ŴANTHU anyinji oiziŵa bwino nkhani yakuti Yesu efwila pa cimuti pamozi na anyankapondo aŵili. (Mat. 27:35-38) Baibo yulaŵila momvwika bwino kuti pavuli pakuti Yesu wamwalila pa cimuti conzunzikilapo, eikiwa m’manda. Olo n’tetyo, ŵanthu ayakine okaikila zayulaŵila Baibo pa nkhani yamene iyi.​—Mko. 15:42-46.

Ŵanthu ayakine amene osusha nkhani za m’Mabuku a Uthenga Uweme, okaikila mfundo yakuti munthu wamene efwila pa cimuti enzoikiwa m’manda. Mtolankhani wa zina yakuti Ariel Sabar efotokoza cifukwa cake ŵanthu ali na maganizo oteti m’magazini ya mutu wakuti Smithsonian. Yove eciti: “Kupacika munthu pa cimuti cenze cilango camene cenzopelekewa kuli ŵanthu amene enzoonewa kuti enze aipa ngako. Akaswili ayakine efotokoza kuti molingana na malamulo aciroma zenze zosakwanishika kuti ŵanthu oteti aikiwe m’manda m’njila yoyenelela.” Aroma enzolola miŵili ya anyankapondo kunkhala pa cimuti conzunzikilapo kuti ilyewe na vinyama. Enzocita izi na colinga cakuti ayakine aphunzilepo kanthu. Pavuli pake, mafupa ŵao enzoikiwa m’manda.

Koma ofukula za m’matongwe efotokoza mfundo iyakine yokhuza mafupa ya Ayuda ayakine amene epaiwa. Mu 1968, mafupa a munthu muyakine wamene epaiwa m’vyaka 100 voyambilila, yepezeka m’manda yaciyuda yamene yenze pafupi na Yerusalemu. Mafupa aya yenze m’kabokosi. Fupa ya kukatende yenze imozi mwa mafupa aŵa. Ndipo yenze yokhokhomelewa na msumali wokwanila masentimita 11.5. Sabar efotokoza kuti: “Fupa iyi ya kukatende, yenze ya munthu muyakine wa zina yakuti Yehochanan. Fupa iyi yepeleka umboni wakuti mfundo yupezeka m’Mabuku a Uthenga Uweme yakuti muŵili wa Yesu weikiwa m’manda, ni yacendi.” Cuoneka kuti “fupa ya kukatende ya Yehochanan yepeleka umboni wakuti Aroma elola miŵili ya ŵanthu ayakine amene enze epacikiwa pa cimuti m’nthawi ya Yesu, kuti iikiwe m’manda.”

Kupezeka kwa fupa ya Yehochanan kwacitisha kuti pankhale maganizo osiyanasiyana okhuza mwamene Yesu epacikiwila pa cimuti. Koma pali umboni uonesha kuti iyakine mwa miŵili ya anyankapondo amene enzopacikiwa pa cimuti yenzoikiwa m’manda. Tetyo, n’zoonekelatu kuti zayufotokoza Baibo kuti muŵili wa Yesu weikiwa m’manda, ni zacendi.

Mfundo yolimbikisha ni yakuti Yehova enze eloselelatu kuti Yesu akaikiwe m’manda ya munthu wolemela. Ndipo paliye munthu aliyense wamene angakangishe cifunilo ca Mulungu kuti cikwanilishiwe.​—Yes. 53:9; 55:11.