1-2. (a) Ndaŵa yanji ŵanthu anyinji ociona kunkhala covuta kukhulupilila olamulila? (b) Kansi tilaŵizhyane cinji m’nkhani ino?

 MASIKU ŵano, ŵanthu ociona kunkhala covuta kukhulupilila ŵanthu olamulila. Ove oona kuti azisogoleli na oweluza okondela ŵanthu olemela ndipo ofuna lini kuyavya ŵanthu osauka. Izi n’zosadabwisa cifukwa Baibo yulaŵila kuti: “Munthu okandikizhya muyake pomulamulila.” (Mla. 8:9) Kuyangizhyila apo, azisogoleli a vipembezo anyinji ocita vinthu viipa. Izi zacitisha kuti ŵanthu ayakine aleke kukhulupilila Mulungu. Tetyo, tikayamba kuphunzila Baibo na munthu, tufunika kumuyavya kuti ayambe kukhulupilila Mulungu na ŵanthu ŵakuseŵenzesha posogolela gulu yake.

² Koma ni ophunzila Baibo lini tyala, amene ofunika kudalila Yehova na gulu yake. Olo ŵala amene ankhala m’cendi kwa vyaka vinyinji ofunika kupitilizhya kukhulupilila kuti Yehova ocita vinthu voyenela nthawi zonse. Nthawi ziyakine, cikhulupililo casu pa Yehova cingayesewe. Tetyo, m’nkhani ino tilaŵizhyane vocitika vitatu pamene cikhulupililo casu cingayesewe: (1) Ngati tuŵelenga nkhani ziyakine za m’Baibo, (2) ngati talandila malangizo kufumila ku gulu ya Yehova, na (3) tikayokumana na mavuto msogolo.

3. Kansi nkhani ziyakine za m’Baibo zingayese tyani cikhulupililo casu pa Yehova?

 ³ Ngati tuŵelenga Mau a Mulungu, payakine tingankhale na makonsho tikaona mwamene Yehova ecitila zinthu na ŵanthu ayakine koma soti zosankha zecipanga. Mwacisanzo,  m’buku ya Numeri muli nkhani yakuti Yehova elamula kuti Mwiisiraeli muyakine apaiwe cifukwa enzotola nkhuni pa Sabata. Koma m’buku ya 2 Samueli tupezamo nkhani yakuti vyaka vinyinji pavuli pa izi, Yehova ekhululukila Mfumu Davide wamene ecita cigololo nopaisha munthu muyakine. (Num. 15:32, 35; 2 Sam. 12:9, 13) Payakine tingazikonshe kuti: ‘Ndaŵa yanji Yehova ekhululukila Davide wamene ecita cigololo nopaisha munthu muyakine, koma elamula kuti munalume wamene enzotola nkhuni pa Sabata apaiwe?’ Kuti tipeze yankho ya konsho iyi, onani zinthu zitatu zatufunika kukumbukila ngati tuŵelenga Baibo.

4. Kansi Genesis 18:20, 21 na Deuteronomo 10:17 ingatiyavye tyani kutang’isha cikhulupililo cakuti Yehova oweluza mwacilungamo nthawi zonse?

⁴ Ni nthawi lini zonse pamene Baibo yufotokoza mfundo zonse zokhuza nkhani iyakine. Mwacisanzo, tuziŵa kuti Davide elapa kufumila pansi pa mtima. (Sal. 51:2-4) Koma kansi munalume wamene ephwanya lamulo ya Sabata enze na minkhalidwe yotyani? Kansi ecimvwa cisoni cifukwa ca zinthu zecicita? Kansi enze ephwanyako soti malamulo ayakine a Yehova m’nthawi zakuvuli? Kansi enze enyalanyaza olo kukana pecipasiwa uphungu? Baibo yufotokoza lini mayankho a makonsho aŵa. Tetyo, tingalaŵile lini kuti Yehova aliyoweluze mwacilungamo, tyala cifukwa ca zinthu zitontho zayulaŵila Baibo pa nkhani iyi. Mulimonse mwazingankhalile, catuziŵa n’cakuti Yehova “ocita lini cosalungama.” (Deut. 32:4) Nthawi zonse, yove opanga zigamulo zake mokatizhyana na mfundo zacendi osati cifukwa ca zinthu zaakumvwa ku ŵanthu. Okondela lini olo kusonkhezelewa kuti asaweluze mwacilungamo. (Ŵelengani Genesis 18:20, 21; Deuteronomo 10:17.) Ngati tupatula nthawi yophunzila za Yehova na malamulo ŵake, titang’ishe cikhulupililo casu cakuti yove ocita zinthu mwacilungamo nthawi zonse. Olo kuti tingaŵelenge nkhani ya m’Baibo yamene ingacitishe kuti tinkhale na makonsho anyinji, tuziŵa kuti Mulungu wasu “ni wolungama m’njila zake zonse.”—Sal. 145:17.

