1. Kansi Yesu euzhya ŵanthu okasha nsomba kuti acite cinji, ndipo ove ecitanji?

MTUMWI Petulo, Andireya, Yakobo na Yohane enzocita malonda ansomba. Ganizilani mwecidabwila pecimvwa Yesu oŵaita kuti: “Nikonkheni, ndipo nikupangeni kunkhala okasha ŵanthu.” * Kansi ecitanji? Baibo yulaŵila kuti: “Nthawi yamene iyo esiya maneti ŵao nomukonkha.” (Mat. 4:18-22) Cosankha ici cecinja umoyo wao. M’malo mokasha nsomba, eyamba ‘kukasha ŵanthu amoyo.’ (Luka 5:10) Masiku ŵano, Yesu oita ŵanthu oona mtima amene okonda cendi. (Mat. 28:19, 20) Ko mwevomela ciitano ca Yesu cakuti munkhale okasha ŵanthu?

2. Ndaŵa yanji tufunika kuona cosankha conkhala wofalisa kunkhala cofunika ngako, ndipo n’cinji cingatiyavye kupanga cosankha camene ici?

² Payakine mwankhala muphunzila Baibo kwa kanthawi, ndipo mwacinja vinthu viyakine pa umoyo. Koma lomba, mufunika kupanga cosankha cakuti munkhale wofalisa wa uthenga uweme. Ngati muwayawaya kupanga cosankha ici, musamvwe ulesi. Kuwayawaya kwanu kutanthauza kuti muziŵa kufunika kwa cosankha ici. N’cendi kuti Baibo yulaŵila kuti Petulo na ayake esiya maneti ŵao “nthawi yamene iyo.” Olo n’tetyo, Petulo na mkwake aliyopange cosankha akaliyoganizilapo. Ove eziŵa Yesu monga Mesiya miyezi yopitilila 6 kuvuli akaliyopanga cosankha ici. (Yoh. 1:35-42) Molingana na izi, payakine namwe mwaphunzila zinyinji zokhuza Yehova na Yesu, ndipo mufuna kupitilizhya kuvwendela  pafupi na Yehova. Koma mukaliyonkhala wofalisa, mufunika kuganizila mosamala za cosankha ici. Kansi n’cinji ceyavya Petulo, Andireya na ayakine kupanga cosankha?

3. Ni minkhalidwe yotyani yamene ingatiyavye kugwila bwino nchito yolalikila?

³ Ophunzila a Yesu oyambilila enze akhama, oziŵa bwino nchito, otang’a mtima koma soti oziŵa zofunika kucita. Minkhalidwe iyi yeŵayavya kugwila bwino nchito yolalikila uthenga uweme. Nkhani ino ifotokoze mwatingakulishile minkhalidwe iyi kuti tikogwila bwino nchito yolalikila uthenga uweme.

4. N’cinji cecitisha Petulo kuti ayambe kukata nchito yokasha nsomba?

⁴ Petulo enzokasha nsomba kuti ayavye banja yake, koma soti cifukwa cakuti enzoikonda ngako nchito iyi. (Yoh. 21:3, 9-15) Eyamba kukata nchito yokasha ŵanthu, ndipo moyavyiwa na Yehova enkhala kaswili pa nchito iyi.​—Mac. 2:14, 41.

5. Molingana na Luka 5:8-11, ndaŵa yanji Petulo ecita mantha, ndipo n’cinji cingatiyavye kugonjesa mantha yoteti?

⁵ Cikondi casu pa Yehova niye cifukwa cikulu cutipangisha kukata nchito yolalikila. Ngati tukonda Yehova, tingagonjese mantha yakuti tingakwanishe lini nchito iyi. Yesu peciuzhya Petulo kuti ankhale wokasha ŵanthu, emuuzhya kuti: “Usayope.” (Ŵelengani Luka 5:8-11.) Petulo enzoyopa lini zaangakumane nazo ngati wankhala wophunzila wa Yesu. M’malomwake enze edabwa na cozizwisa ceciŵacitila Yesu pecikata nsomba zinyinji. Izi zemupangisha kuti azione kuti ni wosayenelela kuseŵenza pamozi na Yesu. Payakine namwe mungamvwe kuti nimwe osayenelela mukaganizila nchito  yonkhala wophunzila wa Khristu. Ngati n’tetyo, kulishani cikondi canu pa Yehova, Yesu na ŵanthu ayakine. Izi zikuyavyeni kuti mulondele ciitano ca Yesu cakuti munkhale wokasha ŵanthu.​—Mat. 22:37, 39; Yoh. 14:15.

