NKHANI YOPHUNZILA 32
Tang’ishani Cikhulupililo Canu Mwa Nyamalenga
“Cikhulupililo ni . . . umboni wooneka wa zinthu zenezene olo kuti n’zosaoneka.”—AHEB. 11:1.
NYIMBO 11 Cilengedwe Cutamanda Yehova
ZATI TIPHUNZILE *
1. Kansi mwephunzisiwa zinthu zotyani zokhuza Nyamalenga?
NGATI mwekulila m’banja ya Mboni, mosakaikila mwephunzisiwa zokhuza Yehova kuyambila pemwenze mtontho. Mwephunzisiwa kuti Yehova niye Nyamalenga, ali na minkhalidwe iweme na kuti akapange calo conse kunkhala Paladaiso.—Gen. 1:1; Mac. 17:24-27.
2. Kansi ŵanthu ayakine oŵaona tyani ŵanthu amene okhulupilila kuti kuli Nyamalenga?
2 Ŵanthu anyinji okhulupilila lini kuti kuli Mulungu na kuti yove niye elenga vinthu vonse. M’malomwake, okhulupilila kuti vinthu vonse vamoyo vengonkhalako mwangozi. Ove okhulupilila kuti vinthu vamoyo vecitoyaluka kucokela ku tunthu tutontho-tutontho, ndipo okamba kuti tunthu twamene uto twecinja nopanga vinthu vamoyo vosiyanasiyana. Ŵanthu anyinji amene okhulupilila mfundo iyi ni ŵala amene ecita maphunzilo apalulu. Ove olaŵila kuti zayulaŵila sayansi zukatizhyana lini na zayulaŵila Baibo. Tetyo, oona kuti ŵanthu amene okhulupilila kuti kuli Nyamalenga ni mbuli na kuti ongokhulupilila vinthu vilivonse.
3. Ndaŵa yanji tufunika kutang’isha cikhulupililo casu?
3 Kansi zakukamba ŵanthu amene ecita maphunzilo apalulu zufunika kutipangisha kuyamba kukaikila kuti Yehova niye Nyamalenga wacikondi? Kuti tikwanishe kupeza yankho ya konsho iyi, tufunika kuzifufuza noziŵa cetipangisha kuti tiyambe kukhulupilila kuti Yehova ni Nyamalenga. Kansi teyamba kukhulupilila mfundo iyi cifukwa cakuti niye zecitiuzhya ayakine kuti tikokhulupilila? Olo tepeza nthawi yofufuza kuti tipeze umboni pa seo seka? (1 Akor. 3:12-15) Mosasamala kanthu kuti tankhala Mboni ya Yehova kwa nthawi itali tyani, tufunika kupitilizhya kutang’isha cikhulupililo casu. Ngati tucita izi, tikosoŵeshewa lini na ŵanthu amene olaŵila kuti zayukamba Baibo ni zawenye. (Akol. 2:8; Aheb. 11:6) Nkhani ino itiyavye kuziŵa (1) cifukwa cake ŵanthu anyinji okhulupilila lini kuti kuli Nyamalenga, (2) zatingacite kuti titang’ishe cikhulupililo casu mwa Yehova wamene ni Nyamalenga wasu, na (3) zatingacite kuti tipitilizhye kutang’isha cikhulupililo camene ici.
NDAŴA YANJI ŴANTHU ANYINJI OKHULUPILILA LINI KUTI KULI NYAMALENGA?
4. Molingana na Aheberi 11:1, kansi cikhulupililo cunkhala cozikiwa pa cinji?
4 Ŵanthu ayakine oganiza kuti kunkhala na cikhulupililo kutanthauza kukhulupilila zinthu ziliye umboni. Koma Baibo yulaŵila lini teti. (Ŵelengani Aheberi 11:1.) Baibo yulaŵila kuti cikhulupililo n’cozikiwa pa umboni. Tetyo, olo kuti tukwanisha lini kuona Yesu, Yehova olo Ufumu wake, tili na umboni uonesha kuti zinthu izi ni zenezene ndipo ziliko. (Aheb. 11:3) Wasayansi muyakine wamene enkhala Mboni ya Yehova, elaŵila kuti: “A Mboni za Yehova ali na umboni wa zinthu zakukhulupilila. Ndipo umboni wao ni wokatizhyana ngako na zayulaŵila sayansi.”
