1. Kansi munthu wacifundo onkhala soti na minkhalidwe yotyani, ndipo ni fanizo yotyani yutiphunzisa mwatingaoneshele cifundo ku ŵanthu ayakine?

MUNTHU wacifundo onkhala soti na minkhalidwe iyakine iweme monga kuwama mtima, cikondi na wanzi. Tikamvwa liu yakuti cifundo, payakine tukumbuka fanizo yecifotokoza Yesu ya Msamariya wacifundo. M’fanizo iyi, Myuda muyakine enze pa ulwendo ndipo akawalala emuniata nomulonda vinthu vonse veenze navo. Koma Msamariya ‘emucitila cifundo’ ndipo emunyamula nomutwala ku ng’anda yosungilamo alwendo kuti amusamalile. (Luka 10:29-37) Fanizo iyi, yutiphunzisa za nkhalidwe yofunika ngako ya Yehova, yamene ni cifundo. Mulungu otionesha cifundo siku iliyonse cifukwa cakuti otikonda.

2. Kansi ni m’njila iyakine yotyani yamene munthu angaoneshele kuti ali na cifundo?

² Kuyangizhyila pa kunkhala na minkhalidwe iyakine yabwino, munthu wacifundo okhululukila munthu wamene enzofunika kupasiwa cilango. Molingana na izi, Yehova otionesha cifundo siku iliyonse mwa kutikhululukila. Ponena za Mulungu, wamasalimo elaŵila kuti: ‘Oticitila lini mokatizhyana na macimo ŵasu.’ (Sal. 103:10) Koma akaona kuti ni poyenelela, Yehova opeleka cilango ku munthu wamene ecita cimo ikulu.

3. Kansi tilaŵizhyane makonsho otyani m’nkhani ino?

³ M’nkhani ino, tilaŵizhyane makonsho atatu aŵa: Ndaŵa yanji Yehova oonesha cifundo? Ndaŵa yanji tukamba kuti Yehova oonesha cifundo popeleka cilango ku ŵanthu amene ecita cimo ikulu? Ndipo tingatolele tyani cisanzo cake? Tiyeni tione mwamene Mau a Mulungu oyankhila makonsho aŵa.

4. Ndaŵa yanji Yehova otionesha cifundo?

⁴ Yehova ni Mulungu wacifundo. Mouzhyiliwa, mtumwi Paulo elemba kuti Mulungu ali na “cifundo cikulu.” Apa mtumwi Paulo enzotanthauza kuti Mulungu ali na cifundo cifukwa osankha ŵanthu  aliye ungwilo kuti akalamulile pamozi na Yesu kululu. (Aef. 2:4-7) Koma kansi oonesha tyala cifundo kuli Akhristu ozozewa? Yai. Wamasalimo Davide elemba kuti: “Yehova owamila mtima munthu aliyense, ndipo ocita zinthu zonse mwacifundo.” (Sal. 145:9) Yehova otikonda ngako. Ndiye cifukwa cake otionesha cifundo nthawi zonse akaona kuti ni poyenela kucita tetyo.

5. Kansi Yesu ephunzila tyani kuti Yehova ni Mulungu wacifundo?

⁵ Yesu oziŵa kuti Yehova ni Mulungu wacifundo na kuti okonda kuonesha nkhalidwe iyi ku atumiki ŵake. Talaŵila teti cifukwa yove enkhala vyaka vinyinji pamozi na Ausuwake kululu peenze akaliyowela pacalo. (Miy. 8:30, 31) Nthawi zinyinji, Yesu enzoona mwamene Ausuwake enzooneshela cifundo ku ŵanthu aliye ungwilo. (Sal. 78:37-42) Peenzophunzisa ŵanthu, kanyinji-kanyinji Yesu enzogogomezela mfundo yakuti Yehova ni wacifundo.

