1. Kansi n’cinji cekudabwishani pa nthawi yoyamba yemwefotokozelako ayakine zemwephunzila?

KANSI mukumbukila nthawi yoyamba pemwezindikila kuti mwapeza cendi? Pa nthawi iyo, cenze cipepu kuli mweo kumvwisha cendi cemwenzophunzila m’Baibo. Mwenzoona kuti munthu aliyense angasangalale kuphunzila zemwenzophunzila. Ndipo mwenze na cidalilo cakuti uthenga wa m’Baibo, ungayavye ŵanthu kucinja umoyo wao noŵapasa ciyembekezo ca moyo uweme msogolo. (Sal. 119:105) Tetyo, mweyamba kuuzhyako abanja ŵanu na ayanu mfundo za m’Baibo. Koma mwedabwa ngako kuona kuti anyinji ekana kumvwishila.

2-3. Kansi ŵanthu anyinji ekana kuvomelezhya cinji?

² Tufunika lini kudabwa ngati ŵanthu ayakine omvwishila lini uthenga watulalikila. M’nthawi ya Yesu, ŵanthu anyinji emukana olo kuti ecita zozizwisa zinyinji zamene zenzoonesha kuti etumiwa na Mulungu. Mwacisanzo, Yesu eukisha Lazaro. Ndipo olo ŵanthu enzomususha enzepo peenzocita cozizwisa ici. Olo n’tetyo, asogoleli Aciyuda aliyovomelezhye kuti Yesu ni Mesiya. M’malomwake, enzofuna kuti amupaye pamozi na Lazaro!​—Yoh. 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ Yesu enzoziŵa kuti ŵanthu anyinji akakane kuvomelezhya kuti ni Mesiya. (Yoh. 5:39-44) Yove euzhya gulu ya ophunzila a Yohane M’batizi kuti, “Wodala ni munthu wamene opeza lini cokhumudwisha muli neo.” (Mat. 11:2, 3, 6) Ndaŵa yanji ŵanthu anyinji emukana Yesu?

4. Kansi tiphunzile cinji m’nkhani ino?

⁴ M’nkhani ino koma soti yokonkhapo, tione vifukwa vecitisha  kuti ŵanthu a m’nthawi ya Yesu amukane. Tione soti cifukwa cake ŵanthu anyinji masiku ŵano okana kumvwishila uthenga wasu. Kuyangizhyila apo, tiphunzile cifukwa cake tufunika kunkhala na cikhulupililo cotang’a mwa Yesu kuti tisaleke kumukonkha.

5. Ndaŵa yanji ŵanthu ayakine ekana kukhulupilila kuti Yesu enze Mesiya?

⁵ Ŵanthu anyinji ekana kumukhulupilila Yesu, tyala cifukwa ca kumalo kwecikulila. Enzoziŵa kuti Yesu enze mphunzisi waluso koma soti kuti enzocita zozizwisa. Koma kwa ove, Yesu enze tyala mwana wa kalipentala wosauka. Ndipo ekulila ku Nazareti, mzinda wamene ŵanthu enzouona kuti ni utontho ngako. Olo Natanayeli wamene ecizonkhala wophunzila wa Yesu, poyamba elaŵila kuti: “Kansi mu Nazareti mungafume kanthu kabwino?” (Yoh. 1:46) Payakine elaŵila izi cifukwa enzokonda lini mzinda wecikulilamo Yesu. Olo payakine enzoganizila za ulosi wopezeka pa Mika 5:2, wamene welaŵila kuti Mesiya akavyalikile ku Betelehemu osati ku Nazareti.

6. Kansi sembe ni cinji ceyavya ŵanthu a m’nthawi ya Yesu kumuzindikila kuti ni Mesiya?

⁶ Zayolaŵila Malemba. Mneneli Yesaya elosela kuti adani a Yesu akakangiwe kupeza zenezene “zokhuza m’badwo wa makolo [a Mesiya.]” (Yes. 53:8) Zinthu zinyinji zokhuza nkhani iyi zenze zeloselewa kale. Kuti ŵanthu aŵa enze epeza nthawi yofufuza kuti aziŵe zacendi, sembe epeza maumboni oonesha kuti Yesu akavyalikile ku Betelehemu na kuti akavyalikile m’banja ya mfumu Davide. (Luka 2:4-7) Tetyo, Yesu evyalikila ku malo kweloselewa pa Mika 5:2. Lomba kansi vuto yenze cinji? Ŵanthu enzokonda kuweluza kamangu akaliyopeza umboni wokwanila. Niye cifukwa cake ekana Yesu.