5. Ndaŵa yanji ŵanthu anyinji okhulupilila kuti vinthu vecitonkhalako veka?
5 Koma tingazikonshe kuti, ‘Ngati pali umboni woonesha kuti kuli Nyamalenga, ndaŵa yanji ŵanthu anyinji okhulupilila lini kuti Mulungu niye elenga vinthu vonse?’ Ŵanthu ayakine okhulupilila lini cifukwa opeza lini nthawi yofufuza paŵeka kuti apeze umboni. Robert, wamene lomba ni Mboni ya Yehova elaŵila kuti: “Nenzoona kuti nkhani yakuti vinthu vecitolengewa ni yawenye cifukwa cakuti ku sukulu aliyotiphunziseko zilizonse zokhuza nkhani iyi. Koma penenze na vyaka va m’ma 20, neyamba kuphunzila Baibo na Mboni za Yehova. Izi zeniyavya kuziŵa mfundo za m’Baibo zamene zupeleka maumboni yoonesha kuti vinthu vecitolengewa.” *—Onani kabokosi kakuti “ Zakufunika Kucita Makolo.”
6. Ndaŵa yanji ŵanthu ayakine okhulupilila lini kuti kuli Nyamalenga?
6 Ŵanthu ayakine okhulupilila lini kuti kuli Nyamalenga cifukwa olaŵila kuti okhulupilila tyala zinthu zakukwanisha kuona. Koma mfundo iyi ni yosamvwika cifukwa okwanisha kukhulupilila vinthu viyakine vakukwanisha lini kuona monga mphepo. Cikhulupililo camene cutomolewa m’Baibo ni cozikiwa pa “umboni wa zinthu zenezene olo kuti n’zosaoneka.” (Aheb. 11:1) Tetyo, tufunika kucita khama kuti tifufuze maumboni aŵa. Ŵanthu anyinji okhulupilila lini kuti kuli Mulungu na kuti vinthu vecitolengewa cifukwa opatula lini nthawi yopeza maumboni paŵeka.
7. Kansi ŵanthu onse amene ecita maphunzilo apalulu okhulupilila lini kuti Yehova niye elenga vinthu vonse? Fotokozani.
7 Pavuli pofufuza umboni paŵeka, asayansi ayakine eyamba kukhulupilila kuti Mulungu niye elenga vinthu vonse. * Monga ni mwezenzele kwa mkwasu Robert watomolewa koyambilila, ayakine enzokhulupilila lini kuti kuli Nyamalenga cifukwa nkhani yokhuza cilengedwe yuphunzisiwa lini ku mayuniveziti. Olo n’tetyo, pali asayansi anyinji amene eyamba kukhulupilila kuti Mulungu aliko, ndipo eyamba kum’tumikila. Monga ni mwecicitila asayansi aŵa, tonse tufunika kutang’isha cikhulupililo cakuti Mulungu aliko, mosasamala kanthu kuti tecita maphunzilo otyani. Tufunika kucita khama cifukwa paliye munthu aliyense angaticitile izi.
ZAMUNGACITE KUTI MUTANG’ISHE CIKHULUPILILO CAKUTI KULI NYAMALENGA
8-9. (a) Kansi lomba tilaŵizhyane konsho yotyani? (b) Kansi mungapindule tyani ngati mupatula nthawi yophunzila zinthu za m’cilengedwe?
8 Kansi tingacitenji kuti titang’ishe cikhulupililo casu cakuti kuli Nyamalenga? Tiyeni tilaŵizhyane vinthu 4 vatingacite.
9 Mukophunzila zinthu za m’cilengedwe. Mungatang’ishe cikhulupililo cakuti vinthu vecitolengewa ngati mupatula nthawi yololesha mosamala mwevepangiwila vinyama, vomela na nyenyezi. (Sal. 19:1; Yes. 40:26) Ngati mucita khama kuphunzila zinthu za m’cilengedwe, zikuyavyeni kukhulupilila kuti Yehova niye elenga vinthu vonse. Kanyinji-kanyinji, m’zofalisa zasu mupezeka nkhani zamene zufotokoza bwino mwezepangiwila zinthu za m’cilengedwe. Osati mukokumvwa ulesi kuŵelenga nkhani izi olo kuti mungaone kuti n’zovuta kuzimvwishisha. Pa misonkhano ya cigao, tuonelela mavidyo yoonesha vinthu va m’cilengedwe. Tetyo, mukopatula nthawi yoonelela soti mavidyo yamene aya pa jw.org.
