1. Kansi nthawi ziyakine tingazikonshe konsho yotyani?

KANSI nthawi ziyakine mucita nkhaŵa mukaganizila zinthu zati zicitike lombapano, monga kuonongewa kwa cipembezo cawenye, kuukila kwa Gogi wa Magogi, na nkhondo ya Aramagedo? Payakine mukondozikonsha kuti, “Kansi nikakwanishe kunkhala wokhulupilika pati zinthu izi zikocitika?” Ngati n’tetyo, niye kuti mau yecilaŵila Yesu pa lemba pazikiwa nkhani ino yangakuyavyeni. Yove euzhya ophunzila ŵake kuti: “Mitima yanu isavutike. Nkhalani na cikhulupililo.” (Yoh. 14:1) Cikhulupililo cotang’a cikatiyavye kupilila vinthu vonse vati tikakumane navo msogolo.

2. Kansi tingacitenji kuti titang’ishe cikhulupililo casu pali lomba, ndipo tilaŵizhyane cinji m’nkhani ino?

² N’cinthu cofunika ngako kuganizila zatucita tikakumana na mavuto oyesa cikhulupililo casu. Kucita izi, kungatiyavye kuziŵa mbali zatufunika kuongolela kuti titang’ishe cikhulupililo casu pali lomba. Nthawi zonse ngati takwanisha kupilila mayeselo, cikhulupililo casu cutang’ilako. Ndipo izi zitiyavye kuti tikapitilizhye kunkhala okhulupilika kwa Yehova olo kuti tikakumane na mavuto otyani msogolo. M’nkhani ino, tilaŵizhyane zocitika 4 zamene zeonesha kuti ophunzila a Yesu enzofunika kutang’isha cikhulupililo cao. Tione soti zatingacite kuti tikokwanisha kupilila ngati takumana na mavuto monga ni yecikumana nayo ophunzila a Yesu. Izi zitiyavye kuti tikakwanishe kupilila mayeselo msogolo.

3. Molingana na Mateyu 6:30, 33, kansi Yesu emvwikisha bwino mfundo yotyani?

³ Mwacibadwa, munalume wolungula onkhala ofunishisha kucita zilizonse zangakwanishe kuti apezele banja yake zofunikila pa umoyo monga vakulya, vovwala na ng’anda yabwino. Koma kucita izi n’kupepu lini cifukwa tunkhala m’nthawi zovuta. Mwacisanzo, akwasu na azilongosi ayakine ecosewa nchito. Ndipo olo kuti oyesayesa mwakhama kuti apeze nchito iyakine, oipeza lini. Ayakine ali pa ulova cifukwa cakuti ekana kuloŵa nchito yamene yusemphana na mfundo za m’Baibo.  Ngati umu niye mwazilili zinthu pa umoyo wanu, mufunika kunkhala na cikhulupililo cotang’a cakuti Yehova akokupasani zofunikila pa umoyo. Yesu emvwikisha bwino mfundo iyi kuli ophunzila ŵake pa Ulaliki wa Palupili. (Ŵelengani Mateyu 6:​30, 33.) Ngati tusimikizhya kuti Yehova angakangiwe lini kutipasa zofunikila pa umoyo, zitiyavye kuti tikoika Ufumu wa Mulungu pa malo oyamba. Ndipo ngati tusinkhasinkha mwamene Yehova otiyavyila nthawi zonse, zitiyavye kuti tikomudalila, ndipo cikhulupililo casu citang’e.

4-5. Kansi n’cinji ceyavya banja iyakine kuti ikwanishe kupilila mavuto yecikumana nayo?

