NKHANI YOPHUNZILA 22
Malangizo Anzelu Amene Angatiyavye pa Umoyo wa Siku na Siku
“Yehova opasa nzelu.”—MIY. 2:6.
NYIMBO 89 Nkhala Womvwila Kuti Upeze Madaliso
ZATI TIPHUNZILE *
1. Ndaŵa yanji tonse tufunika kusenga Yehova kuti atipase nzelu? (Miyambo 4:7)
NGATI pa nthawi iyakine mwenzofunika kupanga cosankha cofunika ngako, mosakaikila mwesenga Yehova kuti akupaseni nzelu. Mwecita izi cifukwa mweziŵa kuti niye zingakuyavyeni kuti musankhe bwino. (Yak. 1:5) Mfumu Solomo elemba kuti: “Nzelu niye cinthu cofunika ngako.” (Ŵelengani Miyambo 4:7.) Pa lemba iyi, Solomo enzotanthauza lini nzelu zaumunthu, koma enzotanthauza nzelu zofumila kwa Yehova Mulungu. (Miy. 2:6) Kansi n’cendi kuti nzelu zaumulungu zingatiyavye kulimbana na mavuto yatukumana nayo masiku ŵano? Eee zingatiyavye kulingana na mwati tionele m’nkhani ino.
2. Kansi ni njila imozi yotyani yamene ingatiyavye kunkhala anzelu?
2 Njila imozi yamene ingatiyavye kuti tinkhale anzelu ni kuphunzila noseŵenzesha malangizo yecipeleka analume aŵili amene enze anzelu ngako. M’nkhani ino, tilaŵizhyane visanzo va analume aŵa. Coyamba, tilaŵizhyane cisanzo ca Solomo. Ponena za yove, Baibo yulaŵila kuti: “Mulungu epitilizhya kupasa Solomo nzelu ziliye malile na luso yomvwisha zinthu yosaneneka.” (1 Maf. 4:29) Caciŵili, tilaŵizhyane za Yesu wamene enze na nzelu kupambana munthu aliyense enkhalako na moyo. (Mat. 12:42) Ponena za yove, Baibo yelosela kuti: “Mzimu wa Yehova ukankhazikike pa yove, mzimu wanzelu na womvwisha zinthu.”—Yes. 11:2.
3. Kansi tilaŵizhyane cinji m’nkhani ino?
3 Poseŵenzesha nzelu zeciŵapasa Mulungu, Solomo na Yesu epeleka malangizo amene angatiyavye masiku ŵano. M’nkhani ino, tiphunzile zatingacite kuti tikoziona moyenelela na kuti tikoona ndalama na nchito m’njila yoyenelela.
MUKOONA NDALAMA M’NJILA YOYENELELA
4. Kansi Solomo na Yesu enzosiyana tyani pa nkhani ya zinthu zamuŵili?
4 Solomo enze wolemela ngako ndipo enzonkhala m’ng’anda iweme. (1 Maf. 10:7, 14, 15) Koma Yesu enze tyala na zinthu zitontho ndipo enzeve ng’anda. (Mat. 8:20) Olo n’tetyo, onse enzoona zinthu zamuŵili moyenelela cifukwa cakuti enzodalila nzelu zofumila kwa Yehova Mulungu.
5. Ndaŵa yanji tingalaŵile kuti Solomo enzoona ndalama m’njila yoyenelela?
5 Solomo elaŵila kuti ndalama “zuteteza.” (Mla. 7:12) Ndalama zutiyavya kugula zinthu zofunikila pa umoyo. Olo kuti Solomo enze wolemela, ezindikila kuti pali zinthu ziyakine zamene ni zofunika ngako kupambana ndalama. Mwacisanzo, elemba kuti: “Kusankha zina iweme kuli bwino kupambana kunkhala na cuma cinyinji.” (Miy. 22:1) Solomo ezindikila soti kuti ŵanthu amene okonda ndalama kanyinji-kanyinji onkhala lini acimwemwe. (Mla. 5:10, 12) Ndipo eticenjeza kuti tufunika lini kuona ndalama kunkhala cinthu cofunika ngako pa umoyo cifukwa nthawi iliyonse zingasile.—Miy. 23:4, 5.
