1. Molingana na Malaki 3:16, kansi Yehova wankhala olemba buku yanji, ndipo m’buku iyi muli cinji?

 KWA vyaka masauzande anyinji, Yehova wankhala olemba buku yapadela. M’buku iyi, muli mazina ya ŵanthu kuyambila zina ya mboni yokhulupilika yoyamba, Abele. b (Luka 11:50, 51) Kuyambila tyala pa nthawi iyi, Yehova wankhala olemba mazina m’buku iyi. Ndipo lomba muli mazina mamiliyoni anyinji. M’Baibo, buku iyi yuitiwa kuti “buku ya cikumbuso,” “buku ya moyo” olo kuti “mpukutu wa moyo.” M’nkhani ino, buku iyi tiiite kuti “buku ya moyo.”​—Ŵelengani Malaki 3:16; Chiv. 3:5; 17:8.

2. Ni mazina ya ŵani yolembewa m’buku ya moyo, ndipo tingacitenji kuti zina yasu ilembewe m’buku iyi?

² M’buku iyi yapadela, mulembewa mazina ya ŵanthu amene olambila Yehova m’njila yovomelezhyeka koma soti amene okonda zina yake. Ŵanthu aŵa akankhale na mwai wolandila moyo wosasila. Masiku ŵano, zina yasu ingalembewe m’buku iyi ngati tili pa ushamwali wotang’a na Yehova kupitila m’nsembe ya dipo ya Mwana wake, Yesu Khristu. (Yoh. 3:16, 36) Tonse tufuna kuti zina yasu ilembewe m’buku iyi, mosasamala kanthu kuti tili na ciyembekezo cakuyonkhala na moyo wosasila kululu olo pacalo.

3-4. (a) Ngati pali lomba zina yasu ni yolembewa m’buku ya moyo, kansi zutanthauza kuti tikalandile moyo wosasila? Fotokozani. (b) Kansi tilaŵizhyane cinji m’nkhani ino na yokonkhapo?

³ Kansi izi zutanthauza kuti ŵala onse amene mazina yao yelembewa  m’buku iyi akalandile moyo wosasila? Tupeza yankho ya konsho iyi pa mau yecilaŵila Yehova kuuzhya Mose. Mau aŵa opezeka pa Ekisodo 32:33. Pa lemba iyi Yehova elaŵila kuti: “Wamene wanicimwila niye wati nifafanize m’buku yangu.” Izi zuonesha kuti mazina yalulembewe m’buku iyi, yangafutiwe, cifukwa zili monga kuti Yehova eyalemba na penso. (Chiv. 3:5) Tetyo, tufunika kucita khama kuti zina yasu ipitilizhye kunkhala m’buku iyi mpaka kale-kale. Izi zikankhale monga kuti Yehova wailemba na peni.

⁴ Tingazikonshe kuti: ‘Kansi Baibo yulaŵilanji zokhuza ŵala amene mazina ŵao ni olembewa m’buku ya moyo koma soti ŵala amene mazina ŵao aliyolembewe? Kansi ni lini pamene ŵala amene mazina ŵao apitilizhye kunkhala m’buku ya moyo, akalandile moyo wosasila? Nanga tyani za ŵala amene ecifwa koma enzeve mwai wophunzila za Yehova? Kansi n’zokwanishika kuti mazina ŵao akalembewe m’buku iyi?’ Makonsho aŵa ayankhiwe m’nkhani ino koma soti yokonkhapo.

KANSI NI MAZINA A ŴANI ALULEMBEWE M’BUKU?

5-6. (a) Molingana na Afilipi 4:3, kansi ayakine mwa mazina yalulembewe m’buku ya moyo ni ya ŵani? (b) Kansi ni lini pamene mazina ŵao olembewa m’buku ya moyo kosasila?

