Cocitika ici cecinja umoyo wangu cifukwa pa nthawi iyi neyamba kuona kuti nufunika kuziŵa Mulungu. Koma nikaliyokufotokozelani zecitika pavuli pake, lekani nikufotokozeleni zokhuza umoyo wangu zamene zenilimbikisha kuyamba kufuna kuphunzila za Mulungu.

Nevyalika mu 1937, mumzinda wa Guesnain kumpoto kwa France. Atata enzoseŵenza m’maini ndipo eniphunzisa kufunika koseŵenza nchito mwamphamvu. Eniphunzisa soti kuzonda vinthu viliye cilungamo. Enzoona kuti anyanchito ayao enzocitiliwa vinthu viliye cilungamo olo kuti enzokata nchito mwamphamvu. Tetyo, enzofunishisha kuŵayavya. Kuti acite izi, atata ejoina mabungwe amene enzomenyela ufulu wa anyanchito a m’maini. Ndipo enzokhumudwa ngako akaona vinthu viliye cilungamo veenzocita asogoleli a vipembezo. Anyinji mwa asogoleli aŵa enze olemela. Olo n’tetyo, enzosenga ndalama na vakulya kwa anyanchito a m’maini amene enze osauka. Atata enzokhumudwa ngako na zocita za asogoleli a vipembezo. Cifukwa ca izi, aliyoniphunziseko zilizonse zokhuza Mulungu olo cipembezo.

 Nane penenzokula neyamba kuzonda vinthu viliye cilungamo. Cimozi mwa vinthu venenzoona kuti viliye cilungamo, ni kuvutishiwa kwa ŵanthu ofumila ku vyalo viyakine. Nenzokonda kutandala na kuchaya bola na ŵana ofumila ku vyalo viyakine. Amama enze a ku Poland, osati ku France. Nenzofunishisha kuti ŵanthu onse akonkhala mwamtendele nocitilana vinthu mwacilungamo.

Mu 1957, boma yelamula kuti niloŵe usoja. Niye cifukwa cake nepezeka ku malupili a ku Algeria pa usiku wanafotokoza koyambilila. Pavuli pakuti nalila nosenga Mulungu kuti aniyavye, nezindikila kuti mijinchi ila yenecimvwa yenze ya bulu osati msoja wa gulu iyakine. Mtima wangu wenkhala pansi. Olo n’tetyo, cocitika ici koma soti nkhondo zecitisha kuti niyambe kuganizila ngako zokhuza colinga ca moyo. Neyamba kuzikonsha kuti, Ndaŵa yanji tilipo na moyo? Kansi Mulungu otisamala? Kansi pacalo pakankhaleko mtendele?

Pavuli pake, neluta kuyoonako makolo ŵangu penenze pa cuti. Pa nthawi iyi niye penekumana na wa Mboni za Yehova. Enipasa Baibo ya Cifulenchi yomasuliliwa na Akatolika ndipo neyamba kuiŵelenga penewelela ku Algeria. Lemba yenikhuza ngako ni Chivumbulutso 21:3, 4, yamene yulaŵila kuti: “Cihema ca Mulungu cili pakati pa ŵanthu . . . Ndipo akapukute misozi yonse m’menso mwao, ndipo imfwa ikankhaleko lini soti. Kukaŵeve kulila, kapena kumimila, olo voŵaŵa.” * Lemba iyi yenidabwisha ngako cakuti neyamba kuzikonsha kuti, ‘Kansi mau aŵa ni acendi?’ Pa nthawi iyi, nenzoziŵa lini ciliconse cokhuza Mulungu olo Baibo.

Peneleka usoja mu 1959, nekumana na wa Mboni za Yehova zina yake François. Eniphunzisa mfundo zinyinji za m’Baibo. Mwacisanzo, enionesha kuti zina ya Mulungu ni Yehova. (Sal. 83:18) Enifotokozela soti kuti Yehova akalete cilungamo pacalo, akacinje calo kunkhala paladaiso koma soti kuti mau a pa Chivumbulutso 21:3, 4 akakwanilishiwe.

Ziphunziso izi zeniyavya ngako ndipo zenifwika pamtima. Koma nekhumudwa ngako na zocita za asogoleli a vipembezo. Tetyo, nenzofunishisha kuŵazuzula cifukwa cophunzisa vinthu vosakatizhyana na Baibo. Cuoneka nenze nikali kusonkhezelewa na maganizo ŵa atata, ndipo nenze wosaleza mtima. Nenzofuna kucitapo kanthu pa nthawi yamene iyo.