6. Kansi Yesu etiyavya tyani kumvwishisha kuti Ausuwake ni acifundo?

⁶ Monga ni mwetephunzilila m’nkhani yapita, Yesu efotokoza fanizo ya mwana woloŵelela pofuna kutionesha kuti Yehova ni Mulungu wacifundo. Mwana woloŵelela wa m’fanizo iyi, ecoka pa ng’anda pa ausuwake ndipo “eononga cuma cake conse mwa kuloŵelela m’minkhalidwe iipa.” (Luka 15:13) Koma pavuli pake, eleka minkhalidwe iipa yeenzocita, elicefya nowelela ku ng’anda kwa ausuwake. Kansi ausuwake ecitanji pecimuona? Yesu elaŵila kuti: “Akali capatali, ausuwake emuona ndipo ecita cifundo. Nthawi yamene iyo, emuutukila ndipo emukumbatila nomukising’a.” Monga ni mwataonela, ausuwake aliyomukalipile. M’malomwake, emucitila cifundo nomukhululukila, ndipo emulandila na manja aŵili. N’cendi kuti zecicita mwana uyu yenze cimo ikulu. Koma ausuwake emukhululukila cifukwa yove elapa mofumila pansi pamtima. Tata wacifundo wa m’fanizo iyi opanamila Yehova. Tetyo, Yesu efotokoza fanizo iyi pofuna kutionesha kuti Ausuwake ni ofunishisha kutikhululukila ngati talapa mofumila pansi pamtima.—Luka 15:17-24.

7. Tikaona mwamene Yehova ooneshela cifundo, kansi zuonesha tyani kuti ali na nzelu?

⁷ Yehova oonesha cifundo cifukwa ali na nzelu ziliye malile. Nthawi zonse, yove opanga zosankha zamene zutipindulisha. Baibo yulaŵila kuti “nzelu yofumila kululu” ni “yozula na cifundo na votwala viweme.” (Yak. 3:17) Molingana na kolo yacikondi, Yehova oziŵa kuti tuyamikila nosangalala ngako cifukwa otionesha cifundo. (Sal. 103:13; Yes. 49:15) Izi zutipasa ciyembekezo cakuti tikapeze moyo wosasila msogolo olo kuti  tiliye ungwilo. Cifukwa cakuti Yehova ali na nzelu ziliye malile, nthawi zonse otionesha cifundo akaona kuti ni poyenelela kucita tetyo. Koma cifundo cake cili na malile. Yove ocitila lini cifundo ŵanthu amene omucimwila mwadala.

8. Kansi n’cinji cucitika kuli munthu wamene ofuna lini kulapa, ndipo ndaŵa yanji?

⁸ Kansi tufunika kucita cinji ngati Mkhristu muyasu wayamba kucita macimo mwadala? Yehova euzhyila Paulo kuti alembe malangizo akuti: “Lekani kuyanjana naye.” (1 Akor. 5:11) Ngati munthu wamene ecita cimo ikulu olapa lini mofumila pansi pamtima, ocosewa mumpingo. Kucita izi, n’kofunikila cifukwa kuteteza mbili ya Yehova na gulu yake. Ndipo kuyavya kuti Akhristu ayakine apitilizhye kukonkha mfundo za m’Baibo. Koma ŵanthu ayakine ovomelezhya lini mfundo yakuti kucosa munthu mumpingo kuonesha kuti Yehova ni wacifundo. Nanga mweo muona tyani?

9-10. Molingana na Aheberi 12:5, 6, ndaŵa yanji kucosa munthu mumpingo kuonesha kuti Yehova ali na cifundo? Fotokozani cisanzo.

⁹ Tonse tukhuziwa ngako tikamvwa cilengezo cakuti muyasu olo wabanja wasu wacosewa mumpingo. Ngati zoteti zacitika, payakine tingayambe kuganiza kuti akulu aliyocite bwino kupanga cigamulo coteti. Kansi n’cendi kuti kucosa munthu mumpingo kuonesha kuti Yehova ni wacifundo? Eee. Talaŵila teti cifukwa ngati tingakangiwe kupasa cilango munthu wamene ni poyenelela kupasiwa cilango, zingaoneshe kuti tiliye cifundo ndipo tumukonda lini. (Miy. 13:24) Kucosa munthu mumpingo, kungamuyavye kuti alape. Mwacisanzo, Akhristu anyinji amene enze ecita macimo akulu-akulu, elaŵila kuti kucosewa mumpingo kweŵayavya kuti alape nonkhala soti pa ushamwali wabwino na Yehova.—Ŵelengani Aheberi 12:5, 6.

