1-2. King tso di nyakang re sa lisetse go di maka le mo re šele re kolobetsiwwe? Hlatolla.

 MUTŠI wago o wo yedisa ga kaye? Di ka makega gore o wo yedisa o soko bane o dula ga wona. Mara go nyoko makega ying mo o ka fo wo lisetsa wo yitsa wa sa sa wo yedisa? Re di tšiba gabutši gore go nyoko fo re mbho ka dithila. Mo o nyaka mutši wago wo lebelelega gabutši, di nyaka o dula o wo yedisa ka moka matšatši.

² Di nyaka re karakara ka matla gore re dule re potolla ka mokgo re naganang ka gona le mong mekgwa ya rune. Ke nnete gore mo re soko bane re kolobetsiwa, re yye ra karakara ka matla gore re tšhentšhe maphelelo ya rune ka go ‘hlapa dithila ka mokana ga tsona tsa ho mmeleng le ho monaganong.’ (2 Makor. 7:1) Mara di nyaka re theetsele tso Pawulo wa lepostola a di hlayyeng mo a re ‘le ye mahlong le nagane ka mokgwa wa nyuwane.’ (Maef. 4:23) Ke ntaba di nyaka re dula re kekemolla ga nkare go kekemme? Ka taba la gore dithila kela marole ya lefase lowa ma ka re kugetsa ka go yakgoswa. Gore re thogo dula re jabodisa Jehova di nyaka re dula re pombhola ka mokgo re naganang le tso re di nabelang.

3. Anthe mo ba re go ‘tšhentšha ka mokgo o naganang’ ba ra gore king? (Maroma 12:2)

³ Di nyaka re make ying gore re thogo tšhentšha ka mokgo re naganang? (Bala Maroma 12:2.) Mantsu ya Segerika ya ba ma hlatolliyeng ba re “le tšhentšhe ka mokgo le naganang” go gongwana ma ka rela gore “go lukisa ka mokgo le naganang.” Byalo, di fo ba lekgwaying gore mo re maka tsa gabutši re sa make ka gonyana. Mara  di nyaka re tinyakolle ka ku tengteng fote re potolle mo di nyakang re potolla gona gore maphelelo ya rune ma thogo sipidisana gabutši le melawo ya Jehova. Di nyaka re dula re maka ka mokgonone, re sa fo maka ga ggoši ke mokane ra fetsa ka gore re pasiye.

4. Re ka maka byang gore re sa tikraye re kutšetsela ke lefase lowa?

⁴ Mo re šele re yenele, re nyoko fo dula re jabodisa Jehova ka dilo ka mokana ga tsona tso re di makang. Byalo, di nyaka re karakare ka matla gore re jabodise Jehova tsa gana byalo. Lebelela gore di yelana ka mokgo mang tso Pawulo a di hlayang ga Maroma 12:2 mo a re di nyaka re tšhentšhe ka mokgo re naganang gore re thogo tšiba tso Modimo a di nyakang. Gore re sa yikele lefase lowa la go bola le re kutšetsela, di nyaka re thomise ka go tinyakolla rune beng re bone gore tso tsa Modimo re di beyye kaye, o sa kraye re lisetsa lefase lowa le re kutšetsela ga dipheto tsa rune kela tso re nyakang go di segelela.

5. Di nyaka re make byang mo re nyakolla ka mokgo re naganang ka letšatši la Jehova la gore le thina ka matla? (Lebelela sethombhe.)

⁵ Lebelela mošupetso ke wowa. Jehova o nyaka gore re sa lebale go ba re ‘kene re gopola letšatši la Jehova.’ (2 Pet. 3:12) Tiputsise gore: ‘Ayitsano maphelelo yaka ma šupetsa gore ke ya di bona tsa gore lefase lowa la go befa le thina ka matla le mong mafelelong? Ayitsano sepheto so ke se segeleleng ga taba ya go ya yunivesithi kela ya go hlawola mmereko wa go tipasopa yi šupetsa gore ke yi tseyela gedimo taba ya go berekela Jehova? Ayitsano ke ya yi tshepa taba ya gore Jehova o nyoko mpasopa a boya a pasopa ba mutši waka kela ke dulela go šekedisa ke gore ke nyaka go ba le dilo tsa go tlala?’ O fo nagana gore Jehova o jabola go segela kaye mo a bona re liketsa ka matla gore re make tso yene a di nyakang.—Mat. 6:25-27, 33; Mafil. 4:12, 13.

