1-2. (a) Ndaŵa yanji Akhristu amene elungulana calombapano ofunika kudalila Yehova? (Salimo 37:3, 4) (b) Kansi tilaŵizhyane cinji m’nkhani ino?

KANSI mwasala patontho kuti muloŵe m’banja? Olo mweloŵa m’banja calombapano? Ngati n’tetyo, n’zosakaikisha kuti muyembekezela kunkhala na umoyo wacimwemwe na munthu wamukonda ngako. Olo n’tetyo, cikwati cili na mavuto yake. Kuyangizhyila apo, mufunikila kupanga zosankha zofunika ngako m’cikwati canu. Zamucita mukakumana na mavuto na zosankha zamupanga zingacitishe kuti munkhale na banja yacimwemwe olo yai. Ngati mudalila Yehova, mukopanga zosankha mwanzelu zamene zingacitishe kuti munkhale na banja yotang’a koma soti yacimwemwe. Koma ngati museŵenzesha lini malangizo a Yehova, mungakumane na mavuto m’cikwati canu ndipo banja yanu ingankhale lini yacimwemwe.—Ŵelengani Salimo 37:3, 4.

² Olo kuti nkhani ino ifotokoze malangizo amene angayavye Akhristu amene elungulana calombapano, mfundo zake zingayavye na ŵala amene ankhala m’cikwati kwa nthawi itali. M’nkhani ino, tione zatingaphunzile pa visanzo va atumiki a Yehova otomolewa m’Baibo. Visanzo ivi vitiyavye kuziŵa mfundo zatingaseŵenzeshe m’mbali zosiyanasiyana mu umoyo wasu, kuyangizhyilapo m’banja. Tione soti zatingaphunzile pa visanzo va Akhristu amene ali pabanja masiku ŵano.

3-4. Kansi ŵanthu amene eloŵa m’banja calombapano angakumane na mavuto yotyani?

³ Ŵanthu ayakine angolimbikisha ŵala amene elungulana calombapano kuti akocita zinthu zakucita ŵanthu anyinji akaloŵa  m’banja. Mwacisanzo, makolo na abanja ŵao ayakine angayambe kuŵalimbikisha kuti ayambe kuvyala ŵana nthawi yamene iyo. Ndipo ayao na abanja ayakine angayambe kuŵalimbikisha kuti ankhale na ng’anda na katundu unyinji.

⁴ Ngati angasamale lini, ŵanthu amene elungulana calombapano angapange zosankha zamene zingaŵacitishe kuti aloŵe m’nkhongole. Kuti akwanishe kuwezhya nkhongole, angayambe kuseŵenza kwa maawazi anyinji. Ndipo izi zingacitishe kuti osati akopeza nthawi yokwanila yocita zinthu zauzimu, monga kucita phunzilo ya paŵeka, kulambila kwa pabanja na kulalikila. M’kuluta kwa nthawi, angayambe kuseŵenza maovataimu kuti akopeza ndalama zinyinji na kuti asaŵacose nchito. Ndipo izi zingacitishe kuti ayambe kuphonya misonkhano notaya mwai woyangizhyila utumiki wao.

5. Kansi mwaphunzilapo cinji pa cisanzo ca mkwasu Klaus na kalongosi Marisa?

⁵ Ŵanthu anyinji oganiza kuti kunkhala na ndalama zinyinji olo katundu unyinji ndiye kungatiyavye kunkhala acimwemwe. Koma pali visanzo vinyinji vamene vuonesha kuti mfundo iyi ni yawenye. Ganizilani cisanzo ca mkwasu Klaus na kalongosi Marisa. * Pecilungulana, onse eyamba kuseŵenza kuti akopeza ndalama zinyinji na colinga cakuti ankhale na umoyo wa wofuwofu. Koma olo pavuli pakuti ayamba kupeza ndalama zinyinji, aliyopeze cimwemwe cenecene monga ni mweenzoganizila. Mkwasu Klaus elaŵila kuti: “Tenze na vinthu vinyinji vamuŵili, koma tenzeve zolinga zilizonse zauzimu. Kulaŵila cendi, tenzonkhala na nkhaŵa nthawi zinyinji ndipo tenzeve mtendele wa m’maganizo.” Payakine olo namwe mwankhala muyesayesa kuti mupeze ndalama zinyinji, koma muona kuti zukupasani lini cimwemwe. Ngati n’tetyo, musataye mtima. Kuphunzila visanzo va ŵanthu ayakine kungakuyavyeni kuti mucinje vinthu viyakine pa umoyo nopeza cimwemwe cenecene. Coyamba, tiyeni tione zamene analume angaphunzilepo pa cisanzo ca Mfumu Yehosafati.

