cikhulupililo cakuti olo maulosi yamene yakaliyokwanilishiwa, yakwanilishiwe lomba pano.

2. Kansi tilaŵizhyane cinji m’nkhani ino, ndipo ndaŵa yanji? (Onani cithunzithunzi ca pacikuto.)

² M’nkhani ino, tilaŵizhyane za (1) ulosi wamene utiyavya kuziŵa nthawi pamene Ufumu wa Mulungu wenkhazikishiwa, (2) maulosi yamene yotiyavya kuziŵa kuti Yesu olamulila monga Mfumu ya Ufumu wa Mulungu, na (3) maulosi amene oonesha mwamene Ufumu wa Mulungu ukaonongele adani ŵake. Maulosi aya, yali monga ni vithunzithunzi vosiyanasiyana va jigsaw puzzle vamene ngati vaikiwa pamozi, vupanga cithunzithunzi cimozi cooneka bwino. Tetyo, ngati tuyaŵelenga m’Baibo noona kukatizhyana kwake, tunkhala na cithunzi cokwanila cokhuza zinthu zati zicitike lombapano.

3. Kansi ulosi wopezeka pa Danieli 7:13, 14 utisimikizhyila cinji ponena za Mfumu ya Ufumu wa Mulungu?

³ Ulosi upezeka pa Danieli 7:13, 14, utisimikizhyila kuti Yesu Khristu niye woyenelela kunkhala Mfumu ya Ufumu wa Mulungu. Yove akankhale wolamulila wabwino ngako ndipo ŵanthu a mitundu yonse akamutumikile mosangalala. Ulosi uyakine wa m’buku ya Danieli welaŵila kuti Yesu akayambe kulamulila kosilizhyila kwa utali wanthawi 7. Kansi n’zokwanishika kuziŵa nthawi pamene Yesu eyamba kulamulila monga Mfumu?

4. Fotokozani mwamene Danieli 4:10-17 yutiyavyila kuziŵa nthawi pamene Yesu eikiwa kunkhala Mfumu. (Onani mau a m’nyansi.)

⁴ Ŵelengani Danieli 4:10-17. “Nthawi 7” zupanamila utali wa vyaka 2,520. Nthawi iyi yeyamba mu 607 B.C.E. pamene Ababulo egonjesa mfumu yosilizhyila kusankhiwa na Yehova mu Yerusalemu. Ndipo yesila mu 1914 C.E. pamene Yehova ezoza Yesu wamene ni “woyenelela mwalamulo” kunkhala Mfumu ya Ufumu wa Mulungu. b​—Ezek. 21:25-27.

5. Kansi ulosi unena za “nthawi 7” ungatipindulishe tyani?

⁵ Kansi ulosi uyu ungatipindulishe tyani? Kuphunzila ulosi unena za “nthawi 7,” kutang’isha cikhulupililo casu cakuti Yehova okwanilisha malonjezo ŵake panthawi yoyenela. Yehova enze eikilatu nthawi pamene Yesu enzofunika kuyamba kulamulila monga Mfumu. Ndipo nthawi iyi peyefwika, zecitika ndendende monga ni mwezenzofunika kunkhalila. Izi zutipangisha kunkhala na cikhulupililo cakuti olo maulosi ayakine amene akaliyokwanilishiwa, akakwanilishiwe pa panthawi yoikika. Kulaŵila cendi, siku ya Yehova “icelwe lini!”​—Hab. 2:3.

6. Kansi pali umboni wotyani wamene uonesha kuti Yesu eyamba kulamulila kululu? (b) Kansi umboni uyu usimikizhyiliwa tyani na ulosi wopezeka pa Chivumbulutso 6:2-8?

⁶ Pecisala patontho kusilizhya utumiki wake pacalo, Yesu euzhya ophunzila ŵake zinthu zamene zenze kuzoŵayavya kuziŵa kuti wayamba kulamulila kululu. Viyakine mwa vinthu ivi ni nkhondo, njala na vivomezi. Eŵauzhya soti kuti kukankhale milili kapena kuti matenda “m’malo osiyanasiyana.” Paliye angasushe kuti ulosi uyu ukwanilishiwa cifukwa mlili wa COVID-19 uli pali ponse. Zinthu izi, zili pa gulu ya vinthu vamene Baibo yulaŵila kuti “cizindikilo cakunkhalapo kwa Khristu.” (Mat. 24:3, 7; Luka 21:7, 10, 11) Vyaka vopitilila 60 pavuli pakuti Yesu wafwa noukishiwa, euzhyila mtumwi Yohane kulemba mau oonesha kuti zinthu izi zikacitike cendi m’masiku osilizhya. (Ŵelengani Chivumbulutso 6:2-8.) Zinthu zonse izi zankhala zucitika kuyambila pamene Yesu eikiwa kunkhala Mfumu mu 1914.

