Kwa Aheberi amene enzonkhala m’Calo Colonjezewa, caka cenzoyamba pa nthawi yogaula nokomola yamene masiku ŵano ni miyezi ya September na October.

Kuŵelenga masiku a m’caka kuyambila pa siku yawankhala mwezi, kwenzocitisha kuti caka camene ico cinkhale cifupi kupambana caka camene cenzoŵelengewa poseŵenzesha zuŵa. Kuti pasankhale kusiyana pakati pa mbali ziŵili izi, enzoseŵenzesha mbali zosiyanasiyana. Enzocita izi mwa kuyangizhyilako masiku olo mwezi. Payakine izi zenzocitika pa nthawi yakuti caka cokonkhapo casala patontho kuyamba. Kucita izi kwenzoyavya kuti nyengo yokomola na yowezhya ikokatizhyana na masiku ali pa kalenda.

M’nthawi ya Mose, Mulungu euzhya atumiki ŵake kuti caka copatulika cenzoyamba m’mwezi wa Abibu olo Nisani, yamene lomba ni miyezi ya March na April. (Eks. 12:2; 13:4) Vikondwelelo vamene venzocitika m’mwezi wamene uyu venzoyangizhyilapo cikondwelelo cowezhya Balere.​—Eks. 23:15, 16.

Kaswili muyakine wa zina yakuti Emil Schürer, m’buku yake yakuti The History of the Jewish People in the Age of Jesus Christ, (175 B.C.–A.D. 135) elaŵila kuti: “Cenze cosavuta kuziŵa nthawi yaangafunikile kuyangizhyilako mwezi uyakine ku caka. Cikondwelelo ca Pasika cenzocitika pa Nisani 14. Ndipo izi zenzocitika pa nthawi yakuti mzuŵa na usiku wenzolingana kutalimpha kwake.  . . Cakosilizhyila kwa caka mwambo wa Pasika ukaliyocitika m’mwezi wa Nisani, Ayuda enzoyangizhyilako mwezi uyakine ku caka, wamene ni mwezi wa namba [13].”

Mboni za Yehova zuseŵenzesha njila iyi pofuna kuziŵa siku yeneyene yakufunika kucita Cikumbuso, yamene ni yokatizhyana na Nisani 14 pa kalenda yaciyuda. Mipingo pacalo conse yuziŵishiwa za siku iyi kukali nthawi. *

Kansi Aheberi enzoziŵa tyani kuti mwezi wasila na kuti uyakine wayamba? Masiku ŵano n’zosavuta cifukwa tili na makalenda opulintiwa na apa vipangizo valomba. Koma m’nthawi zakuvuli cenze lini cipepu.

Pa nthawi ya cigumula, miyezi yenzoonewa kunkhala na masiku 30. (Gen. 7:11, 24; 8:3, 4) Koma m’kuluta kwa nthawi zinthu zecinja. Malinga ni kalenda yaciyuda, mwezi wenzosila lini tyala na masiku 30. Kalenda iyi yenzoonesha kuti mwezi wenzoyamba ngati kuti mwezi wenewene waonekela kululu. Tetyo, zenzoziŵika kuti mwezi uli na masiku 29 olo 30 pavuli pakuti mwezi uyakine wayamba.

Pa nthawi iyakine, Davide na Yonatani efotokozapo zokhuza kuyamba kwa mwezi uyakine. Yove elaŵila kuti: “Mailo ni siku yakuti mwezi uyakine ukaonekele.” (1 Sam. 20:5, 18) Izi zuonesha kuti m’nthawi yao, miyezi yenzoŵelengewa olo kukali nthawi. Kansi Aisiraeli enzoziŵa tyani kuti mwezi uyakine wayamba? Buku iyakine ya malamulo koma soti miyambo yaciyuda yoitiwa kuti Mishnah yefotokoza zinyinji pa nkhani iyi. Buku iyi yuonesha kuti Khoti Ikulu Yaciyuda yenzoziŵishiwa pa nkhani iyi. M’mwezi wa namba 7 pamene vikondwelelo venzocitika, akulu-akulu a khoti enzokumana pa siku ya namba 30 ya mwezi wamene uyu. Tetyo, akulu-akulu a khoti aŵa niye enze na udindo wofotokoza za kuyamba kwa mwezi uyakine. Kansi enzocita tyani zamene izi?

Analume ayakine enzosankhiwa kuluta ku malupili osiyanasiyana mu Yerusalemu usiku na colinga cakuti akoona ngati mwezi wankhala. Ndipo akazindikila kuti mwezi wankhala, enzoziŵisha akulu-akulu a Khoti Ikulu ya Sanihedirini. Akulu-akulu amene aŵa akasimikizhyila kuti mwezi wankhala, enzolengeza za kuyamba kwa mwezi uyakine. Nanga tyani ngati kwenze mikumbi cakuti enzokwanisha lini kuona bwino-bwino kuti mwezi wenkhala? Zikankhala tetyo, enzolengeza kuti mwezi wamene uyo uli na masiku 30 na kuti mwezi uyakine wayamba.

 Buku yakuti Mishnah yefotokoza soti kuti Khoti Ikulu ya Sanihedirini yenzolengeza za kuyamba kwa mwezi uyakine mwa kuyasha mulilo pa lupili ya Maolivi, yamene yenze pafupi na Yerusalemu. Kuyangizhyila apo, enzoyasha soti mulilo m’malo ayakine okwezeka mu Isiraeli na colinga cofuna kuziŵisha ayakine. M’kuluta kwa nthawi, eyamba kutuma analume ayakine kuti akotwala uthenga ku ŵanthu. Tetyo, Ayuda ku Yerusalemu, mu Isiraeli monse na madela ayakine enzoziŵishiwa za kuyamba kwa mwezi uyakine. Izi zenzoyavya kuti vikondwelelo vonse va pacaka vikocitika pa nthawi yolingana.

Mungaone soti chati yamene ikuyavyeni kuziŵa zinyinji pa nkhani yokhuza miyezi, vikondwelelo va pacaka na nyengo zosiyanasiyana pa kalenda yaciheberi.