6. Kansi Mfumu Yehosafati eseŵenzesha tyani malangizo opezeka pa Miyambo 3:5, 6 peciukiliwa na gulu ikulu ya nkhondo?

⁶ Analume olungula, kansi nthawi ziyakine mukondoona kuti muli na udindo ukulu ngako cakuti mungakwanishe lini kucita zonse zamufunikila kucita? Ngati n’tetyo, mungapindule na cisanzo ca Mfumu Yehosafati. Monga mfumu, yove enze na udindo wooneshesha kuti ŵanthu onse a mu ufumu wake enze otetezeka. Kansi n’cinji cemuyavya kuti akwanilishe udindo wofunika ngako uyu? Mfumu Yehosafati ecita zilizonse zaangakwanishe kuti ateteze ŵanthu a mu ufumu wake. Mwacisanzo, emanga mipanda yotang’a kuzungulila mzinda wonse wa Yuda. Ndipo enze na masoja opitilila 1,160,000. (2 Mbi. 17:12-19) M’kuluta kwa nthawi, Yehosafati ekumana na vuto ikulu ngako. Gulu ikulu ya nkhondo ya Aamoni, Amowabu na analume a ku dela ya malupili ya Seiri, eŵazungulila kuti acite nao nkhondo. (2 Mbi. 20:1, 2) Kansi Mfumu Yehosafati ecitanji? Yove edalila Yehova ndipo emusenga kuti amuyavye nomupasa mphamvu. Zecicita n’zokatizhyana ngako na malangizo opezeka  pa Miyambo 3:5, 6. (Ŵelengani.) Mau yecilaŵila Yehosafati m’pemphelo yamene yupezeka pa 2 Mbiri 20:5-12, yoonesha kuti enzodalila Yehova na mtima wake wonse. Kansi Yehova eyankha tyani pemphelo ya Mfumu Yehosafati?

7. Kansi Yehova eyankha tyani pemphelo ya Yehosafati?

⁷ Yehova eyankha pemphelo ya Mfumu Yehosafati kupitila mwa Yahazieli wamene enze Mlevi. Yove emuuzhya kuti: “Nkhalani m’malo ŵanu, imani cilili noona Yehova pakukupulumusani.” (2 Mbi. 20:13-17) Mukaonedwe ka umunthu, malangizo aya yangaoneke monga ni yosayavya cifukwa kuliye ŵanthu anganiate nkhondo m’njila yoteti. Koma Mfumu Yehosafati ekonkha zonse zecimuuzhya cifukwa ezindikila kuti malangizo aya yefumila kwa Yehova osati ku munthu. Yove na ŵanthu ŵake peciluta kuyokumana na adani ŵao, aliyoike masoja kusogolo kwao. M’malomwake, eikako ŵanthu oimba, amene enzeve zida za nkhondo. Yehova esunga lonjezo yake kwa Yehosafati ndipo egonjesa adani ŵake.—2 Mbi. 20:18-23.

8. Kansi analume olungula angaphunzilepo cinji pa cisanzo ca Mfumu Yehosafati?

⁸ Analume olungula, mungaphunzile zinyinji pa cisanzo ca Mfumu Yehosafati. N’cendi kuti muli na udindo wofunika ngako wosamalila noteteza banja yanu. Koma nthawi ziyakine mukakumana na mavuto, mungaganize kuti mungakwanishe kuyagonjesa pa mweo mweka. Koma cendi n’cakuti mungakwanishe lini. Tetyo, mufunika kupewa kuzidalila. M’malomwake, mukopemphela kwa Yehova pamuli kwamweka. Kuyangizhyila apo, mukopemphela mofumila pansi pamtima pamozi na mkazi wanu. Mukodalila cisogozo ca Yehova mwa kuŵelenga Baibo na zofalisa zasu, ndipo mukoyesayesa kuseŵenzesha malangizo yamwapeza. Ŵanthu ayakine angakatizhyane lini na zosankha zamungapange cifukwa coseŵenzesha mfundo za m’Baibo, ndipo angayambe kukunenani kuti muganiza lini bwino. Ŵanthu aŵa angokuuzhyani kuti kunkhala na ndalama na katundu unyinji niye kungacitishe kuti banja yanu inkhale yotetezeka koma soti yacimwemwe. Koma mukokumbukila cisanzo ca Mfumu Yehosafati. Yove eonesha kuti enzodalila Yehova kupitila m’zocita zake, ndipo Yehova aliyomusiye. Namwe angakusiyeni lini. (Sal. 37:28; Aheb. 13:5) Ni zinthu ziyakine zotyani zakufunika kucita ŵanthu olungulana kuti ankhale na banja yacimwemwe?

