1. Kansi Yehova otilimbikisha kucitanji?

KUWAMA mtima ni nkhalidwe yofunika ngako ya Yehova. (Hos. 6:6) Ndipo otilimbikisha kuti tufunika kuyesayesa kuonesha nkhalidwe iyi. Kupitila mwa mneneli Mika, Mulungu otisenga kuti ‘tinkhale aweme mtima.’ (Mika 6:8) Koma kuti tikokwanisha kuonesha nkhalidwe iyi, tufunika kuziŵa zayutanthauza.

2. Kansi kuwama mtima kutanthauzanji?

² Kansi kuwama mtima kutanthauza cinji? M’Baibulo la Dziko Latsopano la Malemba Opatulika, mau akuti “kuwama mtima” opezeka maulwendo opitilila 230. Molingana na “Zakumapeto” zamene zupezeka m’Baibo iyi, mau akuti “kuwama mtima” yangatanthauze “nkhalidwe yokonda kupasa ayakine mphaso, kunkhala okhulupilika noonesha cikondi ku ŵanthu ayakine. Kanyinji-kanyinji, mau aŵa oseŵenzeshewa ponena za cikondi cakuonesha Yehova ku ŵanthu. Koma nthawi ziyakine, oseŵenzeshewa pofotokoza cikondi cakuoneshana ŵanthu.” Yehova ni cisanzo ciweme ngako pa nkhani yoonesha kuwama mtima. M’nkhani ino, tione mwamene Yehova ooneshela nkhalidwe iyi ku ŵanthu. Ndipo m’nkhani yokonkhapo, tikaphunzile mwatingatolele cisanzo ca Yehova pa nkhani yoonesha kuwama mtima ku ŵanthu ayakine.

3. Kansi Yehova emuululila zotyani Mose?

³ Mosapita nthawi pavuli pakuti Aisiraeli afuma mu ukapolo ku Iguputo, Yehova eululila Mose zokhuza zina yake na minkhalidwe yake. Yove elaŵila kuti: “Yehova, Yehova, Mulungu wacifundo koma soti wacisomo, wosakalipa kamangu koma soti wozula na kuwama mtima kosasila na cendi, woonesha kuwama mtima kosasila ku mibadwo masauzande, wokhululukila zolakwa na macimo.”  (Eks. 34:6, 7) Peenzofotokoza minkhalidwe iyi, Yehova eziŵisha Mose mfundo yofunika ngako yokhuza kuwama mtima kwake. Kansi ni mfundo yanji?

4-5. (a) Kansi Yehova elaŵilanji zokhuza yove? (b) Nanga tilaŵizhyane makonsho otyani?

⁴ Yehova aliyolaŵile tyala kuti ni muweme mtima. Koma efotokoza kuti ni “wozula na kuwama mtima kosasila.” Mau akuti “wozula na kuwama mtima kosasila” opezeka maulwendo 7 m’Baibo. (Num. 14:18; Neh. 9:17; Sal. 86:15; 103:8; Yow. 2:13; Yona 4:2) M’maulwendo onse, mau aŵa eseŵenzeshewa ponena za Yehova, osati ŵanthu. Izi zuonesha kuti kuwama mtima ni nkhalidwe yofunika ngako ya Yehova. * Niye cifukwa cake Davide elaŵila kuti, “Mweo Yehova, kuwama mtima kwanu kosasila kufwika mpaka kululu . . . Kuwama mtima kwanu kosasila ni kwamtengo wapatali. Ndipo ŵana a ŵanthu ofisama m’cimfwile ca mapapiko ŵanu.” (Sal. 36:5, 7) Kansi namwe mumuyamikila Mulungu cifukwa ca kuwama mtima kwake monga ni mwecicitila Davide?

⁵ Kuti timvwishe bwino tanthauzo ya kuwama mtima, tiyeni tilaŵizhyane makonsho aŵili aŵa: Kansi ni ŵanthu otyani amene Yehova oŵaonesha kuwama mtima? Nanga tupindula tyani na kuwama mtima kwake?

