1. Ni madaliso ayakine otyani yatupeza cifukwa conkhala mbali ya gulu ya Yehova?

 NI DALISO ikulu ngako kunkhala mbali ya gulu ya Yehova m’nthawi zino zovuta. Vinthu pacalo pavukuya vuipilaipila, Yehova otiyavya kunkhala okatizhyana na akwasu na azilongosi amene otiyavya. (Sal. 133:1) Otiyavya soti kunkhala na mabanja acimwemwe. (Aef. 5:33–6:1) Ndipo otipasa nzelu zamene zutiyavya kupilila nkhaŵa koma soti kunkhala acimwemwe.

2. Kansi tufunika kucita cinji, ndipo ndaŵa yanji?

² Olo n’tetyo, tufunika kupitilizhya kutumikila Yehova mokhulupilika. Ndaŵa yanji? N’cifukwa cakuti nthawi ziyakine tingakhumudwe na zocita koma soti zolaŵila za ayakine. Payakine tingafooke ngati talakwisa zinthu ziyakine makamaka ngati tacita izi mowelezhyawelezhya. Tufunika kupitilizhya kunkhala okhulupilika kwa Yehova (1) ngati mkwasu olo kalongosi watikhumudwisha, (2) ngati muyasu wa m’cikwati watikhumudwisha na (3) ngati tafooka cifukwa colakwisa zinthu ziyakine. M’nkhani ino, tione zatingaphunzile kufumila pa visanzo va ŵanthu atatu otomolewa m’Baibo amene epitilizhya kunkhala okhulupilika mosasamala kanthu za vinthu vofookesha.

PITILIZHYANI KUNKHALA OKHULUPILIKA NGATI MKWASU OLO KALONGOSI WAKUKHUMUDWISHANI

3. Kansi atumiki a Yehova okumana na vuto yanji?

³ Vuto. Okhulupilila ayasu ayakine ali na vifooko vamene vutikhumudwisha. Payakine angacite cinthu ciyakine camene cingatikhumudwishe olo kucita nase zinthu m’njila iliye cifundo.  Nao akulu angalakwise zinthu ziyakine. Zocitika zoteti zingacitishe ayakine kukaikila gulu ya Mulungu. M’malo mopitilizhya kutumikila Mulungu pamozi na akwasu na azilongosi, ove angaleke kulaŵizhyana na ŵanthu amene eŵakhumudwisha olo kuleka kupezeka pa misonkhano. (Zef. 3:9) Koma kansi kucita izi kungaŵayavye? Lomba, tiyeni tilaŵizhyane cisanzo cotomolewa m’Baibo ca munthu wamene ekumana na vuto monga iyi.

4. Kansi mtumwi Paulo ekumana na mavuto otyani?

⁴ Cisanzo ca m’Baibo. Mtumwi Paulo enzoziŵa kuti akwake acikhristu enzeve ungwilo. Mwacisanzo, ayakine mumpingo ku Yerusalemu enzomuyopa. (Mac. 9:26) M’kuluta kwa nthawi, ayakine eyamba kulaŵila vinthu viipa vokhuza yove vamene vecitisha ayakine kuleka kumukhulupilila. (2 Akor. 10:10) Pa nthawi iyakine, Paulo eona mkulu muyakine opanga cosankha colakwika camene cekhumudwisha ayakine. (Aga. 2:​11, 12) Ndipo m’mozi mwa ashamwali a Paulo wamene ni Maliko emukhumudwisha ngako. (Mac. 15:​37, 38) Izi sembe zepangisha Paulo kuti aleke kukatizhyana na ŵanthu emukhumudwisha. Olo n’tetyo, epitilizhya kuona kuti akwasu na azilongosi aŵa ni ofunika ngako ndipo epitilizhya kutumikila Yehova mokhulupilika. Kansi n’cinji cemuyavya?

5. N’cinji ceyavya Paulo kupitilizhya kunkhala wokatizhyana na olambila ayake? (Akolose 3:​13, 14) (Onani soti cithunzithunzi.)

