1. Kansi mau akuti “cendi” otanthauzanji?

“KANSI mweciphunzila tyani cendi?” “Ko mwekulila m’banja ya Mboni?” “Kansi mwankhalamo vyaka vingani m’cendi?” Payakine mwekonshewako makonsho aya olo payakine mweo mwekonshako ayakine. Kansi mau akuti “cendi” otanthauzanji? Kanyinji-kanyinji tikanena kuti “cendi” tutanthauza zatukhulupilila koma soti zatucita polambila Mulungu. Ŵanthu amene “ali m’cendi” okonkha zayuphunzisa Baibo pa umoyo wao. Cifukwa ca izi, opewa kukhulupilila viphunziso vawenye, ndipo onkhala acimwemwe nangu kuti onkhala m’calo colamuliliwa na Satana.​—Yoh. 8:32.

2. Molingana na Yohane 13:34, 35, kansi n’cinji cucitisha ŵanthu kuti aphunzile cendi?

² Kansi n’cinji cekupangishani kuti muphunzile cendi? Ko ni nkhalidwe iweme ya atumiki a Yehova? (1 Pet. 2:12) Olo payakine ni cikondi cecikuoneshani? Ŵanthu anyinji amene epezekapo koyamba pa misonkhano, okumbukila ngako cikondi cecioneshewa pecipezeka pa misonkhano kupambana zeecimvwa. Izi n’zosadabwisa cifukwa Yesu elaŵila kuti ophunzila ŵake akaziŵike cifukwa cokondana. (Ŵelengani Yohane 13:34, 35.) Koma kuti tinkhale na cikhulupililo cotang’a tufunika kucita zinyinji.

3. N’cinji cingacitike ngati cikhulupililo casu ni cozikiwa tyala pa kukonda akwasu na azilongosi?

³ Cikhulupililo casu cufunika lini tyala kuzikiwa pa kukonda atumiki a Mulungu. Ndaŵa yanji? Ganizilani izi: Tyani ngati wolambila muyasu, mkulu olo mpainiya wacita cimo ikulu? Olo tyani ngati mkwasu olo kalongosi ekukhumudwishani? Kapena muyakine epondoka ndipo olaŵila kuti zamukhulupilila  n’zawenye? Ngati vinthu voteti vacitika, ko mungakhumudwe noleka kutumikila Yehova? Makonsho aya yoonesha kuti cikhulupililo casu cufunika lini tyala kuzikiwa pa kukonda olambila ayasu. Ndaŵa yanji? Cifukwa cakuti ngati cikhulupililo casu n’cozikiwa tyala pa kukonda akwasu na azilongosi, cingankhale lini cotang’a. Ngati mkulu olo mpainiya wetenzodalila wacita cimo ikulu olo wapondoka, tingafooke noleka kutumikila Yehova. Mwaamumvwila ponena za Yehova na atumiki ŵake zingakuyavyeni lini ngako. Koma cofunika ngako ni kuphunzila Baibo mwakhama, nofufuza mfundo zoyangizhyilika kuti mumvwishe nokhulupilila zayulaŵila Baibo.​—Aro. 12:2.

4. Molingana na Mateyu 13:3-6, 20, 21, kansi n’cinji cingacitike ngati ayakine akumana na ciyeso?

⁴ Yesu elaŵila kuti ayakine akalondele cendi ‘mwacimwemwe,’ koma m’kuluta kwa nthawi cikhulupililo cao cingafooke ngati akumana na mavuto. (Ŵelengani Mateyu 13:3-6, 20, 21.) Payakine enzoganiza kuti akankhala ophunzila a Yesu akakumane lini na mavuto. (Mat. 16:24) Olo enzoganiza kuti akolondela tyala madaliso. M’calo catunkhalamo tikumane na mavuto. Vinthu vingacinje mosayembekezela nocitisha kuti cimwemwe casu cisile.​—Sal. 6:6; Mlal. 9:11.

5. N’cinji cukusimikizhyilani kuti akwasu na azilongosi anyinji ali na cendi?

⁵ Akwasu na azilongosi anyinji osimikizhyila kuti ali na cendi. Motyani? Ove owelela lini kuvuli olo kuti wolambila muyao waŵakhumudwisha olo ngati wacita cimo. (Sal. 119:165) M’malo mofooka akakumana na mayeselo, niye pakunkhala otang’a. (Yak. 1:2-4) Kansi mungacite tyani kuti munkhale na cikhulupililo cotang’a teti?