⁵ Kansi ni mazina a ŵani alulembewe m’buku ya moyo? Kuti tiyankhe konsho iyi, tiyeni tilaŵizhyane magulu 5 a ŵanthu. Ayakine mwa ŵanthu aŵa mazina ŵao ni olembewa m’buku ya moyo, koma ayakine ni osalembewa.

⁶ Gulu yoyamba yupangiwa na ŵala esankhiwa kuti akalamulile pamozi na Yesu kululu. Kansi pali lomba mazina ŵao ni olembewa m’buku ya moyo? Eee. Molingana na mau a mtumwi Paulo yeciuzhya “anchito ayake” a ku Filipi, mazina ya Akhristu ozozewa, amene eitiwa kuti akalamulile na Yesu, ni yolembewa m’buku ya moyo. (Ŵelengani Afilipi 4:3.) Koma  kuti mazina ŵao apitilizhye kunkhala m’buku iyi, ofunika kupitilizhya kunkhala okhulupilika. Ndipo akalandila cidindo cosilizhyila, mazina ŵao olembewa m’buku iyi kosasila. Akhristu ozozewa olandila cidindo ici nthawi itontho akaliyokufwa. Ndipo ŵala ati akankhale na moyo cisauso cikulu cikayosala patontho kuyamba, akalandile cidindo ici pa nthawi yamene iyo.​—Chiv. 7:3.

7. Molingana na Chivumbulutso 7:16, 17, kansi ni lini pamene mazina ya a gulu ikulu ya mbelele ziyakine, akalembewe kosasila m’buku ya moyo?

⁷ Gulu yaciŵili yupangiwa na gulu ikulu ya mbelele ziyakine. Kansi pali lomba mazina ŵao ni olembewa m’buku ya moyo? Eee. Kansi mazina ŵao akankhalemo m’buku ya moyo pavuli pakuti apulumuka Aramagedo? Eee. (Chiv. 7:14) Yesu elaŵila kuti akasogolele ŵanthu aŵa amene ali monga ni mbelele “ku moyo wosasila.” (Mat. 25:46) Koma ŵanthu aŵa akalandile lini moyo wosasila nthawi yamene iyo pavuli pakuti apulumuka nkhondo ya Aramagedo. Mazina ŵao akapitilizhye kunkhala monga ni olembewa na penso. M’vyaka 1,000 va Ulamulilo wa Yesu, yove “akaŵaŵetele noŵasogolela ku akasupe a manzi a moyo.” Ŵala ati akamvwile malangizo a Yesu noweluziwa kuti ni okhulupilika kwa Yehova, mazina ŵao akalembewe kosasila m’buku ya moyo.​—Ŵelengani Chivumbulutso 7:16, 17.

8. Kansi ni mazina ya ŵani yaliyolembewe m’buku ya moyo, ndipo n’cinji cati cikaŵacitikile?

⁸ Gulu yacitatu yupangiwa na ŵanthu amene oitiwa kuti mbuzi, ati akaonongewe pa Aramagedo. Mazina ŵao ni osalembewa m’buku ya moyo. Yesu elaŵila kuti ŵanthu aŵa ‘akalandile cionongeko cosasila.’ (Mat. 25:46) Mouzhyiliwa, Paulo elaŵila kuti “ŵanthu aŵa akaweluziwe kuti alandile cionongeko cosasila.” (2 Ates. 1:9; 2 Pet. 2:9) Izi niye zati zikacitikile soti ŵala amene ocimwila mzimu utuŵa mwadala. Nao akalandile cionongeko cosasila. Ndipo n’zoonekelatu kuti akaukishiwe lini. (Mat. 12:32; Mko. 3:28, 29; Aheb. 6:4-6) Lomba, tiyeni tilaŵizhyane za magulu aŵili ati akaukishiwe kuti akankhale pacalo.

ŴALA ATI AKAUKISHIWE

9. Molingana na Machitidwe 24:15, kansi ni magulu aŵili otyani a ŵanthu ati akaukishiwe kuti akankhale na moyo pacalo, ndipo magulu aŵa osiyana tyani?