¹⁰ Ganizilani cisanzo ici: Ngati m’ciŵeta wazindikila kuti mbelele imozi yalwala matenda oyambukila, angafunike kuicosa pali ziyake noiika kwayeka kuti isayambukizhyeko ziyakine. Mwacibadwa, mbelele zukonda kunkhala pamozi na ziyakine. Tetyo, mbelele yolwala ingoyewa kunkhala pamozi na ziyake. Koma kansi tingakambe kuti m’ciŵeta uyu aliye cifundo cifukwa waika mbelele iyi kwayeka? Yai. Yove angacite izi, pofuna kuteteza mbelele ziyakine kuti zisatoleko matenda. Linganizhyani na Levitiko 13:3, 4.

11. (a) Kansi munthu wocosewa tingamulinganizhye tyani na mbelele yolwala? (b) Nanga angacitenji kuti ankhale soti pa ushamwali wotang’a na Yehova?

¹¹ Mkhristu wamene ecita cimo ikulu, tingamulinganizhye na mbelele yamene ili na matenda oyambukila. Munthu woteti onkhala olwala mwauzimu mulingalilo yakuti ushamwali wake na Yehova uli lini bwino. (Yak. 5:14) Tetyo, monga ni mwazunkhalila kuti munthu wamene olwala matenda oyambukila angapaseko ayakine, Mkhristu wamene ocita macimo akulu-akulu angasonkhezele ayakine kuti akocita cimozimozi. Niye cifukwa cake ni poyenela kuti munthu woteti acosewe mumpingo. Kucita izi kuteteza mpingo ndipo kuyavya munthu wamene ecita cimo ikulu kuti alape. Olo pavuli pakuti wacosewa mumpingo, munthu uyu ofunika kupitilizhya kupezeka pa misonkhano nthawi zonse. Kucita izi kungamuyavye kuti ankhale soti pa ushamwali na Yehova. Yove onkhala soti na mwai wotolako zofalisa akapezeka pa misonkhano. Ndipo olimbikishiwa kuti akotamba pulogilamu ya JW Broadcasting^®. Akulu akaona kuti munthu uyu oyesayesa kucinja, nthawi na nthawi ofunika kumuuzhya zakufunika kucita kuti akonze soti ushamwali wake na Yehova. *

12. Kansi akulu oonesha tyani cikondi na cifundo ku munthu wamene ofuna lini kulapa?

 ¹² Nthawi zonse tufunika kukumbukila mfundo yakuti munthu ocosewa mumpingo, tyala ngati aliyolape mofumila pansi pamtima. Akulu oziŵa kuti kucosa munthu mumpingo ni nkhani ikulu. Tetyo, oitola lini mopepuka. Ocita izi cifukwa oziŵa kuti Yehova opeleka cilango “pa mlingo woyenela.” Ndipo nao oyesayesa kucita cimozimozi. (Yer. 30:11) Akwasu aŵa ozikonda ngako mbelele za Mulungu, ndipo opanga lini zigamulo zamene zingaononge ushamwali wa mbelele izi na Yehova. Koma nthawi ziyakine, akulu oonesha cikondi na cifundo ku munthu wamene ecita cimo ikulu ndipo ofuna lini kulapa mwa kumucosa mumpingo. Izi zumuyavya kuti akonze ushamwali wake na Yehova ndipo zuteteza mpingo wonse.

13. Ndaŵa yanji Mkhristu muyakine wa ku Korinto enzofunika kucosewa mumpingo?

¹³ Ganizilani mwamene mtumwi Paulo ecitila zinthu pecimvwa kuti mumpingo wa ku Korinto mwenze Mkhristu wamene enzolala na mkazi wa ausuwake. Iyi yenze cimo ikulu, cifukwa Yehova enze euzhya Aisiraeli kuti: “Munalume akalala na mkazi wa ausuwake niye kuti wavula ausuwake. Yove na munakazi wamene uyo ofunika kupaiwa.” (Lev. 20:11) Paulo aliyouzhye Akhristu a ku Korinto kuti munalume uyu apaiwe. Koma elamula akulu kuti amucose mumpingo. Ecita izi cifukwa nkhalidwe ya munalume uyu, yenzokhuza soti ayakine mumpingo. Mwacisanzo, ayakine efwika mpaka na poyamba kupepusha cimo iyi.—1 Akor. 5:1, 2, 13.

