Lumbilo ni “mau yaakulaŵila munthu polonjeza kuti akwanilishe lonjezo yawapanga, ndipo kanyinji-kanyinji okamba kuti Mulungu . . . niye mboni yake.” Ocita izi mwa kulaŵila olo kucitolemba.

Ŵanthu ayakine oganiza kuti n’cinthu cosayenela kupanga malumbilo cifukwa cakuti Yesu ekamba kuti: “Osati mukolumbila . . . Koma mukosimikizhyila kuti mukati ‘Eee’ ankhale cendi eee, ndipo mukati ‘Yai’ ankhale cendi yai, cifukwa mau alionse oyangizhyila apa, ofumila kwa muipa.” (Mat. 5:33-37) Koma Yesu enzoziŵa kuti Cilamulo ca Mose cenzolola kupanga malumbilo ndipo enzoziŵako atumiki a Yehova okhulupilika amene epanga malumbilo. (Gen. 14:22, 23; Eks. 22:10, 11) Kuyangizhyila apo, enzoziŵa kuti naye Yehova epangapo malumbilo. (Aheb. 6:13-17) Tetyo, pecilaŵila mau aŵa, Yesu aliyotanthauze kuti tufunika lini kupanga malumbilo. M’malo mwake, etanthauza kuti tufunika kupewa kupanga malumbilo pa nkhani zitontho-zitontho olo zosafunika kwene-kwene. Tufunika kuona nkhani yosunga malumbilo kunkhala yofunika ngako noyesayesa kukwanilisha zatalumbila.

Kansi mufunika kucitanji ngati mwauzhyiwa kuti mupange lumbilo? Coyamba, mufunika kunkhala wosimikizhya kuti mukwanilishe zamufuna kulumbila. Ngati nimwe wosasimikizhya, zingankhale bwino kusalumbila. Baibo yulaŵila kuti: “Kuli bwino kuti usalonjeze kusiyana na kulonjeza koma osakwanilisha zawalonjeza.” (Mla. 5:5) Caciŵili, mufunika kuganizila zayulaŵila Baibo pa nkhani yamwauzhyiwa kuti mulumbile, nopanga cosankha kulingana na zacingakuuzhyeni cikumbumtima canu. Kansi ni mfundo ziyakine zotyani zamufunika kuganizila?

Malumbilo ayakine okatizhyana na cifunilo ca Mulungu. Mwacisanzo, polungulana, a Mboni za Yehova olonjezana kuti ankhale m’cikwati kwa moyo wao wonse. Malonjezo aya ni cisanzo ca kulumbila. Pamenso pa Mulungu na ŵanthu, munalume na munakazi olonjezana kuti akokondana nolemekezana ‘kwa umoyo wao wonse.’ (Akhristu ayakine olaŵila lini mau aŵa ndendende polungulana. Olo n’tetyo, olonjeza mphela pamenso pa Mulungu.) Pavuli pake, olengezewa kuti ni mulume na mkazi, ndipo ofunika kunkhala m’cikwati kwa umoyo wao wonse. (Gen. 2:24; 1 Akor. 7:39) Lumbilo iyi ni yoyenelela ndipo ni yokatizhyana na cifunilo ca Mulungu.

Malumbilo ayakine okatizhyana lini na cifunilo ca Mulungu. Mwacisanzo, Mkhristu wacendi ofunika lini kupanga lumbilo yakuti ateteze calo cake pa nkhondo olo kulumbila kuti waleka kukhulupilila Mulungu. Kucita izi ni kuphwanya malamulo a Mulungu. Akhristu ali “lini mbali ya calo.” Tetyo, ofunika lini kutolako mbali pa mikangano na  nkhondo za m’calo cino.​—Yoh. 15:19; Yes. 2:4; Yak. 1:27.

Nthawi ziyakine tufunika kuseŵenzesha cikumbumtima casu pogamula kuti tipange lumbilo iyakine olo yai. Tetyo, tufunika kuganizila mosamala mau a Yesu akuti “pelekani za Kaisara kwa Kaisara koma za Mulungu kwa Mulungu.”​—Luka 20:25.

Mwacisanzo, tiyelekezele kuti Mkhristu ofuna kutola citupa conkhala nzika m’calo ciyakine olo pasipoti, ndipo wazindikila kuti ofunika kupanga lumbilo. Ngati lumbilo iyi ingaoneshe kuti wavomelezhya kucita zinthu zosemphana na cifunilo ca Mulungu, cikumbumtima cake cingamulole lini kupanga lumbilo yoteti. Tetyo, angafunike kusenga boma kuti imulole kucinjako mau ayakine mu lumbilo iyi kuti yankhale yokatizhyana na cikumbumtima cake.

Kupanga lumbilo yamene yacinjiwako mau, kungankhale kokatizhyana na lemba ya Aroma 13:1 yamene yulaŵila kuti: “Munthu aliyense akomvwila olamulila akulu-akulu.” Tetyo, Mkhristu angaone kuti paliye vuto iliyonse kupanga lumbilo iyi cifukwa ni yokatizhyana na zakufuna Mulungu kuti Akhristu akocita.

Tufunika soti kuseŵenzesha cikumbumtima casu ngati tauzhyiwa kuti tufunika kunyamula cinthu ciyakine olo kupanga cizindikilo ciyakine polumbila. Mwacisanzo, polumbila Aroma na Asikuti enzonyamula cipula m’manja mwao poonesha kuti ankhale okhulupilika pofuna kukondwelesha mulungu wa nkhondo. Agiliki enzonyamula kwanja mululu popanga lumbilo. Izi zenzoonesha kuti enzozindikila kuti pali muyakine wamphamvu ngako wamene enzokumvwa zeenzokamba noona zenzocitika.

Monga Akhristu acendi, tingalole lini kuseŵenzesha cizindikilo ciliconse camene ni cokatizhyana na kulambila kwawenye polumbila. Koma nanga tyani ngati m’khoti angakuuzhyeni kuti muike kwanja pa Baibo nolumbila kuti mulaŵile cilungamo? Ngati n’tetyo, mungavomele kucita izi cifukwa Malemba yofotokoza za atumiki okhulupilika ayakine amene ecita zizindikilo ziyakine popanga malumbilo. (Gen. 24:2, 3, 9; 47:29-31) Mukacita izi, mufunika kukumbukila kuti mwapanga lonjezo pamenso pa Mulungu kuti mulaŵile cendi. Tetyo, mufunika kunkhala okonzeka kuyankha konsho iliyonse yaangakukonsheni moona mtima.

Tumukonda ngako Yehova ndipo tuona ushamwali wasu na yove kunkhala wamtengo wapatali. Tetyo, tikaliyopanga lumbilo iliyonse, tufunika kupemphela nooneshesha kuti lumbilo yatufuna kupanga ni yokatizhyana na mfundo za m’Baibo koma soti cikumbumtima casu. Ngati tapanga lumbilo, tufunika kuikwanilisha.​—1 Pet. 2:12.