KANSI CALO CIPULUMUKE?
Nkhalango
NKHALANGO zankhala zuitiwa kuti “mapwapwa ya calo yocilikiza moyo.” Ndipo nkhalango zutipasa vakulya. Vimiti vutola mphepo iipa ya carbon dioxide yamene ingativulaze. Vucosa soti mphepo ya oxygen yamene ni mphepo yofunika ngako yatuŵesa. Pafupifupi 80 pelesenti ya vomela na nyama, vunkhala m’nkhalango. Kuti kuliye nkhalango tingapulumuke lini.
Zinthu Zamene Zingaononge Nkhalango
Caka ciliconse, vimiti mabiliyoni anyinji vutendewa na colinga copeza malo yolimapo. Kungoyambila cakosilizhyila kwa 1940, hafu ya nkhalango pacalo conse yasila.
Ngati nkhalango yaonongewa, navo vomela na vinyama vuonongewela pamozi.
Calo—Cepangiwa Kuti Cinkhalepo Mpaka Kale-kale
Nkhalango zinyinji mwamene vimiti venze vetendewa, zayamba soti kukula. Calombapano, oona zacilengedwe adabwa kuti nkhalango zamene zenze zetendewa, vimiti vakula soti ndipo nkhalango izi zankhala soti zokongola. Ganizilani visanzo ivi:
-
Ofufuza enzoyanganila nkhalango zamene zenze zetendewa na colinga copeza minda yolimapo ndipo pavuli pake malo aŵa esiiwa. Ove apeza kuti malo 2,200 osiyanasiyana ku America na Kumpoto kwa Africa, nthaka yake kuti iwelelemo pangafunike kupita vyaka 10.
-
Mokatizhyana na zayukamba magazini ya zasayansi, ofufuza oganizila kuti pangafunike kupita vyaka pafupifupi 100 kuti nkhalango zamene vimiti vake venze vetendewa ziwelele mwakale.
-
Calombapano asayansi ku Brazil elinganizhya vimiti vecikomola m’nkhalango zamene zenze zeonongewa ndipo apeza kuti vimiti vocitokomola vukula lini kamangu polinganizhya na vimiti vomela veka.
-
Molingana na zecikamba ofufuza mu lipoti ya National Geographic,“epeza kuti vimiti vocitokomola ni vosafunikila kwenekwene.” Mu vyaka tyala 5 m’malo mwamene muliyokomolewe vimiti, mwemela vimiti vinyinji.”
Zakuyesa Kucita Ŵanthu
Pacalo conse ŵanthu ayesa kuteteza nkhalango nowezhyelesha zaonongewa. Molingana na zeyekamba lipoti ya United Nations, “kutendewa kwa vimiti pacalo conse kwacepeshewako pa mlingo wa 50 pelesenti” m’vyaka 25 vapita.
Koma kucita izi n’kosakwanila kuti nkhalango zitetezeke. Bungwe ya Global Forest Watch yelaŵila kuti: “Nkhalango zamene zeonongewa m’mbali ziyakine za calo ziliyocinje kwenekwene m’vyaka vitontho vapita.”
Makampani yamene yotenda vimiti na colinga copanga mapulanga paliye cilolezo cofumila ku boma, yopanga ndalama zinyinji ngako. Izi niye zucitisha kuti nkhalango zionongeke.
Tumagulu tuyanganila nkhalango tuiteteza mwa kutenda namba itontho ya vimiti vikuluvikulu nokomolamo viyakine
Vifukwa Vonkhalila na Ciyembekezo—Zayukamba Baibo
“Yehova a Mulungu emelesha m’nthaka vimiti va mtundu uliwonse wooneka bwino na wa vipaso vabwino kulya.”—Genesis 2:9.
Nyamalenga elenga nkhalango m’njila yakuti ikokwanisha kuzikonza yeka na colinga cakuti ŵanthu akopindula nayo. Yove ofuna kuti nkhalango na zamoyo za m’nkhalango zipitilizhye kunkhalapo.
Baibo yuonesha kuti Mulungu akalole lini kuti ŵanthu ozikonda apitilizhye kuononga calo na zamoyo zili mwamene umo. Onani nkhani yakuti “Mulungu Olonjeza Kuti Calo Cipulumuke,” pa peji 15.
a Yehova ni zina ya Mulungu.—Salimo 83:18.
