1-2. Kansi n’cinji cecitikila ophunzila a Yesu aŵili peenzokuya ku Emau?

 NI PA Nisani 16, 33 C.E. Ophunzila a Yesu ali na cisoni cikulu koma soti wowa. Aŵili mwa ove ocoka ku Yerusalemu kuluta ku Emau, munzi wamene wenze pa msenga wa makilomita 11 kufumila ku Yerusalemu. Analume aŵa ni okhumudwa cifukwa Yesu, munalume weenzokonkha wamwalila. Ove enzoyembekezela kuti Mesiya akacite zinthu zosangalasa kwa Ayuda. Koma lomba, yove wafwa. Mosayembekezeleka, pocitika cinthu codabwisa.

² Munthu wacilwendo ofwika pali ove ndipo oyamba kuyendela nao pamozi. Ophunzila aŵa ouzhya munthu uyu zinthu zacisoni zecitikila Yesu. Ndipo yove oyamba kulaŵizhyana nao zinthu zosaluŵika. “Kuyambila na Mose koma soti Aneneli,” yove ofotokoza cifukwa cake Yesu enzofunika kuvutika na kufwa. Analume aŵa aŵili pecifwika ku Emau, ezindikila kuti munthu uyu wacilwendo enze Yesu wamene Mulungu emuukisha. Mosakaikila, ophunzila aŵa esangalala ngako kuziŵa kuti Yesu enze moyo.—Luka 24:​13-35.

3-4. Kansi n’cinji cecitikila ophunzila a Yesu, ndipo tiphunzile cinji m’nkhani ino? (Machitidwe 1:3)

³ Pavuli pakuti waukishiwa, Yesu enkhala masiku 40 pacalo akaliyowelela kululu. Ndipo mowelezhyawelezhya eonekela kuli  ophunzila ŵake. (Ŵelengani Machitidwe 1:3.) Pa nthawi iyi, Yesu elimbikisha ophunzila ŵake amene enze na cisoni koma soti wowa. Izi zeŵasangalasa ngako ndipo zeŵayavya kunkhala otang’a mtima kuti akolalikila uthenga uweme wa Ufumu. a

⁴ Tingapindule ngako kuphunzila zecicita Yesu pa nthawi iyi. Tetyo m’nkhani ino, tione mwamene Yesu eseŵenzeshela nthawi iyi kuti (1) alimbikishe ophunzila ŵake, (2) aŵayavye kumvwisha bwino Malemba na (3) aŵaphunzise nchito yamene enze kuzocita msogolo. Pa mbali iliyonse, tione mwatingatolele cisanzo ca Yesu.

MUKOLIMBIKISHA AYAKINE

5. Ndaŵa yanji ophunzila a Yesu enzofunikila cilimbikiso?

⁵ Ophunzila a Yesu enzofunikila cilimbikiso. Ndaŵa yanji? N’cifukwa cakuti ayakine esiya mang’anda ŵao, mabanja koma soti mabizinesi kuti ankhale okonkha a Yesu. (Mat. 19:27) Ayakine enzocitiliwa zinthu ziliye cilungamo cifukwa conkhala okonkha ŵake. (Yoh. 9:22) Ove enze okonzeka kucinja zinthu pa umoyo wao novutika cifukwa enzokhulupilila kuti Yesu enze Mesiya wolonjezewa. (Mat. 16:16) Koma pavuli pakuti Yesu wapaiwa, ove enkhala na cisoni cikulu ndipo efooka cifukwa enzoziŵa lini cati cicitike.

6. Kansi Yesu ecita cinji pavuli pakuti waukishiwa?

⁶ Yesu enzomvwisha cifukwa cake ophunzila ŵake enze na cisoni pecimwalila. Yove enzoziŵa kuti ove ecita izi osati cifukwa cakuti enzeve cikhulupililo. Tetyo, pa siku yeciukishiwa, yove eyamba kulimbikisha ashamwali ŵake. Mwacisanzo, eonekela kuli Mariya Mmagadala peenzolila pa manda peciika Yesu. (Yoh. 20:​11, 16) Eonekela soti kuli ophunzila ŵake aŵili afotokozewa koyambilila kwa nkhani ino. Kuyangizhyila apo, eonekela soti kwa Petulo. (Luka 24:34) Kansi tingaphunzilepo cinji pa cisanzo ca Yesu? Ganizilani zecitika pecionekela kuli Mariya Mmagadala.

7. Molingana na Yohane 20:​11-16, kansi Yesu eona Mariya ocita cinji m’mawa pa Nisani 16, ndipo izi zemusonkhezela kucita cinji? (Onani soti cithunzithunzi.)