6. King tso di nyakang re sa lisetse go di maka?

⁶ Di nyaka re dula re nyakolla ka mokgo re naganang ke mokane re potolle mo di nyakang re  potolla gona. Pawulo o butsiye Makorente gore: “Le sa lisetse go tinyakolla gore le thogo bona gore ayitsano le na le tumelo. Le ye mahlong le tišupetsa gore ke lune batho ba mošaga mang.” (2 Makor. 13:5) Go ba le “tumelo” a di fo rela go ya megahlanong le go ba gona tšhomong ka moka nako. Di rela le ga tso re di naganang, tso re di nabelang le gore king so se re tšhofang gore re make ka mokgonone. Byalo, di nyaka re tšhentšha ka mokgo re naganang ka go bala Lentsu la Modimo gore re thogo nagana ka mokgo a naganang fote re make dilo ka mokgwa wa gore wo nyoko mo jabodisa.—1 Makor. 2:14-16.

7. Maefeso 4:31, 32, yi re king se sengwana so di nyakang re se make fote ke ntaba tsotsone go ka ba ntshitshire?

⁷ Bala Maefeso 4:31, 32. Se segolo ka matla go phala go tšhentšha ka mokgo re naganang ke gore di nyaka re be le “mekgwa ya nyuwane.” (Maef. 4:24) Di nyaka re karakare ka matla gore re thogo di maka tsotsone. Ga dilo ka mokana ga tsona tso re tshwaneleng re di make ke gore re hlule mekgwa ya go befa ya go tshwana le go tshwarana ka pelo, go kwata le go fufulela. Ke ntaba go maka tsotsone go ka ba ntshitshire? Ka taba la gore mekgwa ye mengwana ya go befa yi tsikiye, fote a di lula go yi tšhentšha. Mo re beyisa, Bhayibele yi re go na le batho ba bangwana ba gore ba fo “yakgoswa ba kwatakwata” fote baa“thokothela ka go kwata.” (Diy. 29:22) Mekgwa ya go befa ya go tshwana le yowa mo nkare re sa le nayo, di nyaka re karakare ka matla gore re yi nyekule le ka nthago ga mo re šele re kolobetsiwwe.

8-9. Tso Stephen a yyeng a gahlana natso di re šupetsa ka mokgo mang gore di nyaka re tlubula mekgwa ya botala?

⁸ Mogageru ye mongwana ye ba reng ke Stephen ke mo a na le bothatha bya go lawola ka mokgo a kwatang ka gona. O re “Le mo ke šele ke kolobetsiwwe, ne di nyaka gore ke lwe nayo taba yowa ya go kwata ka matla. Mo re beyisa, tšatši le lengwana re tšhomayela ka mutši ka mutši ke yye ka lelekisa ye mongwana wa gore ke mo a yetswiye wayilisi ya koloying yaka. Mo nkene ke šutela thina naye o yye a yi lahla ke mokane a tšhaba. Mo ke hlatollela ba bangwana gore ke yi krayye byang wayilisi yaka, mogolo ye mongwana o yye a mputsisa gore, ‘Ye Stephen, mola o yye wa mo tshwara nke o makiye ying?’ Putsiso yone yi yye ya maka gore ke nagane ke mokane ya ntšhofa gore ke karakare ka matla gore ke kwane le go beba.” b

⁹ Gabutšibutši taba ya Stephen yi fo re šupetsa gore di ka makega gore re nyaretse mekgwa ya go befa re sa di nagana le mo re nagana gore re šele re yi nyekudiye. Mo le wene di ka fo go makegela tsotsone, o sa nape o kgongwela ka matla ke mokane o fetsa ka gore o Mokreste wa go fo mamaretsa. Pawulo wa lepostola le yene o hlayye gore: “Mo ke nyaka go maka dilo tsa gabutši go fo makega tsa go sa loka.” (Marom. 7:21-23) Makreste ya gore a maa yenela ka mokana ga wona, ma kene ma kikirisana le mekgwa ya go sa loka ya gore yi fo tupa go tshwana le lerole kela dithila tsa gore di fo boya di ba gona ka mutšing wa tsona. Di nyaka re karakare ka matla gore re dule re yediye. Tsotsone re ka di maka byang mara?   

