Skip to content

Skip to table of contents

Kansi Muziŵa?

Kansi Muziŵa?

Kansi nchelwa zepezeka m’matongwe a mzinda wa Babulo koma soti mwezenzopangiwila, zuonesha tyani kuti Baibo ni yolondola?

OFUKULA za m’matongwe epeza nchelwa zosiyanasiyana zinyinji pa matongwe a mzinda wa Babulo zamene enzoseŵenzesha pomanga mzinda. Molingana na zecilaŵila wofukula za m’matongwe muyakine wa zina yakuti Robert Koldewey, nchelwa izi enzozipangila m’mauvuni “kunja kwa mzinda kwamene kwenze lito iweme na vimiti vinyinji voshokelako nchelwa izi.”

Ofukula za m’matongwe epeza umboni woonesha kuti akulu-akulu a boma a ku Babulo, enzoseŵenzesha soti mauvuni aya pocitilapo vinthu viyakine viipa. Paul-Alain Beaulieu wamene ni pulofesa wa mbili koma soti cilaŵilo ca Asuri pa yuniveziti ya Toronto, elaŵila kuti: “Zolemba zosiyanasiyana za Ababulo . . . zuonesha kuti mfumu yenzolamula kuti ŵala amene enzoimvwila lini olo ŵala amene enzoonesha lini ulemu ku zolemba zopatulika, aponyewe mu mauvuni aya noshokewa.” Mwacisanzo, cimozi mwa zolemba za m’nthawi ya Mfumu Nebukadinezara culaŵila kuti: “Aonongeni, ashokeni, aŵambikeni, . . . apikeni mu uvuni . . . citishani cusi cao kuluta mululu, apayeni mwa kuŵaponya mu mulilo.”

Izi zukumbusha ŵanthu amene oŵelenga Baibo za nkhani yamene yupezeka mu Danieli caputa 3. Molingana na nkhani iyi, Mfumu Nebukadinezara epanga cifano cikulu ca golide mu cigwa ca Dura kunja kwa mzinda wa Babulo. Acilumbwana atatu aciheberi amene mazina ŵao ni Sadirake, Mesake na Abedinego pecikana kugwadila fano iyi, Nebukadinezara ekalipa ngako. Yove elamula kuti mulilo wa mu uvuni usonkhelewe “maulwendo 7 kupambana na mwewenzosonkhelewela nthawi zonse” na kuti acilumbwana atatu aŵa ‘aponyewe mu mulilo uyu.’ Mngelo wamphamvu niye eŵapulumusa kuti asafwe.​—Dan. 3:1-6, 19-28.

© The Trustees of the British Museum. Licensed under CC BY-NC-SA 4.0. Source

Nchelwa polembewa zina ya Nebukadinezara

Nchelwa zepezeka ku Babulo zuonesha kuti Baibo ni yolondola. Zinyinji mwa nchelwa izi ni polembewa mau otamanda mfumu. Ayakine mwa mau aŵa ni akuti: “Nebukadinezara, Mfumu ya Babulo . . . Ng’anda ya mfumu yamene neo Mfumu Ikulu namanga . . . Mbadwa zangu zilamulile mpaka kale-kale.” Mau aŵa olinganako na mau opezeka pa Danieli 4:30, pamene Nebukadinezara ezitamanda mwa kulaŵila kuti: “Kansi uyu ni Babulo Mkulu lini wanamanga neo na mphamvu zangu zikulu koma soti ulemelelo wangu ukulu na colinga cakuti kunkhale ng’anda yacifumu?”