1. N’cinji cingatitonthoze ngati tukumvwa kuti tili seka ndipo tuona kuti paliye angatiyavye kupilila mavuto? (Salimo 118:5-7)

KANSI panthawi iyakine mwemvwapo kuti muli mweka noona kuti paliye angakuyavyeni kupilila mavuto? Ŵanthu anyinji, kuyangizhyilapo atumiki a Yehova okhulupilika emvwapo teti. (1 Maf. 19:14) Ngati zoteti zakucitikilani, mukokumbukila lonjezo ya Yehova yakuti: “Nikusiyeni lini, ndipo nikutayeni lini olo patontho.” Tetyo, tingalaŵile mwacidalilo kuti: “Yehova niye mthandizi wangu. Niyope lini.” (Aheb. 13:5, 6) Mtumwi Paulo elembela Akhristu a ku Yudeya mau aŵa ca m’ma 61 C.E. Mau ŵake otikumbusha zecifotokoza wamasalimo pa Salimo 118:5-7.​—Ŵelengani.

2. Tilaŵizhyane cinji m’nkhani ino, ndipo ndaŵa yanji?

² Molingana na wamasalimo, Paulo enzoziŵa kuti Yehova ni mthandizi wake cifukwa emuyavyako kanyinji m’nthawi yakuvuli. Mwacisanzo, vyaka viŵili akaliyolembela kalata Aheberi, Paulo epulumuka cimphepo ca pa nyanja pa ulwendo wake. (Mac. 27:4, 15, 20) Paulwendo uyu koma soti panthawi ziyakine akaliyopanga ulwendo uyu, Yehova eyavya Paulo m’njila zosiyanasiyana. Koma m’nkhani ino tilaŵizhyaneko njila zitatu. Yehova emuyavya kupitila mwa Yesu, angelo, olamulila na Akhristu ayake. Kulaŵizhyana zecitika pa umoyo wa Paulo kulimbishe cikhulupililo casu pa lonjezo ya Mulungu yakuti akotiyavya.

3. Kansi payakine Paulo enzozikonsha kuti tyani, ndipo ndaŵa yanji?

³ Paulo enzofunika kuyavyiwa. Ca m’ma 56 C.E., gulu ya ŵanthu aciwawa yemuponya kunja kwa mzinda wa Yerusalemu  ndipo enzofuna kumupaya. Siku yokonkhapo, Paulo emuleta pamenso pa Khoti Ikulu ya Ayuda, ndipo enze esala patontho kumupaya. (Mac. 21:30-32; 22:30; 23:6-10) Panthawi yamene iyo, payakine Paulo enzozikonsha kuti, ‘Ko nikwanishe kupilila mavuto aya?’

4. Kansi Yehova eyavya tyani Paulo kupitila mwa Yesu?

⁴ Kansi Paulo eyavyiwa tyani? Usiku pavuli pakuti wamangiwa, “Asikulu” Yesu epanama pafupi na yove nomuuzhya kuti: “Nkhala wotang’a! Pakuti wanicitila umboni mokwanila mu Yerusalemu, ndipo ukanicitile soti umboni ku Roma.” (Mac. 23:11) Ici cenze cilimbikiso ca panthawi yake. Yesu eyamikila Paulo cifukwa cocitila umboni mu Yerusalemu. Ndipo emulonjeza kuti ankhale wotetezeka mpaka kufwika ku Roma, kwamene enzofunika soti kucitila umboni.

5. Kansi Yehova eyavya tyani Paulo kupitila mwa mngelo? (Onani cithunzithunzi pa cikuto)

⁵ Kansi Paulo ekumana soti na mavuto ayakine otyani? Pavuli pa vyaka pafupifupi viŵili, Paulo peenze m’boti paulwendo wakuya ku Italiya, pa nyanja pecitika cimphepo cikulu. Cenze cocitisha wowa cakuti ŵanthu enzemo eganiza kuti aafwe. Koma Paulo aliyocite wowa. Ndaŵa yanji? Yove euzhya ŵanthu enze mu boti kuti: “Pakuti usiku mngelo wa Mulungu wangu, wamene numucitila utumiki wopatulika, enze wapana pafupi na neo, nolaŵila kuti, ‘Usayope Paulo! Ufunika kuyopanama pamenso pa Kaisara, ndipo ona! Cifukwa ca weo, mwacifundo Mulungu apulumuse onse ŵauli nao pa ulwendo uyu.’” Yehova eseŵenzesha mngelo polimbikisha soti Paulo monga ni mwecimulimbikishila poyamba kupitila mwa Yesu. Ndipo Paulo efwika cendi ku Roma monga ni mwecilaŵilila Yehova.​—Mac. 27:20-25; 28:16.