⁵ Paulo enzokonda akwake acikhristu. Cikondi cake pa ŵanthu ayakine cemuyavya kuika maganizo ŵake pa minkhalidwe yao iweme, osati pa vifooko vao. Cikondi cemuyavya soti kucita zinthu zecilemba pa Akolose 3:​13, 14. (Ŵelengani.) Onani mwamene Paulo ecitila zinthu na Maliko. Olo kuti Maliko enze emusiya yeka pa ulwendo wake woyamba waumishonale, Paulo aliyopitilizhye kunkhala wokhumudwa. M’kuluta kwa nthawi pamene Paulo elembela kalata Akhristu a ku Kolose, yove eyamikila Maliko ndipo elaŵila kuti enze wanchito muyake wamene ‘enzomuyavya nomulimbikisha.’ (Akol. 4:​10, 11) Peenze m’jele ku Roma, Paulo esenga Maliko kuti amuyavye. (2 Tim. 4:11) N’zoonekelatu kuti Paulo enzokhululukila akwake acikhristu ndipo enzopitilizhya kunkhala nao mokatizhyana. Kansi n’cinji catingaphunzile kwa Paulo?

6-7. N’cinji cingatiyavye kupitilizhya kuonesha cikondi kuli akwasu na azilongosi mosasamala kanthu kuti nthawi ziyakine olakwisa zinthu? (1 Yohane 4:7)

⁶ Zatuphunzilapo. Yehova ofuna kuti tikopitilizhya kuonesha cikondi kuli akwasu na azilongosi. (Ŵelengani 1 Yohane 4:7.) Ngati akwasu na azilongosi atikhumudwisha, tufunika kuona kuti aliyocitile lona na kuti  oyesayesa kucita zinthu zokondwelesha Yehova. (Miy. 12:18) Mulungu okonda atumiki ŵake okhulupilika mosasamala kanthu za vifooko vao. Ngati talakwisa zinthu, otisiya lini olo kutisungila cakumkosi. (Sal. 103:9) Tuyamikila ngako kuti Yehova otikhululukila. Ndipo nase tufunika kutolela cisanzo cake mwa kukhululukila ayakine.—Aef. 4:32–5:1.

⁷ Mukokumbukila kuti masilizhyilo pakuvwendela pafupi, tikumane na cinzunzo. Tetyo, tufunika kupitilizhya kunkhala okatizhyana na akwasu na azilongosi. Payakine tikamangiwe cifukwa ca cikhulupililo casu. Izi zikayocitika, tikafunikile thandizo ya akwasu na azilongosi kupambana kale. (Miy. 17:17) Ganizilani zecitikila Josep a wamene ni mkulu ku Spain. Yove pamozi na akwasu ayakine emangiwa cifukwa cosatolako mbali m’zandale. Elaŵila kuti: “M’jele, tonse tenzonkhala pamozi. Tetyo nthawi ziyakine tenzokhumudwishana. Olo n’tetyo, tenzofunika kulolelana na kukhululukilana na mtima wonse. Izi zetiyavya kunkhala okatizhyana koma soti otetezeka. Tenzonkhala na akaidi amene enzotumikila lini Yehova. Pa nthawi iyakine, nezicita kwanja cakuti nenzokwanisha lini kuzicitila zinthu paneka. Koma m’mozi mwa akwasu enzoniwashila vovwala nonisamalila m’njila zosiyanasiyana. Neoneshewa cikondi pa nthawi yamene nenzofunikila cikondi.” Kulaŵila cendi, tili na vifukwa vabwino vatufunikila kukhululukila akwasu na azilongosi pali lomba.

