1. Kansi Yesu eŵapasa lamulo yotyani ophunzila ŵake? (Onani cithunzithunzi pa cikuto)

PA USIKU wakuti mailo akufwa, Yesu etwala lamulo kuli ophunzila ŵake. Eŵauzhya kuti: “Ngati mukondana, ŵanthu onse akaziŵe kuti nimwe ophunzila ŵangu.”​—Yoh. 13:34, 35.

2. Ndaŵa yanji n’cinthu cofunika kuonesha cikondi ku ŵanthu ayakine?

² Yesu elaŵila kuti ophunzila ŵake acendi akaziŵike ngati oonesha cikondi monga ni cecionesha yove. Mfundo iyi ni yacendi lomba, monga ni mweyenzele vyaka 100 voyambilila. Tetyo, tufunika kuyesayesa kusilizhya vinthu vilivonse vamene vingatikangishe kuonesha cikondi ku ŵanthu ayakine.

3. Kansi tiphunzile cinji m’nkhani ino?

³ Kusoŵa ungwilo kungacitishe kuti cinkhale covuta kuonesha cikondi ku ŵanthu ayakine. Nangu n’tetyo, tufunika kuyesayesa kutolela cisanzo ca Khristu. M’nkhani ino tilaŵizhyane mwamene cikondi cutiyavyila kunkhala ŵanthu a mtendele, tiliye sankho koma soti kunkhala opasa. Patuphunzila mfundo izi zikonsheni kuti: ‘Kansi ningaphunzile cinji pa cisanzo ca akwasu na azilongosi amene ekwanisha kupitilizhya kuonesha cikondi ku ŵanthu ayakine nangu kuti n’zovuta kucita tetyo?’

4. Molingana na Mateyu 5:23, 24, ndaŵa yanji tufunika kunkhazikisha mtendele na ayakine makamaka ŵala atilakwila?

⁴ Yesu etiphunzisa kufunika konkhazikisha mtendele na akwasu amene talakwilana nao. (Ŵelengani Mateyu 5:23, 24.) Egogomezela kuti tufunika kunkhala pa ushamwali uweme na akwasu na azilongosi kuti tikondweleshe Mulungu. Yehova osangalala ngati tuyesayesa kuti tinkhale pa mtendele  na akwasu. Angasangalale lini na kulambila kwasu ngati tusungilana vakumkosi, olo ngati tukana kunkhazikisha mtendele.​—1 Yoh. 4:20.

5. N’cinji cecitisha kuti cinkhale covuta ku mkwasu muyakine kuti ankhazikishe mtendele?

⁵ Nthawi ziyakine zingankhale zovuta kunkhazikisha mtendele. Ndaŵa yanji? Ganizilani vecitikila mkwasu Mark. * Ecimvwa caipa pamene mkwasu muyakine emulaŵilila vinthu viipa kuli ayakine mumpingo. Kansi ecitanji? “Elaŵila kuti niliyolamulile ukali ndipo nekalipa.” Pavuli pake mkwasu Mark ezilinga ngako na nkhalidwe yecionesha. Eyesayesa kupepesa ku mkwasu wecilakwila na colinga cakuti ankhazikishe mtendele. Koma mkwasu elakwiliwa ekana. Pavuli pake Mark eganiza kuti n’kwanji kuti nikoyesayesa kunkhazikisha mtendele pamene yove okana? Koma woyanganila dela emulimbikisha kuti asaleke. Kansi Mark ecitanji?

6. (a) Kansi mkwasu Mark eonesha tyani kuti enzofuna kunkhazikisha mtendele? (b) Kansi mkwasu Mark eseŵenzesha tyani malangizo opezeka pa Akolose 3:13, 14?

⁶ Pavuli pakuti mkwasu Mark waiganizila mosamala nkhani iyi, ezindikila kuti naye enzeko na vuto, enze wosalicefya, enzoziona kuti ni wofunika ngako kupambana ŵanthu ayakine. Tetyo eganiza zocinja kacitidwe kake ka vinthu. (Akol. 3:8, 9, 12) Molicefya emufwikila soti mkwasu wecilakwila nopepesa pa nkhalidwe yecionesha. Mkwasu Mark elembela soti kalata mkwasu nomufotokozela kuti emulakwila ndipo enzofuna kuti amukhululukile noyamba soti kunkhala monga nimweenzonkhalila kale. Mkwasu Mark efwika mpaka pom’pasa tumphaso twamene enzoganiza kuti mkwasu angatukonde, koma mkwasu ula ekana mphela kumukhululukila. Nangu kuti zenze tetyo, mkwasu Mark epitilizhya kumvwila lamulo yecitipasa Yesu yakuti tikokonda akwasu noŵakhululukila. (Ŵelengani Akolose 3:13, 14.) Nangu  kuti mkwasu ofuna lini kuti tikhululukilane koma soti kuti tinkhale pa mtendele, cikondi cacendi Cacikhristu cingatiyavye kuti tikopitilizhya kukhululukila ayakine noŵapemphelela, kuti ayambe kuona vinthu m’njila yoyenelela.​—Mat. 18:21, 22; Agal. 6:9.