7. Ndaŵa yanji ŵanthu anyinji masiku ŵano okana Mboni za Yehova?

⁷ Kansi izi zucitika masiku ŵano? Eee. Anyinji mwa atumiki a Yehova masiku ŵano ni osauka ndipo cifukwa ca izi, ŵanthu anyinji oŵaona kuti ni osafunika ngako. Ayakine oŵaona kuti ni ŵanthu “osaphunzila koma soti ŵanthu wamba.” (Mac. 4:13) Ndipo ŵanthu anyinji oona kuti Mboni za Yehova zufunika lini kuphunzisa ŵanthu za m’Baibo cifukwa aliyoluteko ku masukulu a cipembezo ophunzisa Baibo. Pamene ayakine oona kuti Mboni za Yehova ni “cipembezo ca ku America.” Koma zacendi ni zakuti Mboni za Yehova zinyinji zunkhala lini ku America. Ayakine ouzhyiwa kuti Mboni za Yehova zukhulupilila lini Yesu. Ndipo kwa vyaka vinyinji Mboni zankhala zuziŵika kuti ni gulu ya “cikomyunizimu,” “akazitape a ku America” koma soti ŵanthu “ocita vinthu mopitilila malile.” Ŵanthu anyinji okana Mboni za Yehova cifukwa ca vinthu viipa vaakumvwa koma soti cifukwa cakuti oziŵa lini zacendi.

8. Molingana na Machitidwe 17:11, kansi ŵanthu ofunika kucita cinji kuti aziŵe atumiki a Mulungu masiku ŵano?

⁸ Kansi n’cinji cingayavye ayakine kunkhala na cikhulupililo? Ofunika kuyesayesa kupeza maumboni osimikizhyila kuti vinthu vakumvwa ni vacendi. Izi niye zecicita Luka wolemba buku ya Uthenga Uweme. Yove eyesayesa “kufufuza zinthu mosamala kufumila koyambilila.” Enzofuna kuti oŵelenga “akaziŵe zinthu zacendi” zokhuza Yesu. (Luka 1:1-4) Ayuda a ku Bereya enze monga Luka. Peecimvwa uthenga uweme wonena za Yesu, efufuza m’Malemba Aciheberi kuti  asimikizhyile kuti zeecimvwa ni zacendi. (Ŵelengani Machitidwe 17:11.) Ŵanthu ofunika kufufuza kuti asimikizhyile kuti zakumvwa ni zacendi. Ofunika soti kulinganizhya zakuphunzila na zayolaŵila Malemba. Ndipo ofunika kufufuza kuti aziŵe zakucita atumiki a Mulungu masiku ŵano. Kucita izi kungaŵayavye kuti osati akoweluza kamangu ndipo akosokonezewa lini na zinthu zawenye.

9. Kansi ŵanthu ecita cinji Yesu pecikana kuŵaonesha cizindikilo cofumila kululu cosimikizhyila kuti ni Mesiya?

⁹ Ŵanthu m’nthawi ya Yesu aliyokhutile na zeenzophunzisa. Enzofuna kuti aŵaoneshe “cizindikilo cofumila kululu.” (Mat. 16:1) Payakine ecita izi cifukwa cosamvwishisha lemba ya Danieli 7:13, 14. Olo n’tetyo, iyi yenze lini nthawi yeciika Yehova kuti ulosi uyu ukwanilishiwe. Zeenzophunzisa Yesu zenze zokwanila kuŵasimikizhyila kuti ni Mesiya. Koma Yesu pecikana kuŵaonesha cizindikilo cofumila kululu, emukana.​—Mat. 16:4.

10. Kansi Yesu ekwanilisha tyani zecilemba Yesaya zokhuza Mesiya?

¹⁰ Zayolaŵila Malemba. Ponena za Mesiya, mneneli Yesaya elemba kuti: “Akakuwe lini ndipo mau ŵake akamvwike lini mu mseu.” (Yes. 42:1, 2) Yesu enzocita utumiki wake mosazioneshela. Aliyomange makacisi, enzovwala lini vovwala vacipembezo ndipo enzofuna lini kuti ŵanthu akomuita mazina yaulemelelo. Peenzoimbiwa mlandu na mfumu Herode, Yesu ekana kucita cozizwisa coonesha kuti ni Mesiya. (Luka 23:8-11) Olo kuti nthawi ziyakine Yesu enzocita zozizwisa, enzoona nchito yolalikila kunkhala yofunika ngako. Euzhya ophunzila ŵake kuti: “Ici niye cenewelela.”​—Mko. 1:38.

