Ngati zili teti, mpingo ufunika kuona kuti cikwati coyamba cesila pamene munalume elungula munakazi muyakine, ndipo ofunika kuona kuti cikwati calomba n’cololeka. Kuti timvwishishe cifukwa cake talaŵila teti, tiyeni tilaŵizhyane zecilaŵila Yesu pa nkhani ya kusuzula na kulungula soti.

Pa Mateyu 19:9, Yesu efotokoza cifukwa cimozi tyala ca m’Malemba camene cingacitishe kuti cikwati cisile. Yove elaŵila kuti: “Aliyense wosiya mkazi wake nolungula muyakine, wacita cigololo, kufumyapo ngati wamusiya cifukwa ca dama.” Mau aya yotiphunzisa mfundo ziŵili izi: Yoyamba, cigololo niye tyala maziko a m’Malemba amene angacitishe kuti cikwati cisile. Yaciŵili, ngati munalume wasuzula mkazi wake paliye vifukwa va m’Malemba nolungula muyakine, niye kuti wacita cigololo. *

Kansi Yesu etanthauza kuti ngati munalume wacita cigololo nosuzula mkazi wake niye kuti onkhala womasuka mwa Malemba kuti angalungule soti? Yai. Ngati munalume wacita cigololo, mkazi wake onkhala na ufulu wopanga cosankha, kaya kumukhululukila olo yai. Ngati wasankha kusamukhululukila nomusuzula, onse aŵili onkhala omasuka kuti angalungule olo kulunguliwa.

Koma nthawi ziyakine, munakazi angasankhe kumukhululukila mulume wake na colinga cakuti apitilizhye kunkhala naye pa banja. Lomba nanga tyani ngati munalume uyu angakane kukhululukiliwa noyumilila kuti cikwati cisile? Pofwana kuti mkazi wake enze wokonzeka kumukhululukila nopitilizhya kunkhala naye m’cikwati, munalume uyu angankhale wosamasuka mwa Malemba kuti alungule soti. Ngati angayumilile kuti asuzulane nokwatila munakazi muyakine pamene ni wosamasuka mwa Malemba kucita izi, niye kuti wacita soti cigololo ndipo akulu angafunike soti kumupangila komiti ya ciweluzo kuti asamalile nkhani yake.​—1 Akor. 5:1, 2; 6:9, 10.

Ngati munalume wamene ni wosamasuka mwa Malemba wakwatila soti, kansi mpingo ufunika kuciona tyani cikwati cake coyamba koma soti calomba? Kansi tufunika kupitilizhya kuona kuti cikwati cake coyamba cikalipo? Kansi munakazi opitilizhya kunkhala na ufulu wakuti angamukhululukile mulume wake? Kansi tufunika kuona kuti cikwati calomba ni cacigololo?

Kale tenzoziŵa kuti ngati munalume wakwatila munakazi muyakine pamene mkazi wake woyamba akali moyo, akaliyokwatiliwa soti ndipo aliyocite dama, niye kuti cikwati cake calomba ni cacigololo. Olo n’tetyo, Yesu peenzofotokoza zokhuza kusuzulana na kulungula soti, aliyofotokoze zilizonse zokhuza munakazi woyamba. M’malo mwake, efotokoza kuti munalume wamene wasuzula mkazi wake paliye vifukwa va m’Malemba nokwatila munakazi muyakine, niye kuti wacita cigololo. Tetyo, pofwana kuti munalume esuzula nolungula munakazi muyakine niye kuti cikwati coyamba cesila. Zili teti cifukwa kucita izi n’cimozimozi na kucita cigololo.

Ngati cikwati casila cifukwa cakuti munalume wasuzula mkazi wake nokwatila muyakine, mkazi  woyamba onkhala lini soti na mwai wakuti angamukhululukile mulume wake. Kuyangizhyila apo, mpingo ufunika kuona kuti cikwati calomba n’calamulo mosasamala kanthu kuti mkazi woyamba akali moyo, akaliyolunguliwa soti, olo aliyocite dama. *

M’cisanzo catalaŵizhyana palulu, munalume ecita cigololo ndipo niye zecitisha kuti asuzulane. Nanga tyani ngati munalume aliyocite cigololo koma wasuzula mkazi wake nolungula mkazi muyakine? Olo tyani ngati munalume aliyocite cigololo akaliyosuzulana na mkazi wake, koma pavuli pake wacita cigololo nolungula munakazi muyakine olo kuti mkazi wake ofunishisha kumukhululukila? M’visanzo vonse viŵili, kusuzula na kulungula soti kwaangacite munalume, ni cigololo ndipo zucitisha kuti cikwati coyamba cisile. Cikwati cake calomba niye cunkhala covomelezhyeka mwa lamulo. Nsanja ya Mlonda ya cizungu ya November 15, 1979 peji 32, yelaŵila kuti: “Ngati waloŵa m’cikwati calomba ponkhala paliye soti mwai wakuti acisilizhye nowelela ku mkazi wake wakale. Cikwati cakale cesila cifukwa ca kusuzula, cigololo na kukwatila soti.”

Kamvwidwe kasu kalomba kotanthauza lini kuti tupepusha kupatulika kwa ukwati olo kukula kwa cimo ya cigololo. Ngati munalume wasuzula mkazi wake paliye vifukwa va m’Malemba nolungula munakazi muyakine pamene ni wosamasuka mwa Malemba kucita izi, akulu ofunika kumupangila komiti ya ciweluzo cifukwa wacita cigololo. (Ngati mkazi wawakwatila ni Mkhristu, akulu ofunika soti kumupangila komiti ya ciweluzo cifukwa naye wacita cigololo.) Olo kuti tufunika lini kuona cikwati cake calomba monga cikwati cacigololo, munalume uyu angayenelele lini udindo ulionse mumpingo kwa vyaka vinyinji mpaka pamene ŵanthu akayambe kumuona moyenelela nomupasa ulemu. Ndipo munalume uyu akaliyopasiwa udindo ulionse, akulu ofunika kuganizila mwazilili zinthu pa umoyo wa munakazi wecileka na ŵana atontho-atontho ŵecisiya.​—Mal. 2:14-16.

Akhristu ofunika kupitilizhya kuona cikwati kunkhala copatulika monga ni mwakucionela Yehova. Kucita izi kungaŵayavye kuti apewe mavuto yonkhalapo ngati Mkhristu wasuzula muyake wa m’cikwati paliye vifukwa va m’Malemba nokwatila soti.​—Mla. 5:4, 5; Aheb. 13:4.