7. (a) Kansi Yesu etilamulila kucita cinji? (b) Kalongosi muyakine ekumana na vuto yanji?

⁷ Yesu etilamula kuti tikocitila ŵanthu ayakine vinthu vatufuna kuti nao aticitile. Elaŵila soti kuti tufunika lini kukonda tyala ŵala otikonda. (Luka 6:31-33). Nangu kuti zucitika lini kaŵili-kaŵili, kansi mungacite tyani ngati muyakine mumpingo wayamba kukupewani, ndipo ofuna lini kuti mukolaŵizhyana naye? Izi niye zecikumana nazo kalongosi Lara. Efotokoza kuti, “kalongosi muyakine eyamba kunipewa. Koma niliyoziŵe cifukwa cake. Izi zenivuta ngako soti ndipo nenzofuna lini kuya ku misonkhano.” Poyamba, kalongosi Lara eganiza kuti, ‘neo niliye vuto iliyonse. Koma ofalisa ayakine mumpingo oona soti kuti kalongosi uyu niye enze na vuto.’

8. Kansi kalongosi Lara ecitanji kuti ankhazikishe mtendele, ndipo tuphunzilapo cinji pa cisanzo cake?

⁸ Kalongosi Lara ecitapo kanthu kuti ankhazikishe mtendele. Epemphela kwa Yehova ndipo eganiza zakuyolaŵila na kalongosi uyu. Pavuli polaŵizhyana za vuto ila, tekumbatilana ndipo tenkhazikisha mtendele. Kalongosi Lara epitilizhya kufotokoza kuti: “Zonse zenzooneka kuti zuyenda luweme. Koma kalongosi ula eyamba soti kucita vinthu monga ni mweenzocitila kale. Izi zenivutisha ngako.” Poyamba Lara eganiza kuti angankhale osangalala ngati kalongosi uyu wacinja nkhalidwe yake. Olo n’tetyo Lara ezindikila kuti cinthu cofunika ngako ni kupitilizhya kumuonesha cikondi “nomukhululukila na mtima wonse.” (Aef. 4:32–5:2.) Lara ekumbukila kuti cikondi Cacikhristu “cusunga lini vifukwa, cufwikila vinthu vonse, cukhulupilila vinthu vonse, cuyembekezela vinthu vonse, cupilila vinthu vonse.” (1 Akor. 13:5, 7) Lara aliyopitilizhye kukhumudwa na nkhani yamene iyi. M’kuluta kwa nthawi kalongosi ula  naye eyamba kumuonesha cikondi. Ngati muyesayesa kunkhazikisha mtendele kuli akwasu na azilongosi nopitilizhya kuŵakonda mungankhale osimikizhya kuti, “Mulungu wacikondi na wamtendele, ankhale namwe.”​—2 Akor. 13:11.

9. Molingana na lemba ya Machitidwe 10:34, 35, ndaŵa yanji tufunika kunkhala tiliye sankho?

⁹ Yehova aliye sankho. (Ŵelengani Machitidwe 10:34, 35.) Ngati tiliye sankho, tuonesha kuti nise ŵana ŵake. Tumvwila lamulo yakuti tikokonda ayakine monga ni mwatuzikondela seka, nopitilizhya kunkhala mwamtendele m’banja yasu yauzimu.​—Aro. 12:9, 10; Yak. 2:8, 9.

10-11. Kansi kalongosi muyakine esilizhya tyani kaganizidwe kake kaipa?

