1-2. Magoši yawa ka mabedi ma fapana mo di tla kaye fote re nyoko petapeta ka diputsiso difeng?

TLA re bolaboleneng ka magoši ka mabedi ya gore ma yye ma phela ku botala. Ka yyoši ne yi lawola lesome la meloko ya mmušo wa Israyele; ke mokane ye nngwana ne yi lawola meloko ka mmedi ya mmušo wa Juda. Le mo ne ma phela ka dinako tsa go sa tshwane mara go na le tso ne ma tshwana ka tsona. Magoši yane ma le ka mabedi ma yye ma jikela Jehova fote ma fokola batho bage. Ma le ka mabedi ma yye ma rapela medimo ya dithombhe ma boya ma bolaya batho. Le mo go le ka mokgonone, ke mo go na le se sengwana so banna bo ka babedi ne ba sa tshwane ka sona. Ye mongwana wa bona o f’lo ya mahlong a maka dilo tsa go befa go segela a kgwa, mara ye mongwana o yye a sokologa ke mokane a tshwarediwa ga tso a di sinnyeng. Banna bowa ke mo go le bomang gabutšibutši?

² Mabitso ya banna bone ke mo go le Ahaba, kgoši ya Israyele le Manase, kgoši ya Juda. Taba ya gore banna bowa ka babedi a ba tshwane yi nyoko re tšhutisa gore mo ba re go sokologa ba ra ying. (Meber. 17:30; Marom. 3:23) Mo ba re go sokologa ba ra ying fote motho a ka šupetsa byang gore o sokologiye? Ka taba la gore le rune re nyaka gore Jehova a re tshwarele mo re sinnye, di nyaka re yi kwisisa gabutši taba yowa. Gore re thogo kraya diphetolo tsa diputsiso tsowa, tla re nyakolleneng tsa lephelo la magoši yawa ka mabedi ke mokane re bone gore re ka tšhuta ying ga mešupetso ya wona. Ke mokane re ko bona tso Jeso a di tšhutisiyeng ga taba ya go sokologa.

3. Ahaba ke mo go le kgoši ya mošaga mang?

³ Ahaba ke mo go le kgoši ya bošupa ga lesome la meloko ya mmušo wa Israyele. Ke mo a šadhiye le Jezebhele go leng morwediya  wa kgoši ya Sidoni ya go tšwa ga setšhaba sa lebowa sa gore ke mo se ghannye ka matla. Di ka makega gore mošadho wone wa bona wo makiye gore Israyele yi tsogatsoge. Mara tsotsone di makiye gore setšhaba se mamarolloge ga Jehova. Jezebhele ke mo a rapela modimonyana wa Bhaali, a boya a kutšetsela Ahaba gore a yetise mahlong sedumedi sone sa go sa yela, sa go maka bonghwahla ka tempeleng le go maka dihlabelo ka bananyana. Mo go sa tshwere Jezebhele, a go na moporofeta le ka wweši wa Jehova wa gore ne a bo pata. Ke mo a šele a bolayye baporofeta ba Modimo ba go tlala. (1 Mag. 18:13) Ahaba “ne a maka dilo tsa gore di fetelele mahlong ga Jehova go feta ba bangwana bo ba yyeng ba phela mo yene a soko lawola.” (1 Mag. 16:30) Jehova ke mo a sa takisi maahlo dilo tso ne di maka ke Ahaba le Jezebhele. Ke mo a di bona tso ba di makang. Mara ka taba la gore Jehova o kwelana go baba, o yye a romela moporofeta Eliya gore a pasopise batho Bage go soko sinyega. Mara Ahaba le Jezebhele ba yye ba fo tiwomisa dihlogo.

4. Ahaba ne a nyoko tlela ke tsa mošaga mang fote tsotsone di yye dya mo tshwara ka mokgo mang?

⁴ Go yye gwa segela nako ya gore Jehova a yemenyana ga taba ya go lefisa pelo. O yye a roma Eliya gore a ye botsa Ahaba le Jezebhele tso di nyoko ba tlelang. Mutši wa bona ka mokana ga wona ke mo wo nyoko suwediwa gwa fela ka wona. Mantsu ya ma hlayyeng ke Eliya ma yye ma mo kwisa go baba ga Ahaba! Sa go makatsa ke gore monna yene wa go ba le magetla o yye a “tinyanafatsa.”—1 Mag. 21:19-29.

5-6. King so se šupetsang gore Ahaba ke mo a sa sokologa tsa mannete?