⁹ Baibo yulaŵila kuti pali magulu aŵili a ŵanthu ati akaukishiwe kuti akankhale na moyo wosasila pacalo. Gulu yoyamba ni ya “olungama,” ndipo gulu yaciŵili ni ya “osalungama.” (Ŵelengani Machitidwe 24:15.) “Olungama” ni ŵanthu amene etumikila Yehova mokhulupilika peenze akali moyo. Ndipo “osalungama” ni ŵala amene aliyotumikile Yehova mokhulupilika ndipo payakine enzocita vinthu viipa. Pofwana kuti magulu onse aŵili akaukishiwe, kansi zutanthauza kuti mazina ŵao elembewa m’buku ya moyo? Kuti tiyankhe konsho iyi, tiyeni tilaŵizhyane za gulu iliyonse payeka.

10. Ndaŵa yanji olungama akaukishiwe, ndipo ayakine akankhale na mwai wotyani? (Kuti muziŵe zinyinji zokhuza ŵala ati akaukishiwe nonkhala na moyo pacalo, onani soti “Makonsho Ofumila Kuli Oŵelenga” m’magazini ino.)

¹⁰ Gulu ya namba 4 ni ya ŵanthu “olungama.” Peenze akaliyokufwa, mazina ŵao elembewa m’buku ya moyo. Lomba kansi mazina ŵao efumyiwamo m’buku ya moyo pavuli pakuti amwalila? Yai, cifukwa Yehova akaluŵakumbukila. Yehova ni “Mulungu wa ŵanthu amoyo osati akufwa cifukwa kwa yove onse ali moyo.” (Luka 20:38) Izi zutanthauza kuti olungama akayoukishiwa nonkhala na moyo pacalo, mazina ŵao akapezekemo m’buku ya moyo. Koma pa nthawi iyi yakankhale monga kuti ni yolembewa na ‘penso.’ (Luka 14:14) Mosakaikila, ayakine mwa ŵanthu ati akaukishiwe akankhale na mwai wotumikila monga “akalonga pacalo conse.”​—Sal. 45:16.

11. Kansi “osalungama” akafunikile kuphunzila cinji kuti mazina ŵao akalembewe m’buku ya moyo?

 ¹¹ Posilizhyila, tiyeni tilaŵizhyane gulu ya namba 5 yamene ni “osalungama.” Payakine cifukwa cakuti enzoziŵa lini malamulo a Yehova, enzocita lini zinthu zolungama peenze akaliyokufwa. Tetyo, mazina ŵao aliyolembewe m’buku ya moyo. Koma Yehova akayoŵaukisha, akaŵapase mwai wakuti mazina ŵao alembewe m’buku iyi. Ŵanthu aŵa “osalungama” akafunikile thandizo ikulu ngako. Ayakine mwa ŵanthu aŵa ecita vinthu vinyinji viipa akaliyokufwa. Tetyo, akafunikile kuphunzisiwa monkhalila na umoyo wokatizhyana na mfundo za Yehova. Kuti akaphunzisiwe, Ufumu wa Mulungu ukapange makonzedwe yapadela ya nchito yophunzisa m’mbili yonse ya ŵanthu.

12. (a) Ni ŵani ati akaphunzise ŵanthu osalungama? (b) N’cinji cati cikacitikile ŵala ati akakane kuseŵenzesha zinthu zati akaphunzisiwe?

¹² Kansi ni ŵani ati akaphunzise ŵanthu osalungama? Ni a gulu ikulu koma soti ŵanthu olungama ati akaukishiwe. Kuti mazina a ŵanthu osalungama akalembewe m’buku ya moyo, akafunikile kukulisha ushamwali wao na Yehova koma soti kuzitwala kwa yove. Yesu na Akhristu ozozewa, akoŵayanganila kufumila kululu na colinga cakuti akaone mwati akoseŵenzeshela zinthu zati akaphunzile. (Chiv. 20:4) Aliyense wati akakane kuseŵenzesha zinthu zati akaphunzisiwe, akalolewe lini kupitilizhya kunkhala na moyo olo kuti wankhala kwa vyaka 100. (Yes. 65:20) Yehova na Yesu oona zili mumtima mwa munthu. Tetyo, akalole lini kuti m’calo calomba mukankhale ŵanthu ocita vinthu viipa.​—Yes. 11:9; 60:18; 65:25; Yoh. 2:25.

