NKHANI YOPHUNZILA 21
NYIMBO 107 Tolelani Cikondi ca Mulungu
Mwamungapezele Muyanu Wolungulana Naye
“Kansi ni ŵani angapeze munakazi wabwino ngako? Ni wamtengo wapatali kupambana miyala ya korali.”—MIY. 31:10.
ZATI TIPHUNZILE
Tilaŵizhyane mfundo za m’Baibo zamene zingayavye munthu kupeza muyake wolungulana naye. Tilaŵizhyane soti mwamene ayakine mumpingo angacilikizile Akhristu amene ni mbeta koma ofuna kulungula olo kulunguliwa.
1-2. (a) Kansi Akhristu amene ni mbeta ofunika kuganizila cinji akaliyoyamba cisumbali? (b) Kansi mau akuti cisumbali otanthauza cinji? (Onani “Tanthauzo ya Mau Ayakine.”)
KANSI mufuna kulungula olo kulunguliwa? N’cendi kuti cikwati niye lini cucitisha munthu kunkhala na cimwemwe cenecene. Olo n’tetyo, Akhristu anyinji amene ni mbeta, ŵana olo akulu oyembekezela mwacidwi kupeza muyao wolungulana naye. Mukaliyoyamba cisumbali, mufunika kunkhala okhwima mwauzimu, mwamaganizo ndipo mufunika kuziŵa bwino moseŵenzeshela ndalama. a (1 Akor. 7:36) Mukacita izi, mungankhale na cikwati cacimwemwe.
2 Olo n’tetyo, n’cinthu lini cipepu kupeza munthu wolungulana naye. (Miy. 31:10) Ndipo olo pavuli pakuti munthu wapeza muyake wakufuna kuziŵana naye bwino, cingankhale covuta kuti ankhale naye pa cisumbali. b M’nkhani ino, tilaŵizhyane zingayavye Akhristu amene ni mbeta kupeza munthu wolungulana naye noyamba cisumbali. Tilaŵizhyane soti mwamene ayakine mumpingo angayavyile ŵala amene ofuna kulungula olo kulunguliwa.
KUPEZA MUNTHU WOYENELELA WOLUNGULANA NAYE
3. Kansi Mkhristu wamene ni mbeta ofunika kuganizila cinji posakila munthu wolungulana naye?
3 Ngati mufuna kulungula olo kulunguliwa, mungacite bwino ngako kuziŵa minkhalidwe yamufuna kuti muyanu wamufuna kulungulana naye ankhale nayo mukaliyoyamba cisumbali. Kucita izi ni kofunika cifukwa payakine munganyalanyaze munthu wamene ni woyenelela kulungulana naye olo payakine mungayambe cisumbali na munthu wamene ni wosayenelela kulungulana naye. N’cendi kuti munthu wamufuna kulungulana naye ofunika kunkhala Mkhristu wobatizika. (1 Akor. 7:39) Koma izi zutanthauza lini kuti Mkhristu aliyense wamene ni wobatizika ni woyenelela kulungulana naye. Tetyo mungacite bwino kuzikonsha kuti: ‘Kansi nili na zolinga zotyani pa umoyo wangu? Pa minkhalidwe yanufuna muli munthu wanufuna kulungulana naye, kansi ni minkhalidwe yotyani yanuona neo kuti ni yofunika ngako? Kansi zanufuna zingakwanishike ndipo ni zoyenela?’
