Nevyalikila mumzinda wa Quebec ku Canada, kwamene ni dela kulaŵiliwa cilaŵilo ca Cifrench. Makolo ŵangu a Louis na a Zélia enzonikonda ngako. Atata enze na nsoni ngako koma enzokonda kuŵelenga. Cifukwa cakuti nenzokonda volembalemba, nenkhala na colinga cofuna kunkhala mtola nkhani.

Penekwanisha vyaka 12, Rodolphe Soucy, wamene enzoseŵenza na atata ewela kung’anda kwasu. Enze wa Mboni za Yehova, ndipo nenzoziŵa lini zinyinji zokhuza Mboni za Yehova koma soti nenzeve cidwi na nkhani zacipembezo. Koma necita cidwi na mweenzoyankhila makonsho poseŵenzesha Baibo. Makolo ŵangu nao ecita cidwi ndipo teyamba kuphunzila Baibo.

Koma panthawi yamene iyo nenzophunzila pa sukulu Yacikatolika. Nthawi ziyakine nenzolaŵizhyana na ayangu m’kilasi zenenzophunzila m’Baibo. Posilizhyila pake matica amene enze abusa ecimvwa zetenzolaŵizhyana. M’malo moseŵenzesha Malemba posusha zenenzolaŵila, m’mozi mwa matica eluta kusogolo m’kilasi noyamba kulaŵila kuti n’ne mpandu. Nangu kuti vinthu venze lini bwino pa siku iyi, penkhala vofumapo viweme cifukwa nezindikila kuti viphunziso vacipembezo vamene enzophunzisa kusukulu venzosushana na zayulaŵila Baibo. Neganiza zofumapo pa sukulu iyi. Makolo evomelezhya ndipo nefumapo.

Nepitilizhya kuphunzila Baibo koma nenzopita lini pasogolo, cifukwa nenzoyopa kulalikila ng’anda na ng’anda. Akatolika enzosusha ngako nchito yasu yolalikila. Maurice Duplessis msogoleli wa ndale ku Quebec enzokatizhyana ngako na cipembezo camene ici. Yove enzosonkhezela ŵanthu ayakine kuti aukile  Mboni za Yehova. Tetyo penzofunika kutang’a mtima kuti munthu alalikile.

Mkwasu John Rae, wamene esilizhya maphunzilo a sukulu ya Giliyadi ya namba 9, niye eniyavya kusilizhya wowa. Mkwasu uyu enze waluso, wolicefya koma soti wofwikilika. Nthawi ziyakine enzonipasa uphungu, koma cisanzo cake ciweme ceniphunzisa zinyinji. Mkwasu Rae enzovutika kulaŵila Cifrench, tetyo nenzoluta naye mu ulaliki nomuyavya kulalikila m’Cifrench. Kunkhala nthawi itali na mkwasu uyu kweniyavya kuti ninkhale Mboni ya Yehova. Nebatizika pa May 26, 1951, pavuli pa vyaka 10 kufumila peneyamba kuphunzila na Mboni za Yehova.

Mpingo wasu wenze utontho ndipo wenze mu mzinda wa Quebec. Anyinji enze apainiya. Cisanzo cao ciweme ceniyavya kuyamba upainiya. Panthawi yamene iyo tenzolalikila ng’anda na ng’anda poseŵenzesha tyala Baibo. Tenzeve zofalisa, tetyo tenzofunika kuseŵenzesha Malemba mwaluso mu ulaliki. Neyamba kuphunzila Baibo mwakhama kuti nikokwanisha kuteteza cendi. Nangu n’tetyo, anyinji enzokana kuŵelenga Baibo ngati ni yosavomelezhyewa na akuluakulu a mpingo wa Cikatolika.

Mu 1952 nelungula kalongosi Simone Patry, wamene enze wokhulupilika. Tekukila ku Montreal ndipo cikaliyosila caka, tenkhala na mwana munakazi, Lise. Nangu kuti nenze neleka kucita upainiya pekwesala nthawi itontho kuti nilungule, neo na mkazi wangu Simone tenzonkhala umoyo wosafuna zinyinji kuti tikokwanisha kutolamo mbali m’zocitika za mpingo monga banja.

Pavuli pa vyaka 10, neyamba soti kuganizila mwaningacitile zinyinji mu utumiki. Mu 1962, petenze pa Sukulu ya Utumiki wa Ufumu ya akulu kwa mwezi umozi pa Beteli ku Canada, etiika m’cipinda cimozi na Mkwasu Camille Ouellette. Nangu kuti mkwasu wamene uyu enze wolungula koma soti enze na mwana, enze wacangu ngako ndipo izi zenzonicitisha cidwi ngako. Panthawi yamene iyi, ni mabanja atontho amene enzokwanisha kulela ŵana nocita upainiya, koma izi niye zecicita mkwasu Camille. Panthawi yenenze naye, enilimbikisha kuganizila mwezenzele zinthu pa umoyo wangu. Pavuli pa miyezi itontho, neganizila zoyamba soti kutumikila monga mpainiya. Ayakine enzoona kuti niliyopange cosankha ciweme, koma nepitilizhya  na cosankha cangu, nili na cidalilo cakuti Yehova adalise zoyesayesa zangu zofuna kucita zinyinji mu utumiki.