ŴANTHU ATI AKAUKISHIWE KUTI ALANDILE MOYO NA ŴALA ATI AKAUKISHIWE KUTI AWELUZIWE

13-14. (a) Kansi kale tenzokhulupilila cinji pa mau a Yesu opezeka pa Yohane 5:29? (b) Kansi tufunika kukumbukila cinji ponena za mau amene aŵa?

¹³ Yesu elaŵila soti za ŵanthu ati akaukishiwe kuti akankhale na moyo pacalo.  Mwacisanzo, yove elaŵila kuti: “Ikafwike nthawi pamene onse ali m’manda acikumbuso akamvwe mau ŵake “ndipo akafume. Ŵala ecita vinthu vabwino akauke kuti alandile moyo. Ndipo ŵala ecita viipa akauke kuti aweluziwe.” (Yoh. 5:28, 29) Kansi Yesu etanthauzanji?

¹⁴ Kale tenzokhulupilila kuti mau aŵa a Yesu enzotanthauza zinthu zati akacite ŵanthu pavuli pakuti aukishiwa. Izi zenzotanthauza kuti ayakine akacite vinthu viweme ndipo ayakine akacite viipa pavuli poukishiwa. Koma kumbukilani kuti Yesu aliyolaŵile kuti ŵala ati akaukishiwe akacite vinthu viweme olo akacite vinthu viipa. Yove eseŵenzesha mau oonesha kuti vinthu ivi vecitika kuvuli. Elaŵila kuti ŵala “ecita vinthu vabwino” na ŵala “ecita viipa.” Izi zuonesha kuti lemba iyi yulaŵila za vinthu vecicita ŵanthu ati akaukishiwe, peenze akaliyokufwa. Mfundo iyi ni yomvwika bwino ngako cifukwa paliye munthu wati akalolewe kucita vinthu viipa m’calo calomba. Izi n’zoonekelatu kuti vinthu viipa vecicita ŵanthu osalungama, evicita akaliyokufwa. Lomba kansi Yesu etanthauzanji pecilaŵila kuti ayakine “akauke kuti alandile moyo” ndipo ayakine “akauke kuti aweluziwe”?

15. Kansi ni ŵani ati “akauke kuti alandile moyo,” ndipo ndaŵa yanji?

¹⁵ Olungama, amene enzocita vinthu vabwino peenze akaliyokufwa, “akauke kuti alandile moyo” cifukwa mazina ŵao akankhale kuti ni olembewa kale m’buku ya moyo. Izi zutanthauza kuti ciukililo ca “ŵala ecita vinthu vabwino” cufotokozewa pa Yohane 5:29, n’cimozimozi na ciukililo ca ŵanthu “olungama” otomolewa pa Machitidwe 24:15. Kamvwidwe aka n’kokatizhyana na zufotokozewa pa Aroma 6:7. Lemba iyi ikuti: “Munthu wamene wafwa omasuka ku ucimo wake.” Tetyo, olungama pecimwalila, Yehova eŵakhululukila macimo ŵao. Koma akakumbukile nchito zao za cikhulupililo zeenzocita peenze akali na moyo. (Aheb. 6:10) Olo n’tetyo, olungama akafunike kupitilizhya kunkhala okhulupilika kwa Yehova kuti mazina ŵao akapitilizhye kunkhala m’buku ya moyo.