6. Kansi ni lonjezo yotyani ya Yesu yamene yutilimbikisha, ndipo ndaŵa yanji?

⁶ Kansi Yesu otiyavya tyani? Yesu otiyavya monga ni mwecicitila kwa Paulo. Mwacisanzo, Yesu olonjeza onse omukonkha kuti: “Nili namwe masiku onse mpaka masilizhyilo anthawi ino.” (Mat. 28:20) Mau a Yesu angatilimbikishe. Ndaŵa yanji? Cifukwa nthawi ziyakine tukumana na mavuto amene ni ovuta kuŵapilila. Mwacisanzo, ngati wokondeka wasu wamwalila, payakine tingankhale na cisoni kwa vyaka vinyinji. Ayakine ovutika na mavuto owela cifukwa ca ukulukazi, ndipo ayakine ovutika na matenda a maganizo. Olo n’tetyo, tukwanisha kupilila cifukwa tuziŵa kuti Yesu ali nase “masiku onse,” kuyangizhyilapo  masiku ovuta ngako pa umoyo wasu.​—Mat. 11:28-30.

7. Molingana na Chivumbulutso 14:6, kansi Yehova otiyavya tyani masiku ŵano?

⁷ Mau a Mulungu otilimbikisha kuti Yehova otiyavya kupitila mwa angelo. (Aheb. 1:7, 14) Mwacisanzo, angelo otiyavya patulalikila “uthenga uweme wa Ufumu” ku ŵanthu ofumila mu “fuko iliyonse, cilaŵilo ciliconse na mtundu uliwonse.”​—Mat. 24:13, 14; ŵelengani Chivumbulutso 14:6.

8. Kansi Yehova eyavya tyani Paulo poseŵenzesha mkulu wa masoja?

⁸ Kansi Paulo eyavyiwa tyani? Mu 56 C.E., Yesu esimikizhyila Paulo kuti akafwike ku Roma. Olo n’tetyo, Ayuda ayakine epangana zakuti amuukile nomupaya. Mkulu wa masoja Aciroma Kalaudiyo Lusiya peciziŵa izi, epulumusa Paulo. Kamangu, Kalaudiyo etumizhya Paulo ku Kaisareya apo n’kuti ni wotetezeka na masoja pa msenga wamakilomita 105 kufuma ku Yerusalemu. Pecifwika ku Kaisareya, bwanamkubwa Felike elamula kuti “amusunge m’ng’anda ya mfumu Herode nomuyanganila.” Tetyo, Ayuda amene enzofuna kumupaya aliyokwanishe kumupaya.​—Mac. 23:12-35.

9. Kansi bwanamkubwa Fesito eyavya tyani Paulo?

⁹ Pavuli pa vyaka viŵili, apo n’kuti Paulo akali womangiwa ku Kaisareya, Fesito eyamba kulamulila m’malo mwa Felike. Ayuda ayakine esenga Fesito kuti atumizhye Paulo ku Yerusalemu kuti akaweluziwe, koma Fesito ekana. Payakine bwanamkubwa uyu enzoziŵa kuti Ayuda “ofuna kumucingilizhya pa njila kuti amupaye.”​—Mac. 24:27–25:5.

10. Kansi bwanamkubwa Fesito ecitanji Paulo pecimusenga kuti akaonekele kwa Kaisara?

¹⁰ Pavuli pake, mlandu wa Paulo wekambiwa ku Kaisareya. Pofwana kuti Fesito enzofuna ‘kuti Ayuda amukonde,’ ekonsha Paulo kuti: “Kansi ufuna kuluta ku Yerusalemu, kuti nkhani iyi ikaweluziwile kwamene uko pamenso pangu?” Paulo enzoziŵa kuti ngati angalute ku Yerusalemu angayopaiwa ndipo enzoziŵa soti zangacite kuti apulumuse moyo wake, kuti akafwike ku Roma nopitilizhya kulalikila. Yove elaŵila kuti: “Nusenga kuti nikaonekele kwa Kaisara!” Pavuli pakuti Fesito walaŵila na bungwe ya alangizi, euzhya Paulo kuti: “Pakuti wasenga kuti ukaonekele pamenso pa Kaisara, ulute cendi kwa Kaisara.” Fesito epanga cosankha ciweme kuti apulumuse Paulo kwa adani ŵake. Paulo efwika ku Roma kwamene kwenze kutali na Ayuda amene enzofuna kumupaya.​—Mac. 25:6-12.