10. Fotokozani cisanzo camene cuonesha kuti kuli Nyamalenga. (Aroma 1:20)
10 Pamuphunzila zinthu za m’cilengedwe, mukoyesayesa kupeza mfundo zupeleka umboni wakuti Mulungu niye elenga vinthu vonse. (Ŵelengani Aroma 1:20.) Mwacisanzo, zuŵa yucosa kupya na kuwala kwamene kucilikiza zamoyo pacalo. Koma zuŵa yucosa soti mphamvu iyakine yoitiwa kuti ultraviolet yamene ingaononge vamoyo kuyangizhyilapo ŵanthu. Pofuna kutiteteza ku mphamvu iyi, calo ni cozunguliliwa na mphepo yamene yucitisha kuti osati mphamvu iyi ikofwika pacalo. Kansi izi zufunika lini kukupangishani kukhulupilila kuti kuli Nyamalenga wamene ni wacikondi koma soti wanzelu?
11. Kansi ni kuni kwatingapeze mfundo zuonesha kuti vinthu vecitolengewa? (Onani kabokosi kakuti “ Zinthu Zamene Zingakuyavyeni Kutang’isha Cikhulupililo Cakuti Kuli Nyamalenga.”)
11 Mungapeze mfundo zuonesha kuti vinthu vecitolengewa mu Watch Tower Publications Index na pa jw.org. Payakine mungayambile kuŵelenga nkhani olo kuonelela mavidyo yopezeka pa mbali yakuti “Kodi Zinangocitika Zokha?” Nkhani izi na mavidyo aya ni zifupi-zifupi ndipo zuonesha mfundo zocitisha cidwi zokhuza vinyama na volengewa viyakine. Mbali izi zuonesha soti mwamene asayansi otolela vinthu va m’cilengedwe pofuna kupanga vinthu vosiyanasiyana.
12. Ni zinthu zotyani zatingafufuze patuphunzila Baibo?
12 Mukophunzila Baibo. Poyamba, mkwasu Robert watatomola m’ndime 4, enzokhulupilila lini kuti kuli Nyamalenga. Koma eyamba kukhulupilila pavuli pophunzila Baibo. Kansi n’cinji cemuyavya? Yove elaŵila kuti: “Cikhulupililo cangu cenze lini tyala cozikiwa pa zinthu zenephunzila ku sukulu zokhuza sayansi. Koma cenze cozikiwa pa mfundo zenephunzila nofufuza mosamala m’Baibo.” Payakine muziŵa kale zayulaŵila Baibo kuti vinthu vecitolengewa. Koma kuti mutang’ishe cikhulupililo canu mwa Nyamalenga, mufunika kupitilizhya kuphunzila Baibo. (Yos. 1:8; Sal. 119:97) Mwacisanzo, mukoyesayesa kupeza umboni woonesha kuti Baibo yulaŵila molondola ponena za vinthu vecitika kale-kale. Ndipo mukoganizila mwayokwanilishiwila maulosi ya m’Baibo nopeza umboni woonesha kuti nkhani za m’Baibo n’zokatizhyana. Kucita izi kukuyavyeni kutang’isha cikhulupililo cakuti kuli Nyamalenga na kuti yove niye euzhyila ŵanthu kulemba Baibo. *—2 Tim. 3:14; 2 Pet. 1:21.
13. Fotokozani cisanzo cuonesha kuti mfundo za m’Baibo zikali zoyavya masiku ŵano.
13 Pamuphunzila Mau a Mulungu, mukoyesayesa kupeza umboni woonesha kuti mfundo zake zikali zoyavya masiku ŵano. Mwacisanzo, kuyambila kale, Baibo yankhala yuticenjeza kuti kukonda ndalama ni kuipa ndipo kungatiletele “voŵaŵa vinyinji.” (1 Tim. 6:9, 10; Miy. 28:20; Mat. 6:24) Kansi malangizo aya, yakali yoyavya olo masiku ŵano? Buku yakuti The Narcissism Epidemic, yelaŵila kuti: “Kanyinji-kanyinji, ŵanthu amene okhulupilila kuti kunkhala na ndalama niye cinthu cofunika ngako pa umoyo, onkhala aliye cimwemwe ndipo onkhala na nkhaŵa nthawi zinyinji. Olo ŵanthu amene oyesayesa kuti alemele onkhala lini acimwemwe. Ndipo izi zuŵacitisha kunkhala na mavuto athanzi.” Tetyo, uyu ni umboni wosasushika wakuti zayulaŵila Baibo kuti tufunika kupewa kukondeshesha ndalama zikali zoyavya olo masiku ŵano. Kansi pali mfundo ziyakine za m’Baibo zamene mwaona umboni wakuti zikali zoyavya olo masiku ŵano? Ngati tupatula nthawi yoganizila madaliso yatapeza cifukwa coseŵenzesha mfundo za m’Baibo, tikonkhala osimikizhya kuti Nyamalenga wasu oziŵa zatufunikila ndipo tikomudalila. (Yak. 1:5) Izi zingatiyavye kuti tinkhale na umoyo wacimwemwe.—Yes. 48:17, 18.