⁵ Ahaba o yye a tinyanafatsa ka nako yonone, mara tso a di makiyeng ka nthago di šupetsiye gore ne a sa sokologa tsa mannete. Phela ka nakwela go sa lawola yene a sanka a tihlupa ka go fetsa ka medimo ya Bhaali. Fote a sanka a hlohletsela batho gore ba rapele Jehova. Tsa go šupetsa gore o sokologiye di mo phukulusannye gatleletlele.

⁶ Ka nthagonyana ga mo Ahaba a kgopele Kgoši ya go loka yo ba reng ke Jehošafate ya ku Juda gore yi mo gelepe go lwa le Masiriya, Jehošafate o yye a mo yeletsa gore ba thomise ka go bolabola le moporofeta wa Jehova. Ahaba o yye a gana di sa tloga, a re: “Go sa na le morene mongwana wa gore a ka re butsisela ga Jehova; mara ke mo hloyye, ka taba la gore mo a porofeta aa bolabole tsa go bafala ka nna, o bolabola tsa go befa fela.” Le mo go le ka mokgonone, ba yye ba bolabola le moporofeta Mikaya. Phela tsetsela Ahaba ne a sa nyake go di kwa, moporofeta wa Modimo o yye a fo mmotsa tsona! Ahaba wa go tiwomisa hlogo, o yye a hlahlela moporofeta wa Modimo jele, a lisetsa go sokologa ke mokane a kgopele Jehova gore a mo tshwarele. (1 Mag. 22:7-9, 23, 27) Le mo kgoši yone yi di kgonne go bošela moporofeta wa Jehova jele, mara yi ka sa di kgone go thibelela tso di porofitiwweng gore di makege. Ka nthago ga hone, Ahaba o yye a bolayiwa ntweng.—1 Mag. 22:34-38.

7. Mo Ahaba a šele a kgwile, Jehova o yye a mo tseya go le motho wa mošaga mang?

⁷ Mo Ahaba a šele a kgwile, Jehova o yye a napa a šupetsa gore monna yene ke mo a mo tseya byang. Ka nthago ga mo Kgoši ya go loka Jehošafate yi buyye gaye yi tšhireletsegiye, Jehova o yye a romela moporofeta Jekgu gore a ye a mo wolole ga taba yo a yi makiyeng ya go berekisana le Ahaba. Moporofeta wa Jehova o yitseri: “Ayitsano ke ba dipelo tse diphifadu bo o tshwaneleng go ba gelepa, o boye o kwane le ba gore ba hloyye Jehova?” (2 Dikor. 19:1, 2) Byalo lebelela taba yowa gabutši: Mo nkare Ahaba ne a sokologiye tsa mannete, moporofeta wa Modimo ne a ka sa re ke monna wa pelo ye phifadu wa gore o hloyye Jehova. Nnete ke gore Ahaba o yye a šupetsa gore wa tisola, mara a sanka a šupetsa gore o sokologiye tsa mannete.

8. Mošupetso wa Ahaba wo re tšhutisa ying ga taba ya go sokologa?

⁸ Re ka tšhuta ying ga mošupetso wa Ahaba? Mo Ahaba a kwa molayetsa wa Eliya wa dilo tsa go  sasamela tso di nyoko tlelang ba mutši wage, o yye a thomisa ka go tinyanafatsa. Wa tšiba yone ne yi le taba ya gabutši. Mara tso a di makiyeng ka nthago, ke mo di šupetsa gore ne a sa sokologa tsa mannete. Go sokologa tsa mannete, a yi taba ya gore motho o fo kgongwetsa ke dilo tso a di makiyeng ka nako yonone. Tla re lebeleleng mošupetso wo mongwana wa gore wo nyoko re gelepa go kwisisa gore mo ba re go sokologa tsa mannete ba ra ying gabutšibutši.

9. Manase ke mo go le kgoši ya mošaga mang?

⁹ Mo go šele go fitiye makgolo ka mabedi ya mengwaga, Manase go yye gwa ba kgoši ya Juda. Di ka makega gore tso a di makiyeng ke mo di bifiye ka matla go feta tso Ahaba a di makiyeng! Bhayibele yi re: “O kwatisiye Jehova ka go maka dilo tsa befa ka matla mahlong gage.” (2 Dikor. 33:1-9) Manase o yye a maka dialetare tsa medimo ya matsaka fote a hloma diphate tsa go hlawolega—go leng taba ya go kgotamela sethombhe sa modimonyana wa mosadi—mong ka teng ga tempele ya go hlawolega ya Jehova! Ke mo a maka tsa masalamose le boloyi. Fote o yye “a falatsa madi ya go tlala ya batho ba go sa sinya selo.” Ga bo a ba bolayyeng go kena le taba ya gore o yye a maka gore “barwayi bage ba fete mollong,” mo a makela medimo ya matsaka dihlabelo.—2 Mag. 21:6, 7, 10, 11, 16.