14. Kansi Paulo eonesha tyani cifundo cikulu ku Mkhristu wamene enze ecosewa mumpingo, ndipo ndaŵa yanji? (2 Akorinto 2:5-8, 11)

¹⁴ M’kuluta kwa nthawi, mtumwi Paulo ecimvwa kuti munalume uyu ecinja umoyo wake nolapa mofumila pansi pamtima. Olo kuti zecicita zeipisha mbili ya mpingo, mtumwi Paulo euzhya akulu kuti: “Mukhululukileni na mtima wonse nomutonthoza.” Ndaŵa yanji eŵalamula kucita izi? Yove epitilizhya kulaŵila kuti: “Kuyopela kuti angafooke cifukwa ca cisoni copitilila malile.” Paulo emucitila cifundo munalume uyu cifukwa elapa mofumila pansi pamtima. Yove ecitapo kanthu mwamsanga cifukwa aliyofune kuti munalume uyu ankhale na cisoni copitilila malile nonkhala na maganizo akuti macimo ŵake angakhululukiwe lini.—Ŵelengani 2 Akorinto 2:5-8, 11.

15. Kansi akulu otolela tyani cisanzo ca Yehova pa nkhani yoonesha cifundo?

¹⁵ Akulu otolela cisanzo ca Yehova mwa kuonesha cifundo ku ŵanthu amene ecita cimo ikulu. Ove opeleka cilango akaona kuti ni pofunikila. Ndipo oonesha cifundo akaona kuti ni  poyenelela. Ngati akulu opeleka lini cilango ku munthu wamene ecita cimo ikulu, oonesha kuti aliye cifundo. Talaŵila teti cifukwa munthu uyu angacinje lini nkhalidwe yake iipa ndipo izi zingaononge mbili ya mpingo. Kansi akulu niye tyala ofunika kuonesha cifundo ku ŵanthu amene ecita macimo akulu?

16. Molingana na Miyambo 21:13, kansi Yehova ocitanji kuli ŵanthu amene oonesha lini cifundo kuli ayakine?

¹⁶ Akhristu onse ofunika kuyesayesa kutolela cisanzo ca Yehova pa nkhani yoonesha cifundo. Izi zili teti cifukwa Yehova angamvwishile lini mapemphelo ŵasu ngati tukangiwa kuonesha cifundo ku ŵanthu ayakine. (Ŵelengani Miyambo 21:13.) Paliye Mkhristu wamene angakonde kuti Yehova aleke kumvwishila mapemphelo ŵake. Niye cifukwa cake tonse tufunika kuyesayesa kucitila cifundo ŵanthu ayakine. Tetyo, tufunika kunkhala okonzeka kumvwishila ngati Mkhristu muyakine otifotokozela mavuto yakukumana nayo. Ndipo nthawi zonse tikokumbukila malangizo a m’Baibo akuti: “Munthu wosacitila ayakine cifundo, akaweluziwe lini mwacifundo.” (Yak. 2:13) Ngati tukumbukila kuti nase tucimwa ndipo tusenga Yehova kuti aticitile cifundo, tikoyesayesa kuonesha cifundo ku ŵanthu ayakine. Tetyo, tufunika kuonesha cifundo ngati Mkhristu wamene enze ecita cimo ikulu wawezhyeleshewa mumpingo.

17. Kansi Mfumu Davide eonesha tyani kuti enze munthu wacifundo?

¹⁷ M’Baibo muli visanzo vamene vutiyavya kuziŵa zatingacite kuti tikoonesha cifundo kuli ŵanthu ayakine. Ganizilani cisanzo ca Mfumu Davide. Nthawi zinyinji, yove enzoonesha cifundo kuli ŵanthu ayakine. Mwacisanzo, Mfumu Sauli enzofuna kuti amupaye. Koma Davide aliyowezhyele olo kuti enze na mwai wocita zamene izi. M’malomwake, emucitila cifundo.—1 Sam. 24:9-12, 18, 19.

18-19. Kansi ni pa vocitika viŵili votyani pamene Davide ekangiwa kuonesha cifundo?

¹⁸ Koma ni nthawi lini zonse pamene Davide enzoonesha cifundo. Mwacisanzo, munthu muyakine wa zina yakuti Nabala enyoza Davide nokana kum’pasa vakulya pamozi na masoja ŵake. Izi zemukalipisha ngako Davide, cakuti eganiza zopaya Nabala pamozi na banja yake. Koma Abigayeli wamene enze mkazi wa Nabala, enze muweme mtima ndipo ecitapo kanthu mwamsanga mwa kupeleka vakulya kwa Davide na masoja ŵake. Izi zecitisha kuti Davide apewe mlandu wa milopa.—1 Sam. 25:9-22, 32-35.