Mu 1964, neo na Simone teikiwa kunkhala apainiya apadela ku Quebec, kwamene kwenze kwasu, kwetetumikila kwa vyaka vinyinji. Panthawi iyi ni ŵanthu tyala atontho amene enzosusha nchito yasu.

Pa Ciŵelu ciyakine mzuŵa, nemangiwa mtauni itontho yamene yenze pafupi na mzinda wa Quebec. Wapolisi enitwala ku polisi noniika m’jele cifukwa cakuti nenzolalikila ng’anda na ng’anda paliye cilolezo. Pavuli pake enitwala kwa oweluza Baillargeon, wamene enzooneka woyofya. Enikonsha kuti, “ni ŵani wati akupanamile?” Neyankha kuti a Glen How. * Enze loya woziŵika ngako wa Mboni za Yehova. Ecita wowa ndipo elaŵila kuti, “osati uyo yai!” A Glen How enze na mbili iweme ngako poteteza Mboni za Yehova pankhani za malamulo. Pamene apo woweluza eniuzhya kuti nkhani yako yasilila pamene apa.

Kusushiwa kwa nchito yasu yolalikila ku Quebec kwecitisha kuti cinkhale covuta kupeza malo aweme ocita lendi kuti tikosonkhanilanamo. Tetyo tenzosonkhana mu galaji mozizila ngako muliye vothumishila, kapena kuti mahita. Kuti munkhale mothuma, tenzoseŵenzesha vothumishila voseŵenza na mafuta. Nthawi zinyinji tenzonkhala mozungulila vothumishila akaliyoyamba msonkhano kuti alaŵizhyane zokumana nazo zolimbikisha.

N’zosangalasha kuona mwamene nchito yolalikila yenkhalila na vofumapo viweme m’vyaka vamene ivi. Kuvuli ngako mu 1960, kwenze tyala mipingo itontho koma soti ya ofalisa atontho kuno ku ku Quebec. Mipingo ya ku dela ya C ôte-Nord na Gaspé Peninsula yeikiwa pamozi. Masiku ŵano, kuli akwasu na azilongosi anyinji ngako ndipo osonkhana m’Mang’anda a Ufumu okongola.

Neo na mkazi wangu Simone teitiwa kuyotumikila m’dela mu 1970. Pavuli pake mu 1973 neuzhyiwa kuyotumikila m’cigawo pamozi na mkazi wangu. M’vyaka vamene ivi, nephunzila zinyinji kufumila kuli akwasu monga Laurier Saumur * na David Splane, * amene etumikilako m’dela. Pavuli pa msonkhano wadela, neo na mkwasu Splane tenzopasana malingalilo okhuza mwatingakulishile luso yophunzisa. Nukumbukila nthawi iyakine mkwasu Splane eniuzhya kuti: “Nasangalala ngako na nkhani yako yosilizhyila. Yenze yolimbikisha, kuti nenze neo, sembe napangamo nkhani zitatu mu nkhani yako.” Nenze neikamo mfundo zinyinji m’nkhani yangu. Nenzofunika kuphunzila kucepesha mfundo.

Oyanganila vigawo enze na udindo wolimbikisha  oyanganila madela. Olo n’tetyo, ofalisa anyinji mu Quebec enzoniziŵa luweme. Kanyinji enzofuna kuseŵenza nane mu utumiki penenzoyendela dela. Nangu kuti kuseŵenza nao mu utumiki kwenze kosangalasha, nenzonkhala lini na nthawi yokwanila yonkhala na oyanganila dela. Pa cocitika ciyakine, woyanganila dela muyakine enikumbusha mwacikondi kuti: “N’cosangalasha kuti mupatula nthawi yolimbikisha akwasu, koma osaluŵa kuti sondo ino ni yakuti mulimbikishe neo. Nane nufunika kulimbikishiwa.” Nephunzilapo zinyinji pa uphungu wacikondi wecinipasa.

