NKHANI YOPHUNZILA 8
Yesayesani Kunkhazikisha Mtendele mwa Kugonjesa Nsanje
“Tiyeni ticite vinthu vamene vingalete mtendele koma soti volimbikishana.”—ARO. 14:19.
NYIMBO 113 Yehova Otipasa Mtendele
ZATI TIPHUNZILE *
1. Ni mavuto yotyani yecitika kwa Yosefe cifukwa ca nsanje ya akwake?
YAKOBO enzokonda ŵana ŵake onse, koma enzokonda ngako Yosefe wamene enze na vyaka 17. Kansi akwake a Yosefe ecita cinji? Eyamba kumucitila nsanje nomuzonda. Yosefe aliyocite colakwa ciliconse camene cepangisha akwake kuti ayambe kumuzonda. Nangu n’tetyo, akwake emugulisa notalizhya wenye ausuwao kuti mwana wao wapaiwa na cinyama. Nsanje yecitisha kuti m’banja musankhale mtendele ndipo ausuwao enkhala na cisoni.—Gen. 37:3, 4, 27-34.
2. Molingana na Agalatiya 5:19-21, ndaŵa yanji nsanje ni iipa?
2 M’malemba, nsanje * ni imozi mwa “nchito zamuŵili” zamene zingakangishe munthu kuyoloŵa mu Ufumu wa Mulungu. (Ŵelengani Agalatiya 5:19-21.) Nsanje niye yuyambisha minkhalidwe iipa monga udani, ndeo na kupya mtima.
3. Tilaŵizhyane cinji m’nkhani ino?
3 Cisanzo ca akwake a Yosefe cuonesha kuti nsanje ingaononge ushamwali nosokoneza mtendele m’banja. Olo kuti tingacite lini zecicita akwake a Yosefe, tufunika kukumbukila kuti nase tiliye ungwilo ndipo mtima ni wonyenga. (Yer. 17:9) Niye cifukwa cake nthawi ziyakine tingayambe kucitila nsanje ayakine. Lomba tiyeni tilaŵizhyane visanzo va m’Baibo vingatiyavye kuziŵa cifukwa cake tufunika lini kulola nsanje kuzika mizhyu mumtima mwasu. Tilaŵizhyane soti njila zatingagonjesele nsanje nolimbikisha mtendele.
N’CINJI CINGAYAMBISHE NSANJE?
4. Ndaŵa yanji Afilisiti enzocitila nsanje Isaki?
4 Cuma. Isaki enze munthu wolemela, ndipo Afilisiti eyamba kukumbwila vinthu veenze navo. (Gen. 26:12-14) Efwika mpaka pofwikila visime veenzodalila Isaki kumweshelapo viŵeto vake. (Gen. 26:15, 16, 27) Molingana na Afilisiti, ŵanthu ayakine masiku ŵano ocitila nsanje ŵanthu ali na cuma. Ofuna lini tyala vinthu vaali navo ayakine, koma ofuna soti kuti asankhale navo.
5. Ndaŵa yanji asogoleli acipembezo enzocitila nsanje Yesu?
5 Kuyamikiliwa. Asogoleli acipembezo ca Ciyuda enzocitila nsanje Yesu cifukwa cakuti enzoyamikiliwa na ŵanthu anyinji. (Mat. 7:28, 29) Yesu enzopanamilako Mulungu ndipo enzophunzisa cendi. Nangu n’tetyo, asogoleli amene aŵa enzomutalizhyila wenye kuti aipishe zina yake. (Maliko 15:10; Yohane 11:47, 48; 12:12, 13, 19) Kansi tuphunzilapo cinji pa nkhani iyi? Tufunika kugonjesa mzimu wa nsanje kuli akwasu na azilongosi amene okondewa mumpingo cifukwa ca minkhalidwe iweme. M’malo mwake tufunika kutolela minkhalidwe yao.—1 Akor. 11:1; 3 Yohane 11.
6. Kansi Diotirefe eonesha tyani mzimu wa nsanje?
6 Maudindo mumpingo. M’vyaka 100 voyambilila, Diotirefe enzocitila nsanje ŵanthu amene enzosogolela mumpingo Wacikhristu. Enzofuna kunkhala “pasogolo” mumpingo. Tetyo eyamba kulaŵila vinthu viipa vokhuza mtumwi Yohane na ayakine amene enzosogolela. (3 Yohane 9, 10) Nangu kuti tingacite lini monga ni Diotirefe, tingayambe kucitila nsanje Akhristu ayasu amene alondela udindo watenzoyembekezela kuti unkhale wasu, makamaka ngati tuona kuti nise oyenelela udindo wamene uyo kupambana ula wapasiwa.