7. Ndaŵa yanji pacalo pali mavuto anyinji kufumila peciikiwa Yesu kunkhala Mfumu kululu?

⁷ Ndaŵa yanji vinthu veipilatu pacalo pavuli pakuti Yesu waikiwa kunkhala Mfumu? Lemba ya Chivumbulutso 6:2 yutiyavya kupeza yankho ya konsho iyi. Lemba iyi yufotokoza kuti cinthu coyamba cecicita Yesu pavuli pakuti waikiwa kunkhala Mfumu, ni kuchaya nkhondo na Maleŵania na viŵanda vake. Molingana na Chivumbulutso caputa  12, Satana eluza pa nkhondo iyi ndipo yove pamozi na viŵanda vake eponyewa pacalo. Cifukwa ca ukali, Satana eyamba kucitisha mavuto osiyanasiyana ku  ŵanthu zamene zecitisha kuti “pacalo pankhale masoka.”​—Chiv. 12:7-12.

8. Kansi tupindula tyani tikaona maulosi okhuza Ufumu amene okwanilishiwa masiku ŵano?

⁸ Kansi maulosi aŵa angatipindulishe tyani? Zocitika pacalo zamene zuyangizhyilapo minkhalidwe iipa yakuonesha ŵanthu masiku ŵano, zutipangisha kukhulupilila kuti Yesu eyamba kulamulila monga Mfumu. Tetyo, m’malo mokhumudwa tikaona kuti ŵanthu ni ozikonda koma soti ankhanza, tufunika kukumbukila kuti zocita zao zukwanilisha ulosi wa m’Baibo. Tufunika soti kusangalala poziŵa kuti Ufumu wa Mulungu ulamulila! (Sal. 37:1) Aramagedo payuvwendela pafupi, tuyembekezela kuti zinthu zipitilizhye kuipilaipila. (Mko. 13:8; 2 Tim. 3:13) Koma tuyamikila ngako, cifukwa Yehova watiyavya kuziŵa cifukwa cake pacalo pali mavuto anyinji masiku ŵano.

9. Kansi ulosi upezeka pa Danieli 2:28, 31-35 ufotokoza tyani za ulamulilo wosilizhyila wa pacalo conse, ndipo ni lini peweyamba kulamulila?

⁹ Ŵelengani Danieli 2:28, 31-35. Masiku ŵano, tuona kukwanilishiwa kwa ulosi uyu. Kupitila m’maloto, Nebukadinezara eona vinthu vosiyanasiyana vamene venze kuzocitika pavuli pakuti Khristu wayamba kulamulila. Ulosi uyu weonesha kuti Mfumu ya Ufumu wa Mulungu ikankhale na adani. Adani a Yesu a pacalo enze kuzoyangizhyilapo ulamulilo wosilizhyila wamene ni wamphamvu ngako pacalo conse. Ulamulilo uyu upanamiliwa na “mendo ya nsimbi yoyavikizhyana na lito.” Ndipo weyamba kulamulila pa nkhondo yoyamba ya pacalo conse pamene asogoleli a ku Britain na United States epanga mgwilizano wamene uitiwa kuti Anglo-America. Cifanizilo cecilota  Nebukadinezara ceonesha soti kuti pali vinthu viŵili vamene venze kuzosiyanisha ulamulilo uyu na maulamulilo ayakine amene enkhalako kale.

10. (a) Molingana na ulosi ufotokozewa m’Buku ya Danieli, kansi n’cinji cucitikila ulamulilo wa Anglo-America? (b) Kansi tufunika kupewa kucita cinji? (Onani bokosi yakuti “ Samalani na Lito!”)