6. N’cinji ceyavya Akhristu oyambilila kuti akulishe cikhulupililo cao?

⁶ Akhristu oyambilila ekulisha cikhulupililo cao mwa kuphunzila Malemba koma soti kuziŵa “cendi cokhuza uthenga uweme,” ceenzophunzisa Yesu Khristu. (Agal. 2:5) Cendi camene ici cuyangizhyilapo vinthu vonse vakukhulupilila Akhristu, monga nsembe ya dipo yecitwala Yesu na kuukishiwa kwake. Mtumwi Paulo eonesha kuti enzokhulupilila viphunziso vamene ivi. Ko eonesha tyani? Ecita izi mwa kuseŵenzesha Malemba “potwala umboni wolembewa poŵasimikizhyila kuti penze poyenela kuti Khristu avutike noukishiwa kwa akufwa.” (Mac. 17:2, 3) Akhristu oyambilila evomelezhya viphunziso vamene ivi ndipo edalila mzimu utuŵa kuti uŵayavye kumvwisha Mau a Mulungu. Efufuza kuti asimikizhyile ngati viphunziso ivi ni vozikiwa pa Malemba. (Mac. 17:11, 12; Aheb. 5:14) Aliyokulishe cikhulupililo cao kulingana na mweenzomvwila, olo kutumikila Yehova cifukwa cakuti enzokumvwa bwino kusonkhana na olambila ayao. M’malo mwake, ekulisha cikhulupililo cao mwa ‘kumuziŵa luweme Mulungu.’​—Akol. 1:9, 10.

7. Ko cikhulupililo cozikiwa pa mfundo za m’Baibo cingatiyavye tyani?

⁷ Cendi copezeka m’Baibo cucinja lini. (Sal. 119:160) Mwacisanzo, mfundo zake zucinja lini ngati wolambila muyasu watikhumudwisha olo wacita cimo ikulu. Zucinja lini ngati takumana na mavuto. Tetyo, tufunika kuziziŵa bwino mfundo za m’Baibo nosimikizhyila kuti n’zacendi. Cikhulupililo cotang’a cozikiwa pa mfundo za m’Baibo cingatiyavye tikakumana na mayeselo monga ni mwayucitila nangula kuyavya boti kuti isatolewe na cimphepo. Ko n’cinji cingatisimikizhyile kuti tili na cendi?

8. Molingana na 2 Timoteyo 3:14, 15, n’cinji cepangisha Timoteyo kukhulupilila kuti enze na cendi?

⁸ Timoteyo esimikizhyila kuti enze na cendi. N’cinji cem’pangisha kunkhala wosimikizhya? (Ŵelengani 2 Timoteyo 3:14, 15.) Cifukwa cakuti amai ŵake koma soti ambuya wake em’phunzisa poseŵenzesha “malemba atuŵa.” Mosakaikila, yove enzoseŵenzesha nthawi na mphamvu zake kuphunzila malemba. Cifukwa cokhutila na zeenzophunzila, zemupangisha “kukhulupilila” kuti zenze zacendi. Pavuli pake Timoteyo, amai ŵake na ambuya wake ephunzila viphunziso Vacikhristu. Mosakaikila, Timoteyo esangalala na cikondi cecioneshewa na okonkha a Yesu, ndipo enzofunishisha kuseŵenzela nao pamozi poyavya akwasu na azilongosi mumpingo. (Afil. 2:19, 20) Cikhulupililo cake cekula osati cifukwa cokonda ŵanthu, koma cifukwa cokhulupilila mfundo za m’Baibo nosimikizhyila kuti n’zacendi. Izi zemucitisha kunkhala shamwali wa Yehova. Namwe mufunika kukhulupilila zamuphunzila zokhuza Yehova kufumila m’Baibo.

9. Kansi ni mfundo zitatu zotyani zingatiyavye kuziŵa ngati tili na cendi?

⁹ Kuti muziŵe ngati muli na cendi, mufunika kusimikizhyila mfundo zitatu izi: Yoyamba, mufunika kukhulupilila kuti Yehova Mulungu niye elenga vinthu vonse. (Eks. 3:14, 15; Aheb. 3:4; Chiv. 4:11) Yaciŵili, mufunika kukhulupilila kuti Baibo ni mau a Mulungu. (2 Tim. 3:16, 17) Yacitatu, mufunika kusimikizhyila kuti Yehova ali na gulu ya olambila ŵake yamene yusogolelewa na Khristu, ndipo gulu yamene iyi ni Mboni za Yehova. (Yes. 43:10-12; Yoh. 14:6; Mac. 15:14) Kuzifufuza poseŵenzesha mfundo za cendi izi, kutanthauza lini kuti mufunika kuziŵa mfundo zonse zili m’Baibo. Koma mufunika “kuseŵenzesha mphamvu zanu zoganiza” kuti musimikizhyile ngati muli na cendi.​—Aro. 12:1.