6. Kansi ni ŵanthu otyani amene Yehova oŵaonesha kuwama mtima?

⁶ Kansi ni ŵanthu otyani amene Yehova oŵaonesha kuwama mtima? Baibo yulaŵila kuti teŵanthu tukonda vinthu vosiyanasiyana, monga “ulimi,” “vinyu na mafuta,” “malangizo,” “kuziŵa zinthu” na “nzelu.” (2 Mbi. 26:10; Miy. 12:1; 21:17; 29:3) Koma mosiyanako na cikondi, kuwama mtima kuoneshewa tyala ku ŵanthu osati ku vinthu. Olo n’tetyo, Yehova oonesha lini kuwama mtima ku munthu aliyense. Yove oonesha tyala nkhalidwe iyi ku ŵanthu amene ali naye pa ushamwali wotang’a. Yehova ni wokhulupilika kuli ashamwali ŵake. Waŵasungila zinthu zabwino ngako msogolo, ndipo angaleke lini kuŵakonda.

7. Kansi Yehova eonesha tyani kuti okonda ŵanthu onse?

⁷ Yehova oonesha cikondi ku munthu aliyense. Yesu euzhya Nikodemo kuti, “Pakuti Mulungu ekonda ngako calo, cakuti etwala Mwana wake wovyalika yeka, kuti aliyense wokhulupilila yove asaonongewe, koma ankhale na moyo wosasila.”—Yoh. 3:1, 16; Mat. 5:44, 45.

8-9. (a) Ndaŵa yanji Yehova oonesha kuwama mtima ku atumiki ŵake? (b) Nanga tilaŵizhyane cinji lomba?

⁸ Monga ni mwataonela, Yehova oonesha kuwama mtima kwake, tyala ku atumiki ŵake cifukwa ali pa ushamwali wotang’a na yove. Umboni wa mfundo iyi ni zecilaŵila Mfumu Davide  na mneneli Danieli. Mwacisanzo, Davide elaŵila kuti, “Pitilizhyani kuonesha kuwama mtima kwanu kosasila ku ŵanthu okuziŵani.” “Yehova apitilizhye kuonesha kuwama mtima kwake kosasila mpaka kale-kale ku ŵanthu amene omuyopa.” Ndipo Danieli elaŵila kuti, ‘Mweo Yehova nimwe Mulungu wacendi . . . ndipo muonesha kuwama mtima ku ŵanthu amene okukondani nosunga malamulo ŵanu.’ (Sal. 36:10; 103:17; Dan. 9:4) Molingana na mau aŵa ouzhyiliwa, Yehova oonesha kuwama mtima ku atumiki ŵake cifukwa omuziŵa, omuyopa, omukonda ndipo osunga malamulo ŵake. Yove oonesha tyala nkhalidwe iyi ku ŵanthu amene omulambila m’njila yovomelezhyeka.

⁹ Petenze tikaliyoyamba kumutumikila, Yehova enzotionesha cikondi cakuonesha ku ŵanthu onse. (Sal. 104:14) Koma peteyamba kumutumikila, eyamba soti kutionesha kuwama mtima kwake kosasila. Ndipo Yehova otisimikizhyila kuti, “Kuwama mtima kwangu kosasila kukacosewe lini kuli mweo.” (Yes. 54:10) Kulaŵila cendi, Yehova apitilizhye kucita zinthu mokhulupilika ku atumiki ŵake, monga ni mwecicitila kwa Davide. (Sal. 4:3) Kansi izi zufunika kutipangisha kunkhala ofunishisha kucita cinji? Wamasalimo elaŵila kuti, “Wanzelu ni munthu oona zinthu izi, nocita cidwi na nchito za Yehova zoonesha kuwama mtima kwake kosasila.” (Sal. 107:43) Yehova niye euzhyila wamasalimo kuti alembe malangizo aŵa. Tetyo, lomba tilaŵizhyane njila zitatu mwamene Yehova ooneshela kuwama mtima ku atumiki ŵake. Ndipo tione mwamene izi zutipindulishila.