¹⁰ Coyamba, maulamulilo yamphamvu yamene yenkhalako m’nthawi zakuvuli yamene yefotokozewa m’mensomphenya aŵa, yenzopanamiliwa na cinthu tyala cimozi monga golide olo siliva. Koma ulamulilo wa Anglo-America, upanamiliwa na vinthu voyavikizhyana vamene ni nsimbi na lito. Nsimbi yupanamila olamulila, pamene lito yupanamila “ŵana a ŵanthu” kapena kuti ŵanthu wamba. (Dan. 2:43) Monga ni mwatuonela masiku ŵano, vocita va ŵanthu pa nkhani ya masankho, vioneselo voonesha kusakondwa na zokamba za tumabungwe toimila ufulu wa ŵanthu, zucitisha kuti ulamulilo uyu usakwanilishe vofuna vake.

11. Kansi ulamulilo wamphamvu wa Anglo-America uonesha tyani kuti tili m’masiku osilizhya?

¹¹ Caciŵili, Baibo yuonesha kuti ulamulilo wa Anglo-America wamene upanamiliwa na mendo ya cifanizilo, niye ulamulilo wamphamvu ngako wosilizhyila. Ndipo yulaŵila kuti ukaloŵewe lini m’malo na ulamulilo uyakine wa ŵanthu. M’malo mwake, Ufumu wa Mulungu niye wati ukauononge pa Aramagedo. c​—Chiv. 16:13, 14, 16; 19:19, 20.

12. Kansi ulosi wa Danieli utionesha umboni uyakine wotyani wamene utitonthoza notipasa ciyembekezo?

¹² Kansi ulosi uyu ungatipindulishe tyani? Ulosi wa Danieli ufotokoza maumboni oyangizhyilika oonesha kuti tili m’masiku osilizhya. Vyaka vopitilila 2,500 vapita, Danieli elosela kuti pavuli pakuti ulamulilo wa Babulo wasila, maulamulilo 4 ayakine akalamulile atumiki a Mulungu. Kuyangizhyila apo, yove elaŵila kuti Anglo-America ukankhale wosilizhyila pa maulamulilo aŵa. Izi zutitonthoza notipasa ciyembekezo cakuti lombapano, Ufumu wa Mulungu ukaononge maboma onse a ŵanthu ndipo ukalamulile pacalo conse.​—Dan. 2:44.

13. Kansi “mfumu ya namba 8” koma soti “mafumu 10,” zufotokozewa pa Chivumbulutso 17:9-12, zupanamila cinji, ndipo kansi ulosi uyu wekwanilishiwa tyani?

¹³ Ŵelengani Chivumbulutso 17:9-12. Nkhondo yoyamba ya pacalo conse, yecitisha kuti ulosi uyakine wokhuza masiku osilizhya ukwanilishiwe. Asogoleli andale enzofunishisha kuti pacalo pankhale mtendele. Tetyo, mu January 1920, enkhazikisha bungwe yoitiwa kuti League of Nations, ndipo mu October 1945 yeloŵewa m’malo na bungwe ya United Nations. Bungwe ya United Nations ili na mphamvu ngako cifukwa yucilikiziwa na maboma a pacalo conse. M’Baibo, bungwe iyi yuitiwa kuti “mfumu ya namba 8.” Koma izi zutanthauza lini kuti niye ulamulilo wamphamvu pacalo conse. Bungwe iyi yupasiwa mphamvu kufumila ku maulamulilo kapena kuti maboma yamene oicilikiza. Baibo yuita maulamulilo aŵa kuti “mafumu 10.”

14-15. (a) Kansi lemba ya Chivumbulutso 17:3-5 yufotokozanji zokhuza “Babulo Mkulu”? (b) Kansi ŵanthu anyinji amene enzocilikiza cipembezo cawenye ocitanji?

¹⁴ Ŵelengani Chivumbulutso 17:3-5. Mosogolelewa na mzimu utuŵa wa Mulungu, mtumwi Yohane eona mensomphenya. M’mesomphenya aya, yove eona hule kapena kuti “Babulo Mkulu,” wamene opanamila vipembezo vonse vawenye. Kansi mensomphenya aya yekwanilishiwa tyani? Kwa nthawi itali, vipembezo vawenye vankhala vucilikiza maboma a ŵanthu. Koma lombapano, Yehova akacitishe olamulila andale “kucita zinthu mokatizhyana na maganizo ŵake.” Kansi pakankhale zofumapo zotyani? Olamulila aŵa  amene oitiwa soti kuti “mafumu 10,” akaukile cipembezo cawenye nociononga.​—Chiv. 17:1, 2, 16, 17.