14. Kansi kuphunzila Baibo kungakuyavyeni kuziŵa zotyani zokhuza Yehova?
14 Pamuphunzila Baibo, colinga canu cikonkhala cakuti mum’ziŵe bwino Yehova. (Yoh. 17:3) Kucita izi kukuyavyeni kuti muziŵe minkhalidwe yake yamene yuonekela soti bwino m’vinthu vecilenga. Ndipo kuziŵa minkhalidwe yake kukuyavyeni kutang’sha cikhulupililo cakuti Mulungu aliko cendi. (Eks. 34:6, 7; Sal. 145:8, 9) Ngati mukopatula nthawi yophunzila zokhuza Yehova, cikhulupililo canu cinkhale cotang’a, cikondi canu pa yove cikule ndipo munkhale naye pa ushamwali wotang’a.
15. Kansi mungapindule tyani ngati muuzhyako ayakine zamukhulupilila?
15 Mukouzhyako ayakine zamukhulupilila zokhuza Mulungu na minkhalidwe yake. Kucita izi kukuyavyeni kunkhala na cikhulupililo cotang’a. Ganizilani kuti mulalikila ndipo munthu muyakine wakuuzhyani kuti okhulupilila lini kuti kuli Mulungu, koma muziŵa lini zamungamuyankhe. Kansi mungacitenji? Mufunika kufufuza poseŵenzesha Baibo na zofalisa zasu. (1 Pet. 3:15) Ngati pali bwino, mungasenge mkwasu olo kalongosi muyakine kuti akuyavyeni kupeza yankho. Izi zingakuyavyeni kuti mukakwanishe kupeleka yankho kuli munthu ekukonshani konsho. Koma tyani ngati munthu uyo wakana kuvomelezhya yankho yamwamuuzhya? Kansi izi zutanthauza kuti khama yemwecita pofufuza yaluta patyala? Yai. Talaŵila teti cifukwa kufufuza kwamungacite kungatang’ishe cikhulupililo canu. Ndipo kungakuyavyeni kuti osati mukokhulupilila zakulaŵila ŵanthu ayakine kuti kuliye Mulungu.
PITILIZHYANI KUTANG’ISHA CIKHULUPILILO CANU
16. Kansi n’cinji cingacitike ngati tupitilizhya lini kutang’isha cikhulupililo casu?
16 Mosasamala kanthu kuti tatumikila Yehova kwa nthawi itali tyani, tufunika kupitilizhya kutang’isha cikhulupililo casu. Talaŵila teti cifukwa ngati tusamala lini, cikhulupililo casu cingafooke. Ndipo monga ni mwataonela, nthawi zonse tufunika kukumbukila kuti cikhulupililo n’cozikiwa pa umboni wa zinthu zosaoneka. Koma tufunika kucita khama kuti tikwanishe kucita izi cifukwa nthawi zinyinji tukondoluŵa kamangu vinthu ngati tuviona lini. Niye cifukwa cake Paulo elaŵila kuti kusoŵa cikhulupililo ni “cimo yamene yutikasha mosavuta.” (Aheb. 12:1) Kansi tingacitenji kuti tipitilizhye kunkhala na cikhulupililo cotang’a?—2 Ates. 1:3.
17. Kansi tufunika kucita cinji kuti tipitilizhye kunkhala na cikhulupililo cotang’a?
17 Coyamba, mukosenga Yehova kuti akupaseni mzimu utuŵa ndipo mukocita izi mowelezhyawelezhya. Ndaŵa yanji? Cifukwa cikhulupililo ni imozi mwa minkhalidwe ya mzimu utuŵa. (Agal. 5:22, 23) Tingakwanishe lini kutang’isha cikhulupililo cakuti kuli Nyamalenga paliye thandizo ya mzimu utuŵa. Tetyo, tufunika kupitilizhya kusenga Yehova kuti atipase mzimu utuŵa. Ndipo yove akoyankha mapemphelo ŵasu. (Luka 11:13) Nthawi ziyakine tingamusenge mwacidunji kuti: “Tiyangizhyileni cikhulupililo.”—Luka 17:5.