10. Jehova o wolodiye kgoši Manase byang fote king so a se makiyeng mo ba mo wolola?

¹⁰ Manase o yye a maka go tshwana le Ahaba, a fo tiwomisa hlogo mo Jehova a mo pasopisa ka baporofeta Bage. Mo goya-goya, “Jehova o romele dindhuna tsa masole ya kgoši ya Asiriya gore di lwe le [Juda], ke mokane dya tšhokela Manase, dya mo tlemelela ka diketane dya mo yisa Bhabhilona.” Mo Manase a kene a le jele ga naga ye nngwana, o yye a nagana ka matla ka taba yowa. Ke mokane “a sa lisetse go tinyanafatsa ka matla ga Modimo wa bokokwane wa bokokwane wage.” A sanka a felela gana hone. O yye “mahlong a phophotela Jehova Modimo gore a mo kwele go baba.” Gabutšibutši, Manase “a sanka a lisetsa go rapela Modimo.” Ye lune, phela monna yela wa pelo ye phifadu ke yenene, o šele wa tšhentšha. O yye a thomisa go tseya Jehova go le “Modimo wage,” a boya a mo rapela a sa fetsi.—2 Dikor. 33:10-13.

11. Dikoronika wa Bobedi 33:15, 16 yi re, Manase o šupetsiye byang gore o sokologiye tsa mannete?

¹¹ Mo nako yi kene yi ya, Jehova o yye a fetola merapelo ya Manase. Ke mo a di bona gore mo monna yewa a re o tšhentšhiye, ne a sa timakisi. Ka taba la gore ne di yelana le tso ne a di rapelela, Jehova o yye a mo theetsela ga Manase mo a mo llela di tšwa pelong ke mokane a mo dumelela gore a lawole fote. Manase a sanka a kgana ka lešuba lo le mo thulegeleng la gore a šupetse gore o sokologiye tsa mannete. O makiye tso di šitiyeng Ahaba. O yye a tšhentšha maphelelo. O yye a sa jikajiki, a fetsa ka sedumedi sa matsaka fote a maka gore batho ba rapele Modimo wa mannete. (Bala 2 Dikoronika 33:15, 16.) Ka taba la gore Manase o fetsiye mengwagangwaga a kutšetsela ba mutši wage le bo ba mo latelelang, ne di  nyaka gore a be le lešiši le tumelo gore a thogo tšhentšha dilo. Mo Manase a šele a le thina le go kgwa, o yye a liketsa ka matla go lukisa tso a di sinnyeng. Di bonala nkare ke yene ye a yyeng hlohletsela motlogolo wage Josiya, wa gore ka nthago go yye gwa ba kgoši ya gabutši ka matla.—2 Mag. 22:1, 2.

12. Mošupetso wa Manase wo re tšhutisa ying ga taba ya go sokologa?

¹² Re ka tšhuta ying ga mošupetso wa Manase? O yye a tinyanafatsa a boya a maka le tse dingwana. O yye a rapela, a kgopela go kwediwa go baba. Fote a tšhentšha maphelelo. O liketsiye ka matla go lukisa tso a di sinnyeng fote a fetsa le pelo gore o nyoko berekela Jehova a boya a gelepa ba bangwana gore le bona ba make ka mokgonone. Mošupetso wa Manase wo maka gore le ba bangwana ba gore ba sinnye ka matla ba be le tshepo. Re napa re di bona gabutši gore Jehova Modimo “o lukiye fote o tikemisele go tshwarelana.” (Pis. 86:5) Di ya kgonega gore bo ba sokologang tsa mannete ba tshwarediwe.