⁴ Ganizilani mwamene Yehova eyavyila banja ya mkwasu Miguel Castro wa ku Venezuela, pa nthawi yenzovutika kupeza zofunikila pa umoyo. Poyamba, mkwasu uyu enzonkhala pa famu yao pamozi na banja yake ndipo enzovutika lini kupeza ndalama na zinthu zonse zofunikila. Koma mosayembekezeleka, pa famu pao pewela akawalala a mfuti ndipo eŵalonda katundu wao wonse noŵauzhya kuti afumepo. Mkwasu Miguel elaŵila kuti: “Kuti tikopeza zofunikila za pa umoyo, tulima pa ka malo katontho kamene munthu muyakine etizhyamikako. Siku iliyonse m’mawa, nusenga Yehova kuti atipase zofunikila za siku yamene iyo.” Monga ni mwataonela, zinthu ni zovuta pa umoyo wa banja iyi. Koma cifukwa cakuti okhulupilila kuti Yehova akoŵapasa zakufunikila, opitilizhya kupezeka pa misonkhano nthawi zonse notolako mbali pa nchito yolalikila. Banja iyi yuika Ufumu wa Mulungu pa malo oyamba, ndipo Yehova oŵapasa zonse zakufunikila.

⁵ Mosasamala kanthu za mavuto yakukumana nayo mu umoyo wao, mkwasu Miguel na mkazi wake Yurai, oika maganizo ŵao pa zinthu zabwino zawaŵacitila Yehova. Nthawi ziyakine, Yehova eseŵenzesha akwasu na azilongosi kuti aŵapase zofunikila za pa umoyo noyavya mkwasu Miguel kuti apeze nchito. Ndipo pa nthawi iyakine, Yehova eŵapasa zofunikila za pa umoyo kupitila mu vakulya veyetumizhya ofesi ya msambo. Yehova aliyoŵasiye olo peka patontho. Cifukwa ca izi, cikhulupililo ca banja iyi catang’ilako. Pavuli pofotokoza cocitika ciyakine cuonesha mwamene Yehova eŵayavyila, Yoselin wamene ni mwana wao woyamba elaŵila kuti: “Nulimbikishiwa ngako nikaona mwawatiyavyila Yehova. Numuona monga ni shamwali wangu wapamtima ndipo nukaikila lini kuti apitilizhye kuniyavya.” Yove epitilizhya kuti, “Mavuto yatakumana nayo monga banja, yatikonzekelesha kuti tikakwanishe kupilila mavuto yati tikakumane nayo msogolo.”

6. Kansi mungatang’ishe tyani cikhulupililo canu ngati mukumana na mavuto a zacuma?

⁶ Kansi mukumana na mavuto a zacuma? Ngati n’tetyo, niye kuti ino ni nthawi yovuta pa umoyo wanu. Olo n’tetyo, mungaseŵenzeshe nthawi yamene iyi kuti mutang’ishe cikhulupililo canu. Kansi mungacite tyani zamene izi? Mukopemphela kwa Yehova noŵelenga mau a Yesu opezeka pa Mateyu 6:25-34. Pavuli pake, mukosinkhasinkha pa mau amene aŵa. Kuyangizhyila apo, mukoganizila visanzo va masiku ŵano vamene vuonesha kuti Yehova odalisa atumiki ŵake amene oika zinthu zauzimu pasogolo. (1 Akor. 15:58) Kucita izi, kungakuthandizeni kunkhala na cidalilo cakuti Ausuwanu akululu, akuyavyeni monga ni mweciyavyila ayakine amene ekumanapo na mavuto monga ni yamukumana nayo. Yove oziŵa luweme zamufunikila ndipo angakangiwe lini kukupasani zinthu zamene izo. Ngati muona mwamene Yehova okuyavyilani pa umoyo wanu, cikhulupililo canu citang’e. Ndipo  mukakwanishe kupilila mavuto alionse yati mukakumane nayo msogolo.—Hab. 3:17, 18.