10. Kansi kuziŵa kuti kuwama mtima kwa Mulungu kunkhalepo mpaka kale-kale kutipindulisha tyani? (Salimo 31:7)

¹⁰ Kuwama mtima kwa Mulungu kunkhalepo mpaka kale-kale. Mu Salimo 136, mau akuti “kuwama mtima kwake kosasila kunkhalepo mpaka kale-kale” yotomolewa maulwendo 26. Vesi 1 yuyamba na mau akuti: “Yamikani Yehova cifukwa ni wabwino; kuwama mtima kwake kosasila kunkhalepo mpaka kale-kale.” (Sal. 136:1) Ndipo m’vesi iliyonse, kuyambila vesi 2 mpaka 26, tupezamo mau akuti “pakuti kuwama mtima kwake kosasila kunkhalepo mpaka kale-kale.” Ngati tuŵelenga Salimo iyi, tucita cidwi kuona njila zosiyanasiyana mwamene Yehova ooneshela  kuwama mtima ku atumiki ŵake. Mau akuti “pakuti kuwama mtima kwake kosasila kunkhalepo mpaka kale-kale,” otomolewa mowelezhyawelezhya pofuna kutionesha kuti cikondi ca Mulungu pa ŵanthu ŵake cucinja lini, koma cinkhalepo mpaka kale-kale. N’zolimbikisha ngako kuziŵa kuti Yehova angaleke lini kukonda atumiki ŵake malinga ngati opitilizhya kucita cifunilo cake. Ndipo onkhala nao pafupi makamaka pa nthawi ya mavuto. Mwatupindulila: Kuziŵa kuti Yehova onkhala nase pafupi nthawi zonse, kutiyavya kuti tipitilizhye kumutumikila mwacimwemwe. Ndipo kutipangisha kunkhala na cidalilo cakuti tingakwanishe kupilila mavuto yaliyonse yatingakumane nayo.—Ŵelengani Salimo 31:7.

11. Molingana na Salimo 86:5, kansi n’cinji cusonkhezela Yehova kuti akotikhululukila?

¹¹ Kuwama mtima kwa Mulungu kumusonkhezela kuti akotikhululukila. Yehova akaona kuti Mkhristu wamene enze ecita cimo ikulu walapa mofumila pansi pamtima, omukhululukila na mtima wonse cifukwa ni muweme mtima. Ponena za Yehova, wamasalimo Davide elaŵila kuti: ‘Oticitila lini mokatizhyana na macimo ŵasu, olo kutipasa cilango mokatizhyana na zolakwa zasu.’ (Sal. 103:8-11) Cifukwa cakuti enze ecitapo macimo akulu-akulu, Davide enzoziŵa luweme cisoni cakunkhala naco munthu ngati cikumbumtima cumuimba mlandu cifukwa ca cimo yecicita. Koma m’kuluta kwa nthawi, yove ezindikila mfundo yakuti nthawi zonse, Yehova ni ‘wokonzeka kutikhululukila.’ Kansi n’cinji cusonkhezela Yehova kuti akotikhululukila tikamucimwila? Yankho ya konsho iyi yupezeka pa Salimo 86:5. (Ŵelengani.) Monga ni mwecilaŵilila Davide m’pemphelo iyi, Yehova otikhululukila cifukwa ni wozula na kuwama mtima kosasila. Ndipo ocita izi cifukwa tumulambila m’njila yovomelezhyeka.

12-13. Kansi n’cinji cingatiyavye ngati tuziimba mlandu cifukwa ca macimo yetecita kuvuli?