11. Kansi cuoneka kuti Paulo enzoganizila mau otyani yecilaŵila mneneli Yesaya?

¹¹ Paulo penzoyembekeza kuti ayambe ulwendo wake wakuya ku Italiya, cuoneka enzoganizila mau ya mneneli Yesaya okhuza ŵanthu enzosusha Yehova akuti: “Konzani zocita, koma zikakwanishike lini. Laŵilani zakuti ŵanthu acite, koma zikacitiwe lini, cifukwa Mulungu ali na seo.” (Yes. 8:10) Paulo eziŵa kuti Mulungu amuyavye, ndipo izi zuoneka kuti zemulimbikisha ngako kupilila mavuto a msogolo.

12. Kansi Yuliyo eyavya tyani Paulo, ndipo Paulo ezindikila cinji?

¹² Mu 58  C.E., Paulo eyamba ulwendo wa pa manzi woluta ku Italiya. Pofwana kuti enze mkaidi, enzolondewa na msoja Waciroma zina yake Yuliyo. Kufumila panthawi yamene iyo kuluta msogolo, Yuliyo enze  na mphamvu zovutisha Paulo olo yai. Kansi eseŵenzesha tyani mphamvu zake? Siku yokonkhapo, pecifwika pacilumba ciyakine, “Yuliyo ewamila mtima Paulo ndipo emulola kuti aoneko azishamwali ŵake.” Pavuli pake Yuliyo epulumusa Paulo. Motyani? Masoja enzofuna kupaya akaidi onse enze m’boti, koma Yuliyo eŵalesha. Ndaŵa yanji? Yove “enzofunishisha kuti Paulo akafwike luweme.” N’zoonekelatu kuti Paulo ezindikila kuti Yehova enzoseŵenzesha msoja uyu kuti amuyavye nomuteteza.​—Mac. 27:1-3, 42-44.

13. Kansi Yehova angaseŵenzeshe tyani olamulila?

¹³ Kansi Yehova otiyavya tyani kupitila muli olamulila? Pofuna kukwanilisha colinga cake, Yehova angaseŵenzeshe mzimu utuŵa kucitisha olamulila kucita vinthu mokatizhyana na cifunilo cake. Mfumu Solomo elemba kuti: “Mtima wa mfumu uli monga ni mimana ya manzi m’manja mwa Yehova. Oukoneshela kulikonse kwakufuna.” (Miy. 21:1) Kansi mwambi uyu utanthauzanji? Ŵanthu angakumbe mufolo wamene ungacitishe manzi yali mu m’mana kuluta kwakufuna ove. Molingana na izi, Yehova angaseŵenzeshe mzimu wake kuti acitishe olamulila kucita vinthu mokatizhyana na cifunilo cake. Ngati izi zacitika, olamulila olimbikishiwa kupanga zosankha zamene zingapindulishe atumiki a Mulungu.​—Linganizhyani na Ezara 7:21, 25, 26.

14. Molingana na Machitidwe 12:5, kansi ni ŵanthu otyani ŵatingapemphelele?

¹⁴ Zatingacite. Tingapemphelele “mafumu na ŵanthu onse ali na maudindo apalulu” cifukwa ŵanthu aŵa opanga zosankha zamene zingakhuze utumiki wasu. (1 Tim. 2:1, 2; Neh. 1:11) Monga ni mwecicitila Akhristu oyambilila, nase tupemphelela akwasu na azilongosi ali m’jele. (Ŵelengani Machitidwe 12:5; Aheb. 13:3) Kuyangizhyila apo, tingapemphelele soti olonda jele amene olonda akwasu na azilongosi. Tingasenge Yehova kuti acitishe maganizo ya olamulila amene aŵa kunkhala monga ni ya Yuliyo, kuti akocita vinthu ‘mwacifundo’ na okhulupilila ayasu amene ali m’jele.​—Mac. 27:3.

15-16. Kansi Yehova eyavya tyani Paulo kupitila mwa Luka na Arisitako?

¹⁵ Kansi Paulo elondela thandizo yanji? Peenzokuya ku Roma, Yehova enzoseŵenzesha Akhristu ayake kumuyavya. Lomba  tiyeni tilaŵizhyane visanzo viyakine voonesha mwamene Akhristu ayake elimbikishila Paulo.