7. Molingana na Mateyu 8:23-26, kansi cikhulupililo ca ophunzila a Yesu ceyesewa tyani peenze pa nyanja?

⁷ Pa nthawi iyakine, Yesu na ophunzila ŵake enze m’boti pa nyanja. Mwazizizi, kweyamba cimphepo camkuntho. (Ŵelengani Mateyu 8:23-26.) Cimphepo ici cenze cikulu ngako cakuti manzi yeyamba kuloŵa m’boti, apo n’kuti Yesu ali m’tulo. Ophunzila aŵa ecita wowa ndipo eusha Yesu kuti aŵapulumuse. Pecimuusha, Yesu etolelapo mwai kuti aŵalimbikishe kuti atang’ishe cikhulupililo cao. Mwacikondi, yove eŵakonsha kuti: “Ndaŵa yanji mwacita wowa teti, mweo ŵanthu a cikhulupililo citontho?” Ophunzila aŵa enzofunika kuzindikila kuti Yehova sembe aliyokangiwe kuteteza Yesu pamozi na ove. Kansi nase tuphunzilapo cinji? Tikakumana na mavuto, tufunika lini kucita mantha. Malinga ngati tili na cikhulupililo cotang’a, tingakwanishe kupilila mavuto yaliyonse yamene yangaoneke yakulu ngako monga ni “cimphepo camkuntho.”

8-9. Kansi cikhulupililo ca kalongosi Anel ceyesewa tyani, ndipo n’cinji cemuyavya kupilila?

⁸ Ganizilani mwecetang’ila cikhulupililo ca kalongosi Anel pavuli popilila mavuto. Yove ni mbeta ndipo onkhala ku Puerto Rico. Mu 2017, cimphepo camkuntho coitiwa kuti Hurricane Maria ceononga ng’anda yake. Kuyangizhyila apo, cimphepo ici ceononga vinthu vinyinji m’calo cao, ndipo izi zecitisha kuti ankhale pa ulova. Kalongosi uyu elaŵila kuti, “Pa nthawi yovuta iyi, nenze na nkhaŵa ngako. Koma nedalila Yehova mwa kumuuzhya mwenenzomvwila m’pemphelo. Ndipo niliyolole kuti nkhaŵa inikangishe kucita zenenzofunikila kucita.”

⁹ Cinthu ciyakine ceyavya kalongosi Anel kuti apilile pa nthawi yovuta iyi, ni kumvwila malangizo ofumila ku gulu ya Yehova. Yove elaŵila kuti: “Kukonkha malangizo ofumila ku gulu ya Yehova, kweniyavya kuti nisataye mtima. Yehova eniyavya kuti nisafooke kupitila mwa akwasu na azilongosi amene enzonilimbikisha nonipasa zofunikila pa umoyo.” Epitilizhya kuti, “Kulaŵila cendi, Yehova enipasa zinthu zinyinji ngako kupambana zenemusenga. Ndipo izi zetang’isha cikhulupililo cangu.”

10. Kansi mungacitenji ngati mukumana na mavuto?

¹⁰ Kansi mukumana na mavuto pa umoyo wanu yamene yali monga ni “cimphepo camkuntho?” Payakine mwekhuziwako na mavuto yamene yowela cifukwa ca masoka acilengedwe. Olo payakine muli na vuto ya thanzi yamene yukupangishani kunkhala wofooka ndipo muziŵa lini camungacite. Nthawi ziyakine, mavuto yoteti yangakucitisheni kunkhala na nkhaŵa. Koma musalole kuti izi zikupangisheni kuti muleke kudalila Yehova. Tang’ishani ushamwali wanu na yove mwa kupemphela mofumila pansi pamtima. Kuyangizhyila apo, mufunika kutang’isha cikhulupililo canu mwa kusinkhasinkha mwamene Yehova ekuyavyilani m’nthawi zakuvuli. (Sal. 77:11, 12) Kucita izi, kukuyavyeni kunkhala na cikhulupililo cakuti Yehova apitilizhye kukuyavyani mpaka kale-kale.

