1. Ke ntaba Mabhabhilona ne ma jabodisiye ke moporofeta Daniyele?

 MOPOROFETA Daniyele ke mo go sa le mosogana nakwela Mabhabhilona ma mo tseya ma mo yisa kgole le gaye gore a ye a be lebhantiti. Mara Daniyele o jabodisiye Mabhabhilona yane ma mo tsereng. Ma yye ma bona “tso di kgonang go bona ke maahlo”—gore Daniyele ke mo “a sa sodiwi ka selo, a yemegiye gabutši” fote ke mo a tšwa ga mutši wa gore wo tseyediwa gedimo. (1 Sam. 16:7) Byalo, ma yye ma mo tšhutisa gore a berekele ntlong ya kgoši.—Dan. 1:3, 4, 6.

2. Jehova ke mo a tikwa byang ka Daniyele? (Hezekiyele 14:14)

² Jehova ke mo a nyaka Daniyele ka matla, go se ka taba la gore ke mo a yemegiye gabutši kela a berekela ntlong ya kgoši mara ke mo a mo nyaka ka matla ga mošomanyana yewa ka taba la ka mokgo a kgetiyeng go phela ka gona. Gabutšibutši Daniyele ke mo a na le gana hala ga 20 ya mengwaga mo Jehova a re o tshwana le Nnowa le Jobo. Byalo, Jehova ke mo a tseya Daniyele wa gore go sa le mošomanyana a lukiye go tshwana le Nnowa le Jobo ba gore ba mmerekele mengwagangwaga ba kene ba tshepega. (Gen. 5:32; 6:9, 10; Jobo 42:16, 17; bala Hezekiyele 14:14.) Fote Jehova o f’lo ya mahlong a mo nyaka ka matla ga Daniyele mo a kene a phela.—Dan. 10:11, 19.

3. Re nyoko lebelela ying ga hlogotaba yowa?

³ Ga hlogotaba yowa, re nyoko lebelela mekgwa ka mmedi ya gabutši ya Daniyele yo yi makiyeng gore Jehova a mo tseyele gedimo. Sa thoko, re nyoko hlatolla mekgwa yowa ra boya ra lebelela ka mokgo a yi šupetsiyeng. Sa go latela, re nyoko lebelela gore king so se gelepiyeng Daniyele gore a be le mekgwa yowa ya go bafala. Sa mafelelo, re nyoko fo re handahanda ka mokgo re ka mo kopiselang. Le mo yi le gore hlogotaba yowa mo ba yi ngwala ke mo ba naganne ka bo ba gore ba sa gola, ka mokana ga rune re ka tšhuta ga mošupetso wa Daniyele.

4. Daniyele o šupetsiye ka mokgo mang gore o na le lešiši? Re beyisele.

⁴ Batho ba gore ba na le lešiši, le bona baa tšhoga mara a ba lisetsi  tsotsone di ba paraka gore ba make tsa go loka. Daniyele ke mo go le mosogana wa go ba le lešiši. Lebelela ditaba ka dipedi mo a yyeng a šupetsa gore o šišimele. Ya mathomo yi makegiye gana hala ga mengwaga ka mmedi ka nthago ga mo Mabhabhilona ma psyitlannye Jerusalema. Kgoši Nebhukhadhinezara wa Bhabhilona o yye a ba le moloro wa go tshosa a lora ka sethombhe se segolo. O yye a tshosetsanya banna ka moka ba go hlalefa go tokegela le Daniyele gore o nyoko ba bolaya mo ba ka šitega go mmotsa tso a di loriyeng ba boya ba mo hlatollela gore di ra gore king. (Dan. 2:3-5) Ye lune, ne di nyaka Daniyele a make se sengwana ka go yakgoswa phela maphelo ya batho ne ma le kotsing. Daniyele o yye a “kena ke mokane a kgopela kgoši gore yi mo neye nako ya go hlatollela kgoši moloro wone.” (Dan. 2:16) Tsotsone ne di nyaka a be le lešiši le tumelo. A go na so se šupetsang gore Daniyele sa le a hlatolla meloro. O yye a kgopela banghana bage bo ba reng ke Šadhreke, Mmišaka le Abhednikho—ba gore mabitso yane ba ba reyye Bhabhilona—gore “ba kgopele Modimo wa ku legedimong gore a ba kwele go baba ga taba yowa ya sephiri.” (Dan. 2:18) Jehova o yye a fetola merapelo yone. Daniyele o thušiye ke Modimo gore a thogo hlatolla moloro wone wa Nebhukhadhinezara. Daniyele le banghana bage a sanka ba ba bolaya.