11. Kansi ŵanthu ayakine masiku ŵano ali na maganizo olakwika otyani?

¹¹ Kansi izi zucitika masiku ŵano? Eee. Ŵanthu anyinji ocita cidwi na machechi omangiwa  bwino, mazina yaudindo ya asogoleli a cipembezo cao na vikondwelelo vamene vukatizhyana lini na Malemba. Olo kuti oluta ku machechi aŵa, ophunzila lini zinyinji zokhuza Mulungu na colinga cake. Koma ŵala amene opezeka pa misonkhano yasu, ophunzila zakufuna Yehova kuti tikocita na cifunilo cake. Mang’anda ŵasu a Ufumu ni aukhondo koma soti ooneka bwino, olo kuti ni osadula ngako. Analume amene osogolela mumpingo ovwala lini vovwala vosiyana na ayao ndipo oitiwa lini mazina apadela olo aulemelelo. Ndipo ziphunziso zasu ni zozikiwa m’Baibo. Olo n’tetyo, ŵanthu anyinji masiku ŵano otikana cifukwa cakuti tucitako lini vikondwelelo vosakatizhyana na Malemba. Ndipo ayakine otikana cifukwa zatuphunzisa zukatizhyana lini na zakufuna kumvwa.

12. Molingana na Aheberi 11:1, 6, kansi cikhulupililo casu cufunika kuzikiwa pa cinji?

¹² Kansi n’cinji cingatiyavye kupitilizhya kunkhala na cikhulupililo cotang’a? Mtumwi Paulo euzhya Akhristu a ku Roma kuti: “Munthu onkhala na cikhulupililo cifukwa ca zinthu zawamvwa. Ndipo zinthu zamene izo zufumila m’mau olaŵila za Khristu.” (Aro. 10:17) Tetyo, tutang’isha cikhulupililo casu ngati tuphunzila Baibo nopewa kutolamo mbali mu vikondwelelo vosakatizhyana na Malemba. Tufunika kunkhala na cikhulupililo cotang’a camene ni cozikiwa pa kuziŵa zinthu molondola. Cifukwa ngati “tiliye cikhulupililo tingakwanishe lini kukondwelesha Mulungu.” (Ŵelengani Aheberi 11:1, 6.) Tetyo, tufunika lini kucitoona cizindikilo cofumila kululu kuti tisimikizhyile kuti tapeza cendi. Kuphunzila Baibo mosamala n’kokwanila ndipo tufunika lini kukaikila.

13. Kansi n’cinji cecitisha ŵanthu anyinji kumukana Yesu?

¹³ Ophunzila a Yohane M’batizi edabwa ngako kuona kuti ophunzila a Yesu osala lini kulya. Yesu eŵafotokozela kuti ophunzila  ŵake enzofunika lini kusala kulya pamene yove enze akali na moyo. (Mat. 9:14-17) Olo n’tetyo, Afarisi na ŵanthu ayakine emukana cifukwa enzocitako lini miyambo yao yamene yenze yosakatizhyana na Malemba. Ndipo ekhumudwa ngako Yesu pecipolesha ŵanthu olwala pa Sabata. (Mko. 3:1-6; Yoh. 9:16) Nthawi ziyakine, enzocitomekela kuti okonkha lamulo ya Sabata pamene enzocita malonda pa kacisi. Ekalipa ngako Yesu peciŵazuzula cifukwa cocita izi. (Mat. 21:12, 13, 15) Ndipo ŵanthu ŵecilalikila mu sunagoge ku Nazareti, ekalipa ngako Yesu peciseŵenzesha cisanzo ca Aisiraeli poŵaonesha kuti enze ozikonda koma soti enzeve cikhulupililo. (Luka 4:16, 25-30) Ŵanthu anyinji emukana Yesu cifukwa aliyocite vinthu veenzofuna ove.​—Mat. 11:16-19.

14. Ndaŵa yanji Yesu ekana miyambo ya ŵanthu?

¹⁴ Zayolaŵila Malemba. Kupitila mwa mneneli Yesaya, Yehova elaŵila kuti: “Ŵanthu aŵa avwendela pafupi na neo na pakamwa pao, ndipo onilemekeza na milomo yao, koma mtima wao uli kutali na neo. Ophunzila malamulo ya ŵanthu, ndipo oganiza kuti akacita izi niye kuti oniyopa.” (Yes. 29:13) Yesu ecita luweme kukana miyambo yamene yenzokatizhyana lini na Malemba. Ŵala amene enzoganiza kuti malamulo na miyambo ya ŵanthu niye yofunika ngako kupambana Malemba, enzokana Yehova koma soti Mesiya.