9. Ndaŵa yanji tinganene kuti mneneli Yesaya na mkazi wake enzoona kuti kutumikila Yehova niye cenze cinthu cofunika ngako mu umoyo wao?

⁹ Mneneli Yesaya na mkazi wake enzoona kuti kutumikila Yehova niye cenze cinthu cofunika ngako pa umoyo wao. Yesaya enze mneneli ndipo cuoneka kuti mkazi wake enzocitako nchito ziyakine za uneneli, cifukwa Baibo yulaŵila kuti enze “mneneli munakazi.” (Yes. 8:1-4) Monga banja, Yesaya na mkazi wake enzoona kuti kutumikila Yehova niye cenze cinthu cofunika ngako. Ove ni cisanzo ciweme ngako kuli ŵanthu olungulana masiku ŵano.

10. Kansi kuphunzila maulosi a m’Baibo kungaŵayavye tyani ŵanthu olungulana?

¹⁰ Ŵanthu olungulana angatolele cisanzo ca mneneli Yesaya na mkazi wake mwa kucita zilizonse zangakwanishe potumikila Yehova. Ove angatang’ishe cikhulupililo cao pa Yehova mwa kuphunzila maulosi a m’Baibo noona mwayokwanilishiwila. (Tito 1:2) Angaganizile soti zangacite kuti atoleko mbali pokwanilisha maulosi ayakine a m’Baibo, monga ulosi wa Yesu wakuti uthenga wabwino ukalalikiwe pacalo conse masilizhyilo akaliyofwika. (Mat. 24:14) Ngati ŵanthu olungulana oona mwamene maulosi a m’Baibo okwanilishiwila, zingaŵayavye kuti akocita zilizonse zangakwanishe potumikila Yehova.

11. Kansi Akula na Purisikila ecita zinthu zotyani?

¹¹ Ŵanthu amene eloŵa m’banja calombapano, angaphunzile zinyinji kufumila pa cisanzo ca Purisikila na Akula amene enze Ayuda ndipo enzonkhala ku Roma. Ove enkhala Akhristu pavuli pakumvwa uthenga wabwino wonena za Yesu. Mosakaikila, pa nthawi iyo zinthu zenzoŵayendela bwino pa umoyo ndipo enze acimwemwe. Koma zinthu zecinja mosayembekezeleka pamene Mfumu Kalaudiyo elamula kuti Ayuda onse acoke ku Roma. Ganizilani tyala mwamene izi zekhuzila Akula na Purisikila. Enzofunika kusiya malo yeciyoŵelela, kumanga ng’anda iyakine noyamba soti bizinesi yao yopanga matenti. Kansi mavuto aŵa eŵacitisha kuti aleke kuika Ufumu wa Mulungu pa malo oyamba mu umoyo wao? Yai. Akula na Purisikila eutukila mumzinda wa Korinto ndipo eyamba kucilikiza mpingo wa mumzinda wamene uyu. Ove enzoseŵenzela pamozi na mtumwi Paulo potang’isha akwasu na azilongosi. Pavuli pake, ekukila ku matauni ayakine kwamene kwenzofunikila anchito anyinji olalikila uthenga wabwino. (Mac. 18:18-21; Aro. 16:3-5) Enze na zocita zinyinji m’nchito ya Asikulu ndipo epeza cimwemwe cikulu monga banja.