¹⁰ Kugonjesa sankho n’kovuta. Ganizilani cisanzo ici, kalongosi Ruth peenze msimbi, ecitiliwa vinthu vosakondwelesha na munthu wamene efumila ku calo ciyakine. Kansi izi zemukhuza tyani? Elaŵila kuti, “Neyamba kuzonda vinthu vilivonse vokhuzana na kucalo kwecifumila, nenzoganiza kuti ŵanthu onse ofumila ku calo camene ico enze cimozimozi, nangu akwasu na azilongosi.” Kansi kalongosi Ruth egonjesa tyani maganizo ŵake aipa?

¹¹ Kalongosi Ruth ezindikila kuti enzofunika kugonjesa maganizo ŵake aipa. Eŵelenga zokumana nazo mu Buku Yapacaka yofotokoza zokumana nazo za kucalo kwamene kweenzozonda. Elaŵila kuti: “Nenzofunikila kuyesayesa mwamphamvu kuti niyambe kunkhala na kaonedwe koyenelela pa ŵanthu akwamene uko. Nezindikila kuti ŵanthu akucalo kwamene uko enze na cangu ngako potumikila Yehova. Izi zeniyavya kuzindikila kuti akwasu amene aŵa, nao ali soti m’banja ya akwasu a pacalo conse.” Patontho-patontho kalongosi Ruth ezindikila kuti enzofunika kucita vinyinji. Efotokoza kuti: “Ngati nakumana na akwasu na azilongosi akucalo kwamene uko, nenzoyesayesa ngako kuti ankhale ayangu. Nenzolaŵizhyana nao noyesayesa kuti niŵaziŵe luweme.” Kansi penkhala zofumapo zotyani cifukwa cocita izi? Kalongosi Ruth elaŵila kuti, “Kaonedwe kangu kaipa pa ŵanthu akwamene uko kecinja.”

12. Kansi kalongosi Sarah enze na vuto yotyani?

¹² Ŵanthu ayakine angankhale na sankho koma ove oziŵa lini. Mwacisanzo, kalongosi Sarah, enzoganiza kuti aliye sankho cifukwa cakuti enzoweluza lini ŵanthu ayakine cifukwa ca mtundu wao, kulemela olo kusauka na udindo waali nao m’gulu. Koma evomelezhya kuti: “Neyamba kuzindikila kuti nenze na sankho.” M’njila yotyani? Kalongosi Sarah enzofumila m’banja ya ŵanthu ophunzila ngako. Tetyo yove enzokonda kukatizhyana na ŵanthu amene m’banja mwao ni ophunzila ngako. Nthawi iyakine efwika mpaka pouzhya wofalisa muyakine kuti: “Nukonda kukatizhyana tyala na ŵanthu amene ni ophunzila ngako. Nukatizhyana lini na ŵanthu osaphunzila.” Kulaŵila cendi kalongosi Sarah, enzofunika kucinja kaganizidwe kake. Sembe ecita tyani zamene izi?

13. Tingaphunzilepo cinji pa cisanzo ca kalongosi Sarah?

¹³ Woyanganila dela eyavya kalongosi Sarah kuzindikila vuto yake. Kalongosi Sarah efotokoza kuti: “Eniyamikila cifukwa cokonda utumiki, kutwala ndemanga zolimbikisha na kuziŵa malemba. Pavuli pake enifotokozela kuti, ciziŵiso cangu pacukula, nufunika soti kukulisha minkhalidwe Yacikhristu monga, kulicefya, kufasa na cifundo.” Kalongosi Sarah eseŵenzesha malangizo yecimupasa wadela. Elaŵila kuti, “nezindikila kuti cinthu cofunika ngako ni kunkhala wacifundo  koma soti wacikondi.” Cifukwa ca zamene izi, eyamba kukonda akwasu na azilongosi mosiyana na mweenzoŵaonela kale. Efotokoza kuti: “Neziŵa minkhalidwe yamene yeŵapangisha kuti ankhale a mtengo wapatali kwa Yehova.” Nanga seo tufunika kuziona tyani? Tufunika lini kuziona kuti nise apalulu kupambana ayakine cifukwa ca maphunzilo aku calo! Ngati ‘tukonda gulu yonse ya akwasu’ tipewe kunkhala na sankho.​—1 Pet. 2:17.