11. Ndaŵa yanji tufunika kumvwila akwasu amene osogolela m’gulu ya Mulungu?

¹¹ N’cinthu ciyakine cotyani camene cingatiyavye kupilila mavuto? Monga ni mwecilaŵilila kalongosi Anel watatomola lombapano, cinthu ciyakine camene cingatiyavye ni kumvwila malangizo ofumila ku gulu ya Yehova. Tetyo, mukodalila akwasu amene  osogolela m’gulu ya Mulungu, cifukwa Yehova na Yesu oŵadalila ngako. Nthawi ziyakine, akwasu aŵa angatipase malangizo yamene tingayamvwishishe lini ndipo tingaone monga kuti niyosathandiza. Mulimonse mwazingankhalile, tufunika kukonkha malangizo yangatipase cifukwa Yehova odalisa ŵanthu omvwila. M’Baibo na m’zofalisa zasu, muli visanzo vinyinji va atumiki a Yehova okhulupilika amene epulumuka cifukwa comvwila malangizo. (Eks. 14:1-4; 2 Mbi. 20:17) Kusinkhasinkha pa visanzo ivi, kukuyavyeni kuti mukomvwila nokonkha malangizo yaliyonse yatingalandile pali lomba koma soti msogolo. (Aheb. 13:17) Ndipo kupambana zonse, kukuyavyeni kuti osati mukocita mantha mukaganizila zati tikakumane nazo pa cisauso cikulu.—Miy. 3:25.

12. Molingana na Luka 18:1-8, kansi cikhulupililo cingatiyavye tyani kuti tikwanishe kupilila vinthu viliye cilungamo?

¹² Yesu enzoziŵa kuti cikhulupililo ca ophunzila ŵake cenze kuzoyesewa ngati acitiliwa zinthu ziliye cilungamo. Pofuna kuŵakonzekelesha kuti akakwanishe kupilila ngati zoteti zaŵacitikila, Yesu eŵauzhya fanizo ya munakazi wamasiye, wamene epitilizhya kucondelela woweluza wosalungama kuti amucitile cilungamo. Munakazi wamasiye uyu, enze na cidalilo cakuti ngati angapitilizhye kumusenga, payakine angamucitile cilungamo. Posilizhyila pake, woweluza wosalungama uyu ecimvwa pempho yake ndipo eoneshesha kuti cilungamo cacitika. Yehova osiyana ngako na woweluza wosalungama wa m’fanizo iyi, cifukwa yove ni wolungama. Niye cifukwa cake Yesu ekonsha ophunzila ŵake kuti: “Kansi Mulungu angaonesheshe lini kuti cilungamo cacitika kuli atumiki ŵake amene omufuulila m’zuŵa na usiku?” (Ŵelengani Luka 18:1-8.) Eŵakonsha soti kuti, “Kansi mwana wa munthu akayowela, akapeze cikhulupililo pacalo?” Kansi tuphunzilapo cinji? Ngati tukumana na zinthu ziliye cilungamo, tufunika kunkhala oleza mtima nopitilizhya kupilila, apo tili na cidalilo cakuti Yehova acitepo kanthu. Ngati tucita izi tuonesha kuti tili na cikhulupililo cotang’a monga ni ceenze naco munakazi wamasiye wa m’fanizo ya Yesu. Ndipo Yehova watipasa mwai wa pemphelo kuti tikomuuzhya tikacitiliwa zinthu ziliye cilungamo. Tufunikila lini kuupepusha mwai uyu. Nthawi ziyakine, Yehova oyankha mapemphelo ŵasu m’njila yamene tenzoiyembekezela lini.

13. Kansi pemphelo yeyavya tyani banja iyakine yamene yecitiliwa zinthu ziliye cilungamo?

¹³ Ganizilani cokumana naco ca kalongosi Vero wamene onkhala ku Democratic Republic of Congo. Pa nthawi iyakine, gulu ya masoja oukila boma yeloŵa m’munzi mwao. Tetyo, kalongosi Vero, mwana wake munakazi wa vyaka 15, na mulume wake wamene ni Mboni lini ethaŵa kuti apulumuse moyo wao. Koma mwasoka yanji, epitila ku mseu kwamene kwenze gulu iyakine ya masoja oukila boma, ndipo eŵapanamika noyamba kuŵayofya kuti aŵapaye. Cifukwa ca wowa, kalongosi Vero eyamba kulila. Koma mwana wake munakazi eyamba kupemphela mokuwa ndipo enzotomola zina ya Mulungu m’pemphelo yake. Pengosilizhya kupemphela, mkulu wa masoja aŵa emukonsha kuti, “Mwanawe, ni ŵani ekuphunzisa kupemphela?” Yove eyankha kuti, “Amama niye eniphunzisa poseŵenzesha pemphelo ya cisanzo yamene yupezeka pa Mateyu 6:9-13.” Peecimvwa izi, mkulu wa masoja uyu ekamba kuti, “Mwanawe,  luta mwamtendele pamozi na makolo ŵako, ndipo Yehova Mulungu wako apitilizhye kukutetezani!”