13. Re šupetse so re ka se tšhutang ga taba ya go sokologa.

¹³ Manase aa f’lo re wa tisola ka tso a di sinnyeng ke mokane gwa felela gana hone. Re tšhuta selo se segolo gage ga taba ya go sokologa. Lebelela mošupetso wowa: Tla re fo re o ya ga setolo sa gore ba rekisa dilo tsa gore di ro bhakiwa ke mokane o segela o re o nyaka khekhe. Mara ye a rekisang hone setolo o fo tla a go neya lekata a sa go neye khekhe. Ayitsano o ka tloga nalo? Dho! Ayitsano di ka go gelepa mo ye a rekisang hone setolo a go hlatollela gore lekata lone le lona ba le berekisa mo ba maka khekhe? O nyoko tiyisa ganong o re dho! Ka mokgonone, Jehova le yene o kgopela bo ba go sinya gore ba sokologe. Ke taba ya gabutši mo motho wa go sinya a tisola ka tso a di makiyeng. Gore motho a sokologe, di nyaka a thomisa ka go tisola mara a di felele gana hone. Go nyakega le ying fote? Re tšhuta tsa go tlala ga mošupetso wa go tikisa pelo wo Jeso a wo hlayyeng.

14. Ga mošupetso wo Jeso a wo hlayyeng, morwayi ye wa gore ne a lahlegiye o thomisiye ka go maka ying go šupetsa gore o sokologiye?

¹⁴ Ga Luka 15:11-32, Jeso o bolabodiye ka mošupetso wa go tikisa pelo wa morwayi wa gore ne a lahlegiye. Mosogana yene o yye a jikela papage, a tloga gaye ke mokane “a phanakela a ya ga poleke ya kgole.” A sinyanya dilo tsage ka go phela lephelo la go sa hlamatsega. Mo a šele a goga thabeng, a thomisa go nagana dilo gabutši. A thomisa go di bona gore dilo ke mo di thelela nakwela a sa le ku ga papage. Mo Jeso a fo yi beya o re, mosogana yene “hlogo yage ya thomisa go bereka.” A fetsa ka gore a boyele gaye a kgopele papage gore a mo tshwarele. Taba ya gore morwayi yene a šinye a di bone gore o potlomele go segela kaye, ke ye kgolo ka matla. Mara ayitsano tsotsone di yenele? Le ka mbhitšane. Ke mo di nyaka a maka se sengwana!

15. Ga mošupetso wa Jeso, morwayi ye ne a lahlegiye o šupetsa ka mokgo mang gore o sokologiye?

¹⁵ Morwayi ye ne a lahlegiye o šupetsiye gore o sokologiye tsa mannete ga tso ne a di maka. O  yye a tshwara tsela a leba gaye. Ke mokane mo a segela ga papage a re: “Ke sinyele Modimo fote le wene ke go sinyele. A di sa ntshwanela tsa gore ba mpitse morwayi wago.” (Luk. 15:21) Mo mosogana yene a ntsha so leng ka pelong yage, o napiye a tišupetsa gore o nyaka go lukisa senghana sage le Jehova. O di bonne gore tso a di makiyeng di kwisiye papage go baba. Ke mo a tikemisele go bereka ka matla gore papage a mo yamogele fote, la go šinya a nabela gore ba mo tshware nkare ke sebereki sa papage! (Luk. 15:19) Mošupetso wowa, a yi fo ba taba ya go tikisa pelo nje. Taba yowa yi tšhutisa ka ditšhiko tso bagolo ba phutego di nyakang ba di tseyele gedimo gore ba thogo bona gore nje Mokreste wa gore o sinnye ka matla wa resa mo a re o sokologiye.

16. Ke ntaba di ka thathafa gore bagolo ba bone gore motho o sokologiye tsa mannete go segela kaye?

¹⁶ A di lula gore bagolo ba di bone gore nnete motho wa gore o yye a sinya ka matla o šele o sokologiye. Ke ntaba? Bagolo a ba di kgone go bona dipelo, byalo di nyaka ba kraye tso di šupetsang gore mogageru yene o tšhentšhiye le gore o kganela kgole le tso di yyeng dya mo gorometsa. Go gongwana, mo motho a sinya ka bomu a di lula ga bagolo bo ba tshwaraganang le taba yage gore ba tshepe gore o sokologiye tsa mannete.

17. (a) Re ka šupetsa byang gore mo motho a kwisiye go baba ke tso a di makiyeng a di rele gore o sokologiye tsa mannete? (b) Makorente wa Bobedi 7:11 yi re, king tso motho wa gore o sokologiye tsa mannete di nyakang a di make?