Kansi zinthu zamuŵili zuticitisha kukangiwa kuika zinthu zauzimu pa malo oyamba mu umoyo wasu? (Onani ndime 6-7) *
6. Kansi Yesu enzoziona tyani zinthu zamuŵili? (Mateyu 6:31-33)
6 Yesu enzoona zinthu zamuŵili moyenelela. Yove enzosangalala na kulya koma soti kumwa. (Luka 19:2, 6, 7) Pa nthawi iyakine, esandusha manzi kunkhala vinyu uweme ngako. Ici niye cenze cozizwisa coyamba cecicita peenze pacalo. (Yoh. 2:10, 11) Ndipo pa siku yecimwalila, enze evwala covwala codula ngako. (Yoh. 19:23, 24) Koma Yesu enzolola lini zinthu zamuŵili kunkhala zofunika ngako pa umoyo. Yove euzhya ophunzila ŵake kuti: “Kapolo angatumikile lini asikulu aŵili . . . Mungatumikile lini Mulungu na Cuma pa nthawi imozi.” (Mat. 6:24) Yesu elimbikisha ophunzila ŵake kuti ngati osakilasakila Ufumu wa Mulungu coyamba, Yehova aŵapase zonse zofunikila pa umoyo wao.—Ŵelengani Mateyu 6:31-33.
7. Kansi mkwasu muyakine epindula tyani cifukwa coona ndalama m’njila yoyenelela?
7 Akwasu na azilongosi anyinji apindula ngako cifukwa coseŵenzesha malangizo a Yehova pa nkhani yoona ndalama moyenelela. Ganizilani cisanzo ca mkwasu Daniel wamene ni mbeta. Yove elaŵila kuti: “Penenze wacilumbwana, nesankha kupanga zinthu zauzimu kunkhala cinthu cofunika ngako mu umoyo wangu.” Cifukwa cakuti esankha kunkhala na umoyo wosalila zinyinji, mkwasu Daniel wakwanisha kucitako mautumiki osiyanasiyana m’gulu ya Yehova. Yove epitilizhya kulaŵila kuti: “Kulaŵila cendi, nuziimba lini mlandu pa cosankha cenepanga. N’cendi kuti sembe nenkhala na ndalama zinyinji kuti nesankha kuika zinthu zamuŵili pa malo oyamba mu umoyo wangu. Koma sembe niliyonkhale na ashamwali aweme ŵanili nao lomba. Ndipo kuti neika maganizo ŵangu pa kusakilasakila ndalama, sembe niliyopeze cimwemwe camene cuwela cifukwa cotumikila Yehova. Madaliso yawanipasa Yehova ni yanyinji ngako cakuti ningayalinganizhye lini na ndalama.” Kulaŵila cendi, tupindula ngako ngati tuika maganizo ŵasu pa kutumikila Yehova osati pa ndalama.
MUKOONA NCHITO M’NJILA YOYENELELA
8. Kansi tuziŵa tyani kuti Solomo enzoona nchito m’njila yoyenelela? (Mlaliki 5:18, 19)
8 Solomo elaŵila kuti kuseŵenza mwakhama kungacitishe munthu kunkhala wacimwemwe. Ndipo elaŵila soti kuti nchito ni “mphaso yofumila kwa Mulungu.” (Ŵelengani Mlaliki 5:18, 19.) Yove elemba kuti: “Kukata nchito iliyonse kupindulisha.” (Miy. 14:23) Solomo enzoziŵa kuti mau aŵa ni acendi cifukwa cakuti enzoseŵenza mwakhama. Mwacisanzo, emanga mang’anda, ekomola minda ya mpesa, ezipangila minda yokongola ngako na madamu ya manzi. Kuyangizhyila apo, emanga mizinda. (1 Maf. 9:19; Mla. 2:4-6) Solomo ecita khama pocita nchito izi ndipo mosakaikila zemuyavya kunkhala wacimwemwe. Koma yove enzoziŵa kuti enzofunika kucita zinyinji kuti ankhale wacimwemwe ngako. Tetyo, ecita zinthu zinyinji potumikila Yehova. Mwacisanzo, esogolela pa nchito yomanga kacisi wokongola ngako, yamene yetola vyaka 7 kuti isile. (1 Maf. 6:38; 9:1) Pavuli pocita nchito zonse zamuŵili na zauzimu, Solomo ezindikila kuti nchito zauzimu niye zofunika ngako. Yove elemba kuti: “Pofwana kuti zonse zalaŵiliwa, mfundo ikulu ni yakuti yopa Mulungu wacendi nosunga malamulo yake.”—Mla. 12:13.