18. Molingana na Salimo 1:2, 3, kansi tili na mwai wanji?
18 Caciŵili, mukoŵelenga Baibo nthawi zonse. (Ŵelengani Salimo 1:2, 3.) Salimo iyi peyenzolembewa, ni Aisiraeli lini onse amene enzopezeka na mipukutu ya Cilamulo. Koma mafumu na ansembe niye enzonkhala na mwai wopezeka na mipukutu yonse ya Cilamulo. Tetyo, penze makonzedwe yakuti pavuli pa vyaka 7, “analume, anakazi, ŵana” na alwendo enzofunikila kusonkhana pamozi nomvwishila pecenzoŵelengewa Cilamulo ca Mulungu. (Deut. 31:10-12) M’nthawi ya Yesu, ni ŵanthu tyala atontho amene enze na mipukutu ya Malemba. Zenze tetyo cifukwa mipukutu inyinji enzoisungila m’masunagoge. Mosiyana na izi, masiku ŵano ŵanthu anyinji ali na mwai wopezeka na Baibo yonse olo mbali yake. Lomba kansi tingaoneshe tyani kuti tuyamikila mwai uyu?
19. Kansi tufunika kucita cinji kuti tipitilizhye kunkhala na cikhulupililo cotang’a?
19 Tingaoneshe kuti tuyamikila mwai wonkhala na Baibo mwa kuiŵelenga nthawi zonse. Tufunika kupanga ndandanda yoŵelenga Baibo noiphunzila nthawi zonse, osati kuiŵelenga tyala ngati tiliye vocita. Kucita izi kungatiyavye kuti tipitilizhye kunkhala na cikhulupililo cotang’a.
20. Kansi tufunika kupitilizhya kucita cinji?
20 Mosiyana na “ŵanthu anzelu” a m’calo cino amene okhulupilila lini kuti kuli Mulungu, seo tili na cikhulupililo cotang’a camene n’cozikiwa pa Mau ŵake. (Mat. 11:25, 26) Cifukwa cakuti tupatula nthawi yoŵelenga Baibo noiphunzila, tuziŵa cifukwa cake pacalo pali mavuto anyinji na zawalonjeza Yehova kuti acite lombapano. Tetyo, tiyeni tipitilizhye kutang’isha cikhulupililo casu noyavya ŵanthu anyinji kuti ayambe kukhulupilila kuti kuli Nyamalenga. (1 Tim. 2:3, 4) Ndipo tiyeni tipitilizhye kuyembekezela nthawi pamene ŵanthu onse pacalo akatamande Yehova mwa kulaŵila mau opezeka pa Chivumbulutso 4:11 akuti: “Nimwe woyenela, mweo Yehova Mulungu wasu, kulandila ulemelelo . . . cifukwa mwelenga zinthu zonse.”
NYIMBO 2 Zina Yanu Nimwe Yehova
^ par. 5 Baibo yulaŵila mosapita m’mbali kuti Yehova niye elenga zinthu zonse. Koma ŵanthu anyinji okhulupilila lini mfundo iyi. Ove okhulupilila kuti vinthu va m’cilengedwe vengonkhalako veka. Kansi vokamba vao vufunika kutipangisha kuyamba kukaikila kuti Yehova niye elenga vinthu vonse? Yai. Tufunika kutang’isha cikhulupililo cakuti Mulungu aliko na kuti yove niye elenga vinthu vonse. Nkhani ino, ifotokoze mwatingacitile zamene izi.
^ par. 5 M’masukulu anyinji, aziphunzisi ophunzisa lini ŵana a sukulu kuti Mulungu niye elenga vinthu vonse. Ove oganiza kuti kucita izi ni kukakamizhya ŵana a sukulu kuti ayambe kukhulupilila Mulungu.
^ par. 7 Mu Watch Tower Publications Index, mungapezemo nkhani za ŵanthu opitilila 60 amene ecita maphunzilo apalulu, kuyangizhyilapo asayansi, koma eyamba kukhulupilila kuti vinthu vecitolengewa. Mungalute pa mutu wakuti “Science,” nowela pa kamutu katontho kakuti “scientists expressing belief in creation.” Ziyakine mwa nkhani izi mungazipeze m’buku yacizungu yakuti Research Guide for Jehovah’s Witnesses. Mungalute pa mutu wakuti “Science and Technology,” nowela pa kamutu katontho kakuti “‘Interview’ (Awake! series).”
^ par. 12 Onani nkhani yakuti “Kodi Sayansi ndi Baibulo Zimagwirizana?” mu Galamukani! ya Chichewa ya February 2011, na yakuti “Zimene Yehova Amalosera Zimakwaniritsidwa” mu Nsanja ya Olonda ya Chichewa ya January 1, 2008.