¹⁷ Lebelela mošupetso wowa. Mogageru ye mongwana o fetsiye mengwaga ya go tlala a kene a maka bonghwahla. O yye a fo re tsee ka taba yone, a sa botse mosadi wage, banghana bage le bagolo gore ba mo gelepe. Mo goya-goya, ba mo tanya. Mo ba mmotsa gore ba di bonne tso a di makang, o yye a dumela ke mokane a šupetsa nkare wa tisola. Ayitsano wa resa? Bagolo bo ba tshwaraganneng le taba yage ba ka sa fo tshepa gore dilo tso a di makiyeng di mo kwisa go baba. Tsa go befa tso a di makiyeng a dya ro mo tlonya, o di makiye a kene a di bona mengwaga ya go tlala. Mola ba sa mo tanya; nke a f’lo re tsee ka taba yone. Byalo, bagolo di nyaka ba bone tso di šupetsang gore o tšhentšhiye tsa mannete ga tso a di naganang, ka mokgo a tikwang le maphelelo. (Bala 2 Makorente 7:11.) Motho yene di ka mo tseya nako ya go lefa ka matla gore a šinye a šupetse gore o tšhentšhiye. Di ka makega gore a ntshiwe ka phutegong ya Sekreste nakonyana ya go lefa.—1 Makor. 5:11-13; 6:9, 10.

18. Motho wa gore o ntshiwwe ka phutegong di nyaka a šupetse ka ying gore o sokologiye tsa mannete, fote maphomela go nyoko ba mafeng?

¹⁸ Gore motho wa gore o ntshiwwe ka phutegong a šupetse gore o sokologiye tsa mannete, di nyaka a sa lofe megahlanong fote a berekise tso bagolo ba mo yeletsiyeng ka tsona tsa gore a be le nako ya go rapela le go tšhuta Bhayibele ka moka matšatši. O nyoko ntsha maahlo dikwakweng gore a pasope gore a sa goromele gana hala a yyeng a goromela gona. Mo a ka karakara ka matla gore a lukise senghana sage le Jehova,  a ka sa kamake gore o nyoko mo tshwarela fote bagolo ba nyoko mmusetsa ka phutegong. Nnete ke gore mo bagolo ba tshwaraganne le taba ya motho wa gore o sinnye, ba pombhola taba ye nngwana le ye nngwana go ya ka seyemo fote ba yahlula ka go kwelana go baba.

19. Go sokologa tsa mannete di rela ying? (Hezekiyele 33:14-16)

¹⁹ Re tšhutiye gore go sokologa tsa mannete a di rele go fo re “ke masopo” ga tsa go kekema tso re di makiyeng. Di rela gore re tšhentšhe ka mokgo re naganang le ka mokgo re tikwang gore re thogo maka dilo gabutši. Tsotsone di tokegela le go lomoga ga dilo tsa go befa tso ne re di maka ke mokane re boya pateng ya Jehova. (Bala Hezekiyele 33:14-16.) So motho wa gore o sinnye di nyakang a tihlupa ka matla ka sona, ke go lukisa senghana sage le Jehova.

20-21. Mara re ka mo gelepa byang motho wa gore o sinnye ka matla?

²⁰ Jeso mo a bolabola ka selo so go leng se segolo ka matla ga mmereko wage, o yitseri: “Ke tlele go maka gore bo ba go sinya ba sokologe.” (Luk. 5:32) Ke so le rune di nyakang re tihlupa ka sona. Tla re fo re re ya di kwelela gore monghana wa rune ye mogolo o sinnye ka matla. Re nyoko maka byang?

²¹ Mo re liketsa go dulela tso monghana rune a di sinnyeng, re ko ba re mmolayisa. Tsotsone re di makang di ka sa phomelele ka taba la gore Jehova o re lebelele. (Diy. 5:21, 22; 28:13) O ka gelepa monghanago ka go mo gopotsa gore bagolo baa di nyaka go mo gelepa. Mo nkare monghanago wa gana go ye hlayeng ga bagolo, wene tlogamela o ye o ba botse, sosone se ko šupetsa gore wa di nyaka go gelepa monghanago. Phela senghana sage le Jehova se šele ka sethapane!

22. Re nyoko petapeta ka ying ga hlogotaba ya go latela?

²² Byalo, re nyoko re king mo motho tso tsa go sinya a tšwa natso kgole di šinya di maka gore bagolo ba fetse ka gore a ntshiwe ka phutegong? Ayitsano tsotsone di rela gore a ba mo kwele go baba? Ga hlogotaba ya go latela, re nyoko lebelela gore Jehova o ba wolola byang bo ba sinnyeng a kene a šupetsa gore o ba kwela go baba le gore tsotsone re ka di kopisela byang.