5. Kansi kusoŵa ungwilo kukhuza tyani mwatuweluzila ŵanthu ayakine? (Onani soti kabokosi kakuti “ Cifukwa Cosoŵa Ungwilo, Nthawi Ziyakine Tingaone Lini Zinthu Monga ni Mwakuzionela Yehova.”)

⁵ Nthawi ziyakine, tukangiwa kuweluza mwacilungamo cifukwa cosoŵa ungwilo. Cifukwa  cakuti telengewa m’cifanizilo ca Mulungu, tunkhala ofunishisha kuona kuti ŵanthu ocitiliwa zinthu mwacilungamo. (Gen. 1:26) Koma cifukwa cosoŵa ungwilo, nthawi ziyakine cutikanga kuweluza mwacilungamo olo kuti pacasu tingaone kuti tuiziŵa bwino nkhani yamene iyo. Mwacisanzo, kumbukilani mwamene Yona ekhumudwila pamene Yehova ecitila cifundo ŵanthu a ku Nineve. (Yona 3:10–4:1) Koma ganizilani zofumapo ziweme zenkhalapo cifukwa ca cifundo cecionesha Yehova. Ŵanthu opitilila 120,000 a ku Nineve elapa, ndipo izi zecitisha kuti apulumuke. Posilizhyila pake, zeonekelatu kuti Yona niye aliyoweluze mwacilungamo ŵanthu a ku Nineve, osati Yehova.

6. Kansi Yehova ofunika kutifotokozela vifukwa vucitisha kuti apange vosankha viyakine?

⁶ Yehova ofunika lini kucitofotokozela ŵanthu vifukwa vupangisha kuti apange zosankha ziyakine. N’cendi kuti m’nthawi zakuvuli, Yehova elola atumiki ŵake kufotokozapo maganizo ŵao pa zosankha zecipanga olo zeenzofuna kupanga. (Gen. 18:25; Yona 4:2, 3) Ndipo pa nthawi ziyakine efotokoza cifukwa cake epanga zosankha ziyakine. (Yona 4:10, 11) Olo n’tetyo, Yehova ofunika lini kucitotifotokozela zem’citisha kuti apange zosankha ziyakine. Monga Nyamalenga wasu, yove ofunika lini cilolezo casu kuti apange cosankha.—Yes. 40:13, 14; 55:9.

7. Kansi tingavutike kucita cinji, ndipo ndaŵa yanji?

⁷ Mosakaikila, tukhulupilila na mtima wonse kuti Yehova ocita zinthu zoyenela nthawi zonse. Koma payakine tingavutike kukhulupilila ŵanthu amene waŵasankha kuti akosogolela gulu yake. Tingayambe kukaikila ngati akwasu aŵa ocita zinthu mokatizhyana cendi na malangizo a Yehova. Payakine umu niye mweciganizila ŵanthu ayakine a m’nthawi za m’Baibo. Ganizilani visanzo vatalaŵizhyana  m’ndime 3. Payakine abanja a munalume wamene ephwanya lamulo ya Sabata, eyamba kukaikila ngati ni Yehova cendi euzhya Mose kuti m’bululu wao apaiwe. Ndipo payakine ayake a Uriya Mhiti, wamene mkazi wake ecita cigololo na Davide, eganiza kuti Davide aliyopasiwe cilango cakuti apaiwe cifukwa cakuti enze mfumu. Yehova oŵadalila ngako ŵanthu ŵecisankha kuti akosogolela gulu yake koma soti mumpingo. Tetyo, ngati seo tuŵadalila lini, niye kuti tudalila lini Yehova.