5. Daniyele o šupetsiye leng fote, gore di nyaka a šišimale?

⁵ Ka nthagonyana mo Daniyele a hlatolliye moloro wa sethombhe se segolo go yye gwa makega selo se sengwana sa gore ne di nyaka a šišimale. Nebhukhadhinezara o yye a lora tsa go tshosa fote. Moloro wone ke mo wo bolabola ka mohlare wo mongwana wo mogolo. Daniyele o yye a hlatollela kgoši moloro wone a kene a šišimele go tokegela le taba ya gore kgoši yi nyoko hlanya mengwaganyana ba boya ba yi tseyela le setulo. (Dan. 4:25) Kgoši ne yi ka fo ba yi naganne gore Daniyele ke lenaba la yona fote nke yi fetsiye ka Daniyele. Mara Daniyele o yye a šišimala ke mokane a yi hlatollela moloro wone.

6. Daniyele a ka fo ba a gelepiye king gore a šišimale?

⁶ Daniyele a ka fo ba a gelepiye king gore a šišimale mo a kene a phela? Ke nnete gore mo Daniyele go sa le ye monyana o tšhutiye ga papage le mmane wage. A re kamake gore ba yye ba theetsela melawo yo Jehova a yi neyyeng babelegi ba Maisrayele ke mokane ba tšhutisa ngwana bona Molawo wone wa Modimo. (Dot. 6:6-9) Daniyele ke mo a sa fo tšiba molawo nje ya go tshwana le Lesome la Melawo mara ke mo a tšiba tsa go tlala ga taba ya gore Maisrayele ma tshwanele ma  je ying le gore ma sa ji ying. b (Lef. 11:4-8; Dan. 1:8, 11-13) Fote Daniyele o tšhutiye ka batho ba Modimo ba ku botala fote ne a di tšiba gore go yye gwa makega ying ka bona mo ba sa theetsele melawo ya Jehova. (Dan. 9:10, 11) Tso Daniyele a yyeng a gahlana natso mo a kene a phela di makiye gore a sa kamake taba ya gore Jehova le mangeloyi yage ya gore ma na le matšhika baa mo thega.—Dan. 2:19-24; 10:12, 18, 19.

7. King se sengwana so se gelepiyeng Daniyele gore a be le lešiši? (Lebelela le sethombhe.)

⁷ Daniyele o yye a tšhuta tso di ngwadiyeng ke baporofeta ba Modimo le tso di porofitiyeng ke Jeremiya. Ga tso Daniyele a di tšhutiyeng o di bonne gore go se botala Majuda ba nyoko ma lokolla bobhantiting ku Bhabhilona. (Dan. 9:2) Mo Daniyele a bona seporofeto sa Bhayibele se makega, a re kamake gore tsotsone di napiye di maka gore a mo tshepe ga Jehova fote bo ba gore ga Modimo baa mo tshepa ba ka napa ba šišimala. (Tshwanisa le Maroma 8:31, 32, 37-39.) Sa go di phala ka moka ke gore Daniyele ne a rapela Papage wa ku legedimong gatleletlele. (Dan. 6:10) O yye a botsa Jehova ka moka tso a di sinnyeng ke mokane a mo kgotolela ka mokgo a tikwang. Fote Daniyele o yye a kgopela Jehova gore a mo gelepe. (Dan. 9:4, 5, 19) Phela le yene ne go le motho go tshwana le rune, byalo ke mo a sa belegiwa a na le lešiši. Mara, taba ya go tšhuta, go rapela le go tshepela ga Jehova yi mo gelepiye gore a be le mokgwa wone wa gabutši.

8. Re ka maka byang gore re be le lešiši?

⁸ Di nyaka re make ying gore re be le lešiši? Babelegi ba rune ba ka re hlohletsela gore re šišimale mara ba ka sa make gore re šišimale ka taba la gore bona ba ka mokgonone. Go ba le lešiši re ka go tshwanisa le go tšhuta selo sa nyuwane. Mokgwa wo mongwana wa go kgona go maka selo sone ke go lebelela ka mokgo ye a tšhutisang a makang ka gona o boya o mo kopisela. Le rune re ka tšhuta go ba le lešiši ka go lebelela bo ba gore ba na le mokgwa wone re boya re ba kopisela. Byalo, re tšhutiye ying ga Daniyele? Go fo tshwana naye, Lentsu la Modimo di nyaka re le tšibe mong go le tšiba. Di nyaka re ba le senghana sa thina ka matla le Jehova ka go bolabola naye gatleletlele re boya re mmotsa ka mokgo re tikwang. Fote di nyaka re mo tshepe ga Jehova, re sa kamake gore o nyoko re thega. Ke mokane mo tumelo ya rune yi liketsiwa, a go jiki re nyoko šišimala.