9. Kansi Yesu eonesha tyani kuti enzoona nchito moyenelela?
9 Yesu enze wakhama pa nchito. Peenze mtontho, enzokata nchito yaukalipentala. (Mko. 6:3) Mosakaikila, makolo ŵake enzoyamikila thandizo yake poyavya kupeza zinthu zofunikila pa banja pao. Pofwana kuti enze wangwilo, n’zoonekelatu kuti enzopanga zinthu zooneka bwino ngako cakuti ŵanthu anyinji enzofuna kugula zinthu zeenzopanga. Mosakaikila, Yesu enzosangalala na nchito yeenzocita. Olo n’tetyo, enzopatula nthawi yocita zinthu zauzimu. (Yoh. 7:15) Peciyamba nchito yolalikila, euzhya ŵanthu enzomvwishila kuti: “Osati mukokata nchito kuti mupeze cakulya camene cuonongeka, koma kuti mupeze cakulya camene cingaonongeke lini ndipo cingakuyavyeni kupeza moyo wosasila.” (Yoh. 6:27) Ndipo pa Ulaliki wake wa Palupili, Yesu elaŵila kuti: “Unjikani cuma canu kululu.”—Mat. 6:20.
N’cinji cingatiyavye kuti tikokwanisha kugaŵa bwino nthawi yocita zinthu zauzimu na zamuŵili? (Onani ndime 10-11) *
10. Kansi Akhristu ayakine amene okata nchito yolembewa okumana na mavuto yanji?
10 Kuseŵenzesha malangizo a Yehova kungatiyavye kuti tikoona nchito yamuŵili m’njila yoyenelela. Monga Akhristu, tuziŵa kuti tufunika ‘kucita khama . . . pa nchito yabwino.’ (Aef. 4:28) Olo n’tetyo, tufunika lini kulola kuti nchito itipangishe kuyamba kunyalanyaza maudindo ŵasu a m’banja. Mwacisanzo, ngati muli pa nchito yolembewa, tukaikila lini kuti muyesayesa kuseŵenza moona mtima koma soti mwakhama. Izi zucitisha kuti munkhale osiyana na anyanchito ayakine ndipo payakine abosi ŵanu angakuiteni nokuyamikilani pa khama yamucita. Ngati mungasamale lini, mungayambe kuseŵenza maovataimu na colinga cakuti abosi ŵanu ankhale na kaonedwe kabwino kokhuza Mboni za Yehova. Izi zingakucitisheni kuti muyambe kunyalanyaza maudindo ŵanu a m’banja koma soti zinthu zauzimu. Ngati zoteti zacitika, mufunika kupanga masinthidwe mwamsanga kuti mukonkhala na nthawi yokwanila yocita zinthu zauzimu.
11. Kansi mkwasu muyakine ephunzilapo cinji pa nkhani yoona nchito m’njila yoyenelela?
11 Mkwasu William wamene ni wacilumbwana, enze elembewa nchito na mkwasu muyakine. Ponena za mkwasu uyu, mkwasu William elaŵila kuti: “Yove ni cisanzo ciweme ngako ca ŵanthu amene oona nchito m’njila yoyenelela. Kuyangizhyila apo, ni wakhama pa nchito ndipo makasitomala ŵake omukonda ngako cifukwa cakuti ocita nchito yake mwaluso. Koma akasilizhya kukata nchito, oika maganizo ŵake pa banja yake na zinthu zauzimu. Ndipo ni m’mozi mwa ŵanthu acimwemwe ngako ŵanuziŵa.” * Kufumila pa cisanzo ca mkwasu uyu, mkwasu William ephunzilapo kuti ni cinthu cofunika ngako kuona nchito m’njila yoyenelela.
MUKOZIONA MOYENELELA
12. Kansi Solomo eonesha tyani kuti enzoziona moyenelela, ndipo n’cinji cuonesha kuti pavuli pake enze eleka kuziona moyenelela?