4. Ni zinthu zotyani zakutomola ayakine m’mapemphelo ŵao?
4 Ngati mufuna kulungula olo kulunguliwa, mosakaikila muipemphelela nkhani iyi. (Afil. 4:6) N’cendi kuti Yehova olonjeza lini kuti akopezela munthu aliyense wolungulana naye. Koma osamalila zamufunikila na mwamumvwila ndipo angakuyavyeni kupeza munthu wolungulana naye. Tetyo, pitilizhyani kumuuzhya mwamumvwila na zolakalaka zanu. (Sal. 62:8) Mukomusenga kuti akuyavyeni kunkhala oleza mtima koma soti kuti akupaseni nzelu. (Yak. 1:5) Mkwasu John c wa ku United States wamene ni mbeta, efotokoza zakuikamo m’mapemphelo ŵake. Elaŵila kuti: “Numuuzhya Yehova minkhalidwe yaningakonde kuti munthu wanufuna kulungulana naye ankhale nayo. Nusenga kuti anipase mipata yokumana na munthu waningalungulane naye. Numusenga soti kuti aniyavye kukulisha minkhalidwe yamene ingacitishe kuti nikankhale munalume muweme.” Kalongosi Tanya wa ku Sri Lanka elaŵila kuti: “Panusakila munthu wolungulana naye, nusenga Yehova kuti aniyavye kunkhala wokhulupilika, kunkhala na maganizo oyenelela koma soti kunkhala wacimwemwe.” Olo kuti mungapeze lini munthu wolungulana naye nthawi yamene iyo, Yehova olonjeza kuti akokusamalilani nokupasani cikondi camufunikila.—Sal. 55:22.
5. Kansi ni mipata yotyani ingayavye Akhristu amene ni mbeta kupeza munthu wolungulana naye wamene okonda Yehova? (1 Akorinto 15:58) (Onani soti cithunzithunzi.)
5 Baibo yutilimbikisha kunkhala na “zocita zinyinji pa nchito ya Asikulu.” (Ŵelengani 1 Akorinto 15:58.) Ngati mupitilizhya kunkhala otangwanika potumikila Yehova notandala na akwasu na azilongosi osiyanasiyana, mukosangalala na mayanjano olimbikisha. Kuyangizhyila apo, mukopeza soti mipata yokumana na akwasu na azilongosi amene ni mbeta koma soti amene monga ni mweo, oika maganizo ŵao pa kutumikila Yehova. Pamucita zonse zamungakwanishe kuti mutumikile Yehova, mupeze cimwemwe cenecene.
Ngati munkhala otangwanika potumikila Yehova notandala na akwasu na azilongosi, mungakumane na akwasu na azilongosi amene nao ofuna kulungula olo kulunguliwa (Onani ndime 5)
6. Posakila munthu wolungulana naye, kansi Akhristu amene ni mbeta ofunika kukumbukila cinji?
6 Koma nkhalani osamala kuti kusakila munthu wolungulana naye kusankhale cinthu cofunika ngako mu umoyo wanu. (Afil. 1:10) Cimwemwe cenecene cudalila lini pa kunkhala mbeta olo kunkhala m’cikwati, koma cudalila pa ushamwali wanu na Yehova. (Mat. 5:3) Pamuli mbeta, mungankhale na mipata inyinji yoyangizhyila utumiki wanu. (1 Akor. 7:32, 33) Tetyo, mukoseŵenzesha bwino nthawi ya umbeta wanu. Kalongosi Jessica wa ku United States wamene elunguliwa apo n’kuti wasala patontho kukwanisha vyaka 40, elaŵila kuti, “Nenzonkhala wotangwanika pa utumiki wangu ndipo izi zeniyavya kuti ninkhale wokhutila mosasamala kanthu kuti nenzofuna kulunguliwa.”
MUKOTOLAKO KANTHAWI KUTI MUMUZIŴE BWINO MUNTHU WAMUFUNA KULUNGULANA NAYE
7. Ndaŵa yanji ni cinthu canzelu kupatula nthawi yoziŵa munthu wamufuna kulungulana naye mukaliyomuuzhya mwamumvwila? (Miyambo 13:16)
7 Nanga tyani ngati muona kuti munthu muyakine ni woyenelela kulungulana naye? Kansi mufunika kumuuzhya mwamumvwila nthawi yamene iyo? Baibo yulaŵila kuti munthu wanzelu oziŵilatu zinthu zakufuna kucita akaliyozicita. (Ŵelengani Miyambo 13:16.) Tetyo, mungacite bwino kutolako kanthawi kuti mumuziŵe bwino munthu wamufuna kulungulana naye mukaliyomuuzhya mwamumvwila. Mkwasu Aschwin wa ku Netherlands elaŵila kuti: “Mwatumvwila ponena za munthu muyakine, kucinjacinja. Mwacisanzo, lelo ungamvwe monga kuti umukonda koma mailo ungamvwe kuti umukonda lini. Tetyo, mwa kuzipasa kanthawi kuti mumuziŵe bwino munthu wamufuna kulungulana naye, kungakuyavyeni kuti musayambe cisumbali kulingana na mwamungamvwile pa nthawi yamene iyo.” Kuyangizhyila apo, kunkhala na kanthawi kakuti mumuziŵe bwino munthu wamene mufuna kulungulana naye, kungakuyavyeni kuzindikila kuti payakine munthu uyu ni wosayenelela.