PITILIZHYANI KUNKHALA OKHULUPILIKA NGATI MUYANU WA M’CIKWATI WAKUKHUMUDWISHANI

8. Kansi ni vuto yotyani yakukumana nayo ŵanthu olungulana?

⁸ Vuto. Cikwati ciliconse cukumana na mavuto. Baibo yulaŵila momvwika bwino kuti ŵanthu olungulana akumane na “nsauso m’muŵili mwao.” (1 Akor. 7:28) Ndaŵa yanji? N’cifukwa cakuti onse aŵili aliye ungwilo ndipo osiyana vinthu vakukonda koma soti vakuzonda. Ŵanthu olungulana angankhale na vibadwa vosiyana ndipo angankhale kuti ekulila ku malo osiyana. Tetyo m’kuluta kwa nthawi, angayambe kuona vifooko vamene enzoviziŵa lini akaliyolungulana. Vinthu voteti vingacitishe kuti ayambe kukumana na mavuto m’banja. M’malo moseŵenzela pamozi kuti asilizhye vuto, payakine angayambe kuimbana mlandu cifukwa ca mavuto yakukumana nayo olo kuti onse olakwisa zinthu. Ndipo angafwike mpaka poona kuti cingaŵayavye ni kusuzulana olo kupatukana. Koma kansi kupatukana olo kusuzulana kungaŵayavye cendi? b Lomba, tiyeni tilaŵizhyane cisanzo ca m’Baibo ca munakazi muyakine wamene epitilizhya kunkhala wokhulupilika kwa Yehova olo kuti mulume wake enze na nkhalidwe iipa.

9. Kansi Abigayeli ekumana na vuto yotyani?

⁹ Cisanzo ca m’Baibo. Abigayeli enze mkazi wa Nabala wamene Baibo yukamba kuti enze wankhanza koma soti wa nkhalidwe iipa. (1 Sam. 25:3) Cuoneka kuti cenze covuta kwa Abigayeli kunkhala na mulume woteti. Kansi Abigayeli enze na mwai wakuti angasilizhye cikwati ici? Eee. Yove enze na mwai uyu pamene Davide wamene enze kuzonkhala Mfumu ya Isiraeli ewela kuti apaye mulume wake cifukwa comunyoza pamozi na masoja ŵake. (1 Sam. 25:​9-13) Abigayeli sembe eutuka, nolola Davide kuti apaye Nabala. Koma yove ecitapo kanthu mwa kucondelela Davide kuti asamupaye. (1 Sam. 25:​23-27) Ndaŵa yanji Abigayeli ecita izi?

10. N’cinji ceyavya Abigayeli kupitilizhya kunkhala wokhulupilika mosasamala kanthu za mavuto yeenzokumana nayo mu cikwati cake?

 ¹⁰ Abigayeli enzomukonda ngako Yehova ndipo enzolemekeza malamulo ŵake pa nkhani ya ukwati. N’zoonekelatu kuti enzoziŵa zamene Mulungu euzhya Adamu na Eva pa nthawi yeciyambisha cikwati. (Gen. 2:24) Abigayeli enzoziŵa kuti Yehova oona ukwati kuti ni wopatulika. Yove enzofunishisha kukondwelesha Mulungu. Ndipo cuoneka kuti izi niye zemusonkhezela kucita zonse zaangakwanishe kuti apulumuse ŵanthu a m’banja mwake, kuyangizhyilapo mulume wake. Yove ecitapo kanthu kamangu kuti Davide asapaye Nabala. Ndipo enze wokonzeka kupepesa pa zinthu zaaliyolakwise. N’zoonekelatu kuti Yehova enzomukonda ngako munakazi uyu. Kansi anakazi na analume angaphunzilepo cinji pa cisanzo ca Abigayeli?

11. (a) Kansi Yehova oyembekezela kuti ŵanthu olungulana akocita cinji? (Aefeso 5:33) (b) Kansi mwaphunzilapo cinji pa zecicita kalongosi Carmen kuti apitilizhye kunkhala wokhulupilika m’cikwati cake? (Onani soti cithunzithunzi.)