9. Di nyoko re gelepa ka ying mo re šišimala?

⁹ Phela mo re šišimala di re gelepa ka mekgwa ya go tlala. Tseya ka mošupetso wa Ben. O kenne sekolo hala Germany ga gore batho ka moka ba dumela ga taba ya gore dilo di f’lo timakegela fote ba tseya gore tso Bhayibele yi di bolabolang ga taba ya gore dilo di ro makiwa go fo ba setori. Tšatši le lengwana, Ben ba yye ba re a yeme mahlong ga tlelase ke mokane a hlatolle gore ke ntaba a dumela ga taba ya gore lephelo le ro makiwa. O yye a yemela so a se dumelang a kene a šišimele. Maphomela go yye gwa ba mafeng? Ben o re, “Thitšere yaka yi yye ya ntheetsela ka matla fote o yye a phrintha ditaba tso ke di berekisiyeng mo ke ba hlatollela ke mokane a phakisa tlelase ka mokana ga yona.” Bo ba kenang le Ben tlelaseng ba yye ba re king mara? Ben o re, “Ba go tlala ba theetsele tso ne ke di hlaya fote ba ntseyele hlogong.” Go fo tshwana le tso Ben a gahlanneng natso, di fo šupetsa gore batho ba gore ba na le lešiši ga go tlala ba hlompa ke ba bangwana. Fote ba ka gelepa ba bangwana gore ba tšibe Jehova. Di fo ba lekgwaying gore go na le tso di re hlohletselang gore re be le lešiši.

10. Anthe mo ba re go tshepega ba ra ying?

¹⁰ Ka ho Bhayibeleng mantsu ya Seheberu ya gore “go tshepega,” kela “go nyakanana tsa mannete”  ma hlatolla ka mokgo Modimo a šupetsang malata yage gore o ma nyaka ka matla. Bhayibele yi boya yi bolabola ka taba ya go tshepega ya gore malata ya Modimo ma dula ma šupetsana yona. (2 Sam. 9:6, 7) Go tshepega ga rune go ka ya mahlong go kene go hluhlutela mo nako yi kene yi ya. Tla re boneneng ka mokgo go tshepega ga Daniyele go yyeng gwa tiyelela ka gona.

11. Ke dilo difeng tso Daniyele a yyeng a gahlana natso tsa go liketsa tumelo yage mo a šele a gudiye? (Lebelela sethombhe sa ka tawong.)

¹¹ Ke ga go tlala ga gore ne di nyaka Daniyele a šupetse gore wa tshepega ga Jehova kela dho. Mara nakwela a na le mengwaga ya go teya ka ku ga 90 o yye a gahlana le tsa go thathafa ka matla. Ka nako yonone Bhabhilona ke mo yi hludiye ke Mamede le Maperesiya fote yi lawola ke kgoši Dariyase. Dindhuna tso ne di berekela kgoši Dariyase ke mo di hloyye Daniyele fote ne di sa hlompe le Modimo wage. Byalo ba yye ba polana gore Daniyele a bolayiwe. Ba yye ba ntsha molawo wa gore wo nyoko liketsa Daniyele gore ayitsano o nyoko tshepegela Modimo wage kela kgoši. So Daniyele ne a tshwanele go se maka ke go šupetsa gore wa tshepega ga kgoši fote a tshwane le ba bangwana ke mokane a lisetse go rapela Jehova 30 ya matšatši. Daniyele o kgetiye go tshepegela Jehova. Phela tsotsone di makiye gore Daniyele ba mmošele mokoting wa ditawu. Mara Jehova o rufiye Daniyele ka go mo phonisa molomong wa ditawu. (Dan. 6:12-15, 20-22) Re ka maka byang gore re dule re tshepega ga Jehova go fo tshwana le ka mokgo Daniyele a makiyeng?

12. Daniyele o makiye byang gore a dule a tshepega ga Jehova?

¹² Phela gore re tshepege ga Jehova, di nyaka re mo nyake tsa nkare ke moka. Daniyele ne a dula a tshepega ga Jehova ka taba la gore ne a mo nyaka ka matla ga Papage wa ku legedimong. A re kamake gore Daniyele ke mo a mo nyaka ka matla ga Jehova ka taba la gore o fetsiye nako a nagana ka mekgwa ya Jehova ya go bafala le ka mokgo a yi šupetsang. (Dan. 9:4) Fote Daniyele o ghayele ka dilo tsa gabutši tso Jehova a mo makeleng tsona le tso a di makeleng batho bage.—Dan. 2:20-23; 9:15, 16.