8. Pali kulingana kotyani pakati pa zayulaŵila Machitidwe 16:4, 5 na mwazuyendela zinthu mumpingo wacikhristu masiku ŵano?

⁸ Masiku ŵano, Yehova osogolela gulu yake kupitila mwa “kapolo wokhulupilika na wanzelu.” (Mat. 24:45) Monga ni mweyenzocitila bungwe yolamulila ya m’vyaka 100 voyambilila, akwasu aŵa oyanganila atumiki a Mulungu pacalo conse nopeleka malangizo kuli akulu mumpingo. (Ŵelengani Machitidwe 16:4, 5.) Ndipo pavuli pake, akulu ooneshesha kuti malangizo aŵa okonkhewa. Tuonesha kuti tukhulupilila Yehova ngati tumvwila malangizo yatulandila kufumila ku gulu yake na kuli akulu.

9. Ni pa nthawi yotyani patingavutike kukonkha malangizo yatingapasiwe, ndipo ndaŵa yanji?

⁹ Nthawi ziyakine, tingavutike kuti tikatizhyane na zosankha zaangapange akulu. Mwacisanzo, m’vyaka vapavuli mipingo inyinji yeikiwa pamozi ndipo madela ayakine yekonzewa soti. Izi zecitisha kuti akulu asenge ofalisa ayakine kuti ayambe kukatizhyana na mpingo uyakine na colinga cakuti Mang’anda ya Ufumu yakoseŵenzeshewa mokwanila. Ngati tasengewa kuti tiyambe kukatizhyana na mpingo walomba, payakine cingankhale covuta kuti tisiye ashamwali na abanja ŵasu. Kansi akulu olandila malangizo akuti wofalisa wakuti-wakuti  alute ku mpingo uyakine? Yai. Izi zingacitishe kuti tivutike kukonkha malangizo yaangatipase. Koma Yehova oŵadalila akulu. Niye cifukwa cake eŵapasa udindo wopanga zosankha zoteti. Tetyo, nase tufunika kuŵadalila. *

10. Molingana na Aheberi 13:17, ndaŵa yanji tufunika kukatizhyana na zosankha zaangapange akulu?

¹⁰ Ndaŵa yanji tufunika kucilikiza zosankha za akulu olo kuti tiliyokondwele nazo? N’cifukwa cakuti ngati tucita izi, tuyavya kuti mumpingo mupitilizhye kunkhala mtendele. (Aef. 4:2, 3) Mipingo yupita pasogolo ngati onse ogonjela molicefya ku zosankha zaingapange bungwe ya akulu. (Ŵelengani Aheberi 13:17.) Kupambana zonse, tuonesha kuti tudalila Yehova mwa kukatizhyana na ŵanthu amene waŵasankha kuti akosogolela mumpingo.—Mac. 20:28.

11. N’cinji cingatiyavye kutang’isha cidalilo casu pa malangizo yatingalandile kufumila kuli akulu?

¹¹ Tingatang’ishe cidalilo casu pa zosankha zaangapange akulu mwa kukumbukila kuti akaliyopanga cosankha, osenga mzimu utuŵa kuti uŵayavye. Kuyangizhyila apo, oganizila mfundo za m’Baibo mosamala nofufuza malangizo yakulandila kufumila ku gulu ya Yehova. Ove ofunishisha kukondwelesha Yehova nocita zonse zaangakwanishe posamalila gulu yake. Analume okhulupilika aŵa, oziŵa kuti akayankhe mlandu kwa Mulungu kulingana na mwakusamalila mbelele zake. (1 Pet. 5:2, 3) Ganizilani mfundo iyi: Ŵanthu m’calo ici ni ogaŵikana cifukwa cosiyana mtundu, cipembezo na pa nkhani ya zandale. Koma atumiki a Yehova ni okatizhyana ndipo olambila Mulungu m’mozi wacendi. Izi zukwanishika, tyala cifukwa cakuti Yehova odalisa gulu yake.

12. Ni mfundo zotyani zakufunika kuganizila akulu kuti aziŵe ngati Mkhristu wamene ecita cimo ikulu walapa mofumila pansi pa mtima?