¹¹ Zatuphunzilapo. Yehova ofuna kuti mulume na mkazi akopitilizhya kunkhala pamozi olo kuti m’mozi mwa ove ni wovuta kunkhala naye. Mulungu osangalala ngako kuona ŵanthu okwatilana oseŵenzela pamozi kuti asilizhye mavuto koma soti ngati ooneshana cikondi cozitana nolemekezana. (Ŵelengani Aefeso 5:33.) Ganizilani cisanzo ca kalongosi Carmen. Pafupifupi vyaka 6 pavuli pakuti walunguliwa, eyamba kuphunzila Baibo na Mboni za Yehova ndipo pavuli pake ebatizika. Elaŵila kuti: “Alume ŵangu aliyokondwele na cosankha cenepanga. Ove ecitila nsanje Yehova. Ndipo enzoninyoza noniyofya kuti anisiye.” Olo n’tetyo, kalongosi Carmen epitilizhya kunkhala wokhulupilika m’cikwati cake. Kwa vyaka 50, yove eseŵenza mwakhama kuti apitilizhye kukonda nolemekeza alume ŵake. Epitilizhya kuti: “M’kuluta kwa nthawi, nemvwisha mweenzomvwila alume ŵangu ndipo nenzolaŵila nao mwacikondi. Kuziŵa kuti cikwati ni copatulika m’menso mwa Yehova, kweniyavya kucita zonse zaningakwanishe kuti niciteteze. Niliyoŵasiye alume ŵangu cifukwa nukonda Yehova.” c Ngati mukumana na mavuto m’cikwati canu, mungankhale na cidalilo cakuti Yehova akuyavyeni nokucilikizani kuti mupitilizhye kunkhala okhulupilika.

PITILIZHYANI KUNKHALA OKHULUPILIKA NGATI MWALAKWISA ZINTHU ZIYAKINE

12. Kansi tingakumane na vuto yotyani tikacita cimo ikulu?

¹² Vuto. Nthawi ziyakine tingafooke ngati tacita cimo ikulu. Baibo yulaŵila kuti macimo yangaticitishe kumvwa ‘cisoni mu mtima.’  (Sal. 51:17) Mkwasu muyakine wa zina yakuti Robert, eseŵenza mwakhama kuti ayenelele kunkhala mtumiki woyavya. Koma ecita cimo ikulu ndipo ezindikila kuti ekhumudwisha Yehova. Yove elaŵila kuti: “Cikumbumtima cangu cenzonivutisha ndipo pavuli pake nefooka. Nelila nopemphela kwa Yehova. Koma nenzoona kuti Mulungu angamvwishile lini soti mapemphelo ŵangu cifukwa nemukhumudwisha.” Ngati tacita cimo ikulu, tingafooke noyamba kuona kuti Yehova watisiya na kuti paliye phindu yomutumikila. (Sal. 38:4) Ngati mwemvwapo kale teti, ganizilani cisanzo ca m’Baibo ca munthu wamene epitilizhya kutumikila Yehova mokhulupilika mosasamala kanthu kuti ecita cimo ikulu.

13. Ni cimo ikulu yotyani yecicita mtumwi Petulo, ndipo ni zinthu ziyakine zotyani zecilakwisa akaliyocita cimo iyi?

¹³ Cisanzo ca m’Baibo. Usiku wakuti mailo Yesu apaiwe, Petulo elakwisa zinthu zosiyanasiyana zamene zecitisha kuti acite cimo ikulu. Coyamba, yove ezidalila ngako polaŵila kuti angapitilizhye kunkhala wokhulupilika olo kuti atumwi ayakine onse amusiye yeka Yesu. (Mko. 14:​27-29) Pavuli pake, peenze m’munda wa Getsemane, mowelezhyawelezhya Petulo ekangiwa kupitilizhya kunkhala menso. (Mko. 14:​32, 37-41) Ndipo gulu ya ŵanthu peyewela kuti ikate Yesu, Petulo emuthaŵa. (Mko. 14:50) Posilizhyila pake, katatu konse yove ekana kuti enzomuziŵa lini Yesu mwa kucitolumbila. (Mko. 14:​66-71) Kansi Petulo ecimvwa tyani pecizindikila kuti wacita cimo ikulu teti? Ecimvwa cisoni ndipo elila ngako. (Mko. 14:72) Ganizilani tyala mwecimvwila Petulo pavuli pa maawazi atontho shamwali wake Yesu pecipaiwa. Mosakaikila, ezimvwa kunkhala watyalatyala.