Mtima wasu uli monga ni lito, ndipo minkhalidwe yasu iweme ili monga ni maluŵa okongola. Koma nsanje ili monga ni uzu. Nsanje ingaononge minkhalidwe yasu iweme monga, cikondi, cifundo, na kuwama mtima (Onani ndime 7)
7. N’cinji cingacitike ngati tayamba kucita nsanje?
7 Nsanje ili monga ni uzu. Ngati yazika mizyu mumtima mwasu cingankhale covuta kuigonjesa. Minkhalidwe monga kulikuzhya na kuzikonda, zingacitishe kuti tinkhale na nsanje. Nsanje ingacitishe soti kuti tisankhale na minkhalidwe iweme monga cikondi, cifundo na kuwama mtima. Ngati tayamba kucita nsanje, tufunika kucitapo kanthu nthawi yamene iyo. Kansi tingagonjese tyani mzimu wa nsanje?
KULISHANI MZIMU WOLICEFYA KOMA SOTI WOKHUTILA
Kansi tingagonjese tyani mzimu wa nsanje wameme uli monga ni uzu? Moyavyiwa na mzimu utuŵa wa Mulungu, tingagonjese nsanje nonkhala na minkhalidwe iweme monga kulicefya na kukhutila (Onani ndime 8-9)
8. Ni minkhalidwe yotyani yamene ingatiyavye kugonjesa nsanje?
8 Tingagonjese mzimu wa nsanje mwa kukulisha nkhalidwe yolicefya nonkhala okhutila. Ngati tankhala na minkhalidwe iweme, tingacite lini nsanje. Kulicefya kungatiyavye kuona ayakine kunkhala otipambana. Munthu wolicefya oziona lini kuti ni wofunika ngako kupambana ayakine. (Agal. 6:3, 4) Onkhala wokhutila na vinthu vaali navo ndipo ozilinganizhya lini na ayakine. (1 Tim. 6:7, 8) Munthu wamene ni wolicefya koma soti wokhutila osangalala ngati muyakine walondela vinthu viweme.
9. Molingana na Agalatiya 5:16 na Afilipi 2:3, 4, kansi mzimu utuŵa ungatiyavye kucita cinji?
9 Tufunikila kuyavyiwa na mzimu utuŵa wa Mulungu kuti tipewe nsanje nokulisha minkhalidwe monga kulicefya na kukhutila. (Ŵelengani Agalatiya 5:16; Afilipi 2:3, 4.) Mzimu wa Mulungu ungatiyavye kuziŵa zolinga na maganizo ŵasu. M’malo monkhala na maganizo aipa, Mulungu angatiyavye kunkhala na maganizo aweme. (Sal. 26:2; 51:10) Ganizilani cisanzo ca Mose na Paulo amene ekwanisha kugonjesa mzimu wa nsanje.
Mlumbwana waciisiraeli eutukila kwa Mose na Yoswa kuyoŵauzhya kuti ku msasa kuli analume aŵili amene ocita vinthu monga ni aneneli. Yoswa euzhya Mose kuti akaŵaleshe, koma Mose ekana. M’malo mwake, euzhya Yoswa kuti yove ni wokondwela kuti Yehova waika mzimu wake pa analume aŵili. (Onani ndime 10)
10. Ni cocitika cotyani camene payakine sembe ceyesa Mose? (Onani cithunzithunzi pa cikuto.)
10 Mose enze na ulamulilo pa ŵanthu a Mulungu koma enzocitila lini nsanje ayakine kuti ankhale na udindo. Mwacisanzo, pa nthawi iyakine, Yehova etolako mzimu wake utuŵa kwa Mose nopasako asogoleli a gulu ya Aisiraeli amene esonkhana pa cihema. Pavuli pake, Mose ecimvwa kuti asogoleli aŵili amene aliyolute ku cihema alondela mzimu utuŵa ndipo ayamba kucita vinthu monga ni aneneli. Kansi Mose ecitanji Yoswa pecilaŵila kuti aŵaleshe? Yove aliyocitile nsanje analume amene aŵa, koma molicefya ekondwela cifukwa cakuti enzolosela. (Num. 11:24-29) Kansi tingaphunzile cinji kwa Mose?
