HLOGOTABA YA LEPHEPHE LA KA TAWONG | BHAYIBELE—KA MOKGO YI PHONNENG

Bhayibele yi Hludiye ba go yi Phigisa

SA GO KA SINYA BHAYIBELE: Batho ba go tlala ba dipolotiki le ba go yeta mahlong ba dikereke ba yye ba polana go maka dilo tsa gore a di yelane le molayetsa wa Bhayibele. Ga go tlala ke mo ba berekisa matšhika ya bona ya go lawola gore ba rakele batho gore ba sa be le Dibhayibele, go di maka kela go di hlatolla. Tseya ka mešupetso ka mmedi ke yowa:

• Gana hala ga bo 167 B.C.E.: Kgoši Antiochus Epiphanes wa gore ke mo a gapeletsa Majuda gore ma dumele ga sedumedi sa Segerika, o yye a re ba sinyanye dipuku ka mokana ga tsona tsa Mangwalo ya Seheberu. Morene mongwana ye ba reng ke Heinrich Graetz wa go bolabola ka dilo tsa ku botala o re mo dibereki tsa kgoši yone “di kraya mangwalo ya Molawo, ke mo di ma tlerolanya di boya di ma tšhuba fote batho ba gore ne ba ma bala gore ba be le matšhika le go kgomoletsega ke mo ba ba bolaya.”

• Gana hala ga 800 ya mengwaga ya go fela: Ba bangwana ba go yeta kereke ya Khatolika mahlong ke mo ba kwatisa ke gore ke mo go na le batho gana mone kerekeng ba gore ke mo ba tšhomayela tso Bhayibele yi di tšhutisang ba sa tšhomayele tsa kereke ya Khatolika, batho bone ba gore ke mo ba na le dipuku tsa Bhayibele ke mo ba sa tshwara Dipisalema ka Selathini, byalo ba go yeta mahlong ke mo ba re ba kgelogiye. Mokgahlo wa kereke ye nngwana wo yye wa beya molawo wa gore banna “ba nyakane le bo ba gore ba kgelogiye ga kereke ya bona fote ba tshepege mo ba kene ba nyakanana nabo  . . ba fatafate ka ho dintlong tsa bona le ga dikamara tsa gore di wutamme gore ba kraye dipuku tsa Bhayibele tso ba naganang gore ba natso. . . . Ba nyoko sinya ntlo ya motho ye mongwana le ye mongwana wa gore o kgelogiye ga kereke ya bona.”

Hala bo ba hloyyeng Bhayibele ba yye ba kgona go yi sinya, nke molayetsa wa yona wo sa tšibege.

KA MOKGO BHAYIBELE YI PHONNENG: Kgoši Antiochus ke mo a lebelele ga poleke ya Israyele, mara Majuda ke mo ma šele ma dula le ga dipoleke tse dingwana. Gabutšibutši bowa ba go tšhutega ba re ka dinako tsa mapostola, Majuda ya go tlalanyana ke mo ma sa sa dula Israyele. Majuda ke mo ma beya Mangwalo ya wona disinagogeng fote Mangwalo yane ke mo ma berekisa ke bo ba phidiyeng ka nthago ga Majuda yane le Makreste.—Mebereko 15:21.

Gana hala ga 800 ya mengwaga ya go fela, batho ba go kwana le Bhayibele ba yye ba tiyisela mo ba ba hlorisa, ba fo ya mahlong ba hlatolla le go kopolla Mangwalo. Magareng ga mengwaga ya bo 1400 ke mo go soko ba le motšhini wa go phrintha mara di ka makega gore dikopa tse dingwana tsa Bhayibele ne di šele di le gona ka mebolabolo ya go teya gana hala ga 33. Ka nthago ga mone, ba yye ba hlatolla Bhayibele le go yi gatisa ka mokgwa wa go makatsa.

MAPHOMELA: Magoši le ba go yeta mahlong ba dikereke ba liketsiye go sinya Bhayibele, mara a go na puku ya gore yi yye ya sabalatsiwa go tshwana le Bhayibele kela ya gore yi yye ya hlatolliwa go tshwana nayo. Yi yye ya tšhentšha melawo le mebolabolo ya dinaga tse dingwana fote ya tšhentšha le maphelo ya dimiliyoni tsa batho.