12 Peenzolambila Yehova mokhulupilika, Solomo enzoziona moyenelela. Peenze wacilumbwana, ezindikila kuti pali zinthu zamene enzokwanisha lini kucita, ndipo esenga Yehova kuti akomusogolela. (1 Maf. 3:7-9) Peciyamba kulamulila, Solomo ezindikila soti kuipa konkhala wolikuzhya. Yove elemba kuti: “Kumeka kucitisha munthu kuonongeka, ndipo mtima wolikuzhya ucitisha munthu kukhukhumudwa.” (Miy. 16:18) N’zomvwisha cisoni kuti Solomo ekangiwa kuseŵenzesha malangizo yecipeleka yeka. Pa nthawi iyakine, enkhala wolikuzhya ndipo eleka kumvwila malamulo a Mulungu. Mwacisanzo, Yehova enze epeleka lamulo yakuti mfumu yaciheberi yenzofunika lini “kulungula anakazi anyinji kuti mtima wake usapatuke.” (Deut. 17:17) Solomo enyalanyaza lamulo iyi mwa kulungula anakazi 700 nonkhala na anakazi apambali 300. Ndipo anyinji mwa anakazi aŵa enzolambila mafano. (1 Maf. 11:1-3) Payakine Solomo enzoona kuti kucita izi kuliye vuto iliyonse. Koma pavuli pake ekumana na mavuto cifukwa cosamvwila Yehova.—1 Maf. 11:9-13.
13. Kansi tingaphunzilepo cinji pa cisanzo ca Yesu pa nkhani yonkhala olicefya?
13 Mosiyana na Solomo, Yesu epitilizhya kunkhala wolicefya pa nthawi yonse yeenze pacalo. Tuziŵa kuti peenze kululu, ecita nchito yofunika ngako poyavya Yehova kulenga vinthu vosiyanasiyana. Baibo yulaŵila kuti kupitila mwa Yesu, “zinthu zonse zelengewa kululu na pacalo.” (Akol. 1:16) Ndipo pa ubatizo wake, cuoneka kuti Yesu ekumbukila zinthu zonse zecicita peenze na Ausuwake. (Mat. 3:16; Yoh. 17:5) Koma izi ziliyomupangishe kuti ankhale wolikuzhya. M’malo mwake, yove enzoona ayakine kunkhala omupambana. Pa nthawi iyakine, Yesu euzhya ophunzila ŵake kuti, ‘ewela pacalo osati kuzotumikiliwa, koma kuzotumikila ayakine nopeleka moyo wake dipo kuombola ŵanthu anyinji.’ (Mat. 20:28) Kuyangizhyila apo, yove efotokoza kuti enzocita lini cinthu ciliconse pa yove yeka. (Yoh. 5:19) Yesu ni cisanzo cabwino ngako pa nkhani yolicefya. Tetyo, tufunika kuyesayesa kutolela cisanzo cake.
14. Kansi tingaphunzile cinji kwa Yesu pa nkhani yoziona moyenelela?
14 Yesu ephunzisa ophunzila ŵake kuti enzofunika kuziona m’njila yoyenelela. Pofuna kuŵaonesha kuti Yehova oŵaona kuti ni ofunika ngako, yove eŵauzhya kuti: “Olo sisi ya m’mutu mwanu oiŵelenga.” (Mat. 10:30) Mau aya yoonesha kuti Ausuwasu akululu Yehova oona kuti nise ofunika ngako. Yove oonesha izi cifukwa watipasa mwai wakuti tikomulambila. Ndipo watilonjeza kuti tikankhale na moyo wosasila m’paladaiso. Tetyo, ngati nthawi ziyakine tayamba kuziona m’njila yosayenelela, tikokumbukila kuti Yehova otikonda ngako ndipo otiona kuti nise ofunika.
Kansi n’cinji cingacitike ngati tuziona lini moyenelela? (Onani ndime 15) *
15. (a) Kansi Nsanja ya Olonda ya August 1, 2005 yelaŵilanji pa nkhani yoziona moyenelela? (b) Molingana na cithunzithunzi cili pa peji 24, kansi tingataye mwai wotyani ngati tuika ngako maganizo pali seo seka?