12. Ndaŵa yanji ŵanthu olungulana ofunika kuziikila zolinga zauzimu?

¹² Akhristu amene ali pabanja angatolele cisanzo ca Akula na Purisikila mwa kuika Ufumu wa Mulungu pa malo oyamba mu umoyo wao. Nthawi yabwino ngako pamene ŵanthu amene ofuna kulungulana ofunika kukambilana za zolinga zao, ni pa nthawi yaali pa cisumbali. Ngati ŵanthu olungulana oziikila zolinga zauzimu noyesayesa kuzikwanilisha, niye pangaone thandizo ya Yehova m’banja mwao. (Mla. 4:9, 12) Ganizilani cisanzo ca mkwasu Russell na mkazi wake Elizabeth. Mkwasu Russell elaŵila kuti: “Petenze pa cisumbali, teziikila zolinga zauzimu zamene tenzofuna kukwanilisha tikaloŵa m’banja.” Kalongosi Elizabeth elaŵila kuti: “Teona kuti iyi niye yenze nthawi yabwino yolaŵizhyana izi, kuti olo ngati tingakumane na mavuto msogolo, yasakatikangishe kukwanilisha zolinga zasu.” Zecicita mkwasu Russell na kalongosi Elizabeth peenze pa cisumbali zeŵayavya kuti akwanilishe colinga cao cotumikila  ku mpingo kwamene kufunikila ofalisa anyinji ku Micronesia.

13. Molingana na Salimo 28:7, kansi ŵanthu olungulana angapeze madaliso yotyani ngati oziikila zolinga zauzimu?

¹³ Molingana na mkwasu Russell na kalongosi Elizabeth, Akhristu anyinji amene ali pabanja asankha kunkhala na umoyo wosalila zinyinji kuti akocita zinyinji pa nchito yolalikila. Ngati ŵanthu olungulana oziikila zolinga zauzimu noyesayesa kuzikwanilisha, angapeze madaliso anyinji ngako. Mwacisanzo, angaone mwamene Yehova oŵasamalila, cikhulupililo cao cingatang’ileko, ndipo angankhale na banja yacimwemwe.—Ŵelengani Salimo 28:7.

14. Kansi mtumwi Petulo na mkazi wake eonesha tyani kuti enzokhulupilila lonjezo yupezeka pa Mateyu 6:25, 31-34?

¹⁴ Ŵanthu olungulana angaphunzile soti zinyinji kufumila pa cisanzo ca mtumwi Petulo na mkazi wake. Pavuli pa miyezi 6 kufumila pecikumana na Yesu kwa nthawi yoyamba, mtumwi Petulo enzofunika kupanga cosankha cofunika ngako pa umoyo wake. Kuti akopeza zofunikila za banja yake, mtumwi Petulo enzokata nchito yokasha nsomba. Tetyo, Yesu pecimuita kuti ankhale m’mozi mwa ophunzila ŵake, Petulo enzofunika kuganizila mwati akopezela zofunikila za banja yake. (Luka 5:1-11) Petulo esankha kunkhala wophunzila wa Yesu noyamba kucita nchito yolalikila uthenga wabwino. Yove epanga cosankha mwanzelu, ndipo tukaikila lini kuti mkazi wake ecilikiza cosankha ici. Talaŵila teti cifukwa Baibo yuonesha kuti pavuli pakuti Yesu waukishiwa, Petulo enzomutola mkazi wake pa maulwendo osiyanasiyana a umishonale. (1 Akor. 9:5) Mosakaikila, cisanzo ciweme ca mkazi wake ceyavya Petulo kunkhala na ufulu wolaŵila popeleka malangizo ku mabanja acikhristu. (1 Pet. 3:1-7) N’zoonekelatu kuti Petulo na mkazi wake ekhulupilila lonjezo ya Yehova yakuti akoŵapasa zonse zofunikila pa umoyo, ngati oika Ufumu wake pa malo oyamba. —Ŵelengani Mateyu 6:25, 31-34.