10. Kuyangizhyila pa kuziŵa cendi, ko tufunika kucita cinji?

¹⁰ Pavuli posimikizhyila mfundo zitatu zatomolewa zokhuza Mulungu, Baibo na atumiki a Mulungu, mufunika kuseŵenzesha Malemba pouzhya ayakine cendi. Ndaŵa yanji? Cifukwa cakuti tili na udindo wophunzisa ŵanthu ayakine cendi. * (1 Tim. 4:16) Ngati tuyavya ayakine kukhulupilila mfundo za m’Baibo, cikhulupililo casu cutang’a.

11. Kansi mtumwi Paulo eonesha tyani cisanzo ciweme monga m’phunzisi?

¹¹ Mtumwi Paulo peenzophunzisa ŵanthu, enzoseŵenzesha “mfundo zokopa zokhuza Yesu kufumila m’Cilamulo ca Mose na m’zolemba za aneneli.” (Mac. 28:23) Kansi tingatolele tyani cisanzo ca Paulo pophunzisa ayakine cendi? Tufunika kucita zinyinji osati tyala kuŵauzhya mfundo za m’Baibo. Tufunika kuŵayavya kuganizila mosamala zaakuphunzila m’Baibo paakuyesayesa kuvwendela pafupi na Yehova. Tufunika soti kuŵayavya kuti avomelezhye mfundo za m’Baibo. Koma ofunika lini kuvomelezhya cifukwa cakuti otilemekeza, koma cifukwa cakuti akhutila kuti zaakuphunzila ni cendi cofumila kwa Mulungu.

12-13. Kansi makolo angayavye tyani ŵana ŵao kuti apitilizhye kunkhala m’cendi?

¹² Mosakaikila, makolo ofuna kuti ŵana ŵao apitilizhye kunkhala m’cendi. Payakine mungaganize kuti ngati ali na ayao aweme mumpingo, niye kuti angankhale na cikhulupililo cotang’a. Koma ngati mufuna kuti ŵana ŵanu asimikizhyile kuti zaakuphunzila n’zacendi, ofunika kucita zinyinji osati tyala kunkhala na ayao aweme. Ofunika kunkhala pa ushamwali na Mulungu nosimikizhyila kuti zayuphunzisa Baibo n’zacendi.

¹³ Ngati makolo ofuna kuphunzisa ŵana ŵao cendi, ofunika kunkhala cisanzo ciweme pa nkhani yophunzila Baibo. Ofunika kupatula nthawi yosinkhasinkha pa zaakuphunzila. Ngati acita izi, niye paangakwanishe kuphunzisa ŵana ŵao. Ofunika kuphunzisa ŵana ŵao moseŵenzeshela zida zofufuzila monga ni mwaakuphunzisila ophunzila Baibo. Kucita izi kuyavye ŵana ŵao kuyamikila Yehova koma soti njila yaakuseŵenzesha potwala cakulya cauzimu, wamene ni “kapolo wokhulupilika na wanzelu.” (Mat. 24:45-47) Makolo, mufunika kucita zinyinji poyavya ŵana ŵanu, osati tyala kuŵaphunzisa mfundo zoyambilila za m’Baibo. Mufunika kuŵayavya kunkhala na cikhulupililo cotang’a mwa kuŵaphunzisa “vinthu vozama va Mulungu” kulingana na misinkhu yao.​—1 Akor. 2:10.

14. Ndaŵa yanji tufunika kuŵelenga maulosi a m’Baibo? (Onani bokosi yakuti “ Kansi Mungafotokoze Tanthauzo ya Maulosi Aŵa?”)

¹⁴ Maulosi a m’Baibo ni mbali zofunika ngako zamene zutiyavya kukulisha cikhulupililo casu pa Yehova. Ni maulosi otyani amene etang’isha cikhulupililo canu? Payakine mungatomole maulosi okhuza “masiku osilizhya.” (2 Tim. 3:1-5; Mat. 24:3, 7) Kansi ni maulosi ayakine otyani ekwanilishiwa amene angatang’ishe cidalilo canu? Mwacisanzo, kansi mungafotokoze maulosi opezeka mu Danieli capita 2 na capita 11 yamene yekwanilishiwa kale, koma soti yamene yokwanilishiwa lomba? * Ngati cikhulupililo canu n’cozikiwa pa mfundo za m’Baibo, mungafooke lini. Ganizilani cisanzo ca akwasu na azilongosi amene enzunziwa mwankhanza ku Germany pa nkhondo yaciŵili ya pacalo conse. Nangu kuti enzoziŵa lini maulosi a m’Baibo onena za masiku osilizhya, enze na cikhulupililo cotang’a.