16. Kansi ‘kuukisha ŵanthu kuti akaweluziwe’ kutanthauza cinji?

¹⁶ Nanga tyani za ŵala amene enzocita vinthu viipa akaliyokufwa? Olo kuti macimo ŵao ekhululukiwa peecifwa, ove enzotumikila lini Yehova mokhulupilika peenze moyo. Tetyo, mazina ŵao muliye m’buku ya moyo. Ciukililo ca “ŵala ecita vinthu viipa” n’cimozimozi na ca “osalungama” otomolewa pa Machitidwe 24:15. Ove “akauke kuti aweluziwe.” c Izi zutanthauza kuti Yesu akoyanganila nchito zao. (Luka 22:30) Zikatole nthawi kuti Yesu akaŵaone kuti ni oyenelela kuti mazina ŵao alembewe m’buku ya moyo. Mazina ŵao akalembewe m’buku ya moyo, tyala ngati akacinje umoyo wao nozipeleka kwa Yehova.

17-18. Kansi ŵanthu onse ati akaukishiwe nonkhala na moyo pacalo akafunikile kucitanji, nanga “nchito” zutomolewa pa Chivumbulutso 20:12, 13 ni zotyani?

¹⁷ Mosasamala kanthu kuti enze olungama olo osalungama, ŵanthu ati akaukishiwe akafunike kumvwila malamulo a m’mipukutu yalomba yati ikaseguliwe m’vyaka 1,000. Mtumwi Yohane efotokoza zeciona m’mensomphenya. Yove eciti: “Neona akufwa, olemekezeka na onyozeka, apo n’kuti apanama pa menso pa mpando wacifumu, ndipo mipukutu yetambululiwa. Koma mpukutu uyakine wamene wetambululiwa, wenze mpukutu wa moyo. Ndipo akufwa eweluziwa molingana na  zolembewa m’mipukutu yamene iyo mokatizhyana na nchito zao.”​—Chiv. 20:12, 13.

¹⁸ Kansi ŵanthu ati akaukishiwe akaweluziwe kulingana na “nchito” zotyani? Kansi ni nchito zecicita akaliyokufwa? Yai. Kumbukilani kuti macimo ŵao ekhululukiwa peecifwa. Tetyo, pa lemba iyi “nchito zao” zutanthauza lini zala zeenzocita akaliyokufwa. M’malo mwake, zutanthauza zati akacite pavuli pophunzisiwa m’calo calomba. Olo analume okhulupilika monga Nowa, Samueli, Davide na Danieli akafunike kuphunzila za Yesu Khristu noonesha cikhulupililo cao m’nsembe yake. Ngati analume aŵa akafunike kuphunzila zinyinji, niye kuti osalungama akafunike kuphunzila zinyinji ngako.

19. N’cinji cati cikacitikile ŵala ati akakane kuseŵenzesha mwai uyu?

¹⁹ Ŵala ati akakane kuseŵenzesha mwai uyu akaonongewe. Lemba ya Chivumbulutso 20:15 yulaŵila kuti: “Aliyense wamene zina yake iliyopezeke m’buku ya moyo eponyewa m’nyanja ya mulilo.” Tetyo, tufunika kucita zonse zatingakwanishe kuti zina yasu ilembewe m’buku ya moyo na kuti isafutiwe.

20. Kansi ni nchito yosangalasa yotyani yati ikacitike mu Ulamulilo wa Vyaka 1,000? (Onani cithunzithunzi ca pacikuto.)

²⁰ Nthawi ya Ulamulilo wa Vyaka 1,000, ikankhale yosangalasa ngako. Tikankhale na nchito ikulu yophunzisa ŵanthu zokhuza Yehova yamene ikaliyocitikapo pacalo. Ndipo ikankhale nthawi pamene Yesu akayanganile zocita za olungama na osalungama. (Yes. 26:9; Mac. 17:31) Kansi nchito yophunzisa ŵanthu ikacitiwe tyani? Nkhani yokonkhapo, ikatiyavye kuziŵa mwati ikacitikile na cifukwa cake tufunika kuyamikila makonzedwe aŵa.