Ŵanthu anyinji okonsha konsho iyi ngati akumana na mavuto olo ngati wabanja wao wamwalila ndipo ofuna kulimbikishiwa. Ayakine oganiza kuti ŵanthu epaiwa mu ulamulilo wa Nazi cifukwa ca macimo, ndipo izi zuŵacitisha kukhulupilila kuti kuliye Mulungu.

 Maganizo olakwika: N’kulakwa kukonsha cifukwa cecilolela Mulungu kuti ŵanthu anyinji apaiwe mu ulamulilo wa Nazi.

 Mfundo yacendi: Ŵanthu ayakine amene enze okhulupilika ekonsha Mulungu cifukwa cecilolela kuti vinthu viipa vicitike. Mwacisanzo, mneneli Habakuku ekonsha Mulungu kuti: “Ndaŵa yanji mupitilizhya kulolesha nkhalidwe iipa? Ndaŵa yanji kufunkha na ciwawa zucitika pamenso pangu? Ndipo ndaŵa yanji pali mikangano na kuniatana?” (Habakuku 1:3) Mulungu aliyomukalipile Habakuku cifukwa cokonsha makonsho aŵa. Ndipo elola kuti makonsho aŵa alembewe m’Baibo kuti ŵanthu akoyaŵelenga.

 Maganizo olakwika: Mulungu oikako lini nzelu za kuvutika kwa ŵanthu.

 Mfundo yacendi: Mulungu ozonda ŵanthu ocita vinthu viipa ndipo akumvwa cifundo ngati ŵanthu ovutika. (Miyambo 6:16-19) Mulungu “eŵaŵiwa mtima” ŵanthu peenzocita zaciwawa m’nthawi ya Nowa. (Genesis 6:5, 6) Tetyo, n’zoonekelatu kuti Mulungu ecimvwa cifundo koma soti eŵaŵiwa mtima peciona kupaiwa kwa ŵanthu anyinji mu ulamulilo wa Nazi ku Germany.​—Malaki 3:6.

 Maganizo olakwika: Mulungu eseŵenzesha ulamulilo wa nkhanza wa Nazi pofuna kulanga Ayuda.

 Mfundo yacendi: M’nthawi ya atumwi, Mulungu elola kuti mzinda wa Yerusalemu uonongewe na Aroma. (Mateyu 23:37-24:2) Koma kufumila pa nthawi iyi, Mulungu oseŵenzesha lini mtundu wa ŵanthu pofuna kuononga mtundu uyakine. Ndipo yove oona lini mtundu uliwonse wa ŵanthu kunkhala wapalulu kupambana uyakine. Mulungu oona kuti “paliye kusiyana pakati pa Myuda na Mgiriki.”​—Aroma 10:12.

 Maganizo olakwika: Kuti Mulungu aliko, wamene ŵanthu okamba kuti ni wacikondi koma soti wamphamvu, sembe aliyolole kuti ŵanthu anyinji apaiwe mu ulamulilo wa Nazi ku Germany.

 Mfundo yacendi: Mulungu ocitisha lini vinthu viipa. Koma nthawi ziyakine olola mavuto kucitika kwa kanthawi.​—Yakobo 1:13; 5:11.

 Mulungu elola kuti ŵanthu anyinji apaiwe mu ulamulilo wa Nazi ku Germany pa cifukwa colingana na cakulolela kuti ŵanthu akovutika pacalo conse. Cifukwa cake ni kufuna kusilizhya nkhani yokhuza woyenelela kulamulila ŵanthu, yamene yeyambila m’munda wa Edeni. Baibo yulaŵila mosapita m’mbali kuti calo conse culamuliliwa na Satana, osati Mulungu. (Luka 4:1, 2, 6; Yohane 12:31) Lomba, tiyeni tione mfundo ziŵili za m’Baibo zamene zuonesha cifukwa cake Mulungu walola kuti ŵanthu akovutika. Mfundo izi zitiyavye kuziŵa cifukwa cake Mulungu elola kuti ŵanthu anyinji apaiwe mu ulamulilo wa Nazi ku Germany.

1.   Ŵanthu oseŵenzesha ufulu wao molakwika. Mulungu epasa Adamu na Eva malamulo yeenzofunika kukonkha. Koma aliyoŵakakamizhye kuti akokonkha malamulo aŵa. Enze na ufulu wosankha kucita zinthu zabwino olo ziipa. N’zomvwisha cisoni kuti esankha kucita vinthu viipa ndipo izi zeleta mavuto anyinji ku mtundu wa ŵanthu. Ndipo olo masiku ŵano, vinthu viipa vakucita ŵanthu ayakine vuleta mavuto ku ŵanthu anyinji. (Genesis 2:17; 3:6; Aroma 5:12) Izi zukatizhyana ngako na zelembewa m’buku yakuti Statement of Principles of Conservative Judaism. Buku iyi yelaŵila kuti: “Mavuto anyinji amene ocitika pacalo, oyamba cifukwa cakuti seo teŵanthu tuseŵenzesha molakwika ufulu wecitipasa Mulungu.” Mulungu otilonda lini ufulu wopanga zosankha, koma watipasa mpata wakuti tione zofumapo zamene zunkhalapo ngati tudalila nzelu zasu m’malo modalila yove.

2.   Mulungu ali na mphamvu zoukisha ŵanthu amene epaiwa mu ulamulilo wa Nazi ku Germany. Mulungu elonjeza kuti akaukishe ŵanthu mamiliyoni anyinji amene emwalila, kuyangizhyilapo ŵala amene epaiwa mu ulamulilo wa Nazi. Ndipo akayavye ŵala amene epulumuka pa nkhanza za ulamulilo wa Nazi kuti akaluŵe vinthu viipa vecitika pa nthawi yamene iyo. (Yesaya 65:17; Machitidwe 24:15) Tukaikila lini kuti Mulungu akakwanilishe malonjezo aya cifukwa yove ni wacikondi.​—Yohane 3:16.

 Ŵanthu anyinji amene abanja ŵao epaiwa mwankhanza mu ulamulilo wa Nazi, kuyangizhyilapo ŵala amene epulumuka, okwanisha kukhulupilila Mulungu nonkhala osangalala. Izi zakwanishika cifukwa omvwisha cifukwa cake Mulungu olola viipa kucitika. Ndipo oziŵa kuti Yehova akasilizhye mavuto onse.