¹² Ngati tacita cimo, n’cinthu cabwino kuziimba mlandu cifukwa kungatiyavye kuti tilape noyamba kucita zinthu zabwino. Koma Akhristu ayakine amene enze ecita cimo ikulu, opitilizhya kuziimba mlandu cifukwa ca vinthu viipa vecicita. Oona kuti Yehova angaŵakhululukile lini olo kuti elapa mofumila pansi pamtima ndipo emusenga kuti aŵakhululukile. Ngati namwe muvutika na maganizo oteti, mungalimbikishiwe kuziŵa kuti Yehova ni  wofunishisha kuonesha nkhalidwe ya kuwama mtima ku atumiki ŵake, malinga ngati alapa na mtima wonse.

¹³ Mwatupindulila: Olo kuti tiliye ungwilo, tingakwanishe kutumikila Yehova mwacimwemwe na cikumbumtima cituŵa. Izi n’zokwanishika cifukwa “milopa ya Yesu Mwana wake, yotituŵisha ku ucimo ulionse.” (1 Yoh. 1:7) Tetyo, ngati mupitilizhya kuziimba mlandu olo pavuli pakuti mwelapa mofumila pansi pamtima, mukokumbukila kuti Yehova ni muweme mtima ndipo okhululuka na mtima wonse. Mfumu Davide eonesha kuti pali kukatizhyana pakati pa nkhalidwe ya kuwama mtima na kukhululukila. Yove elaŵila kuti: “Monga ni mwamene kululu kulili kutali na calo, kuwama mtima kwake kosasila ni kwapalulu ngako kuli onse amene omuyopa. Monga ni mwamene kum’mawa kulili kutali na kumcingulo, yove watiikila kutali zolakwa zasu.” (Sal. 103:11, 12) Kulaŵila cendi, Yehova ‘otikhululukila na mtima wonse.’—Yes. 55:7.

14. Molingana na zecilaŵila Davide, kansi kuwama mtima kwa Mulungu kutiteteza tyani?

¹⁴ Kuwama mtima kwa Mulungu kutiteteza mwauzimu. Peenzopemphela kwa Yehova, Davide elaŵila kuti: “Nimwe malo ŵangu ofisamamo ndipo muniteteza ku masauso. Mucitishe kuti cisangalalo cinizungulile pamunipulumusa. . . . Munthu wamene okhulupilila Yehova, ozunguliliwa na kuwama mtima kosasila.” (Sal. 32:7, 10) M’nthawi za m’Baibo, ŵanthu enzomanga mpanda kuzungulila mzinda wao kuti ankhale otetezeka ku adani ŵao. Molingana na izi, kuwama mtima kwa Mulungu kuli monga ni mpanda ndipo kutiteteza ku vinthu vamene vingaononge ushamwali wasu na yove. Kuyangizhyila apo, kuwama mtima kwa Mulungu, kumusonkhezela kuti akotiyavya kuti tipitilizhye kunkhala naye pa ushamwali.—Yer. 31:3.

15. Kansi kuwama mtima kwa Yehova kulingana tyani na malo acitetezo?

¹⁵ Pofuna kuonesha mwamene Yehova otetezela atumiki ŵake, Davide eseŵenzesha soti mau ayakine yamene ni yocitisha cidwi ngako. Yove elaŵila kuti: “Mulungu niye malo ŵangu acitetezo. Yove onionesha kuwama mtima kosasila.” Ndipo epitilizhya kuti, “Yehova onionesha kuwama mtima kwake kosasila ndipo niye malo ŵangu acitetezo. Yove onipulumusa, ni cishango cangu ndipo niye malo ŵangu outukilako.” (Sal. 59:17; 144:2) Ndaŵa yanji Davide elinganizhya kuwama mtima kwa Yehova na malo acitetezo? Mosasamala kanthu kuti tunkhala kuni, Yehova otiteteza kuti tipitilizhye kunkhala pa ushamwali wotang’a na yove. Salimo 91 yufotokoza soti mfundo yolingana na iyi. Elemba salimo iyi elaŵila kuti: “Nikauzhye Yehova kuti: ‘Nimwe poutukila pangu na malo ŵangu acitetezo.’”(Sal. 91:1-3, 9, 14) Naye Mose eseŵenzesha mau olinganako na aŵa pofuna kutionesha mwamene Yehova otetezela atumiki ŵake. (Sal. 90:1) Pecisala patontho kuti amwalile, Mose elaŵila kuti: “Mulungu wamene wankhalapo kuyambila kale, ndiye malo ŵako acitetezo. Ndipo weo uli m’manja yake yamene yankhalepo mpaka kale-kale.” (Deut. 33:27) Kansi mau yakuti “manja yake yankhalepo mpaka kale-kale” yotiuzhyanji ponena za Yehova?

