Skip to content

Skip to table of contents

Mwala wolembewa kuti: “Yahweh Sabaot atembelele Hagaf mwana wa Hagav”

Kansi Muziŵa?

Kansi Muziŵa?

Kansi zolemba zakale zukatizhyana tyani na zayulaŵila Baibo?

MU MYUZIYAMU ya ku Jerusalem yoitiwa kuti Bible Lands muli mwala wamene welembewa pakati pa 700 na 600 B.C.E. Mwala uyu eupeza m’manda yosema pafupi na Hebron ku Israel. Pa mwala uyu ni polemba kuti: “Yahweh Sabaot atembelele Hagaf mwana wa Hagav.” Kansi zolemba izi zukatizhyana tyani na zayulaŵila Baibo? Zuonesha kuti zina ya Mulungu yakuti Yehova yolembewa na vilembo va Ciheberi vakuti YHWH, yenzoziŵika noseŵenzeshewa ngako m’nthawi zakuvuli. M’manda amene aŵa osema mwenze soti volemba va ŵanthu amene enzofisamamo. Kanyinji-kanyinji ŵanthu aŵa enzolemba pa vipupa zina ya Mulungu pamozi na mazina yao yamene yenze na vilembo va zina ya Mulungu.

Ponena za volemba ivi, Dr. Rachel Nabulsi wa pa University of Georgia elaŵila kuti: “Zina yakuti YHWH yupezeka kanyinji pa volemba ivi. Izi zutiphunzisa zinyinji . . . Volemba ivi vuonesha kuti munthu wa zina yakuti YHWH enze wofunika ngako pa umoyo wa Aisiraeli na Ayuda.” Izi zukatizhyana na zayulaŵila Baibo, yamene ili na zina ya Mulungu yolembewa mu vilembo va Ciheberi vakuti YHWH yamene yupezeka maulwendo masauzande anyinji. Kanyinji-kanyinji mazina ya ŵanthu yenzolembewa pamozi na zina ya Mulungu.

Mau yakuti “Yahweh Sabaot,” yamene yelembewa pamwala, yotanthauza “Yehova wa magulu ankhondo.” Izi zuonesha kuti ŵanthu akale enzoseŵenzesha ngako zina ya Mulungu koma soti mau akuti “Yehova wa magulu ankhondo.” Izi zukatizhyana soti na Baibo yamene ili na mau akuti “Yehova wa magulu ankhondo” yamene yopezeka maulwendo 283 m’Malemba Aciheberi, makamaka m’mabuku ya Yesaya, Yeremiya na Zekariya.