¹² Yehova wapasa akulu udindo wooneshesha kuti mpingo upitilizhya kunkhala utuŵa. Ngati Mkhristu muyakine wacita cimo ikulu, Yehova oyembekezela akulu kuti asamalile nkhani yamene iyo noona ngati munthu wamene uyo ofunika kupitilizhya kunkhala mumpingo olo yai. Ove ofunika kuona ngati Mkhristu wamene uyo walapa mofumila pansi pa mtima olo yai. N’cendi kuti Mkhristu uyu angakambe kuti walapa mofumila pansi pa mtima. Koma kansi ozonda zinthu zecicita? Kansi wasimikizhya mtima kuti akawezhyepo lini soti cimo yecicita? Ngati Mkhristu uyu ecita cimo cifukwa cokatizhyana na ŵanthu aipa, kansi ni wokonzeka kuleka kukatizhyana na ŵanthu amene ao? Mwapemphelo, akulu oganizila mbali zonse izi na zayolaŵila Malemba, ndipo oona mwakumvwila Mkhristu wamene uyo pa cimo yecicita. Pavuli pake, akulu opanga cigamulo cakuti Mkhristu wamene uyo apitilizhye kukatizhyana na mpingo olo acosewe.—1 Akor. 5:11-13.

13. Tingankhale na maganizo otyani ngati muyasu olo wabanja wasu wacosewa mumpingo?

¹³ Kansi cidalilo casu pa akulu cingayesewe tyani? Payakine cingankhale cosavuta kukatizhyana na cosankha caangapange akulu ngati Mkhristu wamene wacosewa mumpingo ni wabanja wasu lini olo muyasu. Nanga tyani ngati munthu wamene wacosewa mumpingo ni wabanja wasu olo muyasu? Payakine tingayambe kuganiza kuti akulu aliyoisamalile bwino nkhani yake, olo kuona kuti aliyoweluze mokatizhyana na malangizo a Yehova. Kansi n’cinji cingatiyavye kupitilizhya kunkhala na maganizo oyenelela pa cosankha caangapange akulu?

14. N’cinji cingatiyavye ngati akulu apanga cigamulo cakuti shamwali wasu olo wabanja wasu acosewe mumpingo?

 ¹⁴ Nthawi zonse, tikokumbukila kuti kucosa munthu mumpingo ni makonzedwe a Yehova, ndipo opindulisha mpingo koma soti munthu wolakwa. Ngati Mkhristu wosalapa opitilizhya kukatizhyana na mpingo, angacitishe kuti akwasu na azilongosi ayakine ayambe kutolela nkhalidwe yake. (Aga. 5:9) Kuyangizhyila apo, angazindikile lini kuipa kwa cimo yakucita, ndipo angalimbikishiwe lini kuti acinje kaganizidwe kake na zocita zake kuti ankhale soti pa ushamwali na Yehova. (Mla. 8:11) Nise osimikizhya kuti akulu onkhala osamala ngako popanga cigamulo cakuti munthu muyakine acosewe mumpingo olo yai. Molingana na oweluza a m’nthawi ya Aisiraeli, akulu ozindikila kuti ‘oweluzila lini munthu koma oweluzila Yehova.’—2 Mbi. 19:6, 7.

15. Ndaŵa yanji tufunika kudalila ngako malangizo a Yehova lomba kupambana kale?

¹⁵ Patufwika kosilizhyila kwa cino calo ciipa, tufunika kutang’isha cikhulupililo casu cakuti Yehova ocita zinthu zoyenela nthawi zonse. Ndaŵa yanji? N’cifukwa cakuti payakine pa cisauso cikulu tikalandile malangizo yovuta kumvwisha koma soti yooneka monga ni yosayavya. Zili teti cifukwa cakuti Yehova akalaŵile lini nase mwacindunji, koma akaseŵenzeshe ŵanthu ati akosogolela gulu yake. Pa nthawi iyi, tikafunike lini kukaikila malangizo yati tikalandile olo kuzikonsha kuti: ‘Kansi malangizo aŵa ofumila cendi kwa Yehova olo kapena ni maganizo ya akwasu osogolela?’ Kansi mukadalile Yehova na gulu yake pa nthawi yamene iyo? Zamucita pali lomba mukalandila malangizo kufumila ku gulu ya Yehova, niye zuonesha zati mukacite mukayolandila malangizo pa cisauso cikulu.—Luka 16:10.

