ZAKUKONSHA ACILUMBWANA
Kansi kulalana mkamwa ni kulalana cendi?
Bungwe iyakine ya ku United States yecita kafukufuku nopeza kuti pa acilumbwana a vyaka va pakati pa 15 na 19 ŵecikonsha, pafupifupi hafu enze elalanapo kale mkamwa. Munthu muyakine wamene elemba buku yokhuza kulalana mkamwa wa zina yakuti Sharlene Azam eciti: “Mukakonsha acilumbwana za [kulalana mkamwa] olaŵila kuti ni nkhani lini ikulu. Ove oona kuti ni kulalana lini kwenekwene.”
Kansi mweo muganiza tyani?
Yankhani makonsho aŵa:
Kansi msimbi angatole vumo cifukwa colalana mkamwa?
Eee
Yai
Kansi kulalana mkamwa kungayambishe matenda?
Eee
Yai
Kansi kulalana mkamwa ni kulalana cendi?
Eee
Yai
Kansi zacendi n’zotyani?
Linganizhyani mayankho ŵanu na aŵa ali pansi.
Kansi msimbi angatole vumo cifukwa colalana mkamwa?
Yankho: Yai. Niye cifukwa cake ŵanthu anyinji oganiza kuti kulalana mkamwa kungalete lini mavuto.
Kansi kulalana mkamwa kungayambishe matenda?
Yankho: Eee. Ŵanthu amene olalana mkamwa angayambe kulwala matenda a ciŵindi (hepatitis A olo B), kufuma vinthu kumalo obisika, cinzonono, kaswende, HIV, nocita vilonda kumalo obisika.
Kansi kulalana mkamwa ni kulalana cendi?
Yankho: Eee. Kulalana kuyangizhyilapo kulalana mkamwa, kumatako koma soti kusoŵelesha viwalo vobisika va munthu muyakine.
Ndaŵa yanji nkhani iyi ni yofunika?
Ganizilani za Malemba ayakine a m’Baibo amene okhuza nkhani ya kulalana mkamwa.
Baibo yukamba kuti: ‘Mulungu ofuna kuti mupewe dama.’—1 Atesalonika 4:3.
Mau oyambilila amene emasuliliwa kuti “dama” otanthauza kulalana, kulalana mkamwa, kumatako kapena kusoŵelesha viwalo vobisika va munthu muyakine ndipo otanthauza soti kucita ivi na munthu wamene ni mulume kapena mkazi wako lini. Munthu ocita dama angakumane na mavuto anyinji. Koma vuto ikulu ni yakuti oononga ushamwali wake na Mulungu.—1 Petulo 3:12.
Baibo yukamba kuti: “Wocita dama ocimwila muŵili wake.”—1 Akorinto 6:18.
Munthu angalwale, kuononga ushamwali wake na Yehova na kusokonezeka maganizo cifukwa colalana mkamwa. Buku iyakine yulaŵila kuti: “Munthu akalalana na munthu muyakine wamene ofunika lini kulalana naye, angadandaule na kuziimba mlandu pavuli pake. Izi zunkhala tetyo olo kuti munthu uyu walalana naye m’njila iyakine monga mkamwa. Ndipo mtundu uliwonse waangalalanilanemo ŵanthu, ni kulalana mphela.”—Talking Sex With Your Kids.
Baibo yukamba kuti: “Neo Yehova n’ne Mulungu wanu, wamene nukuphunzisani kuti zinthu zikuyendeleni bwino.”—Yesaya 48:17.
Kansi mukhulupilila kuti malamulo a Mulungu okhuza kulalana ni oyavya? Olo kapena muona kuti malamulo aŵa ni ovuta? Kuti muyankhe makosho aŵa, ganizilani za mseu ukulu wamene mupita mamotoka anyinji. Pamseu uyu ponkhala vikwangwani vokuuzhyani luŵilo yamufunika kuyendeshelamo motoka yanu na pamufunika kupanama. Kansi muona kuti zinthu izi zukutetezani olo zukuleshani kucita zamufuna? Nanga n’cinji cingacitike ngati mweo olo ŵanthu ayakine azinyalanyaza?
N’cimozimozi na malamulo a Mulungu. Ngati mwaŵanyalanyaza, muwezhya zamwafesa. (Agalatiya 6:7) Buku iyakine yulaŵila kuti: “Ngati mucita vinthu vosushana na vamukhulupilila olo vamuziŵa kuti niye voyenela, muyamba kuzimvwa kuti nimwe munthu watyalatyala.” (Sex Smart.) Koma munthu wamene okonkha mfundo za Mulungu, oziimba lini mlandu ndipo ŵanthu ayakine omulemekeza.—1 Petulo 3:16.