16. Kansi Yehova otiyavya tyani? (Salimo 136:23)

¹⁶ Ngati tupanga Yehova kunkhala malo ŵasu acitetezo, tikokumvwa kuti nise otetezeka nthawi zonse. Koma nthawi ziyakine tingafooke noona kuti tingapitilizhye lini kumutumikila. Kansi Yehova otiyavya tyani pa nthawi zoteti? (Ŵelengani Salimo 136:23.) Yove otiika m’manja mwake, ndipo otinyamula mwacikondi kuti tipeze soti mphamvu nopitilizhya kumutumikila mwacimwemwe. (Sal. 28:9; 94:18) Mwatupindulila: Kuziŵa kuti Mulungu otiteteza nthawi zonse, kutiyavya kuti tikokumbukila mfundo ziŵili izi: Yoyamba, mosasamala kanthu kuti tunkhala kuni, tufunika lini kumvwa wowa cifukwa Yehova niye malo ŵasu acitetezo.  Ndipo yaciŵili, Ausuwasu akululu otisamalila ndipo apitilizhye kutikonda mpaka kale-kale.

17. Cifukwa ca kuwama mtima kwa Yehova, kansi tingankhale na cidalilo cotyani? (Salimo 33:18-22)

¹⁷ Monga ni mwataonela, nthawi zonse tikakumana na mavuto, tufunika lini kutaya mtima. Yehova akotiyavya mwa kutipasa mphamvu zopambana zacibadwa kuti tipitilizhye kum’tumikila mokhulupilika. (2 Akor. 4:7-9) Mneneli Yeremiya elaŵila kuti: “Cifukwa ca kuwama mtima kwa Yehova, tiliyofafaniziwe. Ndipo cifundo cake cikasile lini.” (Maliro 3:22) Nise osimikizhya kuti Yehova apitilizhye kutionesha kuwama mtima kwake, cifukwa Baibo yulaŵila kuti, ‘Menso a Yehova ali pa ŵanthu amene omuyopa, na ŵala amene oyembekezela kuwama mtima kwake kosasila.’—Ŵelengani Salimo 33:18-22.

18-19. (a) Kansi tufunika kukumbukila mfundo yotyani? (b) Nanga tikalaŵizhyane cinji m’nkhani yokonkhapo?

¹⁸ Kansi tufunika kukumbukila mfundo yotyani? Petenze tikaliyoyamba kum’tumikila, Yehova enzotionesha cikondi cakuonesha ku ŵanthu onse. Koma peteyamba kum’tumikila, eyamba soti kutionesha kuwama mtima kwake kosasila. Nkhalidwe iyi niye yumusonkhezela kuti akotiteteza nthawi zonse. Ndipo yumucitisha kuti apitilizhye kutiyavya kuti tinkhale naye pa ushamwali wotang’a na kuti akakwanilishe zinthu zonse zawatilonjeza msogolo. Yehova ofuna kuti tinkhale ashamwali ŵake mpaka kale-kale. (Sal. 46:1, 2, 7) Tetyo, olo tingakumane na mavuto yotyani, Yehova akotipasa mphamvu zopambana zacibadwa kuti tipitilizhye kunkhala okhulupilika.

¹⁹ M’nkhani ino, taona mwamene Yehova ooneshela kuwama mtima ku atumiki ŵake. Koma ofuna kuti nase tikoonesha nkhalidwe iyi ku ŵanthu ayakine. M’nkhani yokonkhapo, tikaone mwatingacitile izi.