Makolo ŵangu efuma ku Estonia pa Nkhondo Yaciŵili ya Pacalo Conse noluta ku Germany, kwamene niye kwenevyalikila. Pa nthawi yenevyalika, ove enzokonzekela kuluta ku Canada. Ng’anda yasu yoyamba kufupi na ku Ottawa, Canada, yenze itontho ndipo tenzolala pamozi na nkhuku. Tenze osauka ngako. Koma tenzokwanisha kulya malungu m’mawa.

Siku iyakine, a Mboni za Yehova eŵelengela amama lemba ya Chivumbulutso 21:3, 4. Amama ekhuzika ngako na zeciphunzila cakuti eyamba kulila. Amama na atata epitilizhya kuphunzila Baibo ndipo pakaliyopita nthawi itali ebatizika.

Olo kuti makolo ŵangu enzociziŵa lini ngako Cizungu, ove enze acangu potumikila Yehova. Pafupifupi Ciŵelu ciliconse pavuli pakuti akomboka ku nchito yosungunula nsimbi ku Sudbury, Ontario, atata enzonitola pamozi na mlongosi wangu Sylvia kuluta nase mu utumiki. Ndipo wiki iliyonse tenzophunzila Nsanja ya Mulonda monga banja. Amama na atata eniyavya kuti niyambe kukonda Mulungu. Izi zecitisha kuti nizipeleke kwa Yehova nobatizika mu 1956 penenze na vyaka 10. Kukonda kwao Yehova kwenilimbikisha kuti nipitilizhye kutumikila Yehova kwa umoyo wangu wonse.

Pavuli pakuti nasilizhya sukulu, neleka kuika ngako maganizo ŵangu pa kutumikila Yehova. Nenzoganiza kuti nikayamba upainiya, niye kuti nikopeza lini ndalama zinyinji zamene sembe zeniyavya kukwela ndeke noluta m’vyalo vosiyanasiyana. Nepeza nchito pa ledyo siteshoni. Nchito iyi nenzoikonda ngako. Koma nenzoseŵenza mcingulo. Izi zenzocitisha kuti nikophonya misonkhano nthawi zinyinji noyamba kukatizhyana na ŵanthu amene enzokonda lini Mulungu. Posilizhyila pake, cikumbumtima cangu cophunzisiwa bwino cenilimbikisha kuti nipange masinthidwe.

Nekukila ku Oshawa, Ontario kwamene nekumana na Ray Norman, mlongosi wake Lesli na apainiya ayakine. Onse enzonionesha cidwi. Kuona cimwemwe ceenze naco kwenilimbikisha kuti niganizilepo soti pa zolinga zangu. Ove enilimbikisha kuti niyambe upainiya. Ndipo mu September 1966 neyamba. Nenze na umoyo wosangalasa. Koma zinthu zosayembekezeleka zamene zenze kuzocinja umoyo wangu zenze zesala patontho kucitika.

Penenze nikali pa sukulu, nenze nekonshela utumiki wa pa Beteli ku Toronto, Canada. M’kuluta kwa nthawi penenzocita upainiya, neitiwa kuti nikatumikile pa Beteli kwa vyaka 4. Koma nenzomukonda ngako  Lesli ndipo nenzoyopa kuti nikavomela ciitano ici niye kuti nikamuonepo lini soti. Pavuli popemphela kwa nthawi itali mofumila pansi pa mtima, nevomela ciitano cakuti nikatumikile pa Beteli ndipo nelailana na Lesli.

Pa Beteli nenzoseŵenzela mu cipinda cowashila ndipo pavuli pake nenzotumikila monga kalembela. M’kuluta kwa nthawi, Lesli enkhala mpainiya wapadela ku Gatineau, Quebec. Kanyinji-kanyinji, nenzofuna kuziŵa mwewenzele umoyo wake ndipo nenzozikonsha ngati nepanga cosankha cabwino. Koma pecitika cinthu ciyakine cosangalasa. Ray mlongosi wa Lesli, eitiwa kuti azetumikile pa Beteli, ndipo tenzonkhala m’cipinda cimozi. Izi zecitisha kuti ushamwali wangu na Lesli uyambe soti. Telungulana pa February 27, 1971. Ndipo siku iyi niye pewesila utumiki wangu wa pa Beteli wa vyaka 4.