6. Ni vifukwa viyakine votyani vutipangisha kulalikila?

⁶ Ganizilani vifukwa viyakine vutipangisha kunkhala na cifuno colalikila. Tulalikila cifukwa tufuna kumvwila lamulo ya Yesu yakuti: “Nkhoyani mukapange ophunzila.” (Mat. 28:19, 20) Cifukwa ciyakine catulalikilila n’cakuti ŵanthu ni “ovutika koma soti otaika,” ndipo ofunishisha kuphunzila cendi cokhuza Ufumu. (Mat. 9:36) Yehova ofuna kuti ŵanthu a mtundu uliwonse aziŵe cendi molondola kuti akapulumuke.​—1 Tim 2:4.

7. Kansi Aroma 10:13-15 yuonesha tyani kufunika kwa nchito yolalikila?

⁷ Tikaona mwamene nchito yasu yolalikila yuyavyila ŵanthu kuti akapulumuke, zutilimbikisha kulalikila. Okasha nsomba onkhala na colinga cakuti akagulise olo kulya. Mosiyana na okasha nsomba, seo “tukasha” ŵanthu kuti ankhale ophunzila a Yesu koma soti kuti akapulumuke.​—Ŵelengani Aroma 10:13-15; 1 Tim. 4:16.

8-9. Kansi wokasha nsomba ofunika kuziŵanji, ndipo ndaŵa yanji?

⁸ M’nthawi ya Yesu, okasha nsomba Aciisiraeli enzofunika kuziŵa mtundu wa nsomba zakufuna kukasha. (Lev. 11:9-12) Enzofunika soti kuziŵa kwaangapeze nsomba. Nsomba zukonda pamalo pali manzi aweme koma soti pali vakulya vinyinji. Munthu kuti akashe nsomba, ofunika kuziŵa nthawi iweme yazulyela. Ponena za nthawi iweme yokasha nsomba, onani zecilaŵila mkwasu muyakine wa ku Pacific island peciuzhya m’mishonale muyakine kuti akakashe nsomba. M’mishonale elaŵila kuti, “tikalute mailo m’mawa na 9 koloko.” Koma mkwasu wa ku Pacific island emuuzhya kuti, “Mweo muziŵa lini, tikuya kuyokasha nsomba pa nthawi yatingazipeze osati pa nthawi yatufuna seo.”

⁹ Molingana na izi, ophunzila a Yesu amene enzokasha ŵanthu, enzoziŵa kumalo kwaangapeze ŵanthu koma soti nthawi yoyenelela. Mwacisanzo, ophunzila a Yesu enzolalikila m’kacisi, m’masunagoge, ku ng’anda na ng’anda koma soti ku malo amalonda. (Mac. 5:42; 17:17; 18:4) Nase tufunika kuziŵa nthawi yatingapeze ŵanthu m’magawo ŵasu. Tufunika kunkhala okonzeka kucinja nthawi yolalikila noluta kumalo kwatingapeze ŵanthu.​—1 Akor. 9:19-23.

10. Kansi gulu ya Yehova yatipasa cinji?

¹⁰ Okasha nsomba ofunika kunkhala na zida zoyenelela koma soti ofunika kuziŵa moziseŵenzeshela. Nase tufunika kunkhala na zida zoyenelela polalikila. Tufunika soti kuziŵa moziseŵenzeshela. Yesu ephunzisa ophunzila ŵake mwangalalikilile uthenga uweme. Yove eŵauzhya zangafunikile kunyamula, kwaangalalikile na zaangalaŵile. (Mat. 10:5-7; Luka 10:1-11) Masiku ŵano, gulu ya Yehova yatipasa thuboksi yamene ili na zida zamene n’zoyavya ngako pophunzisa. * Yutiphunzisa mwatingaseŵenzeshele zida zamene izi. Maphunzilo yatulondela yotiyavya kunkhala na cidalilo polalikila koma soti kunkhala aphunzisi aweme.​—2 Tim. 2:15.