15-17. Kansi kuphunzila Baibo kweyavya tyani akwasu na azilongosi peenzonzunziwa na cipani ca Nazi?

¹⁵ Cipani ca Nazi pecenzolamulila m’Germany, akwasu na azilongosi masauzande eikiwa m’jele. Hitler na mkulu wa cipani Heinrich Himmler enzozonda ngako Mboni za Yehova. Kalongosi muyakine efotokoza kuti Himmler euzhya gulu ya azilongosi enze m’jele kuti: “Yehova wanu akolamulila kululu, koma pano pacalo ni seo a Nazi. Tione wati apambane pakati pa mweo na seo!” Kansi n’cinji ceyavya atumiki a Yehova kuti apitilizhye kunkhala okhulupilika?

¹⁶ Atumiki aŵa enzoziŵa kuti Ufumu wa Mulungu weyamba kulamulila mu 1914. Aliyodabwe peenzonzunziwa mwankhanza. Nangu n’tetyo, atumiki a Yehova enze na cidalilo cakuti paliye boma yamene ingakangishe cifunilo ca Mulungu kuti cicitike. Hitler ekangiwa kusilizhya kulambila kwacendi olo kunkhazikisha  boma yamene ingapambane Ufumu wa Mulungu. Akwasu na azilongosi enze na cidalilo cakuti nthawi iyakine ulamulilo wa Hitler ukasile.

¹⁷ Cidalilo ca akwasu na azilongosi cenze cacendi. Pakaliyopita nthawi, ulamulilo wa Nazi wesila ndipo Heinrich Himmler wamene enze elaŵila kuti “pano pacalo seo niye tulamulila,” eutuka kuti apulumuse moyo wake. Peenzoutuka, ekumana na mkwasu Lübke ndipo emuzindikila kuti enze m’mozi wa Mboni za Yehova zamene zenze m’jele. Mwacisoni, Himmler ekonsha mkwasu Lübke kuti: “Mweo ophunzila Baibo, n’cinji cucitika?” Mkwasu Lübke efotokozela Himmler kuti Mboni za Yehova zenzoziŵa kuti ulamulilo wa Nazi ukasile ndipo ove enzoziŵa kuti akamasuliwe. Himmler wamene enzolaŵila vinthu viipa vokhuza Mboni za Yehova esoŵa colaŵila. Pakaliyopita nthawi itali ezipaya. Kansi tuphunzilapo cinji? Kuphunzila Baibo na maulosi kungatiyavye kunkhala na cikhulupililo cotang’a, ndipo izi zingatiyavye kuti tikwanishe kupilila tikakumana na mayeselo.​—2 Pet. 1:19-21.

18. Molingana na Yohane 6:67, 68, ndaŵa yanji tufunika “kuziŵa luweme vinthu koma soti kuzindikila bwino” vinthu vecilemba Paulo?

¹⁸ Tufunika kuonesha cikondi camene cutiziŵikisha kuti nise Akhristu acendi. Koma tufunikila “kuziŵa luweme vinthu koma soti kuzindikila bwino vinthu.” (Afil. 1:9) Ngati tingakangiwe kucita izi, “tingotolekatoleka na mphepo iliyonse ya ciphunziso cawenye ca ŵanthu,” kuyangizhyilapo ampatuko. (Aef. 4:14) Ayakine mwa Akhristu oyambilila pecileka kukonkha Yesu, mtumwi Petulo elaŵila mosimikizhya kuti Yesu enze na “mau amoyo wosasila.” (Ŵelengani Yohane 6:67, 68.) Nangu kuti panthawi yamene iyo Petulo aliyomvwishe vinthu vonse, epitilizhya kunkhala wokhulupilika cifukwa enzoziŵa cendi cokhuza Khristu. Namwe, mungankhale osimikizhya pa vinthu vamuphunzila m’Baibo. Mukacita teti, munkhale na cikhulupililo cotang’a, koma soti mukwanishe kuyavya ayakine kukulisha cikhulupililo cao.​—2 Yoh. 1, 2.