10. Re ka maka byang gore re hlule mekgwa ya go befa? (1 Johane 5:14, 15)

¹⁰ Mo nkare go na le mekgwa ya go befa ya gore o nyaka go yi tšhentšha mara yi fo gagarela, rapela Jehova o sa kamake gore o nyoko go kwa a boya a go gelepa gore o tlubule mekgwa yone. (Bala 1 Johane 5:14, 15.) Le mo yi le gore Jehova a ka sa tlose mokgwa wone ka mohlolo, mara a ka go tiyisa gore o sa nape o tšhomana nawo. (1 Pet. 5:10) Mo o kene o maka tsa go yelana le tso o di rapeleleng, o kganele kgole le mekgwa ya gore yi ka tsosa yela ya botala ya gore yi kekemme. Mo re beyisa, di nyaka o ntsha maahlo dikwakweng  ga taba ya go lebelela dimuvi, go lebelela matheto ya TV kela go bala ka ditori tsa gore di gadimisa mekgwa ya gore o kene o nyaka go khwanyudisa ga yona. Fote o sa yikele monagano wago wo napa wo ya takataka ga dilo tsa go kekema.—Mafil. 4:8; Makol. 3:2.

11. King tso re tshwaneleng re di make gore re thogo ya mahlong re ba le mekgwa ya nyuwane?

¹¹ Le mo o šele o tlubudiye mekgwa ya botala, di ko ba di le gabutši ka matla gore o berekele go ba le mekgwa ya nyuwane. Tsotsone o ka di maka byang mara? Tipeyele gore so o nyakang go se segelela go be go yekisela mekgwa yo o yi tšhutiyeng ka Jehova. (Maef. 5:1, 2) Mo re beyisa, mo o bala Bhayibele ke mokane o kraya taba ya gore yi napa yi šihlela gore Jehova wa tshwarelana, tiputsise gore, ‘Ayitsano nna ke ya ba tshwarela ba bangwana?’ Mo o bala ka taba ya gore Jehova o ba kwela go baba bo ba gore ba goga go baba, tiputsise gore, ‘Ayitsano le nna ke tshwana naye ka go gelepa magageru ka tso ma di hlokang, kela ke fo ma gelepa ka molomo?’ Ariye mahlong o tšhentšha ka mokgo o naganang, o be le mekgwa ya nyuwane fote o tilefisele pelo mo o kene o maka ka mokgonone.

12. King so Stephen a se bonneng sa go šupetsa gore Bhayibele yi na le matšhika ya gore yi ka tšhentšha motho?

¹² Stephen yela re šeleng re bolabodiye ka yene ku nthago, o di bonne gore mekgwa ya nyuwane yi fo ya yi thothela ka gonyana ka gonyana. O re: “Go tlugisela mola ke kolobetsiwa, dintshitshire tsa gore di nyaka ke lawola ka mokgo ke kwatang ke mo di fo re boya-boya. Ke tšhutiye go kganela kgole le batho ba gore ba kwana le go nšuhlašuhla kela mo go bifiye ke berekisa mekgwa ye mengwana gore ke make gore seyemo sone se kgibe. Batho ba go tlala ke ra le mosadi waka ba nthanakiye ka matla mo ba bona ka mokgo ke yyeng ka tshwaragana le seyemo sone ke kgibiye. Phela go bolabola nnete le nna ne ke makele! A ke nyake ba thanaka nna ga taba ya gore ke tšhentšhiye mekgwa yaka. Mara ke ya yi tshepa taba ya gore maphelelo yaka ma fo šupetsa gore Bhayibele yi na le matšhika ya gore yi ka tšhentšha batho.”