16. Kansi payakine cidalilo casu pa ciweluzo ca Yehova cikayesewe tyani msogolo?

¹⁶ Tufunika soti kuganizila mosamala mwati tikacitile zinthu pa nthawi yati Yehova akaweluze calo cino ciipa. Pali lomba, tili na ciyembekezo cakuti ŵanthu anyinji amene otumikila lini Yehova, kuyangizhyilapo abululu ŵasu amene ni Mboni lini, ayambe kum’tumikila masilizhyilo akaliyofwika. Koma pa Aramagedo, Yehova kupitila mwa Yesu, akapange cigamulo cosilizhyila cokhuza sogolo yao. (Mat. 25:31-33; 2 Ates. 1:7-9) Ukaŵe lini udindo wasu kusankha ŵanthu amene Yehova akacitile cifundo olo ŵati akalekocitila cifundo. (Mat. 25:34, 41, 46) Kansi tikadalile ciweluzo ca Yehova olo tikaleke kum’tumikila cifukwa cosakatizhyana na cosankha cake? N’zoonekelatu kuti tufunika kutang’isha cidalilo casu  pa Yehova pali lomba kuti tikakwanishe kumudalila na mtima wonse msogolo.

17. Kansi tikapindule tyani na ciweluzo ca Yehova pavuli pakuti calo cino caonongewa?

¹⁷ Ganizilani mwati tikamvwile m’calo calomba pavuli poona zofumapo ziweme zati zikankhalepo cifukwa ca ciweluzo ca Yehova. Vinthu monga vipembezo vawenye, azamalonda amene olyela ŵanthu ayakine masuku pamutu na maboma amene okandikizhya ayao, vikafumyiwepo. Ndipo kukaŵeve kulwala, kukulukazhya olo imfwa. Satana na viŵanda vake akamangiwe kwa vyaka 1,000. Vinthu vonse viipa vamene vucitika cifukwa ca kupanduka kwao, vikasile. (Chiv. 20:2, 3) Kulaŵila cendi, tikasangalale ngako poziŵa kuti tedalila Yehova.

18. Kansi tuphunzilapo cinji pa cisanzo ca Aisiraeli camene cupezeka pa Numeri 11:4-6 na 21:5?

¹⁸ M’calo calomba, kansi ni zinthu zotyani zamene zingayoyesa cidalilo casu pa Yehova? Ganizilani zecitika pavuli pakuti Aisiraeli afuma mu ukapolo ku Iguputo. Ayakine eyamba kudandaula cifukwa enzoyewa vakulya vabwino veenzokulya ku Iguputo, ndipo eyamba kuona mosayenelela cakulya ceciŵapasa Yehova camene ni mana. (Ŵelengani Numeri 11:4-6; 21:5.) Payakine tingayonkhala na maganizo oteti pavuli pa cisauso cikulu. Tuziŵa lini kukula kwa nchito yati tikankhale nayo pokonza calo kuti cinkhale paladaiso. Payakine poyamba umoyo ukankhale wovutako cifukwa cakuti tikankhale na nchito ikulu. Kansi tikadandaule cifukwa ca zinthu zati akatipase Yehova pa nthawi yamene iyo? Ngati tuyamikila zinthu zakutipasa Yehova pali lomba, niye kuti tikakwanishe kuyamikila zati akatipase msogolo.

19. Kansi taphunzilanji m’nkhani ino?

¹⁹ Tufunika kutang’isha cidalilo casu cakuti Yehova ocita zinthu zoyenela nthawi zonse. Kuyangizhyila apo, tufunika kudalila ŵala amene Yehova waŵasankha kuti akopeleka malangizo ku gulu yake. Nthawi zonse, tikokumbukila mau yecilaŵila Yehova kupitila mwa mneneli Yesaya akuti: “Munkhale na mphamvu ngati muli na cikhulupililo ndipo mutaya lini mtima.”—Yes. 30:15.