14. N’cinji ceyavya Petulo kupitilizhya kutumikila Yehova? (Onani pacikuto.)

¹⁴ Pali vifukwa vosiyanasiyana vepangisha Petulo kuti apitilizhye kutumikila Yehova mokhulupilika. Yove enzozipatula lini ndipo eluta kuli ayake amene emulimbikisha. (Luka 24:33) Kuyangizhyila apo, pavuli pakuti Yesu waukishiwa eonekela kuli Petulo na colinga cakuti amulimbikishe. (Luka 24:34; 1 Akor. 15:5) M’kuluta kwa nthawi, m’malo momuzuzula cifukwa ca zolakwa zake, Yesu emuuzhya kuti akalandile maudindo akulu. (Yoh. 21:​15-17) Petulo enzoziŵa kuti ecita cimo ikulu, koma aliyolole izi kuti zimufookeshe. Ndaŵa yanji? N’cifukwa cakuti enze wosimikizhya kuti Asikulu ŵake Yesu enze akalumukonda. Ndipo okhulupilila ayake epitilizhya kumucilikiza. Kansi tingaphunzilepo cinji pa cisanzo ca Petulo?

15. Kansi Yehova ofuna kuti tinkhale osimikizhya za cinji? (Salimo 86:5; Aroma 8:​38, 39) (Onani soti cithunzithunzi.)

 ¹⁵ Zatuphunzilapo. Yehova ofuna kuti tikonkhala osimikizhya kuti otikonda na kuti ni wokonzeka kutikhululukila. (Ŵelengani Salimo 86:5; Aroma 8:​38, 39.) Ngati tacita cimo, tuziimba mlandu. Ndipo kucita izi n’kofunika. Olo n’tetyo, tufunika lini kuganiza kuti Yehova waleka kutikonda na kuti angatikhululukile lini. M’malo mwake, tufunika kusenga thandizo nthawi yamene iyo. Mkwasu Robert watomolewa lombapano elaŵila kuti: “Necita cimo cifukwa cakuti nenzozidalila.” Yove ezindikila kuti enzofunika kulaŵila na akulu. Epitilizhya kuti: “Penecita izi, ove eniyavya kumvwa kuti Yehova onikonda. Akulu aŵa enipangisha soti kumvwa kuti enzonikonda. Eniyavya kukhulupilila kuti Yehova aliyonisiye.” Nase tingankhale na cidalilo cakuti Yehova otikonda ngako na kuti ni wokonzeka kutikhululukila ngati talapa macimo ŵasu, tasenga thandizo koma soti ngati tupewa kuwelezhyapo soti. (1 Yoh. 1:​8, 9) Ngati nise osimikizhya kuti Yehova otikonda na kuti ofuna kutikhululukila, tileke lini kumutumikila olo kuti tilakwise zinthu ziyakine.

16. Ndaŵa yanji nimwe osimikizhya kupitilizhya kutumikila Yehova?

¹⁶ Yehova oyamikila ngako khama yatuonesha pomutumikila m’masiku ŵano ovuta. Moyavyiwa na Yehova tingapitilizhye kunkhala okhulupilika mosasamala kanthu za zinthu zofookesha. Tingapitilizhye kukonda akwasu na azilongosi noŵakhululukila ngati atikhumudwisha. Tingaoneshe kuti tumukonda ngako Mulungu koma soti kuti tulemekeza mfundo zake pa nkhani ya ukwati mwa kucita zonse zatingakwanishe kuti tisilizhye mavuto yatingakumane nayo m’cikwati casu. Ndipo ngati tacita cimo, tingasenge Yehova kuti atiyavye kusimikizhya kuti otikonda na kuti ni wokonzeka kutikhululukila ndipo tingapitilizhye kumutumikila. Yehova atidalise ngako ngati “tuleka lini kucita zinthu zabwino.”—Aga. 6:9.