11. Ndaŵa yanji okata nchito yokasha ŵanthu ofunika kunkhala otang’a mtima?

¹¹ Okasha nsomba amalonda ofunika kunkhala otang’a mtima, cifukwa nthawi ziyakine okumana na mavuto osayembekezeleka pa nyanja. Nthawi zinyinji oseŵenza usiku pa manzi zamene zingacitishe kuti akumane na cimphepo koma soti mafunde. Amene okata nchito yokasha ŵanthu nao ofunika kunkhala otang’a mtima. Tikayamba kulalikila, tuziziŵikisha kuti nise Mboni za Yehova. Izi zingacitishe kuti tikumane na “cimphepo” camene ni kusushiwa na abanja, kunyozewa na ayasu nokana uthenga watulalikila. Koma izi zutidabwisha lini. Yesu ecenjeza kuti atume okonkha ŵake ku ŵanthu ati akoŵasusha.​—Mat. 10:16.

12. Molingana na Yoswa 1:7-9, n’cinji cingatiyavye kukulisha nkhalidwe yotang’a mtima?

¹² Kansi mungakulishe tyani nkhalidwe yotang’a mtima? Coyamba, mufunika kusimikizhyila kuti Yesu niye osogolela nchito yolalikila. (Yoh. 16:33; Chiv. 14:14-16) Caciŵili, mufunika kutang’isha cikhulupililo canu pa lonjezo ya Yehova yakuti akakusamalileni. (Mat. 6:32-34) Ngati cikhulupililo canu cankhala cotang’a, niye pamungankhale wotang’a mtima ngako. Petulo na ayake eonesha cikhulupililo pecisiya nchito yao yokasha nsomba nonkhala okonkha a Yesu. Molingana na izi, namwe mweonesha cikhulupililo pemweziziŵikisha kuli ayanu na abanja ŵanu kuti mweyamba kuphunzila Baibo na Mboni za Yehova na kupezeka pa misonkhano.  Mosakaikila, mwayesayesa kucinja mbali ziyakine pa umoyo kuti mukocita vinthu mokatizhyana na malamulo a Yehova. Kucita izi kufuna kutang’a mtima. Pamupitilizhya kukulisha kutang’a mtima, mungankhale na cidalilo cakuti “Yehova Mulungu wanu ali namwe kulikonse kwamungalute.”​—Ŵelengani Yoswa 1:7-9.

13. Kansi pemphelo na kusinkhasinkha zingatiyavye tyani kukulisha nkhalidwe yotang’a mtima?

¹³ N’cinji ciyakine cingakuyavyeni kukulisha nkhalidwe yotang’a mtima? Pemphelo. (Mac. 4:29, 31) Yehova ayankhe mapemphelo ŵanu ndipo akusiyeni lini. Yove alipo kuti akuyavyeni. Mufunika soti kusinkhasinkha mwamene Yehova eyavyila ayakine m’nthawi zakuvuli. Ganizilani soti mwecikuyavyilani kugonjesa mavuto nokuyavyani kuti mucinje mbali ziyakine pa umoyo wanu. N’zoonekelatu kuti Yehova wamene eyavya ŵanthu ŵake pa nyanja isweta akuyavyeni kunkhala wophunzila wa Khristu. (Eks. 14:13) Pitilizhyani kunkhala na cikhulupililo cotang’a ceenze naco wamasalimo wamene elaŵila kuti: “Yehova ali kumbali yangu, niyope lini. Munthu anganicite cinji?”​—Sal. 118:6.

14. Kansi tuphunzilapo cinji pa cokumana naco ca kalongosi Masae na kalongosi Tomoyo?

¹⁴ Njila iyakine yatingakulishile kutang’a mtima ni kuona mwamene Yehova eyavyila ŵanthu ŵake amene enze na wowa, koma pavuli pake enkhala otang’a mtima. Ganizilani cisanzo ca kalongosi wa zina yakuti Masae. Kalongosi uyu enze na wowa cakuti enzoona kuti angakwanishe lini kulalikila. Enzoona kuti kulaŵila na ŵanthu acilwendo kwenze kovuta. Kwenze monga ni kukwela mpanda utali ndipo enzoona kuti angakwanishe lini. Tetyo, eyesayesa kukulisha cikondi cake pa Mulungu na ayakine. Eganizila soti kuti uthenga uweme ufunikila kulalikiwa kamangu, ndipo esenga thandizo kuti akwanishe kulalikila. Ekwanisha kusilizhya wowa ndipo eyamba kutumikila monga mpainiya woyavya. Yehova angayavye ofalisa alomba kuti ankhale “otang’a mtima.” Ganizilani cisanzo ca kalongosi wa zina yakuti Tomoyo. Peenzolalikila pa ng’anda yoyamba, mzimai muyakine elaŵila mokuwa kuti: “Nufuna lini kulaŵila na Mboni za Yehova!” ndipo evala ciseko mwamphamvu. Kalongosi uyu aliyocite wowa, ndipo euzhya wenzolalikila naye kuti: “Kansi waona zacitika? Nikaliyolaŵila ciliconse, anizindikila kuti n’ne Mboni ya Yehova. N’ne wokondwela ngako!” Kalongosi Tomoyo lomba otumikila monga mpainiya wanthawi zonse.