15. Kansi mwaphunzilapo cinji pa cisanzo ca mkwasu Tiago na kalongosi Esther?

¹⁵ Ngati mwankhala m’banja kwa kanthawi, kansi mungacitenji kuti mupitilizhye kunkhala na cifuno coyangizhyila utumiki wanu? Cinthu cimozi camungacite ni kuona zeyavya mabanja ayakine kukwanilisha zolinga zao zauzimu. Mwacisanzo, mungaŵelenge nkhani zakuti “Mbili ya Moyo Wangu” mu Nsanja ya Mulonda. Nkhani zoteti zeyavya mkwasu Tiago na mkazi wake Esther amene onkhala ku Brazil, kunkhala na cifuno cakuyotumikila ku malo kwamene kufunikila ofalisa anyinji. Mkwasu Tiago elaŵila kuti: “Petenzoŵelenga nkhani zuonesha mwamene Yehova oyavyila atumiki ŵake masiku ŵano, zetipangisha kunkhala ofunishisha kuti titolele cisanzo cao noona mwamene Yehova angatiyavyile pa umoyo wasu.” Pavuli pake, eluta kuyotumikila mumpingo wa Cipotyugizi mwamene mwenzofunikila ofalisa anyinji ku Paraguay. Banja iyi yankhala yutumikila mumpingo uyu kuyambila mu 2014. Kalongosi Esther elaŵila kuti: “Neo na Mulume wangu tukonda ngako lemba ya Aefeso 3:20. Nthawi yonse yatankhala kuno, taona umboni wakuti Yehova okwanilisha mau a pa lemba iyi mu umoyo wasu.” Pa lemba imozimozi, Paulo elaŵila kuti Yehova akotipasa zinthu zinyinji kupambana zatingamusenge. Kulaŵila cendi, Yehova okwanilisha lonjezo iyi.

16. Kansi Akhristu amene elungulana calombapano angasenge ŵani kuti aŵapase malangizo pakuziikila zolinga zauzimu?

¹⁶ Akhristu amene elungulana calombapano angaphunzile zinyinji kufumila pa cisanzo ca mabanja acikhristu amene odalila Yehova. Mabanja ayakine, ankhala mu utumiki wanthawi zonse kwa vyaka vinyinji. Tetyo, ngati muli na zolinga zauzimu, mungacite bwino kuŵasenga  kuti akuuzhyeni zeŵayavya kukwanilisha zolinga zao. Kucita izi ni njila iyakine yamungaoneshele kuti mudalila Yehova. (Miy. 22:17, 19) Nao akulu angalimbikishe Akhristu amene elungulana calombapano kuti aziikile zolinga zauzimu nozikwanilisha.

17. Kansi n’cinji cecitikila mkwasu Klaus na kalongosi Marisa, ndipo tuphunzilapo cinji pa cisanzo cao?

¹⁷ Nthawi ziyakine tingafune kucita utumiki uyakine m’gulu ya Mulungu, koma Yehova angatipase utumiki wosiyana na wetenzofuna. Izi niye zecitika kwa mkwasu Klaus na kalongosi Marisa, ŵatatomola koyambilila kwa nkhani ino. Pavuli ponkhala m’cikwati kwa vyaka vitatu, ezipeleka kuti akayavye pa nchito yomanga ofesi ya msambo ku Finland. Koma pavuli potumikilako kwa nthawi itontho, euzhyiwa kuti acite utumiki uyu kwa miyezi tyala 6. Pecimvwa izi, ove enze efooka. Koma pakaliyopita nthawi itali, eŵaita kuti akaloŵe sukulu yophunzisa cilaŵilo ca Cialabiki. Lomba otumikila mwacimwemwe m’gao ya Cialabiki mu calo ciyakine. Pokumbukila zecitika, kalongosi Marisa, elaŵila kuti: “Poyamba, nenzoona monga ningakwanishe lini kucita mautumiki aŵa. Tetyo, nenzofunika kudalila ngako Yehova. Yove watidalisa kupambana mwetenzoyembekezela. Ndipo izi zatang’isha cikhulupililo cangu.” Monga ni mwataonela pa cisanzo ici, namwe Yehova angakudaliseni ngati mumudalila na mtima wonse.

18. Kansi ŵanthu olungulana angaoneshe tyani kuti odalila Yehova?

¹⁸ Cikwati ni mphaso yofumila kwa Yehova. (Mat. 19:5, 6) Yove ofuna kuti ŵanthu olungulana akosangalala na mphaso iyi. (Miy. 5:18) Ngati mwelungulana calombapano, mungacite bwino kuzikonsha kuti: Kansi tucita zonse zatingakwanishe pofuna kuonesha Yehova kuti tuyamikila mphaso iyi? Mukolaŵila na Yehova m’pemphelo. Ngati mwakumana na mavuto m’banja mwanu, mukofufuza malangizo kufumila m’Baibo noyaseŵenzesha. Mungankhale na banja yacimwemwe ngako ngati muika Ufumu wa Mulungu pa malo oyamba mu umoyo wanu.