⁷ Ŵelengani Yohane 20:​11-16. M’mawa pa Nisani 16, anakazi ayakine eluta ku manda  kweciika Yesu. (Luka 24:​1, 10) Lomba, tiyeni tione cokumana naco ca m’mozi mwa anakazi aŵa wamene ni Mariya Mmagadala. Yove efwika ku manda ndipo epeza kuti Yesu kuliye. Tetyo, eutuka kuyouzhya Petulo na Yohane. Analume aŵa aŵili eutuka kuluta ku manda ndipo naye Mariya eŵakonkha. Koma pavuli posimikizhyila kuti Yesu kuliye, analume aŵa ewelela ku ng’anda. Koma Mariya esala ku manda ndipo eyamba kulila. Olo n’tetyo, yove aliyozindikile kuti Yesu enzepo ndipo enzomuona. Yesu eona kulila kwa munakazi uyu wokhulupilika ndipo ekhuzika. Tetyo, eonekela kwa Mariya nocita zinthu ziyakine kuti amulimbikishe. Elaŵila naye ndipo emupasa utumiki wofunika ngako, wamene ni kuuzhya akwake za kuukishiwa kwake.—Yoh. 20:​17, 18.

8. Kansi tingatolele tyani cisanzo ca Yesu?

⁸ Kansi tingatolele tyani cisanzo ca Yesu? Tingatolele cisanzo ca Yesu mwa kulimbikisha akwasu na azilongosi kuti apitilizhye kutumikila Yehova. Molingana na Yesu, tufunika kunkhala chelu ku mavuto yakukumana nayo ayakine, kumvwisha mwakumvwila noŵatonthoza. Ganizilani cokumana naco ca kalongosi wa zina yakuti Jocelyn, wamene mlongosi wake emwalila pangozi. Yove elaŵila kuti: “Kwa miyezi inyinji, nenze na cisoni cikulu.” Olo n’tetyo, mkwasu muyakine na mkazi wake emuitila ku ng’anda kwao ndipo emulola kufotokoza mweenzomvwila. Ove emumvwishila mosamala, ecita naye zinthu m’njila ya cifundo ndipo emuuzhya kuti Yehova enzomuona kuti ni wofunika. Kalongosi Jocelyn elaŵila kuti: “Necimvwa monga kuti Yehova eseŵenzesha ŵanthu aŵa kuti anipulumuse. Ove eniyavya kunkhala soti na cifuno cakuti nipitilizhye kutumikila Yehova.” Nase tingalimbikishe ayakine mwa kuŵamvwishila mosamala pakufotokoza zili mu mtima mwao na colinga cakuti tiŵalimbikishe kuti apitilizhye kutumikila Yehova.—Aro. 12:15.

MUKOYAVYA AYAKINE KUMVWISHA MAU A MULUNGU

9. Kansi ophunzila a Yesu ekumana na mavuto otyani, ndipo Yesu eŵayavya tyani?

⁹ Ophunzila a Yesu ekhulupilila Mau a Mulungu ndipo ecita zonse zaangakwanishe kuti akoyaseŵenzesha mu umoyo wao. (Yoh. 17:6) Olo n’tetyo, ove enzomvwisha lini cifukwa cake Yesu ecifwa monga nyankapondo. Yesu enzoziŵa kuti ophunzila ŵake enze na cikhulupililo na kuti enzokonda Yehova. Koma yove ezindikila kuti ove enzofunika kuyamvwisha bwino Malemba. (Luka 9:​44, 45; Yoh. 20:9) Tetyo, eŵayavya kuti amvwishe tanthauzo ya zinthu zeenzoŵelenga m’Malemba. Ganizilani mwecicitila izi pecionekela kuli ophunzila ŵake pa mseu woluta ku Emau.

10. Kansi Yesu eyavya tyani ophunzila ŵake kuzindikila kuti yove enze cendi Mesiya? (Luka 24:​18-27)

¹⁰ Ŵelengani Luka 24:​18-27. Onani kuti Yesu aliyouzhye analume aŵa kuti yove enze ŵani pa nthawi yamene iyo. M’malo mwake, eŵakonsha makonsho. Ndaŵa yanji? Payakine yove enzofuna kuti ove afotokoze zenze m’maganizo na mu mtima mwao. Ndipo niye zecitika. Ove emuuzhya kuti enzoganiza kuti Yesu akankhale Mfumu mu Isiraeli nolamulila m’malo mwa Aroma. Pavuli pakuti analume aŵa afotokoza mweenzomvwila, Yesu eseŵenzesha Malemba pofuna kuŵayavya kumvwisha zinthu zecitika. b Pavuli pake siku yamene iyi usiku, Yesu ekumana na ophunzila ŵake ayakine ndipo eŵafotokozela tanthauzo ya maulosi aŵa. (Luka 24:​33-48) Kansi tingaphunzilepo cinji pa nkhani iyi?