8. Kansi munthu wamene ni mbeta angamuziŵe tyani munthu wakufuna kulungulana naye? (Onani soti cithunzithunzi.)
8 Kansi mungacite tyani zinthu mocenjela pofuna kuziŵa munthu wamufuna kulungulana naye? Pa misonkhano ya mpingo olo pa maceza, mungazindikile zinthu zokhuza munthu uyu monga uzimu wake, umunthu wake na nkhalidwe yake. Kansi ayake ni ŵani? Kansi okonda kulaŵila cinji? (Luka 6:45) Kansi muli na zolinga zolingana? Payakine mungalaŵile na akulu a mumpingo mwake olo Akhristu acikulile mwauzimu amene omuziŵa bwino. (Miy. 20:18) Mungakonshe za mbili na minkhalidwe ya munthu wamene uyu. (Rute 2:11) Pamuziŵa bwino munthu uyu, mukopewa kumupangisha kumvwa kuti ni wosamasuka. Mwacisanzo, mukopewa kufuna kunkhala naye pafupi nthawi zonse koma soti mukopewa kufuna kuziŵa zonse zokhuza munthu uyu.
Mukaliyouzhya munthu muyakine mwamumvwila, mocenjela mukomuziŵa bwino kwa kanthawi (Onani ndime 7-8)
9. Mukaliyouzhya munthu wamufuna kulungulana naye mwamumvwila, kansi mufunika kusimikizhyila cinji?
9 Kansi mufunika kutola nthawi itali tyani mukaliyouzhya munthu mwamumvwila? Ngati mungamuuzhye kamangu ngako, payakine munthu uyu angaone kuti muganizilapo lini mosamala mukaliyopanga zosankha. (Miy. 29:20) Pa nthawi imozimozi, ngati mungatole nthawi ikulu ngako mukaliyomuuzhya mwamumvwila payakine munthu uyu angaone soti kuti muwayawaya ngako popanga zosankha, makamaka ngati naye wazindikila kuti mwatoleka naye mtima. (Mla. 11:4) Kumbukilani kuti mukaliyouzhya munthu mwamumvwila, mufunika lini kunkhala osimikizhya kuti mulungulane naye munthu uyu. M’malo mwake, mufunika kunkhala osimikizhya kuti nimwe okonzeka kulungula olo kulunguliwa na kuti munthu uyu angankhale wokuyenelelani.
10. Kansi mufunika kucita cinji ngati mwazindikila kuti munthu muyakine okufunani koma mweo mufuna lini kunkhala naye pa cisumbali?
10 Nanga tyani ngati mwazindikila kuti munthu muyakine okufunani? Ngati muona kuti mungankhale lini naye pa cisumbali, mukoyesa kumupangisha kuzindikila mfundo iyi mwa zocita zanu. Kungankhale kusoŵa cikondi kupasa munthu muyakine ciyembekezo cakuti munkhale naye pa cisumbali pamene niye lini mwazilili.—1 Akor. 10:24; Aef. 4:25.
11. Ngati mufuna kusakila munthu wolungulana naye, kansi ni zinthu zotyani zamufunika kuganizila mosamala?
11 M’madela ayakine, makolo olo ŵanthu ayakine acikulile niye osakilila wabanja wao munthu wakuti alungulane naye. Ndipo m’madela ayakine, abanja olo ashamwali niye opezela munthu wamene ni mbeta munthu wakuti alungulane naye ndipo opanga makonzedwe akuti ŵanthu aŵa akumane kuti aone ngati ni oyenelelana. Ngati mwasengewa kuti mupezele muyakine munthu waangalungulane naye, mukoganizila zinthu zakukonda onse aŵili. Ngati muona kuti munthu muyakine angankhale woyenelela kulungulana na muyanu olo wabanja wanu, mukoyesa kumuziŵa bwino munthu wamene uyu. Mufunika kuziŵa bwino minkhalidwe yake, kupambana zonse mufunika kuziŵa ngati ali pa ushamwali wotang’a na Yehova. Kunkhala pa ushamwali na Yehova niye cinthu cofunika ngako kupambana ndalama, maphunzilo olo maudindo a ku calo. Olo n’tetyo, kumbukilani kuti mkwasu olo kalongosi wamene ni mbeta niye ofunika kupanga cosankha cakuti alungulane olo yai.—Aga. 6:5.