Mu 1976 mkazi wangu Simone pavuli polwala ngako, emwalila. Enze mwanakazi muweme cifukwa enze na mzimu wolitwala ndipo enzokonda ngako Yehova. Kunkhala na zocita zinyinji mu utumiki kweniyavya kupilila vuto iyi, ndipo nuyamikila Yehova cifukwa coniyavya mwacikondi panthawi yovuta iyi. Pavuli pake nelungula kalongosi Carolyn Elliott wamene enze mpainiya wacangu wamene enzolaŵila Cizungu. Kalongosi uyu enze ewela ku Quebec kuzotumikila kudela kufunika anchito anyinji. Enze wofwikilika koma soti enze na cidwi na ayakine, makamaka ŵala ali na nsoni olo ozimvwa kuti ali ŵeka. Eniyavya ngako penenzoseŵenza naye mu nchito yoyanganila dela.

Mu January 1978, neuzhyiwa kuyocitisha Sukulu Yoyamba ya Apainiya mu Quebec. Nenze na nkhaŵa cifukwa nenze nikaliyoloŵako sukulu yamene iyi olo kuonako buku ya apainiya. Zosangalasha n’zakuti m’kilasi yenenzophunzisa mwenze apainiya anyinji amene eyamba nikale. Olo kuti nenze mlangizi, nephunzila zinyinji kufumila kuli ophunzila.

Pavuli pake, mu 1978, nepezeka pa Msonkhano wa m’Vyalo ku Montreal’s Olympic Stadium wa mutu wakuti “Kupambana kwa Cikhulupililo.” Wenze msonkhano ukulu ngako m’Quebec,  ndipo kwenze ŵanthu opitilila 80,000. Neuzhyiwa kuti niseŵenzele ku Dipatimenti ya Nyuzi. Nekondwela ngako kuona kuti amtola nkhani elemba vinthu viweme vokhuza gulu yasu. Enzotikonsha makonsho pa TV na pa wailesi kwa maola opitilila 20, ndipo efalisa nkhani zinyinji zopulintiwa. Umboni wamphamvu wepelekewa.

Kucinja kukulu kuli neo kweyamba mu 1996. Pavuli potumikila mumpingo wa Cifrench ku Quebec kungofumila penebatizika, neuzhyiwa kuyotumikila ku dela kwakulaŵila cizungu ku Toronto. Nenzozimvwa kunkhala wosayenelela ndipo nenzocita wowa nikaganizila zakuyolaŵila nkhani m’cizungu cifukwa nenzociziwa lini luweme. Tetyo nenzofunika kupemphela ngako nodalila Yehova.

Nangu kuti nenzocita ngako wowa nikaliyoyamba kutumikila ku Toronto, pavuli pake nekondwela ngako kutumikila vyaka viŵili kudela yamene iyi. Mkazi wangu Carolyn eniyavya modekha kuti nikwanishe kulaŵila cizungu, ndipo akwasu enzoniyavya nonilimbikisha. Pakaliyopita nthawi itali tepeza ayasu anyinji.

Kuyangizhyila pa vocita viyakine koma soti kukonzekela msonkhano wadela, nenzokwanisha kupatula pafupifupi ola imozi kulalikila ng’anda na ng’anda pa Cisanu mcingulo. Ayakine angaganize kuti, ‘N’kulutilanji mu ulaliki mu wiki yamene tili na vocita vinyinji?’ Koma nepeza kuti kulaŵizhyana na ŵanthu mu utumiki kwenzonilimbikisha. Olo masiku ŵano nikalusangalala na ulaliki.

Mu 1998, neo na Carolyn, etituma kuti tikatumikile monga apainiya apadela ku Montreal. Kwa vyaka vinyinji, utumiki wasu weyangizhyilapo kukonzekelesha maulaliki apadela apatuŵa na kulalikila ŵanthu olemba nkhani kuti amvwishe zacendi zokhuza gulu yasu ya Mboni za Yehova. Neo na Carolyn tenzosangalala kuyavya ŵanthu amene awela lombapano kuno ku Canada amene enze na cidwi cofuna kuphunzila Baibo.

Vyaka 68 vanankhala nutumikila Yehova kufumila pa ubatizo wangu, naona madaliso anyinji. Kukonda utumiki na kuyavya ŵanthu anyinji kuti aziŵe cendi kwaniletela madaliso anyinji. Mwana wasu Lise na mulume wake nangu kuti enzolela ŵana eyamba upainiya. Nikaona cangu caali naco cokonda utumiki cunisangalasha ngako. Nuyamikila soti Akhristu ayakine amene eniyavya kupitila m’cisanzo cao ciweme na malangizo yeenzonipasa. Izi zeniyavya kuti nipite pasogolo mwauzimu, nokwanisha kusamalila maudindo osiyanasiyana m’gulu ya Mulungu. Naona kuti tingakwanishe kunkhala okhulupilika pa utumiki uliwonse watapasiwa ngati tudalila Yehova na mzimu wake utuŵa. (Sal. 51:11) Nuyamikila soti Yehova cifukwa conipasa mwai wamene uyu wotamanda zina yake.—Sal. 54:6.