Kansi akulu Acikhristu angatolele tyani kulicefya kwa Mose? (Onani ndime 11-12) *
11. Kansi akulu angatolele tyani cisanzo ca Mose?
11 Ngati nimwe mkulu, kansi mweuzhyiwako kuphunzisa muyakine mumpingo kuti akosamalila udindo wamuli nao? Mwacisanzo, payakine musangalala ngako kusogoza phunzilo ya Nsanja ya Mulonda sondo iliyonse. Ngati nimwe olicefya monga Mose, mungazimvwe lini kuti nimwe osafunika ngati mwasengewa kuti muphunzise mkwasu muyakine, wamene kusogolo angayoyamba kusogoza Nsanja ya Mulonda. M’malo mwake mungasangalale kumuphunzisa mkwasu wamene uyo.
12. Kansi Akhristu anyinji masiku ŵano oonesha tyani kuti ni okhutila koma soti olicefya?
12 Ganizilani cocitika ciyakine camene akwasu acikulile okumana naco. Kwa vyaka vinyinji ankhala otumikila monga ogwilizanisa bungwe ya akulu, koma akakwanisha vyaka 80 ofunika lini kupitilizhya kutumikila pa udindo wamene uyu. Nao oyanganila madela akakwanisha vyaka 70, molicefya oleka kutumikila pa udindo wamene uyu koma ocitako utumiki uyakine. M’vyaka valombapano, akwasu na azilongosi a m’banja ya Beteli pacalo conse, esengewa kuti afume pa Beteli na kuyoyamba mautumiki ayakine ku mipingo yosiyanasiyana. Ndipo okhumudwa lini kuti ayakine lomba niye osamalila udindo weenzocita kale.
13. Ndaŵa yanji Paulo sembe eyamba kucitila nsanje atumwi 12?
13 Mtumwi Paulo ni m’mozi mwa ŵanthu amene ekulisha mzimu wokhutila koma soti wolicefya. Paulo aliyolole mzimu wa nsanje kukula. Enzoseŵenza na mphamvu mu utumiki, koma molicefya elaŵila kuti: “Neo niye mtontho ngako pa atumwi onse, ndipo n’ne wosayenelela kuitiwa kuti mtumwi.” (1 Akor. 15:9, 10) Atumwi 12 enzoyenda na Yesu peenzocita utumiki wake pacalo, koma Paulo aliyonkhale Mkhristu mpaka pavuli pakuti Yesu wafwa noukishiwa. Nangu kuti pavuli pake enkhala “mtumwi wotumiwa ku mitundu iyakine,” aliyonkhale m’mozi wa atumwi 12. (Aro. 11:13; Machitidwe 1:21-26) M’malo mocitila nsanje atumwi cifukwa ca ushamwali weenze nao na Yesu, Paulo enkhala wokhutila na mbali yeenze nayo.
14. Tikocita cinji ngati nise okhutila koma soti olicefya?
14 Ngati nise okhutila koma soti olicefya, tinkhale monga ni Paulo wamene enzolemekeza ŵanthu amene Yehova waŵapasa ulamulilo. (Machitidwe 21:20-26) Yehova wapanga makonzedwe oika akulu kuti akosogolela mumpingo Wacikhristu. Nangu kuti aliye ungwilo, oŵaona kuti ni “mphaso mwa analume.” (Aef. 4:8, 11) Ngati tulemekeza analume amene aŵa nokonkha malangizo yakutipasa molicefya, tinkhale pafupi na Yehova koma soti tinkhale pa mtendele na Akhristu ayasu.
‘CITANI VINTHU VINGALETE MTENDELE’
15. Kansi tufunika kucita cinji?
15 Tingankhale lini pa mtendele ngati tucitila nsanje ayakine. Tetyo, tufunika kucosa mzimu wa nsanje mumtima mwasu, nopewa kucitisha ayakine kunkhala na mzimu wamene uyu. Tufunika kukonkha masitepu aya ngati tufuna kumvwila lamulo ya Yehova yakuti, ‘citani vinthu vamene vingalete mtendele koma soti volimbikishana.’ (Aro. 14:19) Tufunika kucita cinji kuti tiyavye ayakine kugonjesa nsanje, ndipo tingalimbikishe tyani mtendele?
