1-2. (a) Ndaŵa yanji mtumwi Paulo elaŵila kuti cikondi niye nkhalidwe “ikulu”? (b) Kansi tilaŵizhyane makonsho otyani?

 MTUMWI Paulo peenzofotokoza za cikhulupililo, ciyembekezo na cikondi, esilizhya na mau akuti “cikulu pa [minkhalidwe iyi] ni cikondi.” (1 Akor. 13:13) Ndaŵa yanji elaŵila teti? N’cifukwa cakuti msogolo tikafunike lini soti kukhulupilila olo kuyembekezela malonjezo a Mulungu okhuza calo calomba, cifukwa pa nthawi iyi zikankhale kuti zekwanilishiwa kale. Koma tikafunike kupitilizhya kukonda Yehova na ŵanthu. Ndipo cikondi casu pa ove cikapitilizhye kukula mpaka kale-kale.

² Pofwana kuti tikafunike kupitilizhya kuonesha cikondi, m’nkhani ino tilaŵizhyane makonsho atatu. Yoyamba, ndaŵa yanji tufunika kukondana? Yaciŵili, tingaoneshe tyani cikondi pakati pasu? Yacitatu, kansi tingakulishe tyani cikondi pakati pasu?

3. Ndaŵa yanji tufunika kukondana?

³ Ndaŵa yanji tufunika kukondana? Cifukwa cimozi n’cakuti cikondi cutiziŵikisha kuti nise Akhristu acendi. Yesu euzhya ophunzila ŵake kuti: “Mwa kucita izi, onse akaziŵe kuti nimwe ophunzila ŵangu, ngati mukondana.” (Yoh. 13:35) Kuyangizhyila apo, cikondi cutiyavya kunkhala okatizhyana. Paulo elaŵila kuti cikondi “cugwilizanisha ŵanthu mwamphamvu ngako kupambana cinthu ciyakine ciliconse.”  (Akol. 3:14) Koma pali cifukwa ciyakine cofunika ngako catufunikila kukondana. Mtumwi Yohane elembela okhulupilila ayake kuti: “Munthu wamene okonda Mulungu, ofunika soti kukonda mkwake.” (1 Yoh. 4:21) Ngati tukondana, tuonesha kuti tukonda Mulungu.

4-5. Fotokozani cisanzo cuonesha kukatizhyana kulipo pakati pa cikondi casu pa Mulungu na cikondi casu pa ŵanthu ayakine.

⁴ Kansi cikondi casu pa Mulungu cukatizhyana tyani na cikondi casu pa akwasu na azilongosi? Mwacisanzo, ganizilani kukatizhyana kulipo pakati pa mtima wasu na viwalo viyakine va muŵili wasu. Ngati dokota ofuna kuziŵa ngati mtima wasu useŵenza bwino olo yai, angatipime pa kwanja. Kansi tuphunzilapo cinji pa cisanzo ici?

⁵ Monga ni mwamene dokota angakwanishile kuziŵa ngati mtima wasu useŵenza bwino olo yai mwa kupima pa kwanja, nase tingakwanishe kuziŵa ngati cikondi casu pa Mulungu n’cotang’a olo yai, mwa kuona mwatukondela akwasu na azilongosi. Ngati tazindikila kuti tukonda lini akwasu na azilongosi monga ni mwetenzoŵakondela kale, zingaoneshe kuti cikondi casu pa Mulungu cacepa. Koma ngati nthawi zonse tuonesha kuti tukonda akwasu na azilongosi, zuonesha kuti cikondi casu pa Mulungu, n’cotang’a.

6. Ndaŵa yanji tufunika kucita nkhaŵa ngati cikondi casu pa akwasu na azilongosi cacepa? (1 Yohane 4:​7-9, 11)

⁶ Tufunika kucita nkhaŵa ngati cikondi casu pa akwasu na azilongosi cacepa. Ndaŵa yanji? Cifukwa zuonesha kuti umoyo wasu wauzimu uli pangozi. Mtumwi Yohane emvwikisha mfundo iyi pecilaŵila kuti: “Wamene okonda lini mkwake wakuona, angakonde lini Mulungu waakaliyoonapo.” (1 Yoh. 4:20) Kansi tuphunzilapo cinji? Tuphunzilapo kuti Yehova okondwela ngako ngati ‘tukondana.’—Ŵelengani 1 Yohane 4:​7-9, 11.