Mkwasu François na Mboni za Yehova ziyakine eniyavya kuti niike mtima pansi. Enifotokozela kuti monga Akhristu tufunika lini kuweluza ayakine. M’malomwake, tufunika kuŵayavya mwa kuŵauzhya uthenga uweme wa Ufumu wa Mulungu. Iyi niye nchito yecicita Yesu, ndipo etuma soti okonkha ŵake kucita nchito yamene iyi. (Mat. 24:14; Luka 4:43) Nephunzila soti kulaŵila luweme na ŵanthu olo kuti nukatizhyana lini na zakukhulupilila. Nthawi zonse, nenzokumbukila mfundo ya m’Baibo yakuti: “Kapolo wa Asikulu ofunika lini kukangana na ŵanthu, koma ofunika kunkhala odekha kwa ŵanthu onse.”​—2 Tim. 2:24.

Necinja umoyo wangu nobatizika mu 1959 pa msonkhano wadela. Pa msonkhano uyu,  nekumana na kalongosi Angèle ndipo nemukonda. Neyamba kuluta kuyomuona ku mpingo kwao, ndipo mu 1960 telungulana. Kulaŵila cendi, yove ni mkazi muweme ndipo ni mphaso yofumila kwa Yehova.​—Miy. 19:14.

Kwa vyaka, naphunzila zinthu zinyinji kufumila kuli akwasu anzelu koma soti aluso. Mfundo yoyamba yenephunzila ni yakuti: Tingakwanishe utumiki ngati nise olicefya koma soti ngati tuseŵenzesha malangizo opezeka pa Miyambo 15:22 akuti: ‘Aphungu akapaka zolingalila zukwanilishiwa.’

Mu 1964, ndiye peneona kuti mau aŵa ni acendi. M’caka ici, neyamba kutumikila monga woyanganila dela. Pa nthawi iyi, nenze tyala na vyaka 27 ndipo nenzoziŵa lini zinyinji. Nthawi ziyakine nenzolakwisa zinthu, koma nenzoyesayesa kuphunzilapo kanthu. Kupambana zonse, nephunzila zinyinji pa malangizo yeenzonipasa “akwasu” amene aŵa.

Nukumbuka zecitika penenkhala tyala woyanganila dela. Pavuli potandalila mpingo uyakine ku Paris, mkwasu wofwikapo mwauzimu enisenga kuti alaŵileko nane ku mbali. Nemuyankha kuti, “Pali bwino.”

Enikonsha kuti, “Louis, kansi dokota akaluta ku ng’anda ya ŵanthu ayakine, oluta kuyoona ŵani kwenekwene?”

Neyankha kuti, “Wolwala.”

Yove elaŵia kuti: “N’cendi. Koma naona kuti weo utandala ngako na ŵanthu amene ocita kale luweme mwauzimu, monga akulu. Mumpingo mwasu muli akwasu na azilongosi anyinji amene ni ofooka, alombapano koma soti ansoni. Angayamikile ngako ngati ungatandale nao olo kuyokulya nao cakulya ku mang’anda ŵao.”

Neyamikila ngako malangizo yecinipasa mkwasu uyu. Cikondi cake pa mbelele za Yehova cenifwika pamtima. Tetyo, neyamba kuseŵenzesha zeciniuzhya nthawi yamene iyo. Nuyamikila Yehova cifukwa conkhala na akwasu oteti.

Mu 1969 na mu 1973, neikiwa kuti nikoyanganila Dipatimenti ya Vakulya pa misonkhano iŵili ya vyalo yamene yecitikila ku Colombes, Paris. Mu 1973, ŵanthu pafupifupi 60,000 enzofunika kupasiwa vakulya kwa masiku 5. Nenzoziŵa lini mwaningaseŵenzele nchito iyi. Pa nthawi iyi, nenzofunika kuseŵenzesha soti malangizo  opezeka pa Miyambo 15:22 amene olaŵila za kufunika kosenga malangizo ku ŵanthu ayakine. Tetyo, nesenga malangizo kuli akwasu ofwikapo mwauzimu amene eseŵenzapo kale nchito iyi. Ayakine mwa akwasu aŵa enzogwila nchito yogulisa nyama, kulima ndiyo zamatepo, kupika nocita malonda. Cifukwa coseŵenzela pamozi, tekwanisha kucita nchito yenzooneka monga ni yovuta.

Mu 1973, neo na mkazi wangu teitiwa kuti tikatumikile pa Beteli. Nchito yoyamba yetepasiwa yenzooneka monga ni yovuta ngako. Tenzofunika kupeza njila zotwalila zofalisa kuli akwasu na azilongosi a ku Cameroon. Nchito yasu yenze yoleshewa m’calo ici kuyambila mu 1970 mpaka 1993. Pa nthawi iyi, nenzoona soti kuti ningakwanishe lini kucita nchito iyi. Mkwasu wamene enzoyanganila nchito yolalikila ku France eziŵa mwenenzomvwila. Tetyo enilimbikisha na mau akuti: “Akwasu na azilongosi ku Cameroon ofunikila cakulya cauzimu. Tiyeni tiŵatwalile.” Ndipo izi niye zetecita.