11-12. (a) Kansi tingaphunzilenji tikaona mwamene Yesu ephunzisila cendi ca m’Baibo? (Onani soti vithunzithunzi.) (b) Kansi mkwasu muyakine eyavya tyani mkwasu Nortey?

¹¹ Kansi tingatolele tyani cisanzo ca Yesu?  Coyamba, patuphunzila Baibo na munthu, tikomukonsha makonsho oyenela kuti tiziŵe zili m’maganizo na mu mtima mwake. (Miy. 20:5) Pavuli pomvwisha mwakumvwila, tikomuonesha mwaangapezele mavesi a m’Baibo yamene yangamuyavye kulingana na mwazilili zinthu mu umoyo wake. Tikopewa kumuuzhya zinthu zakufunika kucita. M’malo mwake, tikomuyavya kumvwisha Malemba koma soti mwaangaseŵenzeshele mfundo za m’Baibo mu umoyo wake. Ganizilani za cokumana naco ca mkwasu wa ku Ghana wa zina yakuti Nortey.

¹² Mkwasu Nortey peenze na vyaka 16, eyamba kuphunzila Baibo. Koma pakaliyopita nthawi, abanja ŵake eyamba kumususha. Kansi n’cinji cemuyavya kuti apitilizhye kuphunzila Baibo? Mkwasu wamene enzomuphunzisa Baibo eseŵenzesha lemba ya Mateyu caputa 10, yamene yufotokoza kuti Akhristu acendi akanzunziwe. “Tetyo peciyamba kunzunziwa,” mkwasu uyu elaŵila kuti, “Nenze wosimikizhya kuti napeza cendi.” Mkwasu wamene enzomuphunzisa Baibo emuyavya kuganizila lemba ya Mateyu 10:16 yamene yulaŵila kuti tufunika kunkhala osamala. Pavuli pake, emuuzhya mwaangaseŵenzeshele vesi iyi pofotokoza vikhulupililo vake kuli abanja ŵake mwaulemu. Pavuli pakuti wabatizika, mkwasu Nortey enzofuna kuyamba upainiya. Koma ausuwake enzomuyembekezela kuti alute ku yuniveziti. M’malo momuuzhya zocita, mkwasu wamene enzomuphunzisa eseŵenzesha makonsho pofuna kuyavya mkwasu Nortey kupanga cosankha canzelu pa nkhani iyi. Kansi penkhala zofumapo zotyani? Mkwasu Nortey esankha kuyamba utumiki wanthawi zonse. Cifukwa ca izi, ausuwake emupisha pa ng’anda. Kansi mkwasu Nortey ecimvwa tyani? Yove elaŵila kuti: “N’ne wosimikizhya kuti nepanga cosankha canzelu.” Ngati nase tulimbikisha ayakine kusinkhasinkha pa Malemba, tuŵayavya kutang’isha cikhulupililo cao kuti apitilizhye kutumikila Yehova.—Aef. 3:​16-19.

MUKOYAYVA AKWASU KUTI AYENELELE KUNKHALA “MPHASO MWA ANALUME”

13. Kansi Yesu ecitanji pofuna kuoneshesha kuti nchito yolalikila yupitilizhya pavuli pakuti wawelela kululu? (Aefeso 4:8)

¹³ Peenze pacalo, Yesu ecita ndendende nchito yecimutuma Ausuwake kuti acite. (Yoh. 17:4) Olo n’tetyo, yove enzoganiza lini kuti ni yove tyala angacite zinthu zakufuna Yehova. Pa vyaka vitatu na hafu vecinkhala pacalo, yove  enzophunzisa ayakine nolalikila. Akaliyowelela kululu, Yesu epasa ophunzila ŵake udindo wakuti akolalikila nophunzisa uthenga uweme koma soti kusamalila atumiki a Yehova amtengo wapatali. Payakine ophunzila a Yesu ayakine amene enzosogolela pa nchito iyi, enze akaliyokwanisha vyaka 30. (Ŵelengani Aefeso 4:8.) Kansi Yesu eseŵenzesha tyani masiku 40 osilizhyila a umoyo wake pacalo poyavya analume ozipeleka, koma soti okhulupilika kuti ayenelele kunkhala “mphaso mwa analume”?

14. Kansi Yesu eyavya tyani ophunzila ŵake kukula mwauzimu pa masiku 40 osilizhyila a umoyo wake pacalo? (Onani soti cithunzithunzi.)