¹⁶ Ayake aŵili okhulupilika a Paulo amene ni Arisitako na Luka, esankha kulutila naye pamozi ku Roma. * Mofunishisha eika moyo wao pangozi, olo kuti Baibo yuonesha lini kuti aliyense payeka elimbikishiwa na Yesu kuti akafwike otetezeka ku Roma. Pavuli pake, pa ulwendo wovuta wa pa manzi, niye pecizindikila kuti umoyo wao wenze pa ngozi. Tetyo, Luka na Arisitako pecikwela boti ku Kaisareya, cuoneka kuti Paulo epemphela kwa Yehova mofumila pansi pamtima kuyamikila thandizo yecilondela kufumila kuli ayake amene aŵa otang’a mtima.​—Mac. 27:1, 2, 20-25.

17. Kansi Yehova eyavya tyani Paulo kupitila mwa Akhristu ayake?

¹⁷ Paulwendo wake, Akhristu ayake emuyavya m’njila zosiyanasiyana. Mwacisanzo, pecipanama mu mzinda wa Sidoni, Yuliyo elola Paulo “kuluta kwa ashamwali ŵake kuti akamusamalile.” Pavuli pakuti afwika mu mzinda wa Potiyolo, Paulo na ayake ‘epeza akwasu ndipo eŵacondelela kuti ankhale nao kwa masiku 7.’ Akhristu a m’madela amene aŵa peenzosamalila Paulo na ayake, cuoneka kuti esangalala Paulo peciŵauzhya mau yolimbikisha. (Linganizhyani na Machitidwe 15:2, 3.) Pavuli polimbikishana, Paulo na ayake epitilizhya ulwendo wao.​—Mac. 27:3; 28:13, 14.

18. N’cinji cecitisha Paulo kuti ayamikile Mulungu nonkhala wotang’a mtima?

¹⁸ Paulo peenzokuya ku Roma, cuoneka kuti enzoganizila zecilembela mpingo wa ku Roma vyaka vitatu kuvuli kuti: “Kwa vyaka vinyinji nankhala nulakalaka kuti niwele uko.” (Aro. 15:23) Olo n’tetyo, enzoyembekezela lini kuti angafwikeko ali womangiwa. Elimbikishiwa ngako kuona kuti akwasu ofumila ku Roma omuyembekezela pa njila. “Paulo peciŵaona, eyamikila Mulungu ndipo etang’a mtima.” (Mac. 28:15) Onani  kuti Paulo eyamikila Mulungu cifukwa ca akwasu. Ndaŵa yanji? Cifukwa yove eona soti Yehova omuyavya kupitila mwa Akhristu ayake.

19. Molingana na 1 Petulo 4:10, kansi Yehova angatiseŵenzeshe tyani kuti ayavye ayakine?

¹⁹ Zatingacite. Kansi muziŵako akwasu na azilongosi mumpingo mwanu amene ovutika cifukwa ca matenda olo mavuto ayakine? Olo payakine wokondeka wao emwalila? Ngati taziŵa kuti munthu muyakine ofunikila thandizo, tingasenge Yehova kuti atiyavye kulaŵila olo kucita zinthu ziyakine mwacikondi. Mau na zocita zasu zingalimbikishe akwasu na azilongosi. (Ŵelengani 1 Petulo 4:10.) * Ŵanthu ŵatingayavye angankhale na cidalilo cakuti lonjezo ya Yehova yakuti, “Nikusiyeni lini, ndipo nikutayeni lini olo patontho,” yukata nchito kuli ove. Ndipo izi zingatipangishe kunkhala osangalala.

20. Ndaŵa yanji tingalaŵile mwacidalilo kuti: “Yehova niye mthandizi wangu”?

²⁰ Monga ni mwezenzele kwa Paulo na ayake, nase tukumana na mavuto paulwendo wasu wakuya ku moyo. Olo n’tetyo, tingankhale otang’a mtima cifukwa Yehova ali nase. Yove otiyavya kupitila mwa Yesu na angelo. Ngati n’zokatizhyana na cifunilo cake, Yehova angatiyavye poseŵenzesha olamulila. Ndipo anyinji a seo taona zocitika zoonesha kuti Yehova oseŵenzesha mzimu utuŵa kusonkhezela atumiki ŵake kuti ayavye akwasu na azilongosi. Tetyo, molingana na Paulo, nase tingalaŵile mwacidalilo kuti: “Yehova niye mthandizi wangu. Niyope lini. Munthu anganicite cinji?”​—Aheb. 13:6.