13. King so se ka re gelepang gore re nabele go maka tsa gabutši? (Magalata 5:16)

¹³ Bala Magalata 5:16. Ka taba la gore Jehova aa konane o re neya moya wage wa go hlawolega gore re thogo lwela go maka tsa go loka. Mo re bala Lentsu la Modimo re ba re dumelela moya wage wa go hlawolega gore wo re kutšetsele. Fote moya wone wa go hlawolega re wo kraya fote mo re ba gona megahlanong. Ga megahlano yone ya Sekreste, re ka fetsa nako re na le magageru ya gore ma tshwana le rune ya gore ma liketsa ka matla gore ma make dilo tsa gabutši fote tsotsone di re tiyisa ka matla. (Maheb. 10:24, 25; 13:7) Fote mo re šutela ga Jehova ka thapelo re mo kgopela gore a re gelepe mo re kwa gore re ya lelemela, o nyoko re neya moya wage wa go hlawolega gore re thogo lwa re kene re simme. Le mo yi le gore dilo tsowa ka mokana ga tsona di ka sa nape di maka gore tsa go kekema tso re di nabelang di nyamalale, mara di ka re gelepa gore re hlule taba ya go re hlohletsela gore re make tsa go kekema tso re di nabelang. Magalata 5:16 yi re bo ba yang mahlong ba yetetsa ke moya wa go hlawolega ‘ba ka sa nabele go maka dilo tsa go sa yi ka tsela.’

14. Ke ntaba di le gabutši ka matla gore re dule re karakara ga taba ya go nabela tsa gabutši?

¹⁴ Mo nkare re šele re thomisiye go maka dilo tsa gore di ka re gelepa gore re be le senghana sa gabutši le Jehova, di ka ba gabutši ka matla gore re dule re gotetsa taba yone re karakare gore re nabele tsa gabutši. Ke ntaba? Ka taba la gore ga manaba ya rune ka mokana ga wona go na le ka lloši la gore a le kobole. Lenaba lone ke so se re hlohletselang gore re make tsa go kekema. Le mo re šele re kolobetsiwwe, re ka tikraya re woka ke dilo tsa gore di nyaka re kganela kgole natso tsa go tshwana le go bhetša, go gaputlela mokgete kela go lebelela dithombhe tsa batho ba go sa  tšwara. (Maef. 5:3, 4) Mogageru ye mongwana wa gore o sa gola o hlayye gore: “Selo se segolo ka matla so ne se nhlupa ke gore ne ke kwa ke tšhoka ke batho ba banna. Ne ke nagana gore mokgwa wone wo nyoko fo titlogela mo gaka mara ke ya tikwa gore wo sa yitseri gememe.” King mara so se ka go gelepang mo nkare tso o di nabelang tsa gore di kekemme di midiye medu?

15. Ke ntaba di tiyisa ka matla go tšiba gore tsa go kekema tso le di nabelang a di “thome ka lune”? (Lebelela sethombhe.)

¹⁵ Mo o kene o kikirisana le mokgwa wa go nabela tsa go kekema, o sa lebale gore aa o ntoši. Bhayibele yi re: “Tso di le tlelang tsa go liketsa tumelo ya lune a di thome ka lune.” (1 Makor. 10:13a) Hlatollo ye nngwana yi beya temanyana yone ka mokgo: “Tso di le tlelang tsa go le roba di tlela le batho ba bangwana.” Taba yone ke mo ba yi ngwalele banna le basadi ba Makreste ba gore ba dula Korente. Ba bangwana ke mo go le ba go sa tshepege ga bo ba šadhiyeng nabo, go le banna ba go kwana le banna fote go le ba go tlayila ka matla. (1 Makor. 6:9-11) Ayitsano o nagana gore ka nthago ga mo ba kolobetsiwwe a sanka ba vakašela ke taba ya go nabela tsa go kekema? A go ka mokgonone le ka gonyana. Ke nnete gore ka mokana ga bona ke mo go le Makreste ya go tlotsiwa, mara go sa le batho ba go sa yenela. A re kamake gore le bona ne di nyaka gore ba dule ba lwa nawo mokgwa wowa wa go nabela tsa go kekema. Wa tšiba le rune tsotsone di ya re tiyisa. Ke ntaba mara? Ka taba la gore di fo šupetsa gore mo o kene o kikirisana le tsa go kekema tso o di nabelang, ye mongwana o di hludiye. Ke nnete gore le ka dula le maka gore “tumelo ya lune yi sa tekateke, le kene le di tšiba gore magageru … ma gahlana le tsa mošaga wonone.”—1 Pet. 5:9.