¹⁴ Yesu epasa ophunzila ŵake uphungu wacindunji, koma m’njila yacikondi. Mwacisanzo, yove ezindikila kuti ayakine mwa ophunzila ŵake enzokhulupilila lini kuti yove enze ecifwa noukishiwa. Tetyo, eŵayavya kuziŵa cendi mwa kuŵapasa uphungu. (Luka 24:​25-27; Yoh. 20:27) Yove eŵauzhya kuti enzofunika kuika maganizo ŵao pa kusamalila atumiki a Yehova, m’malo moika maganizo ŵao pa ndalama. (Yoh. 21:15) Eŵakumbusha kuti enzofunika lini kulinganizhya zeenzokwanisha kucita ove potumikila Yehova na zeenzokwanisha kucita ayakine. (Yoh. 21:​20-22) Kuyangizhyila apo, eongolela maganizo olakwika yeenze nayo yokhuza Ufumu ndipo eŵayavya kuti akoika ngako maganizo yao pa kulalikila uthenga uweme. (Mac. 1:​6-8) Kansi akulu angaphunzilenji kufumila kuli Yesu?

15-16. (a) Kansi ni m’njila zotyani mwamene akulu angatolele cisanzo ca Yesu? Fotokozani. (b) Kansi mkwasu Patrick epindula tyani cifukwa copasiwa uphungu?

¹⁵ Kansi akulu angatolele tyani cisanzo ca Yesu? Ofunika kuphunzisa akwasu kuyangizhyilapo acilumbwana kuti akosamalila maudindo osiyanasiyana mumpingo. c Akulu, omvwisha kuti akwasu aŵa angafunike kuphunzila zinthu zinyinji. Tetyo, ofunika kuŵaphunzisa mwacikondi na colinga cakuti aphunzile kunkhala olicefya, okhulupilika koma soti ofunishisha kuyavya ayakine.—1 Tim. 3:1; 2 Tim. 2:2; 1 Pet. 5:5.

¹⁶ Ganizilani mwamene mkwasu muyakine wa zina yakuti Patrick epindulila na uphungu. Peenze mtontho, yove enzolaŵila mau aipa ndipo  enzocita lini zinthu m’njila yacifundo olo kuli azilongosi. Koma mkulu muyakine wofwikapo mwauzimu, ezindikila cifooko ceenze naco mkwasu Patrick. Tetyo, emupasa uphungu mwacikondi, koma mosapita m’mbali. Mkwasu Patrick elaŵila kuti: “Nuyamikila kuti mkwasu uyu eniyavya kuona mbali zenenzofunika kuongolela. Nikaona kuti akwasu olandila mautumiki yenenzofuna neo, nenzokhumudwa ngako. Koma uphungu wecinipasa mkwasu weniphunzisa kuti nufunika kunkhala wolicefya noonesha cikondi kuli akwasu na azilongosi, m’malo moika maganizo pa kulandila maudindo.” Cifukwa ca izi, mkwasu Patrick eyamikiliwa kunkhala mkulu peenze na vyaka 23.—Miy. 27:9.

17. Kansi Yesu eonesha tyani kuti enzodalila ophunzila ŵake?

¹⁷ Yesu epasa ophunzila ŵake udindo osati tyala wolalikila, koma na wophunzisa. Payakine ophunzila aŵa eona kuti angakwanishe lini kucita zeciŵauzhya. Olo n’tetyo, Yesu enzokaikila lini kuti ove angakwanishe kucita izi. Tetyo na cidalilo conse, yove eŵauzhya kuti: “Monga ni mwamene Atata enitumila, nane nukutumani.”—Yoh. 20:21.

18. Kansi akulu angatolele tyani cisanzo ca Yesu?

¹⁸ Kansi akulu angatolele tyani cisanzo ca Yesu? Angacite izi mwa kuphunzisa ayakine noŵalola kusamalila maudindo ayakine. (Afil. 2:​19-22) Mwacisanzo, angasenge acilumbwana kuti ayavye pa nchito yokilina nokonza zinthu pa Ng’anda ya Ufumu. Akulu angapase akwasu nchito yakuti acite noŵaphunzisa mocitila nchito yamene iyo. Pavuli pake, angaoneshe kuti oŵadalila mwa kulola kuti acite nchito yaapasiwa. Mkwasu Matthew wamene eyamikiliwa kunkhala mkulu, elaŵila kuti oyamikila ngako kuti akulu emuphunzisa mwaangasamalilile maudindo osiyanasiyana mumpingo nomudalila kuti angakwanishe kusamalila maudindo aŵa bwino-bwino. Yove elaŵila soti kuti: “Ngati nalakwisa zinthu, ove enzoniyayva kuona zaningaphunzilepo pa zinthu zanalakwisa noongolela.” d

19. Kansi mufunika kunkhala osimikizhya kucita cinji?

¹⁹ Yesu eseŵenzesha masiku 40 osilizhyila a umoyo wake pacalo mwa kulimbikisha nophunzisa ayakine. Lomba, tiyeni tonse tinkhale osimikizhya kukonkha cisanzo cake mosamala. (1 Pet. 2:21) Yove atiyavye kucita izi. Etilonjeza kuti: “Neo nili pamozi na mweo masiku onse mpaka masilizhyilo a nthawi ino.”—Mat. 28:20.