¹⁹ Pa nthawi iyakine, mneneli Natani euzhya Davide fanizo ya munthu wolemela wamene enze na mbelele zinyinji, koma elonda munthu wosauka wamene enze na kambelele kamozi. Davide ekalipa ngako pecimvwa nkhani iyi, ndipo elaŵila kuti: “Pali Yehova Mulungu wamoyo, munthu ecita izi ofunika kupaiwa.” (2 Sam. 12:1-6) Davide enzoziŵa kuti Cilamulo ca Mose cenzolaŵila kuti munthu akacita izi enzofunika kulipila mbelele 4, osati kupaiwa. (Eks. 22:1) Tetyo, kwenze kusoŵa cifundo kukamba kuti munthu uyu enzofunika kupaiwa. Koma Natani eseŵenzesha fanizo iyi pofuna kuyavya Davide kuti azindikile kuti yove ecita macimo akulu kupambana yecicita munthu wolemela wa m’fanizo iyi. Davide ekangiwa kuonesha cifundo pecimvwa fanizo yecimuuzhya  mneneli Natani. Koma Yehova eonesha kuti ali na cifundo cikulu ngako kupambana yove cifukwa emukhululukila macimo yecicita.—2 Sam. 12:7-13.

20. Kansi tuphunzilapo cinji pa cisanzo ca Davide?

²⁰ Cifukwa ca ukali, Davide eganiza zopaya Nabala pamozi na banja yake. Ndipo pavuli pake, epeleka cigamulo cakuti munthu wa m’fanizo yecifotokoza Natani, enzofunika kupaiwa. Tuziŵa kuti Davide enze munthu wacifundo. Lomba ndaŵa yanji eweluza mosoŵa cifundo kuti munthu wa m’fanizo iyi enzofunika kupaiwa? Kuti tipeze yankho ya konsho iyi, tufunika kukumbukila kuti pa nthawi iyi Davide enze lini pa ushamwali wabwino na Yehova cifukwa ca macimo yecicita. Izi zutiphunzisa kuti cingankhale covuta kuweluza ayakine mwacilungamo ngati tili lini pa ushamwali wotang’a na Yehova. Niye cifukwa cake Yesu eticenjeza kuti: “Lekani kuweluza ayakine, kuti namwe musaweluziwe. Cifukwa mwamuweluzila ŵanthu ayakine, namwe mukaweluziwe cimozimozi.” (Mat. 7:1, 2) Tetyo, tufunika kupewa kuweluza ayakine mwankhanza. M’malomwake, tikoyesayesa kutolela cisanzo ca Yehova wamene ali na “cifundo cikulu.”

21-22. Kansi ni m’njila ziyakine zotyani zatingaoneshelemo cifundo?

²¹ Tufunika lini tyala kulaŵila kuti nise acifundo. M’malomwake, tufunika kuyesayesa kucita zinthu zuonesha kuti tili na nkhalidwe iyi. Tetyo, tikoganizila zinthu zatingacite kuti tioneshe cifundo kuli ŵanthu a m’banja mwasu, mumpingo na ku dela kwatunkhala. Ndipo pali njila zinyinji zatingacitilemo izi. Mwacisanzo, kansi tingacitenji ngati tazindikila kuti munthu muyakine ofunikila citonthozo, olo ofunikila zinthu za pa umoyo monga cakulya? Tingaoneshe kuti tili na cifundo mwa kucitapo kanthu kuti timuyavye. Ndipo tingaoneshe cifundo kuli Akhristu amene awezhyeleshewa mumpingo mwa kuŵalimbikisha nopeza nthawi yotandala nao. Cifundo cufunika soti kutisonkhezela kuuzhyako ayakine uthenga wabwino wonena za Ufumu wa Mulungu.—Yobu 29:12, 13; Aro. 10:14, 15; Yak. 1:27.

²² Ngati tuyesayesa kuziŵa mavuto yakukumana nayo ayakine, tinkhale na mipata inyinji yooneshelamo cifundo. Ngati tucita izi, tuonesha kuti tutolela cisanzo ca Yehova wamene ni Mulungu “wacifundo cikulu.”