14. Kansi cikhulupililo casu cingayesewe tyani, ndipo n’cinji cingatiyavye kupilila?

¹⁴ Zokumana nazo monga izi zutikumbusha kuti pemphelo ni yofunikila ngako mu umoyo wasu, ndipo tufunikila lini kuona mwai uyu m’njila yopepuka. Koma kansi mungacitenji ngati muona kuti Yehova oyankha lini mwamsanga mapemphelo ŵanu, olo ngati muona kuti aliyoyankhe m’njila yemwenzoyembekezela? Monga ni mwecicitila munakazi wamasiye wa m’fanizo ya Yesu, pitilizhyani kupemphela, apo muli na cikhulupililo cakuti Mulungu ayankhe pa nthawi yoyenelela koma soti m’njila yoyenelela. Kuyangizhyila apo, mukonkhala na cidalilo cakuti Yehova angakangiwe lini kukuyavyani. Ndipo mukomusenga kuti akupaseni mzimu wake utuŵa. (Afil. 4:13) Nthawi zonse, mukokumbukila kuti lombapano, Yehova akupaseni madaliso osaneneka cakuti mukokumbukila lini mavuto yamukumana nayo. Ngati mumudalila kuti akuyavyeni kupilila mavuto yamukumana nayo pali lomba, cikhulupililo canu citang’e. Ndipo mukakwanishe kupilila mayeselo yati tikakumane nayo msogolo.—1 Pet. 1:6, 7.

15. Molingana na Mateyu 17:19, 20, kansi ophunzila a Yesu ekumana na copinga cotyani?

¹⁵ Yesu euzhya ophunzila ŵake kuti cikhulupililo sembe ceŵayavya kuti apitilizhye kutumikila Yehova mwacimwemwe olo kuti enzokumana na zopinga. (Ŵelengani Mateyu 17:19, 20.) Ophunzila aŵa enzokwanisha kucosa viŵanda. Koma pa nthawi iyakine ekangiwa. Ndaŵa yanji? Yesu eŵauzhya kuti enzofunikila kunkhala na cikhulupililo cotang’a. Eŵauzhya soti kuti ngati enze na cikhulupililo cotang’a, sembe ekwanisha kupilila mavuto akulu-akulu. Monga ni zecitikila ophunzila a Yesu, nase tingakumane na zopinga zamene zingaticitishe kuona kuti n’zosakwanishika kupitilizhya kutumikila Yehova.

16. Kansi cikhulupililo cemuyavya tyani kalongosi Geydi pavuli pakuti mulume wake wapaiwa?

¹⁶ Ganizilani cisanzo ca kalongosi Geydi wa ku Guatemala. Mulume wake, Edi, epaiwa peenzocokela ku misonkhano. Kansi cikhulupililo cemuyavya tyani kalongosi Geydi kuti akwanishe kupilila pa nthawi iyi yovuta? Yove elaŵila kuti: “Pemphelo yuniyavya kuti nikotulila Yehova nkhaŵa zangu. Nthawi zonse nikapemphela, nunkhala na mtendele wa m’maganizo. Yehova onisamalila kupitila mwa abanja ŵangu koma soti akwasu na azilongosi mumpingo. Kunkhala na zocita zinyinji mu utumiki kuniyavya kuti osati nikonkhala na cisoni ngako. Ndipo kunithandiza kuti osati nikodela ngako nkhaŵa mwati nikopezela zofunikila za pa umoyo. Nikaganizila mavuto yanakumana nayo mu umoyo wangu, naphunzilapo kuti mosasamala kanthu kuti nikakumane na mavuto otyani msogolo, nikakwanishe kupilila moyavyiwa na Yehova, Yesu Khristu koma soti akwasu na azilongosi.”