13. (a) Bo ba gore ba sa gola ba gahlana le dilo difeng tsa go liketsa taba ya gore baa tshepega? Re beyisele. (Lebelela le sethombhe.) (b) Mo o lebelele vidiyo yowa, o ka re king mo ba bangwana ba butsisa gore, ayitsano Dihlatse Tsa Jehova di thega banna bo ba kgetang go kgetisana go le banna le basadi ba go kgetisana go le basadi?

¹³ Go fo tshwana le Daniyele, bana ba rune ba phela le batho ba gore a ba hlompe Jehova le  melawo yage. Batho ba mošaga wonone a ba kwane le motho wa gore ga Modimo o mo nyaka ka matla. Ba bangwana ba liketsa ka matla go hlorisa bo ba gore ba sa gola gore ba khwanyudise ga taba ya gore baa tshepega ga Jehova. Mo re beyisa, lebelela tso di makegeleng mosogana ye ba reng ke Graeme, wa gore o dula ku Australia. O yye a gahlana le ntshitshire ye kgolo mo a le sekolong. Thitšere ya bona yi yye ya butsisa ka tlelaseng gore ba ka re king mo monghana wa bona a ba botsa gore ke yene monna wa go kwana le banna kela mosadi wa go kwana le basadi. Thitšere yone yitseri ka mokana ga bona bo ba yemang le taba ya gore monghana wa bona o kgetiye lephelo la mošaga wonone ba yeme ka nthoko ka yyoši ke mokane ba gore a ba yeme nayo le bona ba yeme ka nthoko ye nngwana. Graeme o yitseri, “Nna le Hlatse ye nngwana a sanka ra yema nayo taba yonone mara ka mokana ga bona ka ho tlelaseng ba yye ba thega maphelelo yane.” Ke mokane seyemo se yye sa thathafa ka matla fote ne di nyaka gore Graeme a šupetse gore wa tshepega ga Jehova. O re “Phela awara yi f’lo fela batho bo re kenang nabo tlelaseng le mong thitšere ba kene ba re poyila. Ke makiye so nka se kgonang gore ke yemelele so ke se dumelang nkene ke kgibiye fote ke šupetsa gore ke ya naganelana mara a sanka ba ntheetsela le go ntheetsela.” Graeme o yye a tikwa byang? O re, “Go bolabola nnete a di ya ntshwara gabutši mo bo ke kenang nabo tlelaseng ba ng’wela gedimo mara ke jabodisiye ke taba ya gore ke yye ka dula ke tshepega ga Jehova ke boya ke yemelela so ke se dumelang.” c

14. Ke mokgwa wofeng wo wo ka re gelepang gore re sa khwanyudisi ga taba ya go tshepega ga Jehova?

¹⁴ Go fo tshwana le Daniyele, mo re mo nyaka ka matla ga Jehova re ko napa re tikemisela go dula re tshepega Gage. Mo re tšhuta ka mekgwa ya gabutši ya Jehova taba ya go mo nyaka ka matla yi nyoko fo ya yi hluhlutela. Mo re beyisa, re ka tšhuta ka dilo tsa gore o di makiye. (Marom. 1:20) Mo nkare o nyaka go kikitela taba ya go mo nyaka ka matla ga Jehova le go mo hlompa, o ka bala dihlogotaba tsa go lategetsana tsa gore, “Ayitsano di ro Makiwa?” kela o lebelele dividiyo. O ka boya o lebelela tso di leng ga dipukwane tsa gore, Na Dilo tše di Phelago di Bopilwe? le ya gore Bophelo bo Thomile Bjang?—Ekwa Dikarabo tša Dipotšišo tše Hlano. Lebelela gore mogageru wa gore o sa gola wa go tšwa hala Denmark ye ba reng ke Esther o re king ka dikgatiso tsowa: “Di ya jabodisa ka mokgo di hlatollang ditaba. Dipukwane tsowa a di go botse gore o tshepe ying; mara di fo go beyela ditaba ke mokane wene mong wa tisegelela sepheto.” Ben ye go bolabodiwweng ka yene, o re: “Thulusi yowa ne yi tiyisa tumelo. Yi f’lo nšupetsa gore Modimo ke yene ye a makiyeng gore go be le lephelo.” Mo o fetsa go tšhuta dipukwane tsowa, o ka sa ganane le taba yo yi hlayang ke Bhayibele mo yi re: “Di ro go tshwanela wene Jehova Modimo wa rune gore o thanakiwe, o hlompiwe le go ba le matšhika ka gore o makiye dilo ka mokana ga tsona.”—Kut. 4:11. d