¹⁵ Kansi tuziŵa tyani kuti Babulo Mkulu aonongewe lombapano? Kuti tiyankhe konsho iyi, coyamba tufunika kukumbukila kuti mbali iyakine ya mzinda wa Babulo, yenze yotetezewa na manzi a mu m’mana wa Firate. Buku ya Chivumbulutso yulinganizhya ŵanthu mamiliyoni amene ocilikiza Babulo Mkulu na “manzi anyinji.” (Chiv. 17:15) Koma yuonesha soti kuti manzi aya ‘yakapwile.’ Izi zutanthauza kuti msogolo, ŵanthu anyinji akaleke kucilikiza Babulo mkulu. (Chiv. 16:12) Ndipo ulosi uyu wayamba kale kukwanilishiwa cifukwa masiku ŵano, ŵanthu anyinji aleka kuluta ku vipembezo vao. M’malo mwake, osakila njila ziyakine zamene oona kuti zingaŵayavye kupeza thandizo pa mavuto yakukumana nayo.

16. Kansi kumvwisha ulosi wokhuza kunkhazikishiwa kwa bungwe ya United Nations na kuonongewa kwa Babulo Mkulu kungatipindulishe tyani?

¹⁶ Kansi maulosi aŵa angatipindulishe tyani? Kunkhazikishiwa kwa bungwe ya United Nations koma soti mfundo yakuti ŵanthu anyinji aleka kudalila cipembezo cawenye  masiku ŵano, zutisimikizhyila kuti tunkhala m’masiku osilizhya. N’cendi kuti ŵanthu anyinji aleka kucilikiza Babulo Mkulu. Koma izi niye lini zati zikacitishe kuti cipembezo cawenye cionongewe. Monga ni mwatafotokozela m’ndime zapita, Yehova akacitishe mitima ya “mafumu 10” kapena kuti olamulila amene ocilikiza bungwe ya United Nations “kuti akacite zinthu mokatizhyana na maganizo ŵake.” Maboma aŵa akaononge cipembezo cawenye mozizimusha ndipo izi zikadabwishe ŵanthu anyinji. d (Chiv. 18:8-10) Kuonongewa kwa Babulo Mkulu, kukakhuze calo conse ndipo kukalete mavuto. Koma atumiki a Mulungu akasangalale ngako izi zikayocitika. Ndaŵa yanji? Cifukwa coyamba n’cakuti cipembezo cawenye, camene cankhala mdani wa Mulungu kwa nthawi itali cikaonongewe. Ndipo caciŵili, ngati Babulo Mkulu waonongewa, akaziŵe kuti kwasala patontho ngako kuti Ufumu wa Mulungu uyambe kulamulila pacalo. Ufumu uyu ukacosepo mavuto yonse yaakukumana nayo masiku ŵano.​—Luka 21:28.

17-18. (a) Kansi tingacitenji kuti tipitilizhye kutang’isha cikhulupililo casu? (b) Kansi tikalaŵizhyane cinji m’nkhani yokonkhapo?

¹⁷ Danieli elosela kuti m’masiku osilizhya, ŵanthu “akaziŵe zinthu zinyinji zacendi.” Ndipo ulosi uyu ukwanilishiwa cendi cifukwa lomba tukwanisha kumvwisha maulosi okhuza masiku osilizhya. (Dan. 12:4, 9, 10) Kukwanilishiwa kwa maulosi aŵa kuticitisha kunkhala na cikhulupililo cotang’a mwa Yehova na Mau ŵake Baibo. (Yes. 46:10; 55:11) Tetyo, tufunika kupitilizhya kutang’isha cikhulupililo casu mwa kuphunzila Mau a Mulungu mwakhama noyavya ayakine kuti ankhale pa ushamwali wotang’a na Yehova. Ngati tucita izi, Yehova akotiteteza notipasa “mtendele wosasila.”​—Yes. 26:3.

¹⁸ M’nkhani ino, taona maumboni yoonesha kuti tili m’masiku osilizhya na kuti Ufumu wa Mulungu ulamulila. Koma m’nkhani yokonkhapo, tikalaŵizhyane maulosi okhuza mpingo wacikhristu m’masiku ŵano osilizhya. Ndipo tikaone mwamene maulosi aŵa otisimikizhyila kuti tunkhala cendi m’masiku osilizhya. Tikalaŵizhyane soti maumboni oyangizhyilika oonesha mwamene Yesu wamene ni Mfumu yasu, osogolelela atumiki ŵake okhulupilika.