16. King so di nyakang re se pasopa fote ke ntaba?

¹⁶ Pasopa o sa tikraye o tseya nkare ntshitshire yo o gahlanang nayo aa šiyo le ka wweši ye a ka kwisisang gore o tikwa ka mokgo mang. Mo o ka fo nagana ka mokgonone, tsotsone di ka maka gore o fetse ka gore a go na tshepo ga seyemo so o leng ga sona le gore go nabela tsa go kekema go fetsiye ka wene. Mara Bhayibele yi bolabola ka  mokgo mongwana. Yi re: “Modimo wa tshepega, fote a ka sa le lisetse le tlela ke dilo tsa gore le ka sa kgone go di tiyisela, mara mo go nyarela dilo tsa go liketsa tumelo ya lune o nyoko le gelepa gore le tiyisele.” (1 Makor. 10:13b) Byalo, le mo go ka nyarela tsa go kekema tso re di nabelang, re ka di kgona go tiyisela. Mo re gelepa ke Jehova re ka di kgona go kganela kgole le go maka dilo tsa go kekema.

17. Le mo re ka sa di kgone go dula re thibelela taba ya mo re tlela ke tsa go kekema tso re di nabelang, mara king so re ka kgonang go se lawola?

¹⁷ O sa lebale taba yowa: Ka taba la gore a re ya yenela, go nabela tsa go kekema re ka sa ro di kgona go di thibelela. Mara mo di re tlela, re ka di tšhabelela ka go yakgoswa go tshwana le ka mokgo Josefa a makiyeng mo a tšhabelela mogatsa Potifaro. (Gen. 39:12) O sa nape o yikela go nabela tsa go kekema go go maka lebhantiti!

18-19. Ke diputsiso difeng tso di nyakang re tiputsise tsona mo re kene re karakara ka matla gore re tšhentšhe ka mokgo re naganang?

¹⁸ Go tšhentšha ka mokgo re naganang ka gona go rela taba ya gore re dule re pombhola tso re di naganang le tso re di makang gore ayitsano di ya mo jabodisa ga Jehova kela dho. Byalo, di nyaka re dule re tinyakolla ka go tiputsisa gore: ‘Ayitsano ka mokgo ke makang dilo di ya šupetsa gore ke ya di bona gore a go sa na nako? Ayitsano ke karakara di bonala ga taba ya go ba le mekgwa ya nyuwane? Ayitsano ke lisetsa moya wa Jehova wa go hlawolega gore go be wona wo n’yetetsang gore ke thogo hlula tsa go n’hlohletsela gore ke nabele dilo tsa go sa yi ka tsela?’

¹⁹ Mo o kene o ya mahlong o tinyakolla, o sa nape o litela gore o nyoko di khwaya ka moka barena, kgotsofalela so o se kgonang. Mo o bona nkare go na le mo di nyakang o potolla gona, tsotsone di sa go kgongwetse. Mara, o fo latelela tso ba go yeletsang ka tsona ga Mafilipi 3:16 tsa gore: “Ka gore ne re šele re thomisiye go maka tsa gabutši, koriyeneng mahlong re maka ka mokgonone.” Mo o kene o maka ka mokgonone, o sa kamake taba ya gore mo o dula o karakara gore o tšhentšhe ka mokgo o naganang Jehova o nyoko go rufela tsotsone.