Kansi Muziŵa?
Kansi vomela voitiwa kuti papailasi venzoseŵenzeshewa popanga maboti m’nthawi za m’Baibo?
Vomela voitiwa kuti papailasi
ŴANTHU anyinji oziŵa kuti vyaka vinyinji kuvuli, ŵanthu a ku Iguputo enzoseŵenzesha mapepa yopangiwa na vomela voitiwa kuti papailasi polemba. Nao Agiriki koma soti Aroma enzoseŵenzesha mapepa opangiwa na vomela ivi. * Koma ni ŵanthu atontho amene oziŵa kuti vomela ivi venzoseŵenzeshewa popanga maboti.
Cithunzithunzi coonesha mweyenzoonekela maboti opangiwa na vomela va papailasi
Vyaka vopitilila 2,500 vapita, mneneli Yesaya elemba kuti ‘ŵanthu onkhala m’cigao ca mimana ku Itiyopiya etumizhya nthumwi zao pa Nyanja m’maboti opangiwa na vomela voitiwa kuti papailasi.’ Pavuli pake, mneneli Yeremiya elemba kuti Amedi na Aperisiya akaukile Babulo ‘noshoka maboti ŵao opangiwa na vomela va papailasi’ kuti pasapezeke outuka.—Yes. 18:1, 2; Yer. 51:32.
Cifukwa cakuti Baibo ni Mau ouzhyiliwa a Mulungu, ophunzila Baibo odabwa lini kuti ŵanthu ofukula za m’matongwe epeza kuti vomela voitiwa kuti papailasi venzoseŵenzeshewa cendi popanga maboti m’nthawi za m’Baibo. (2 Tim. 3:16) Kansi ofukula za m’matongwe apeza cinji? Apeza umboni wokwanila wakuti ku Iguputo kwenzopangiwa cendi maboti opangiwa na vomela ivi.
KANSI MABOTI OPANGIWA NA VOMELA VOITIWA KUTI PAPAILASI YENZOPANGIWA TYANI?
M’manda a ku Iguputo mwenze vithunzithunzi vogoba vamene venzoonesha mwamene ŵanthu enzopezela vomela va papailasi na mweenzopangila maboti. Enzotenda vomela ivi novimanga mitolo, ndipo mitolo iyi enzoimanga soti pamozi. Comela ca papailasi cili na makona atatu. Tetyo, vikamangiwa pamozi, mtolo wake unkhala wokosa ngako. Molingana na buku yakuti A Companion to Ancient Egypt, maboti opangiwa na vomela voitiwa kuti papalasi enzonkhala atali kufika pa mamita 17, ndipo enzonkhala na voyendeshela ku mbali imozi vili 10 olo 12.
Vithunzithunzi vogoba va ku Iguputo voonesha mweenzopangila maboti poseŵenzesha vomela va papailasi
NDAŴA YANJI ENZOSEŴENZESHA VOMELA VA PAPAILASI POPANGA MABOTI?
Ku Iguputo, vomela va papailasi venzopezeka ngako mu m’mana wa Nailo. Kuyangizhyila apo, maboti opangiwa na vomela ivi enzovuta lini kupanga. Olo ŵanthu peciyamba kuseŵenzesha ngako mapulanga popanga maboti akulu-akulu, cuoneka kuti okasha nsomba koma soti ashaŵinda epitilizhya kuseŵenzesha vomela va papailasi popanga maboti atontho-atontho.
Kwa nthawi itali, ŵanthu epitilizhya kuseŵenzesha maboti opangiwa na vomela va papailasi. Umboni wa izi ni zecilaŵila Plutarch wamene enze wolemba mbili ndipo enkhalako m’nthawi za atumwi. Yove elaŵila kuti ŵanthu epitilizhya kuseŵenzesha maboti opangiwa na vomela ivi m’nthawi yake.
^ par. 3 Vomela ivi vupezeka ngako m’mishambo koma soti m’mimana mwamene manzi oyenda patontho-patontho. Vomela ivi vingatalimphe kufwika mamita 5, ndipo muluvumo vingakule kufwika masentimita 15.