17. Kansi tufunika kucitanji ngati takumana na mavuto?

¹⁷ Kansi muli na cisoni cifukwa cakuti mwetaikiliwa wokondeka wanu mu imfwa? Ngati n’tetyo, tang’ishani cikhulupililo canu cakuti ŵanthu akufwa akauke mwa kuŵelenga nkhani za m’Baibo za ŵanthu amene eukishiwa. Olo kansi muli na cisoni cifukwa wabanja wanu ecosewa mumpingo? Mukoŵelenga nkhani zamene zuonesha kuti nthawi zonse, Yehova opeleka cilango pa mlingo woyenelela na kuti ocita izi cifukwa otikonda. Nthawi zonse ngati  mwakumana na mavuto mu umoyo wanu, mukouona kuti ni mwai wakuti mutang’ishe cikhulupililo canu. Mukomuuzhya Yehova mwamumvwila. Ndipo conde, osati mukozipatula. Pitilizhyani kunkhala pafupi na akwasu na azilongosi. (Miy. 18:1) Mukocita zinthu zamene zingakuyavyeni kuti mupilile, olo kuti nthawi ziyakine mungolila mukakumbukila mavuto yemwekumana nayo. (Sal. 126:5, 6) Pitilizhyani kucita zinthu zauzimu monga kupezeka pa misonkhano, kulalikila, na kuŵelenga Baibo. Ndipo nthawi zonse, mukoganizila madaliso yosaneneka yawakusungilani Yehova msogolo. Mukaona mwamene Yehova okuyavyilani, cikhulupililo canu citang’ileko.

18. Kansi mungacitenji kuti mutang’ishe cikhulupililo canu pali lomba?

¹⁸ Ngati mwekumanapo na mavuto ndipo mwekangiwa kuonesha kuti muli na cikhulupililo cotang’a, musataye mtima. Uoneni kuti ni mwai wakuti mutang’ishe cikhulupililo canu. Monga ni mwecicitila ophunzila a Yesu, mukomusenga Yehova kuti, “Tiyangizhyileni cikhulupililo.” (Luka 17:5) Kuyangizhyila apo, mukokumbukila visanzo vatakambisilana m’nkhani ino. Molingana na mkwasu Miguel na mkazi wake Yurai, nthawi zonse mukakumana na mavuto, mukokumbukila mwamene Yehova ekuyavyilani m’nthawi zakuvuli. Monga ni mwecicitila kalongosi Anel na mwana munakazi wa kalongosi Vero, mukopemphela mofumila pansi pamtima, makamaka ngati mwakumana na mavuto cakuti muziŵa lini camungacite. Ndipo molingana na kalongosi Geydi, mukokumbukila kuti Yehova angatipase zofunikila za pa umoyo kupitila mwa abanja ŵasu koma soti akwasu na azilongosi. Ngati mudalila Yehova kuti akuyavyeni kupilila mavuto yamukumana nayo pali lomba, munkhale na cikhulupililo cakuti akakuyavyeni kupilila mavuto yati tikakumane nayo msogolo.

19. Kansi Yesu enze na cidalilo cotyani, nanga mungacitenji kuti mukapulumuke pa cisauso cikulu?

¹⁹ Yesu eyavya ophunzila ŵake kuzindikila kuti enzofunika kutang’isha cikhulupililo cao. Koma enzokaikila lini kuti ophunzila aŵa sembe ekwanisha kupilila mayeselo a msogolo ngati enzodalila Yehova. (Yoh. 14:1; 16:33) Yove enze soti na cidalilo cakuti gulu ikulu ya ŵanthu amene ali na cikhulupililo cotang’a, ikapulumuke pa cisauso cikulu. (Chiv. 7:9, 14) Kansi mukapezekepo pa gulu iyi? Moyavyiwa na Yehova, namwe mungayopezekapo ngati mucita zilizonse zamungakwanishe kuti mutang’ishe cikhulupililo canu pali lomba.—Aheb. 10:39.