7-8. Ni m’njila ziyakine zotyani zatingaoneshelemo kuti tukondana?

⁷ Mowelezhyawelezhya, m’Mau a Mulungu tupezamo lamulo yakuti ‘tikokondana.’ (Yoh. 15:​12, 17; Aro. 13:8; 1 Ates. 4:9; 1 Pet. 1:22; 1 Yoh. 4:11) Koma cikondi ni nkhalidwe ya mu mtima, ndipo paliye aliyense angakwanishe kuona mu mtima mwasu. Tetyo tingaoneshe tyani kuti tukonda akwasu na azilongosi? Tingacite izi mwa mau na zocita zasu.

⁸ Pali njila zinyinji zatingaoneshelemo kuti tukonda akwasu na azilongosi. Onani visanzo ivi: “Mukouzhyana cendi.” (Zek. 8:16) “Sungani mtendele pakati panu.” (Mko. 9:50) “Pooneshana ulemu, nkhalani pasogolo.” (Aro. 12:10) “Landilanani.” (Aro. 15:7) “Pitilizhyani . . . kukhululukilana.” (Akol. 3:13) “Musaleke kunyamulilana voŵeŵesha.” (Aga. 6:2) “Mukolimbikishana.” (1 Ates. 4:18) “Pitilizhyani . . . kutonthozana.” (1 Ates. 5:11) “Mukopemphelelana.”—Yak. 5:16.

9. Ndaŵa yanji kutonthoza ayakine ni njila yabwino yatingaoneshelemo kuti tuŵakonda? (Onani soti cithunzithunzi.)

⁹ Lomba, tiyeni tilaŵizhyane imozi mwa njila zatingaoneshelemo kuti tukonda akwasu na azilongosi. Tilaŵizhyane mau yecilaŵila Paulo yakuti: “Pitilizhyani kutonthozana.” Ndaŵa yanji kutonthozana ni njila yofunika ngako yooneshelamo kuti tukonda akwasu na azilongosi? Molingana na buku iyakine yofotokoza Baibo, mau yeciseŵenzesha Paulo yakuti “kutonthozana,” yotanthauza “kunkhala pafupi na munthu wamene okumana na mavuto akulu na colinga cakuti timulimbikishe.” Tetyo, ngati talimbikisha mkwasu olo  kalongosi wamene okumana na mavuto, tumuyavya kuti apitilizhye kutumikila Yehova mokhulupilika. Nthawi zonse tikacita izi, tuonesha kuti tumukonda.—2 Akor. 7:​6, 7, 13.

10. Kansi pali kukatizhyana kotyani pakati pa cifundo na kutonthozana?

¹⁰ Kumvwa cifundo notonthoza ayakine n’kokatizhyana ngako. Motyani? Ngati munthu omvwila cifundo munthu muyakine wamene okumana na mavuto, onkhala wofunishisha kumutonthoza mwa kucitapo kanthu kuti amuyavye. Tetyo, cifundo cutisonkhezela kuti tikotonthoza ayakine. Onani mwamene Paulo eoneshela kukatizhyana kulipo pakati pa cifundo ca Yehova na citonthozo cakupeleka. Paulo elaŵila kuti Yehova ni “Tata wacifundo cikulu koma soti Mulungu wamene otitonthoza m’njila iliyonse.” (2 Akor. 1:3) Apa Paulo eseŵenzesha mau akuti “cifundo cikulu” pofotokoza za cifundo catuonesha ŵanthu ayakine. Tetyo, Mulungu oitiwa kuti Tata olo Mwineco wa cifundo cikulu cifukwa ca kukula kwa cifundo cakuonesha ku ŵanthu. Ndipo cifundo ici cumusonkhezela kuti atitonthoze “m’mayeselo ŵasu onse.” (2 Akor. 1:4) Monga ni mwamene manzi abwino a mu m’mana angasisimulile munthu wamene ali na njota, Yehova osisimula notonthoza onse amene okumana na mavuto. Kansi tingatolele tyani cisanzo ca Yehova pa nkhani yoonesha cifundo notonthoza ŵanthu ayakine? Njila imozi yatingacitilemo izi ni mwa kukulisha minkhalidwe mu mtima mwasu yamene ingatiyavye kuti titonthoze ayakine. Kansi iyakine mwa minkhalidwe iyi ni yotyani?