15. Kansi kulimbikila ni kucita cinji, ndipo ndaŵa yanji n’kofunikila kwa Akhristu?

¹⁵ Okasha nsomba amalonda ni ŵanthu olimbikila. Kulimbikila ni “kuyesayesa kucita vinthu vaufunika kucita olo kuti ni vovuta.” Okasha nsomba amalonda ni olimbikila cifukwa ove ouka m’mamawa ngako, ndipo oseŵenza mpaka kusilizhya olo kuti nyengo ili lini bwino. Nase tufunika kulimbikila kuti tipilile nosilizhya nchito yasu.​—Mat. 10:22.

16. Kansi n’cinji cingatiyavye kucita vinthu vamene vuoneka kuti ni vovuta?

¹⁶ Nthawi zinyinji tufuna kucita vinthu m’njila yosavuta. Olo n’tetyo, vinthu vofunika ngako kucita vunkhala vovuta. Tetyo, tufunika kulimbikila kucita vinthu vamene vuoneka kuti ni vovuta. Yehova otiyavya poseŵenzesha mzimu wake utuŵa.​—Agal. 5:22, 23.

17. Molingana na 1 Akorinto 9:25-27, kansi mtumwi Paulo elaŵila kuti enzocitanji kuti akocita vinthu voyenela?

 ¹⁷ Mtumwi Paulo enze wolimbikila. Yove elaŵila kuti ‘enzoniata’ muŵili wake kuti akocita vinthu voyenela. (Ŵelengani 1 Akorinto 9:25-27.) Yove elimbikisha ayakine kuti akolimbikila kucita vinthu vonse “moyenela koma soti mwadongosolo.” (1 Akor. 14:40) Tufunika kulimbikila kuti tipitilizhye kulambila Yehova, kwamene kuyangizhyilapo kulalikila nophunzisa uthenga uweme.​—Mac. 2:46.

18. Kansi tufunika kucita cinji kuti Yehova aone kuti tapambana?

¹⁸ Okasha nsomba oona kuti apambana akaona ciŵelengelo ca nsomba zaakasha. Mosiyana na izi, seo tuona lini kuti tapambana cifukwa ca ciŵelengelo ca ŵanthu ŵatayavya kuti awele m’gulu ya Mulungu. (Luka 8:11-15) M’malomwake, Yehova oona kuti tapambana ngati tupitilizhya kulalikila uthenga uweme nophunzisa ayakine. Ndaŵa yanji? Cifukwa tumvwila Yehova na Mwana wake.​—Mko. 13:10; Mac. 5:28, 29.

19-20. Kansi ni cifukwa ciyakine cotyani cuticitisha kulalikila lomba?

¹⁹ M’vyalo viyakine olesha kukasha nsomba m’miyezi iyakine. M’vyalo voteti, okasha nsomba olimbikila kukasha akaona kuti nthawi yakuti aleshe yasala patontho. Monga ŵanthu okata nchito yokasha ŵanthu, tulimbikishiwa kulalikila ngako lomba cifukwa masilizhyilo ali pafupi. Nthawi yokata nchito yopulumusa miyoyo ya ŵanthu yasala itontho. Tetyo, tufunika lini kuwayawaya olo kuyembekezela kuti vinthu vinkhale bwino pa umoyo wasu kuti tikate nchito yofunika ngako iyi.​—Mlal. 11:4.

²⁰ Ino niye nthawi yokulisha cifuno casu colalikila, kuphunzila zinyinji pa nkhani yolalikila, kunkhala otang’a mtima koma soti olimbikila. Seŵenzelani pamozi na ŵanthu opitilila pa 8 miliyoni amene olalikila uthenga uweme pacalo conse, ndipo munkhale na cimwemwe cakupeleka Yehova. (Neh. 8:10) Pitilizhyani kutolamo mbali mokwanila mu nchito iyi mpaka Yehova akatiuzhye kuti lekani. Nkhani yokonkhapo ikafotokoze njila zitatu zamene zingatiyavye kuti tipitilizhye kukata nchito yolalikila.