Neo na Lesli tetumiwa kuti tikatumikile mumpingo wa Cifulenci ku Quebec. Pavuli pa vyaka vitontho, nedabwa ngako kuti neitiwa kuti nikatumikile monga woyanganila dela apo n’kuti nili na vyaka 28. Neona kuti nenze mtontho na kuti nenzeve maluso yakuti ningatumikile monga woyanganila dela. Koma mau a pa Yeremiya 1:7, 8 yenilimbikisha ngako. Lesli enze epezekapo m’ngozi za motoka maulwendo osiyanasiyana ndipo enzovutika kulala. Tetyo, teona monga tingakwanishe lini kutumikila m’dela. Olo n’tetyo, yove elaŵila kuti, “Ngati Yehova otisenga kucita cinthu ciyakine, tufunika kuyesa kucicita.” Tevomela utumiki uyu ndipo tesangalala kutumikila m’dela kwa vyaka 17.

Penenze woyanganila dela, nenze na zocita zinyinji cakuti nenzopeza lini nthawi yotandala na Lesli. Koma nephunzila mfundo iyakine. Siku iyakine pa Mande m’mawa, munthu muyakine egogoda pa ciseko casu. Penesegulako nepeza kuti paliye munthu. Koma penze basiketi mwamene mwenze vakulya vosiyanasiyana na kapepa kolemba kuti, “Tola mkazi wako ulute naye ku pikiniki.” Pa siku iyi, zuŵa yenze yeŵala bwino. Koma nefotokozela Lesli kuti nikwanishe lini kuluta ku pikiniki cifukwa nenzofunika kukonzekela nkhani. Yove emvwisha koma enze ekhumudwako. Peneiganizila bwino nkhani iyi, cikumbumtima cangu ceyamba kunivuta. Neganizila mau opezeka pa Aefeso 5:25, 28. Neona kuti lemba iyi yenze njila mwamene Yehova enikumbushila kuti nufunika kusamalila mwakumvwila mkazi wangu. Pavuli pakuti napemphela neuzhya Lesli kuti, “Tiye,” ndipo ekondwela. Teluta m’mbali mwa m’mana noyanzhyika nyula. Ndipo tesangalala ngako pamozi. Pavuli pake, nekwanisha kukonzekela nkhani.

Nenzosangalala kutumikila monga woyanganila dela ndipo tetumikila m’malo osiyanasiyana kuyambila ku Columbia mpaka ku Newfoundland. Pa nthawi iyi colinga cenenze naco penenze mtontho coyenda m’malo osiyanasiyana cekwanilishiwa. Neganizilapo kuti nikonshele Sukulu ya Giliyadi, koma nenzoyopa kuyotumikila ku calo ciyakine monga m’mishonale. Nenzoona kuti amishonale enze ŵanthu apadela na kuti nenze lini woyenelela kutumikila monga m’mishonale. Kuyangizhyila apo, nenzoyopa kuti payakine anganitumizhye ku calo ca ku Africa kwamene  kwenze matenda osiyanasiyana na nkhondo. Nenzosangalala kutumikila ku Canada.

Mu 1992, Mboni za Yehova zeyamba soti kulalikila mwaufulu m’vyalo viyakine vamene kale venze mbali ya Soviet Union. Tetyo, akwasu etisenga ngati tingakonde kuyotumikila ku Estonia monga amishonale. Tedabwa ngako, koma teipemphelela nkhani iyi. Teganizilapo soti kuti, ‘Ngati Yehova watisenga kuti ticite cinthu ciyakine, tufunika kuyesa kucicita.’ Tetyo, tevomela utumiki uyu ndipo nesangalala kuti aliyotitume ku Africa.

Nthawi yamene iyo teyamba kuphunzila cilaŵilo ca Ciestonia. Pavuli pa miyezi, tesengewa kuti tiyambe kutumikila m’dela. Tenzofunika kuyendela mipingo na tumagulu pafupifupi 46 ku Estonia, Latvia na Lithuania koma soti ku Kaliningrad, Russia. Tetyo, tenzofunika kuphunzila cilaŵilo ca Cilatvia, Cilithuania na Cilasha. Kuphunzila vilaŵilo ivi kwenze lini kupepu. Olo n’tetyo, akwasu na azilongosi enzosangalala akaona kuyesayesa kwasu kuti tiphunzile vilaŵilo ivi, ndipo etiyavya kuti tiphunzile. Mu 1999, ofesi ya msambo yeseguliwa ku Estonia ndipo neyamba kutumikila mu Komiti ya Msambo pamozi na Toomas Edur, Lembit Reile na Tommi Kauko.