11. Molingana na Akolose 3:12 na 1 Petulo 3:​8, kansi ni minkhalidwe iyakine yotyani yatufunika kukulisha kuti tipitilizhye kuonesha cikondi ku ŵanthu ayakine noŵatonthoza?

¹¹ N’cinji cingatiyavye kuti tipitilizhye kukondana ‘notonthozana’ siku iliyonse? Tufunika kukulisha minkhalidwe iweme monga kumvwa cisoni, cikondi ca pokwasu na kuwama mtima. (Ŵelengani Akolose 3:12; 1 Petulo 3:8.) Kansi minkhalidwe iyi ingatiyavye tyani? Ngati tumvwila cifundo akwasu na azilongosi nosamala cendi za ove, tikonkhala na cifuno coŵatonthoza ngati akumana na mavuto. Yesu elaŵila kuti: “Pakamwa polaŵila zofumila mu mtima. Munthu wabwino ofumya zabwino m’cuma cake cabwino.” (Mat. 12:​34, 35) Kutonthoza akwasu na azilongosi amene ofunikila thandizo ni njila yabwino ngako yatingaoneshelemo kuti tuŵakonda.

12. (a) Kansi tufunika kusamala za cinji? (b) Kansi tilaŵizhyane konsho yotyani lomba?

¹² Tonse tufuna ‘kupitilizhya kukondana.’ (1 Yoh. 4:7) Koma tufunika kukumbukila cenjezo ya Yesu yakuti “cikondi ca ŵanthu anyinji cikacepe.” (Mat. 24:12) Yesu enzotanthauza lini kuti anyinji mwa ophunzila ŵake akaleke kuoneshana cikondi. Olo n’tetyo, tufunika kusamala kuti tisatolele nkhalidwe ya ŵanthu a m’calo cino amene ooneshana lini cikondi. Lomba, tiyeni tilaŵizhyane konsho yofunika ngako iyi: N’cinji cingatiyavye kuziŵa ngati cikondi casu pa akwasu na azilongosi n’cotang’a?

13. N’cinji cingatiyavye kuziŵa ngati cikondi casu pa akwasu na azilongosi n’cotang’a?

¹³ Njila imozi yatingaziŵilemo ngati cikondi casu n’cotang’a, ni kuona mwatucitila zinthu pa vocitika viyakine mu umoyo. (2 Akor. 8:8) Petulo efotokoza cimozi mwa vocitika ivi. Yove elaŵila kuti: “Kupambana zonse, mukokondana ngako, cifukwa cikondi cufwikila macimo anyinji.” (1 Pet. 4:8) Tetyo, mwatucitila zinthu ngati akwasu na azilongosi alakwisa zinthu ziyakine olo kutikhumudwisha, zingatiyavye  kuziŵa ngati cikondi casu pa ove n’cotang’a.

14. Molingana na 1 Petulo 4:​8, kansi ni cikondi ca mtundu wotyani catufunika kunkhala naco? Fotokozani cisanzo.

¹⁴ Lomba, tiyeni tilaŵizhyane mosamala mau a Petulo. Mbali yoyamba ya vesi 8 yufotokoza za mtundu wa cikondi catufunika kunkhala naco. Yulaŵila kuti tufunika ‘kukondana ngako.’ Mau yeciseŵenzesha Petulo yamene yemasuliliwa kuti “ngako,” yangatanthauze “kutambulula.” Mbali yaciŵili ya vesi iyi yufotokoza zatingacite ngati tukonda ngako akwasu na azilongosi. Cikondi ici cutiyavya kufwikila macimo ya akwasu na azilongosi. Yelekezelani kuti thebo ni yothimbilila ndipo mufuna kuyanzhyikapo cinyula kuti kuthimbilila uku kusaoneke. N’zoonekelatu kuti mungatambulule cinyula ici kuti civwinikile thebo yonse. Molingana na izi, ngati tukonda ngako akwasu na azilongosi tikofwikila, osati cimo imozi olo yaŵili, koma “macimo anyinji.”