15 Pofotokoza kufunika koziona moyenelela, Nsanja ya Olonda ya August 1, 2005, yelaŵila kuti: “Tufunika lini kuziona kuti nise ofunika ngako mpaka kufwika poyamba kuzikuzhya. Ndipo tufunika lini soti kuziona kuti nise apansi ngako mpaka kufwika poyamba kuziona kuti nise atyalatyala. Tufunika kuziona moyenelela poganiza kuti pali zinthu zatingakwanishe kucita na zamene tingakwanishe lini. Kalongosi muyakine elaŵila kuti: ‘Nuziŵa kuti n’ne lini munthu muipa ngako kupambana aliyense. Koma pa nthawi imozimozi nuziŵa soti kuti n’ne lini munthu wabwino ngako kupambana aliyense. Nili na minkhalidwe iweme koma soti iipa ndipo umu niye mwaalili munthu aliyense.’” * Tetyo, n’zoonekelatu kuti n’cinthu cofunika ngako kuziona moyenelela.
16. Ndaŵa yanji Yehova otipasa malangizo anzelu?
16 Yehova otipasa malangizo anzelu kupitila m’Mau ŵake. Yove otikonda ngako ndipo ofuna kuti tikonkhala osangalala. (Yes. 48:17, 18) Cosankha canzelu catingapange koma soti cingatipase cimwemwe ni kupitilizhya kuika zinthu zauzimu pa malo oyamba. Ngati tucita izi, tingapewe mavuto yakukumana nayo ŵanthu amene oziona lini moyenelela ndipo oika ngako maganizo pa ndalama na nchito. Tetyo, tiyeni tikocita zonse zatingakwanishe kuti tikopanga zosankha mwanzelu nokondwelesha Yehova.—Miy. 23:15.
NYIMBO 94 Tuyamikila Mulungu Potipasa Mau Ŵake
^ Solomo na Yesu enze ŵanthu anzelu ngako, ndipo Yehova Mulungu niye eŵapasa nzelu izi. M’nkhani ino, tione zatingaphunzile pa malangizo yecipeleka Solomo na Yesu pa nkhani yoona ndalama na nchito m’njila yoyenelela. Malangizo aŵa atiyavye soti kuti tikoziona moyenelela. Kuyangizhyila apo, tione mwaapindulila Akhristu ayakine cifukwa coseŵenzesha malangizo aŵa mu umoyo wao.
^ Onani nkhani yakuti “Mungacite Ciani Kuti Muzisangalala Ngati Mumagwila Nchito Yolimba?” mu Nsanja ya Mlonda ya Cinyanja ya March 1, 2015.
^ Onani nkhani yakuti “Baibulo Lingakuthandizeni Kukhala Wosangalala,” mu Nsanja ya Olonda ya Chichewa ya August 1, 2005.
^ MAU OFOTOKOZA VITHUNZITHUNZI: Mkwasu John na Tom ali mumpingo umozi. Mkwasu John oseŵenzesha nthawi yake ikulu posamalila motoka yake. Koma mkwasu Tom oseŵenzesha motoka yake kunyamulako akwasu na azilongosi pakuya mu utumiki na ku Ng’anda ya Ufumu.
^ MAU OFOTOKOZA VITHUNZITHUNZI: Mkwasu John oseŵenza ovataimu cifukwa ofuna lini kukhumudwisha abosi ŵake. Tetyo, nthawi iliyonse akamusenga kuti aseŵenze ovataimu, okana lini. Pa siku imozimozi, mkwasu Tom wamene ni mtumiki woyavya, wapelekezhya mkwasu muyakine wamene ni mkulu kuyocita ulwendo waubusa. Wakwanisha kucita izi cifukwa kuvuli uku, enze efotokozela abosi ŵake kuti masiku ayakine akokwanisha lini kuseŵenza ovataimu cifukwa ofuna kuti akoseŵenzesha nthawi iyi pocita zinthu zauzimu.
^ MAU OFOTOKOZA VITHUNZITHUNZI: Mkwasu John oona kuti yove niye wofunika ngako. Koma mkwasu Tom oona kuti Yehova niye wofunika ngako pa umoyo wake. Izi zamucitisha kuti atoleko mbali pa nchito yokonza soti malo ocitilapo misonkhano ndipo wapeza ashamwali oyangizhyilika.