16. Kansi tingayavye tyani ayakine kugonjesa nsanje?
16 Nkhalidwe na vocita vasu vingakhuze ayakine. Calo cufuna kuti ‘tikozioneshela’ na vinthu vatili navo. (1 Yohane 2:16) Nkhalidwe yamene iyi ingalimbikishe mzimu wa nsanje. Tingapewe kucitisha ayakine kunkhala na mtima wa nsanje ngati tuŵauzhya lini za vinthu vatili navo olo vatufuna kugula. Njila iyakine yatingapewele kulimbikisha mzimu wa nsanje ni mwa kunkhala olicefya cifukwa ca maudindo yatili nayo mumpingo. Ngati tupitilizhya kulaŵila za maudindo yatili nayo, zingacitishe nsanje kukula mumtima mwao. Mosiyana na izi, ngati tuonesha cidwi cenecene kuli ayakine nozindikila vinthu viweme vakucita, tingaŵayavye kunkhala okhutila, nolimbikisha mgwilizano na mtendele mumpingo.
17. Kansi akwake a Yosefe ekwanisha kucita cinji, ndipo ndaŵa yanji?
17 N’zokwanishika kugonjesa mzimu wa nsanje. Ganizilani soti cisanzo ca akwake a Yosefe. Pavuli pakuti papita vyaka pecimucitila vinthu viipa Yosefe, eciyokumana naye ku Iguputo. Akaliyoziulula kuli akwake, eŵayesa kuti aone ngati ecinja. Eŵapasa vakulya onse, koma enzopasa Benjamini vakulya vinyinji kupambana ayakine. (Gen. 43:33, 34) Koma paliye paliponse m’Baibo poonesha kuti akwake ecitila nsanje Benjamini. M’malo mwake, eonesha cikondi cenecene kuli mkwao na ausuwao Yakobo. (Gen. 44:30-34) Cifukwa cakuti akwake a Yosefe eleka kucita nsanje, zeyavya kuti m’banja mwao munkhale soti mtendele. (Gen. 45:4, 15) Molingana na izi, ngati tupewa kunkhala na mtima wa nsanje, zingayavye kuti m’banja na mumpingo munkhale mtendele.
18. Molingana na Yakobo 3:17, 18, n’cinji cingacitike ngati tuyesayesa kunkhala mwamtendele?
18 Yehova ofuna kuti tigonjese nsanje nonkhala mwamtendele. Tetyo tufunika kuyesayesa kuti ticite zamene izi. Monga ni mwataphunzilila, tili na ciyoŵelezi cocita nsanje. (Yak. 4:5) Calo catunkhalamo culimbikisha mzimu wa nsanje. Koma ngati takulisha nkhalidwe yolicefya, yokhutila na kuyamikila, tingankhale lini na nsanje mumtima mwasu. Tikacita izi tilimbikishe mtendele wamene utiyavye kukulisha minkhalidwe iweme.—Ŵelengani Yakobo 3:17, 18.
NYIMBO 130 Nkhalani Wokhululukila
^ par. 5 Gulu ya Yehova ni yamtendele. Koma mtendele wamene uyu ungasokonezeke ngati tili na nsanje. M’nkhani ino tiphunzile vinthu vuyambisha nsanje. Tiphunzile soti mwatingagonjesele maganizo aipa kuti tinkhazikishe mtendele.
^ par. 2 TANTHAUZO YA MAU AYAKINE: Monga ni mwayufotokozela Baibo, nsanje ingacitishe munthu kukumbwila vinthu vaali navo ayakine kuti vinkhale vake.
^ par. 61 MAU OFOTOKOZA CITHUNZITHUNZI: Pa msonkhano wa bungwe ya akulu, mkwasu wacikulile wamene osogoza phunzilo ya Nsanja ya Mulonda mumpingo wasengewa kuti aphunzise mkwasu wacilumbwana kuti akosamalila udindo wamene uyu. Nangu kuti mkwasu oukonda ngako udindo wake na mtima wonse, ofunika kugwilizana na cosankha ca akulu poyavya mkwasu wacilumbwana mwaangacitile nomuyamikila kufumila pansi pamtima.