KUYAMBA CISUMBALI
12. Kansi mungauzhye tyani munthu muyakine kuti mufuna kunkhala naye pa cisumbali?
12 Ngati mufuna kuyamba cisumbali na munthu muyakine, kansi mungamuuzhye tyani mwamumvwila? d Mungapange makonzedwe yakuti mukalaŵizhyane mwacindunji olo kupitila pa foni. Mosapita m’mbali, mukomuuzhya colinga canu. (1 Akor. 14:9) Ngati ni pofunikila, mukopasa nthawi munthu uyu yakuti aganizilepo akaliyoyankha. (Miy. 15:28) Ndipo ngati munthu uyu ofuna lini kunkhala pa cisumbali, mukolemekeza mwakumvwila.
13. Kansi mufunika kucita cinji ngati munthu muyakine wakuuzhyani kuti okufunani? (Akolose 4:6)
13 Nanga tyani ngati munthu wakuuzhyani kuti okufunani? Mosakaikila, cenze lini cipepu kuti akuuzhyeni izi. Tetyo, mukocita zinthu mwacikondi koma soti mwaulemu. (Ŵelengani Akolose 4:6.) Ngati muona kuti mufunikila nthawi kuti muone ngati ni poyenela kuti muyambe cisumbali, mukomuuzhya. Olo n’tetyo, mufunika kumuuzhya kamangu. (Miy. 13:12) Ngati muona kuti mufuna lini kuyamba cisumbali, mukomuuzhya izi mwacikondi koma soti mosapita m’mbali. Onani mwamene mkwasu Hans wa ku Austria ecitila zinthu pavuli pakuti kalongosi muyakine wamuuzhya kuti omufuna. Elaŵila kuti: “Mwacikondi koma soti mosapita m’mbali, nemuuzhya maganizo ŵangu. Necita izi nthawi yamene iyo, cifukwa nenzofuna lini kuti ankhale na ciyembekezo cakuti tikalungulane siku iyakine. Pa cifukwa cimozimozi, neyamba kucita naye zinthu mosamala.” Koma ngati muona kuti ni poyenela kuyamba cisumbali na munthu uyu, mungamuuzhye nolaŵizhyana naye zinthu zamufuna kuti mukocita pa cisumbali canu. Payakine zamungayembekezele mweo zingankhale zosiyana na zamuyanu kulingana na cinkhalidwe canu olo zifukwa ziyakine.
KANSI AYAKINE ANGACILIKIZE TYANI AKHRISTU AMENE NI MBETA?
14. Kansi tingacilikize tyani Akhristu amene ni mbeta na mau ŵasu?
14 Kansi tonse tingacilikize tyani Akhristu amene ni mbeta? Njila imozi ni mwa kunkhala osamala na zolaŵila zasu. (Aef. 4:29) Tingazikonshe kuti: ‘Kansi nukonda kunena Akhristu amene ni mbeta? Ngati mwaona mkwasu na kalongosi amene ni mbeta olaŵizhyana, kansi mukonda kuganizila kuti ofunana?’ (1 Tim. 5:13) Kuyangizhyila apo, tufunika lini kupangisha Akhristu amene ni mbeta kumvwa kuti ali na vuto iyakine olo kumvwa kuti ni atyalatyala cifukwa cakuti ni mbeta. Mkwasu Hans watatomola lombapano elaŵila kuti: “Akwasu ayakine okonda kulaŵila kuti, ‘Ndaŵa yanji mulungula lini? Mwakula lomba.’ Mau oteti opangisha ŵala amene ni mbeta kumvwa kuti oyamikiliwa lini ndipo zuŵakakamizhya kuti alungule olo kulunguliwa.” Tetyo, m’malo mocita izi, tufunika kusakila mipata yooneshelamo kuti tuyamikila Akhristu amene ni mbeta.—1 Ates. 5:11.