Nepanga maulwendo anyinji oluta kumalile kwa calo ca Cameroon kuti nikakumane na akulu ofumila m’calo ici. Akulu otang’a mtima koma soti anzelu aŵa, eniyavya kupanga makonzedwe akuti nikotwala cakulya cauzimu nthawi zonse ku Cameroon. Kulaŵila cendi, Yehova edalisa kuyesayesa kwasu. Ndipo kwa vyaka vopitilila 20, atumiki ŵake epitilizhya kulandila Nsanja ya Mlonda na Utumiki Wasu wa Ufumu mwezi ulionse.

Kufumila tyala peteyamba cisumbali casu, neona kuti kalongosi Angèle enze munthu wauzimu. Ndipo izi zeonekela luweme ngako pavuli polungulana. Mwacisanzo, pa usiku wetecita ukwati wasu, enisenga kuti nipemphele kwa Yehova nomuuzhya kuti tufuna kum’tumikila mokwanila monga banja. Ndipo Yehova eyankha pemphelo yasu.

Kalongosi Angèle waniyavya soti kuti nikodalila  ngako Yehova. Mwacisanzo, peteitiwa kuti tikatumikile pa Beteli mu 1973, newayawaya kuvomelezhya cifukwa nenzoikonda ngako nchito ya mu dela. Koma kalongosi Angèle enikumbusha kuti telitwala kwa Yehova. Tetyo tufunika kucita ciliconse cayatisenga gulu yake kuti ticite. (Aheb. 13:17) Nekatizhyana nazo zecilaŵila ndipo teluta ku Beteli. Pa umoyo wasu wonse, naona kuti mkazi wangu ni wanzelu, woganiza bwino ndipo okonda ngako Yehova. Izi zacitisha kuti ukwati wasu unkhale wotang’a ngako ndipo zatiyavya kupanga zosankha mwanzelu.

Olo kuti lomba takulukazhya, mkazi wangu wapitilizhya kunkhala cisanzo ciweme ndipo onicilikiza ngako. Mwacisanzo, kuti tikokwanisha kupezeka pa masukulu yosiyanasiyana yamene yocitika tyala m’Cizungu, neo na mkazi wangu teyamba kuphunzila cilaŵilo ici. Tetyo, tekukila ku mpingo wa Cizungu olo kuti tenze na vyaka va m’ma 70 pa nthawi iyi. Cifukwa n’ne m’mozi wa a mu Komiti ya Msambo ku France, nunkhala na vocita vinyinji. Tetyo, cenze lini copepuka kuti niphunzile cilaŵilo ciyakine. Koma tenzoyavyana na mkazi wangu. Lomba tili m’vyaka va m’ma 80 ndipo tupitilizhya kukonzekela misonkhano ya mpingo m’Cizungu na m’Cifulenchi. Ndipo tuyesayesa kupezeka pa misonkhano nolalikila pamozi na mpingo. Yehova watidalisa ngako cifukwa ca khama yasu pophunzila Cizungu.

Daliso iyakine yewela mu 2017. Neo na mkazi wangu teitiwa kuti tikaloŵe sukulu ya a m’Komiti ya Msambo na azinakazi ŵao. Sukulu iyi yucitikila ku Watchtower Educational Center ku Patterson, New York.

Kulaŵila cendi, Yehova ni Mlangizi Mkulu. (Yes. 30:20) Tetyo, n’zosadabwisha kuti ophunzisa atumiki ŵake onse, kaya ni akulukazi olo acilumbwana. (Deut. 4:5-8) Naona kuti acilumbwana amene omvwishila kwa Yehova nophunzila kufumila kuli akwasu amene oziŵa zinyinji, oluta pasogolo nonkhala okhulupilika kwa Yehova. Ndipo Miyambo 9:9 yutikumbusha kuti, “Twala malangizo ku munthu wanzelu ndipo apitilizhye kuyangizhyila nzelu zake. Phunzisa munthu wolungama ndipo apitilizhye kuphunzila.”

Nthawi ziyakine, nukumbukila usiku wala wovuta penenze ku malupili a ku Algeria vyaka 60 vapita. Pa usiku wamene wala, nenzoziŵa lini kuti ningankhale na umoyo wacimwemwe koma soti uweme teti. Naphunzila zinyinji kufumila kuli ayakine! Yehova wapasa neo na mkazi wangu moyo uweme koma soti wokhutilisha. Ndipo nise osimikizhya kupitilizhya kuphunzila kufumila kuli Ausuwasu akululu koma soti kuli akwasu na azilongosi amene oziŵa zinyinji.