15. Ke mokgwa wofeng wo mongwana wa gore re ka ba le senghana sa thina ka matla le Jehova?

¹⁵ Mokgwa wo mongwana wa gore wo ka re gelepa gore re nape re mo nyaka ka matla ga Jehova ke ka go tšhuta ka lephelo la Morwayi wage ye ba reng ke Jeso. Mogageru wa mosadi wa gore o sa gola ye ba reng ke Samira, wa gore o dula ku Germany o makiye ka mokgonone. O re: “Ga Jehova ke mo tšibiye ka Jeso.” Mo Samira a sa le ye monyana ne di mo thathafela go kwisisa gore Jehova o na le ka mokgo a tikwang. Mara ne a kwisisa gore Jeso go na le ka mokgo a tikwang. O tokegele ka gore, “Ga Jeso ne ke mo kwisisa ka taba la gore ne a tlwayelega fote a kwana le dibananyana  ka matla.” Mo a kene a tšhuta ka Jeso o yye a napa a mamarelana le Jehova. Ke ntaba? O re: “Ka gonyana ka gonyana ke yye ka thomisa go kwisisa gore Jeso o di tsere ka moka tsa Papage. Ba tshwana ka tsa go tlala. Ke f’lo napa ke di bona gabutši gore ke ntaba Jehova a romele Jeso ho lefaseng, o makiye tsotsone ka taba la gore ne a nyaka gore batho ba mo tšibe gabutši ga Jehova.” (Joh. 14:9) Mo nkare o nyaka go tiyisa senghana sago le Jehova, ke ntaba o sa fetse nako ya go tlala o tšhuta ka Jeso? Mo o maka ka mokgonone, taba ya go nyaka Jehova ka matla le go tshepega gage yi nyoko fo ya yi hluhlutela.

16. Mo re tshepega tsotsone di nyoko re berekela ka mokgo mang? (Pisalema 18:25; Mmika 6:8)

¹⁶ Ga go tlala bo ba gore baa tshepega ba ba le senghana sa thina ka matla le ba bangwana fote se ya tshwarelela. (Rut. 1:14-17) Go tokegela gana hone, mo re tshepega ga Jehova re nyoko tikwa re kgibiye fote re kgotsofele. Ke ntaba? Ka taba la gore Jehova o tshepisa gore yene o nyoko tshepega ga bo ba mo tshepegelang. (Bala Pisalema 18:25; Mmika 6:8.) O fo nagana nje—ye a Makiyeng dilo wa matšhika ka moka o nabela go ba le senghana sa thina ka matla le rune! Fote mo re na le senghana sa thina ka matla le Jehova, a go na ntshitshire, wa go re phigisa kela le mong likgu le ka sa re yahluganyi naye. (Dan. 12:13; Luk. 20:37, 38; Marom. 8:38, 39) Phela ke mong taba ye kgolo go yekisela Daniyele le go dula re tshepega ga Jehova!

17-18. King se sengwana so re ka se tšhutang ga Daniyele?

¹⁷ Ga hlogotaba yowa, re f’lo lebelela mekgwa ka mmedi ya Daniyele. Mara di tlele tso re ka di tšhutang gage. Mo re beyisa, Jehova o makiye gore Daniyele a bone memmono ya go lategetsana fote a lore a boya a ro mo neya le matšhika ya gore a thogo hlatolla melayetsa ya seporofeto. Tsa go tlala diporofeto tsone di šele di makegiye. Tse dingwana di bolabola ka dilo tso di nyoko makegang ku mahlong tsa gore di nyoko yama motho ye mongwana le ye mongwana ye a phelang ho lefaseng.

¹⁸ Ga hlogotaba ya go latela re nyoko lebelela diporofeto ka dipedi tso di ngwadiyeng ke Daniyele. Mo re ka di kwisisa, di nyoko gelepa ka mokana ga rune ba banyana le ba bagolo gore re thogo segelela dipheto tsa gabutši gana byalo. Fote di nyoko re gelepa gore re tilukiselele ga tso di nyoko makegang go se botala, ka taba la gore re nyoko ba re šišimele fote re tshepega ka matla ga Jehova.