Teziŵana na Mboni zinyinji zamene zepitikishiwa ku Siberia. Mosasamala kanthu kuti enze kutali na abanja ŵao ndipo enzocitiliwa vinthu viipa peenze m’jele, ove aliyokhumudwe. Epitilizhya kusangalala nonkhala acangu mu utumiki. Izi zetiyavya kuona kuti nase tingakwanishe kupilila nonkhala osangalala ngati takumana na mavuto.

Teseŵenza mwakhama kwa vyaka vinyinji ndipo tenzopeza lini nthawi yokwanila yopumula. Izi zecitisha kuti Lesli ayambe kufooka muŵili. Pa nthawi iyi tiliyozindikile kuti izi zenzocitishiwa na matenda ofookesha muŵili amene oitiwa kuti fibromyalgia. Teganiza zowelela ku Canada. Peteitiwa kuti tikaloŵe sukulu ya msambo ku Patterson, New York, U.S.A., nekaikila ngati tingayopezekako. Koma pavuli popemphela mofumila pansi pa mtima, tevomela ciitano ici. Yehova edalisa cosankha casu. Petenze ku sukulu kwamene uku, Lesli niye pecipasiwa cithandizo ca mankhwala ceenzofunikila. Izi zecitisha kuti tiyambe soti kucita zinthu monga ni mwetenzocitila kale.

Siku iyakine mcingulo mu 2008, apo n’kuti tawelela ku Estonia, nelandila foni kufumila ku likulu yasu yotisenga ngati tingavomele kuyotumikila ku Congo. Nedabwa ngako makamaka cifukwa nenzofunika kupeleka yankho pa siku yokonkhapo. Poyamba, niliyomuuzhye Lesli za nkhani iyi cifukwa neziŵa kuti akamvwa alale lini usiku. M’malo mwake, neo niye niliyolale cifukwa nenzopemphela kwa Yehova zokhuza nkhaŵa zenenze nazo ponena za ku Africa.

Siku yokonkhapo peneuzhya Lesli za nkhani iyi, teyamba kuganizila kuti: “Yehova otisenga kuti tilute ku Africa. Tufunika kuyesa kuti tiziŵe ngati tingakwanishe lini olo ngati tingasangalale lini na utumiki uyu.” Tetyo, pavuli pa vyaka 16 vetetumikila ku Estonia, teluta ku Kinshasa, Congo. Pa ofesi ya msambo ya ku Congo, penze maluŵa yokongola. Cimozi mwa vinthu vamene Lesli eyambila kuika m’cipinda casu, yenze khadi yamene eisunga kuyambila petefuma  ku Canada. Pa khadi iyi penze polemba kuti, “Mukosangalala kulikonse kwamuli.” Pavuli pokumana na akwasu na azilongosi, kusogoza maphunzilo a Baibo noona mwamene nchito ya umishonale yusangalashila, cimwemwe casu cekula. M’kuluta kwa nthawi, tenkhala na mwai woyendela maofesi a msambo pafupifupi 13 mu Africa. Izi zetiyavya kuti tiziŵane na ŵanthu osiyanasiyana. Wowa wenenze nao wesila. Ndipo teyamikila Yehova cifukwa cotituma ku Africa.

Petenze ku Congo, akwasu na azilongosi enzotipasa vakulya vosiyanasiyana monga vidoyo venenzoganiza kuti tingalye lini. Peteona kuti akwasu enzosangalala na vakulya ivi, teyesa kulyako ndipo tevikonda.

Pa nthawi iyakine, tekwanisha kuluta ku m’mawa kwa Congo kuyolimbikisha akwasu na azilongosi noŵapasa zinthu zofunikila mwamuŵili. Ku malo uku kwenze magulu ya anyankapondo amene enzoukila ŵanthu a m’minzi nocitila vinthu viipa anakazi na ŵana. Akwasu na azilongosi anyinji enze osauka. Koma ciyembekezo cao ca ciukililo, cikondi cao pa Yehova na kukhulupilika kwao ku gulu yake kwetilimbikisha ngako. Cisanzo cao cetisonkhezela kuti tiganizile cifukwa cake tutumikila Yehova koma soti kutang’isha cikhulupililo casu. Ayakine mwa akwasu aŵa ekumana na mavuto monga kuonongewa kwa mang’anda na mbeu zao. Izi zenikumbusha kuti zinthu zamuŵili zingaonongeke mosavuta na kuti ushamwali wasu na Yehova niye cinthu cofunika ngako. Olo kuti akwasu na azilongosi enzokumana na mavuto anyinji, ove enzokonda lini kudandaula. Cisanzo cao cetilimbikisha kunkhala otang’a mtima polimbana na mavuto yetenzokumana nayo kuyangizhyilapo vuto ya thanzi.