15. (a) Molingana na malangizo opezeka pa Aroma 15:2, kansi mufunika kuganizila cinji mukaliyoyavya munthu kupeza wolungulana naye? (Onani soti cithunzithunzi.) (b) Kansi ni mfundo zotyani zemwephunzilamo mu vidyo?
15 Nanga tyani ngati mwaona kuti mkwasu muyakine na kalongosi muyakine oyenelelana kuti alungulane? Baibo yutilimbikisha kuti tufunika kuganizila mwakumvwila ŵanthu ayakine. (Ŵelengani Aroma 15:2.) Akhristu anyinji amene ni mbeta, ofuna lini kucitoŵasakilila munthu wakuti alungulane naye. Tetyo, tufunika kulemekeza cosankha cao. (2 Ates. 3:11) Ayakine ofuna kuŵayavya kupeza munthu wolungulana naye. Koma tufunika lini kucita izi ngati tiliyosengewe. e (Miy. 3:27) Akhristu ayakine amene ni mbeta angakonde kuŵayavya kupeza munthu wolungulana naye koma osati mwacindunji. Kalongosi Lydia wa ku Germany wamene ni mbeta, elaŵila kuti: “Mungaitile mkwasu na kalongosi ku maceza ayakine ndipo maceza aŵa pakucitika, mungapange mpata wakuti ove akumane ndipo mufunika kusiya mbali yosala m’manja mwao.”
Maceza yangapeleke mwai kuli Akhristu amene ni mbeta kuti akumane (Onani ndime 15)
16. Kansi Akhristu amene ni mbeta ofunika kukumbukila cinji?
16 Tonse, mbeta olo ali pa banja, tingankhale na umoyo wacimwemwe koma soti wokhutilisha. (Sal. 128:1) Tetyo ngati mufuna kulungula olo kulunguliwa koma mukaliyopeza munthu wolungulana naye, pitilizhyani kuika maganizo ŵanu pa kutumikila Yehova. Kalongosi Sin Yi wa ku Macao elaŵila kuti: “Nthawi yatili mbeta pa nthawi ino, ni itontho ngako poilinganizhya na nthawi yati tikasangalale na muyasu wa m’cikwati m’Paladaiso. Tetyo, mukosangalala noseŵenzesha bwino nthawi ya umbeta wanu.” Koma nanga tyani ngati mwapeza munthu wolungulana naye ndipo mwayamba cisumbali? M’nkhani yokonkhapo, tikalaŵizhyane mwatingankhalile na cisumbali camene cingakuyavyeni kupanga cosankha canzelu.
NYIMBO 137 Azimai Okhulupilika, Azilongosi Acikhristu
a Kuti muziŵe ngati nimwe okonzeka kulungula olo kulunguliwa, onani nkhani ya m’Chichewa yakuti “Kukhala Pachibwenzi—Mbali Yoyamba: Kodi Ndine Wokonzeka Kukhala Pachibwenzi?” pa jw.org.
b TANTHAUZO YA MAU AYAKINE: Mu nkhani ino na yokonkhapo, mau akuti “cisumbali” otanthauza nthawi pamene munalume na munakazi oziŵana bwino na colinga cakuti aone ngati angayenelelane kulungulana. Cisumbali cuyamba pamene munalume na munakazi avomekezhyana kuti akondana ndipo cupitilizhya mpaka pa nthawi paapanga cosankha cakuti alungulane olo asilizhye cisumbali.
c Mazina ayakine acinjiwa.
d M’vinkhalidwe viyakine, kanyinji-kanyinji mkwasu niye ouzhya kalongosi kuti ofuna kunkhala naye pa cisumbali. Olo n’tetyo, pali soti bwino kuti kalongosi auzhye mkwasu kuti ofuna kunkhala naye pa cisumbali. (Rute 3:1-13) Kuti muziŵe zinyinji, onani nkhani ya m’Cizungu yakuti “Young People Ask . . . How Can I Tell Him How I Feel?” mu Galamukani! ya October 22, 2004.
e Onelelani vidyo ya m’Cinyanja yakuti Omenya Nkhondo ya Cikhulupililo Mwacipambano—Akhristu Amene Sali Pabanja.