14. Molingana na Aheberi 13:16, kansi Yehova okumvwa tyani ngati tupasako ayakine vinthu vatili navo?

¹⁴ Yehova oyamikila ngako ŵanthu opasa. (Ŵelengani Aheberi 13:16.) Ndipo oona kuti kupasa ni mbali ya kulambila kwasu, maka-maka ngati tapasa ŵanthu ovutika. (Yak. 1:27; 2:14-17) Malemba yotilimbikisha kuti, “Nkhalani olondela alwendo.” (Aro. 12:13) Ngati tili na mtima wopasa, tuonesha kuti tusamala za ove, tuŵakonda koma soti tufuna kuti ankhale ashamwali ŵasu. Yehova oyamikila ngako ngati tupasako ayakine vakulya koma soti kutandala nao. (1 Pet. 4:8-10) Nangu n’tetyo, pali vinthu viyakine vamene vingatikangishe kupasako ayakine vinthu.

15-16. (a) Ndaŵa yanji tufunika kupasako ayakine vinthu vatili navo? (b) Kansi n’cinji ceyavya kalongosi Edit kuonesha mzimu wopasa?

¹⁵ Nthawi ziyakine tingakangiwe kunkhala opasa cifukwa ca zocitika ziyakine pa umoyo. Ganizilani cisanzo ca kalongosi wamasiye Edit. Akaliyonkhala Mboni, enzotandala lini ngako na ŵanthu ayakine. Enzoona kuti ayakine niye ali pamalo aweme.

¹⁶ Pecinkhala Mboni, Edit ecinja kaganizidwe kake. Eyesayesa kunkhala wopasa. Efotokoza kuti: “Ng’anda yasu ya Ufumu peyenzomangiwa, mkulu muyakine eniuzhya za banja iyakine yamene yenzowela kuzoyavya pa nchito yamene iyi, ndipo enikonsha ngati ningaŵapaseko malo onkhala kwa masondo aŵili. Nekumbukila mwamene Yehova edalisila mwanakazi wamasiye wa ku Zerefati.” (1 Maf. 17:12-16) Kalongosi Edit evomelezhya kulondela  banja iyi. Kansi epeza madaliso alionse? Yove efotokoza kuti: “Aliyonkhale tyala masondo aŵili, koma miyezi iŵili. Panthawi yamene iyi tenkhala pa ushamwali wotang’a.” Edalisiwa soti mwa kunkhala pa ushamwali wotang’a na ayakine mumpingo. Lomba ni mpainiya, ndipo osangalala kulondela akwasu na azilongosi ŵakuseŵenza nao mu utumiki kung’anda kwake kuti azatandale. Efotokoza kuti: “kupasa kunipangisha kunkhala wosangalala.” Koma zacendi n’zakuti nalondela madaliso anyinji cifukwa cocita zamene izi.​—Aheb. 13:1, 2.

17. Kansi mkwasu Luke na mkazi wake ezindikila cinji?

¹⁷ Payakine tuonesha mzimu wopasa pali lomba, koma, kansi tingayangizhyile tyani? Mwacisanzo, mkwasu Luke na mkazi wake okonda kupasa. Ali na ciyoŵelezi coitila makolo ŵao, abanja, woyanganila dela na mkazi wake kung’anda kwao. Koma Luke efotokoza kuti, “Tezindikila kuti tenzoitila tyala ŵanthu ŵetenzoziŵa.” Kansi Luke na mkazi wake ekulisha tyani mzimu wopasa?

18. Kansi mkwasu Luke na mkazi wake ekulisha tyani mzimu wopasa?

¹⁸ Mkwasu Luke na mkazi wake ephunzila kunkhala opasa peciganizila mau a Yesu akuti: “Ngati mukonda tyala ŵanthu okukondani, kansi pali mphoto yotyani?” (Mat. 5:45-47) Ekumbukila kuti enzofunika kutolela cisanzo ca Yehova, wamene ni wopasa. Tetyo eganiza zoita akwasu na azilongosi ŵaaliyoiteko kuzotandala. Mkwasu Luke elaŵila kuti: “Tonse lomba tusangalala kutandala pamozi ndipo aliyense olimbikishiwa ngako.”

19. Kansi tingaoneshe tyani kuti nise ophunzila a Yesu, ndipo mwasimikizhya mtima kucita cinji?

¹⁹ Taona mwamene kunkhala na cikondi cenecene kungatiyavyile kunkhala ŵanthu a mtendele, aliye sankho koma soti opasa. Tufunika kugonjesa maganizo olakwika noyamba kukonda akwasu na azilongosi mofumila pansi pa mtima. Ngati tingacite izi, tinkhale osangalala ngako, ndipo tioneshe kuti nise cendi ophunzila a Yesu.​—Yoh. 13:17, 35.