15. Ndaŵa yanji ŵanthu anyinji masiku ŵano okonda lini Mboni za Yehova?

¹⁵ Kansi izi zucitika masiku ŵano? Eee. Ŵanthu anyinji okhumudwa ngako ngati Mboni za Yehova zakana kutolamo mbali m’vikondwelelo vamene vukatizhyana lini na Malemba, monga kukondwelela siku yovyalika na Khrisimasi. Ndipo ayakine okhumudwa ngako akaona kuti Mboni za Yehova zukana kucitako maholide ayakine olo kucita mwambo wa malilo wamene ukatizhyana lini na Malemba. Ŵanthu amene ocita izi, okhulupilila kuti olambila Mulungu m’njila yovomelezhyeka. Koma angamukondweleshe lini ngati okonda miyambo yamene yukatizhyana lini na Malemba, kupambana viphunziso va m’Baibo.​—Mko. 7:7-9.

16. Molingana na Salimo 119:97, 113, 163-165, kansi tufunika kucita cinji, ndipo tufunika kupewa kucita cinji?

¹⁶ Kansi n’cinji cingatiyavye kupitilizhya kunkhala na cikhulupililo cotang’a? Tufunika kukulisha cikondi casu pa malamulo a Yehova na mfundo zake. (Ŵelengani Salimo 119:97, 113, 163-165.) Ngati tukonda Yehova, tikopewa miyambo yonse yamene yumukondwelesha lini. Ndipo tikolola lini ciliconse kusokoneza ushamwali wasu na yove.

17. Kansi ŵanthu anyinji m’nthawi ya Yesu enzoyembekezela cinji camene cecitisha kuti amukane?

¹⁷ Ayakine m’nthawi ya Yesu enzofuna kucinja ulamulilo. Ndipo enzoyembekezela kuti Mesiya akaŵamasule ku ulamulilo wopondeleza wa Aroma. Koma peciyesayesa kuti Yesu ankhale mfumu yao, yove ekana. (Yoh. 6:14, 15) Ayakine, kuyangizhyilapo ansembe, enzodela nkhaŵa kuti Yesu angacinje ulamulilo wa Aroma wamene weŵapasa maudindo koma soti mphamvu. Cifukwa ca maganizo aŵa, Ayuda anyinji emukana Yesu.

18. Kansi ni maulosi yotyani yecinyalanyaza ŵanthu ayakine?

¹⁸ Zayolaŵila Malemba. Olo kuti maulosi yanyinji yelaŵililatu kuti Mesiya akankhale msoja wamphamvu, maulosi ayakine yenzoonesha  kuti coyamba enzofunika kufwa cifukwa ca macimo ŵasu. (Yes. 53:9, 12) Ndaŵa yanji ŵanthu enzoyembekezela zinthu zolakwika? M’nthawi ya Yesu, ŵanthu anyinji enzonyalanyaza maulosi yamene yenzooneka kuti ni yosayavya pa nthawi yamene iyo.​—Yoh. 6:26, 27.

19. Kansi ŵanthu otiyembekezela kucita cinji camene cuŵakangisha kumvwishila uthenga wasu?

¹⁹ Kansi izi zucitika masiku ŵano? Eee. Ŵanthu anyinji otikana cifukwa tutolamo lini mbali mu zandale. Tuziŵa kuti ngati tingasankhe munthu kutilamulila niye kuti takana Yehova. (1 Sam. 8:4-7) Ŵanthu anyinji oganiza kuti tufunika kumanga masukulu, vipatala nocita nchito ziyakine zoyavya ŵanthu. Ndipo anyinji okhumudwa cifukwa cakuti tuika maganizo ŵasu pa nchito yolalikila osati pa kuyesayesa kusilizhya mavuto a ŵanthu.

20. Molingana na mau a Yesu opezeka pa Mateyu 7:21-23, kansi tufunika kuika maganizo ŵasu pa nchito yotyani?

²⁰ Kansi n’cinji cingatiyavye kupitilizhya kunkhala na cikhulupililo cotang’a? (Ŵelengani Mateyu 7:21-23.) Maganizo ŵasu onse ofunika kunkhala pa nchito yecitilamula Yesu kucita. (Mat. 28:19, 20) Tufunika lini kulola zandale olo mavuto kutisokoneza pa nchito iyi. Tukonda ŵanthu ndipo tukhuzika ngako tikaona mavuto yakukumana nayo. Koma njila iweme yoŵayavyila ni kuŵaphunzisa za Ufumu wa Mulungu noŵayavya kunkhala pa ushamwali na Yehova.

21. Kansi tasimikizhya mtima kucita cinji?

²¹ M’nkhani ino, talaŵizhyana vinthu 4 vecitisha ŵanthu kukana Yesu. Vinthu ivi vucitisha soti ŵanthu anyinji masiku ŵano kukana Mboni za Yehova. Kansi ivi niye tyala vinthu vatufunika kupewa? Yai. M’nkhani yokonkhapo tikalaŵizhyane vinthu viyakine 4. Tiyeni tinkhale osimikizhya kupewa kukana Yesu nopitilizhya kunkhala na cikhulupililo cotang’a!