Kansi Muziŵa?
Ndaŵa yanji Aisiraeli enzopeleka malipilo a cikwati?
M’NTHAWI za m’Baibo, ngati munthu ofuna kulungula, enzopeleka malipilo ku banja ya munakazi pavuli pakuti mabanja onse aŵili akatizhyana. Malipilo aŵa, enzoyangizhyilapo vinthu vamtengo wapatali, vitekwa olo ndalama. Ndipo nthawi ziyakine, m’malo molipila ndalama, munalume enzololewa kuseŵenzela banja ya munakazi. Izi niye zecicita Yakobo wamene eseŵenzela ausuwake a Rakele kwa vyaka 7 kuti amulungule. (Gen. 29:17, 18, 20) Kansi colinga copelekela malipilo a cikwati cenze cinji?
Kaswili muyakine wa zamaphunzilo a Baibo wa zina yakuti Carol Meyers, elaŵila kuti: “Mabanja yamene yenzodalila ulimi, ŵana anakazi enzoyavya makolo ŵao pa nchito iyi. Tetyo, payakine munalume enzopeleka malipilo a cikwati ku banja ya munakazi kuti ziyavye makolo ŵake, cifukwa munakazi enzonkhala lini soti na mwai woyavya makolo ŵake pavuli pakuti walunguliwa.” Payakine malipilo a cikwati yenzoyavya kuti mabanja aŵili ankhale okatizhyana ngako. Ndipo mabanja aŵa enzoyavyana akakumana na mavuto. Kuyangizhyila apo, malipilo a cikwati yenzoonesha kuti munakazi ali pa citomelo ndipo lombapano ayambe kusamaliliwa notetezewa na mulume wake, osati ausuwake.
Kupeleka malipilo a cikwati, kwenzotanthauza lini kuti munakazi enzogulisiwa olo kuguliwa. Buku yakuti Ancient Israel—Its Life and Institutions yelaŵila kuti: “Cuoneka kuti kupeleka malipilo a cikwati ku banja ya munakazi, kwenzocitisha Aisiraeli kuganiza kuti munakazi enzogulisiwa. Koma cuoneka kuti [malipilo a cikwati] yenzopelekewa monga cipukuta misozi osati ndalama zogulila munakazi.”
M’vyalo viyakine masiku ŵano, ŵanthu akalupitilizhya kukonkha mwambo wopeleka malipilo a cikwati. Pochaja malipilo a cikwati, makolo acikhristu ‘ocitisha wanthu onse kuziŵa kuti ni ololela’ mwa kupewa kuchaja ndalama zinyinji ngako. (Afil. 4:5; 1 Akor. 10:32, 33) Kucita izi kuonesha kuti ‘okonda lini ndalama’ na kuti ni adyela lini. (2 Tim. 3:2) Kuyangizhyila apo, ngati makolo acikhristu ochaja lini ndalama zinyinji, zingacitishe kuti munalume asakakamizhyike kucelwa kulungula na colinga cakuti apeze ndalama zokwanila zolipila. Zingacitishe soti kuti munalume asaleke kucita upainiya na colinga cakuti akoseŵenzesha nthawi ikulu pocita nchito ya muŵili kuti akwanishe kulipila ndalama ikulu yecichajiwa.
M’vyalo viyakine, boma niye yupanga malamulo pa nkhani yopeleka malipilo a cikwati. Ngati umu niye mwazilili, makolo acikhristu ofunika kukonkha malamulo amene aŵa. Ndaŵa yanji? Cifukwa Mau a Mulungu olaŵila kuti Akhristu ofunika “kumvwila olamulila akulu-akulu” ngati malamulo ŵao osemphana lini na malamulo a Mulungu.—Aro. 13:1; Mac. 5:29.