15. Ngati cikondi casu pa akwasu na azilongosi n’cotang’a, kansi tingakwanishe kucita cinji? (Akolose 3:13)

¹⁵ Cikondi casu pa akwasu na azilongosi  cufunika kunkhala cotang’a ngako kuti cikotisonkhezela kukhululukila kusoŵa ungwilo kwao, olo kuti kucita izi nthawi ziyakine kungankhale kovuta. (Ŵelengani Akolose 3:13.) Ngati tukhululukila akwasu na azilongosi, tuonesha kuti cikondi casu n’cotang’a na kuti tufuna kukondwelesha Yehova. N’cinji ciyakine cingatiyavye kuti tikoŵakhululukila koma soti kuti osati tikokalipa kamangu ngati atikhumudwisha?

16-17. N’cinji ciyakine cingatiyavye kukhululukila zolakwa za ayakine? Fotokozani cisanzo. (Onani soti cithunzithunzi.)

¹⁶ Mukoika maganizo ŵanu pa vinthu viweme vakucita akwasu na azilongosi, osati pa volakwa vao. Ganizilani cisanzo ici. Yelekezelani kuti muli pa maceza na akwasu na azilongosi. Mwasangalala na maceza ndipo posilizhyila pa maceza aŵa mwakopesha mafoto. Muliyokope foto tyala imozi, koma yatatu. Lomba pamuona mafoto aŵa, muona kuti mkwasu muyakine aliyooneke bwino pa foto imozi. Kansi mungacite nayo cinji foto iyi? Mungaidilite cifukwa muli na mafoto ayakine aŵili pamene monse muoneka bwino kuyangizhyilapo na mkwasu uyu.

¹⁷ Tingalinganizhye mafoto yatingasunge na zinthu zabwino zatufunikila kukumbukila ponena za akwasu na azilongosi. Koma payakine pa zocitika ziyakine mkwasu olo kalongosi, angalaŵile olo kucita cinthu camene cingatikhumudwishe. Zikankhala teti, kansi tufunika  kucitanji? Monga ni mwamene tingadilitile foto yamene iliyowame, tufunika kuluŵa zinthu ziipa zaangaticitile. (Miy. 19:11; Aef. 4:32) Tingakwanishe kuluŵa zinthu ziipa zaangaticitile akwasu na azilongosi cifukwa cokumbukila zinthu zinyinji zabwino zetecitila nao pamozi. Zinthu zoteti niye zatufunika kukumbukila noona kuti n’zofunika.

18. Ni mfundo zikulu-zikulu zotyani zataphunzila m’nkhani ino?

¹⁸ Ndaŵa yanji tufunika kupitilizhya kutang’isha cikondi pakati pasu? Monga ni mwataphunzilila m’nkhani ino, ngati tuonesha cikondi kuli akwasu na azilongosi tuonesha kuti tukonda Yehova. Kansi tingaoneshe tyani kuti tukonda okhulupilila ayasu? Njila imozi ni mwa kuŵatonthoza. ‘Tingapitilizhye kutonthozana,’ ngati tuŵamvwila cifundo. Kansi tingatang’ishe tyani cikondi pakati pasu? Mwa kucita zonse zatingakwanishe kuti tikhululukile akwasu na azilongosi ngati atilakwila olo kuti nthawi ziyakine cingankhale covuta kucita izi.

19. Ndaŵa yanji tufunika kukondana ngako makamaka masiku ŵano?

¹⁹ Ndaŵa yanji tufunika kukondana ngako makamaka masiku ŵano? Onani cifukwa cecipeleka Petulo. Eciti: “Masilizhyilo a zinthu zonse ali pafupi. Tetyo, . . . mukokondana ngako.” (1 Pet. 4:​7, 8) Masilizhyilo a cino calo ciipa pakuvwendela pafupi, kansi tingayembekezele cinji? Pokamba za ophunzila ŵake, Yesu elosela kuti: “Mitundu yonse ikakuzondeni cifukwa ca zina yangu.” (Mat. 24:9) Kuti tikwanishe kupilila, tufunika kupitilizhya kunkhala okatizhyana. Ngati tukonda akwasu na azilongosi, Satana akangiwe kutiyaŵanisha cifukwa cikondi “cugwilizanisha ŵanthu mwamphamvu ngako kupambana cinthu ciyakine ciliconse.”—Akol. 3:14; Afil. 2:​1, 2.