Pecitika soti cinthu ciyakine codabwisa. Tesengewa kuti tikatumikile pa ofesi ya msambo ku Hong Kong. Tenze tiliyoganizileko kuti tingayonkhala ku Asia. Koma poona mwamene Yehova etiyavyila pa mautumiki yonse yecitipasa m’nthawi zakuvuli, tevomela ciitano ici. Mu 2013, apo n’kuti tili na misozi ya cisangalalo m’menso, tesiya ashamwali ŵasu koma soti vinthu vocitisha cidwi va mu Africa ndipo tenzoziŵa lini zenze msogolo.

Tenzofunika kupanga masinthidwe akulu ngako kuti tikwanishe kunkhala ku Hong Kong, cifukwa m’tauni iyi muli ŵanthu anyinji ngako ofumila  m’vyalo vosiyanasiyana. Nako kuphunzila cilaŵilo ca Cikantonizi yenze vuto payeka. Koma akwasu na azilongosi etilandila bwino ngako. Ndipo tenzosangalala na vakulya va kwamene uku. Nchito yolalikila yenzoluta pasogolo kamangu. Koma mitengo ya vinthu nayo yenzokwela kamangu. Tetyo, Bungwe Yolamulila yepanga cosankha canzelu mwa kugulisa vinyinji mwa vinthu va pa ofesi ya msambo. Nthawi itontho pavuli pake, mu 2015 tekukila ku South Korea kwamene niye kwatikalutumikila na lomba. Nako kuno tufunika soti kuphunzila cilaŵilo ciyakine covuta. Koma tulimbikishiwa cifukwa cakuti olo kuti tikaluphunzila cilaŵilo ici, ashamwali ŵasu otiyamikila cifukwa coyesayesa kulaŵila Cikoliyani.

Ni nthawi lini zonse pamene kupanga ashamwali alomba kunkhala kopepuka. Koma tezindikila kuti kuceleza ŵanthu ayakine kuyavya kuti tiŵaziŵe bwino. Taona kuti akwasu na azilongosi ni olingana m’mbali zinyinji ndipo ni osiyana tyala m’mbali zitontho. Taona soti kuti Yehova etilenga m’njila yakuti tikokwanisha kusegula mitima yasu noonesha cikondi kuli ashamwali anyinji.—2 Akor. 6:11.

Taona kufunika koona ŵanthu monga ni mwakuŵaonela Yehova koma soti umboni woonesha kuti Yehova otikonda notisogolela. Nthawi zonse ngati tafooka olo taona kuti ŵanthu ayakine otikonda lini, tenzoŵelenga makhadi na makalata olimbikisha ofumila kuli ashamwali ŵasu. Taona mwamene Yehova wayankhila mapemphelo ŵasu, kutisimikizhyila kuti otikonda notipasa mphamvu kuti tipitilizhye kumutumikila.

Kwa vyaka, neo na Lesli taona kufunika kopeza nthawi yotandala olo kuti tunkhala otangwanika. Taona soti kufunika koseka ngati talakwisa vinthu viyakine makamaka ngati tuphunzila cilaŵilo calomba. Usiku ulionse tuyesayesa kupeza cinthu ciyakine cosangalasa catingayamikilepo Yehova.

Kulaŵila cendi, nenzoganizilako lini kuti ningankhale mishonale olo kunkhala ku calo ciyakine. Koma napeza cimwemwe cifukwa coziŵa kuti vinthu vonse vukwanishika na thandizo ya Yehova. Nukonda kukumbukila mau a mneneli Yeremiya akuti: “Mwanidabwisa, mweo Yehova.” (Yer. 20:7) Kulaŵila cendi, Yehova watipasa vinthu vinyinji vabwino vamene tenze tiliyoviganizilepo, kuyangizhyilapo kukwanilisha colinga cangu cokwela ndeke. Tapita m’malo anyinji ngako amene nenzoŵaganizilako lini penenze mtontho. Teyendela maofesi a msambo mu makontinenti 5. Numuyamikila ngako Lesli cifukwa conicilikiza kuti nikwanishe kucita mautumiki onse aŵa.

Nthawi zonse tukumbukila kuti zilizonse zatucita, tuzicita cifukwa cakuti tukonda Yehova. Vinthu vabwino vatusangalala navo pali lomba vuonesha mwati tikasangalalile tikayonkhala na moyo wosasila Yehova ‘akayotambulula kwanja yake kuti akwanilishe zofuna za camoyo ciliconse.’—Sal. 145:16.