HLOGOTABA YA LEPHEPHE LA KA TAWONG | BHAYIBELE—KA MOKGO YI PHONNENG

Bhayibele yi Phonne mo Batho ba Liketsa go Tšhentšha Molayetsa wa Yona

SA GO SINYA BHAYIBELE: Bhayibele a ya bola fote yi phonne le mo batho ba yi phigisa. Le mo go le sone, bo ba go kopolla le ba go hlatolla ba liketsiye go tšhentšha molayetsa wa Bhayibele. Ka nako ye nngwana ba liketsiye go maka gore tso Bhayibele yi di bolabolang di yelane le ditšo tsa bona, ba lisetsa go maka gore ditšo tsa bona di yelane le Bhayibele. Tla re bone tse dingwana ke tsowa:

• Poleke ya go rapela ga yona: Gana hala ga 400 le 100 ya mongwaga mo Jeso a soko tla ho lefaseng, bo ba ngwadiyeng dipuku tsa mathomo ka dine tsa Bhayibele ka Sesamariya ba tšhediye mantsu ga Eksoda 20:17 ya gore “ku Aargaareezem. Gana mone o nyoko maka aletare.” Masamariya ke mo ma tshepiye gore ma nyoko maka gore Mangwalo ma yeme le taba ya wona ya go yaga tempele “Aargaareezem,” kela Thabeng ya Gerizim.

• Taba ya gore Modimo ke batho kararo ya bona: Mo Bhayibele yi soko ba le 300 ya mengwaga ba yi fetsiye, morene mongwana wa go dumela taba ya gore Modimo ke batho kararo ya bona, o tšhediye mantsu ga 1 Johane 5:7 ya gore “ku legedimong go na le Papa, Lentsu le Moya wa go Hlawolega: fote batho bowa kararo ya bona ke selo ka ssoši.” Mantsu yane ke mo ma se šiyo ga mangwalo ya mathomo. Bruce Metzger o re: “Go tlugisela gana hala ga mengwaga ya bo-500 go ya mahlong, mantsu yane ne ma šele ma krayega ga mangwalo ya go kopolliwa ka letsogo ya Selathini sa Botala le Vulgate ya [Selathini].”

• Lebitso la go hlawolega: Dilo tso Majuda ma di tshepang tsa gore a di šiyo ke tsona di makiyeng gore bo ba go hlatolla ba segelele sepheto sa gore ba ntshe lebitso la Modimo ka Mangwalong. Ba ntshiye lebitso la Modimo ba tšhela mabitso ya go hlompa ya go tshwana le “Modimo” le “Morena,” ya gore ka ho Bhayibeleng a ma rele Ye a makiyeng dilo fela, ma ka rela le batho, dilo tso ba di berekisang mo ba rapela medimo ya dithombhe fote ma ka rela le Diyabolo.​—Johane 10:34, 35; 1 Makorente 8:​5, 6; 2 Makorente 4:4. *

KA MOKGO BHAYIBELE YI PHONNENG: Sa mathomo, le mo nkare batho ba bangwana ba go kopolla Bhayibele ne ba sa tseyele mmereko wone gedimo kela ba sa tshepege, ba bangwana ba go tlala ke mo go le digele fote ba wo maka gabutši mmereko wone. Gana hala ga mengwaga ya bo 500 C.E. le bo 900 C.E., Mamasorete ma kopolliye Mangwalo ya Seheberu ke mokane ba maka mangwalo ya gore ba re ke mangwalo ya Mamasorete. Ba re ke mo ba ro balela mantsu le dihlaka tso di ngwadiwweng, gore ba bone gore ba ngwadiye so go leng sona. Mo ba kraya mantsu ya gore ba naganela gore a yi wona ga mangwalo ya ne ba kopolla ga wona, ne ba ma ngwala ka ho thoko. Mamasorete ne ma sa nyake go tšhentšha molayetsa wa Bhayibele. Phrofesa Moshe Goshen-Gottstein o yitseri: “Ke mo ba tseya gore go wo tšhentšha ka bomu ke molato wo mogolo ka matla.”

Sa bobedi, taba ya gore lekgono mangwalo ya go ngwadiwa ka letsogo ma tlele, yi gelepa bo ba go tšhutela tsa Bhayibele gore ba thogo bona mantsu ya gore a yi wona. Mo re beyisa, ba go yeta mahlong ba dikereke ba fetsiye mengwaga ba tšhutisa gore Bhayibele ya bona ya Selathini ya tshepega. Mara ga 1 Johane 5:7 ba tšhediye mantsu ya gore a yi wona, ya gore re bolabodiye ka wona ka ho kgakala. Mantsu yane ya gore a yi wona ma kenne le ga Bhayibele ya Sekgowa ya King James Version ya gore yi tseyediwa gedimo! Ba wunyulliye ying mo ba kraya mangwalo ya mangwana ya go ngwadiwa ka letsogo? Bruce Metzger o yitseri: “Mantsu ya ma leng ga 1 Johane 5:7 a ma šiyo ga mangwalo ya ku botala ya go ngwadiwa ka letsogo (ya Syriac, Coptic, Armenian, Ethiopic, Arabic, Slavonic), ma fo ba ga ya Selathini fela.” Tsotsone di makiye gore ba tlose mantsu yane ya gore a yi wona mo ba hlatolla Bhayibele ya King James Version le Dibhayibele tse dingwana ka bonyuwane.

Ayitsano mangwalo ya botala ya go ngwadiwa ka letsogo ma šupetsa gore molayetsa wa Bhayibele wo sa na wo le ka mokgonola? Mo ba kraya Mangwalo ya go Phutiwa ya Lewatle la go Kgwa ka 1947, bo ba go tšhutega ba yye ba kgona go lebelela mangwalo ya Mamasorete ya Seheberu gore ayitsano ma tshwana le mangwalo ya Bhayibele ya go phutiwa, ya gore ka nako yone ne ma na le mengwaga ya go teya ka ku ga sekete ma ngwadiwwe. Ye mongwana wa go bereka ka Mangwalo ya go Phutiwa ya Lewatle la go Kgwa o yitseri lengwalo ka lloši la go phutiwa “le napa le ro šupetsa gore Majuda ya gore ma fetsiye mengwaga ya go teya ka ku ga sekete ma kopolla mangwalo ka letsogo, ma yye ma maka mmereko wone gabutši ma tshepega ka matla.”

Layibhrari ya Chester Beatty ya ku Dublin, Ireland, yi na le diphaphirase tsa gore ampore di ba le puku ye nngwana le ye nngwana ya Mangwalo ya Sekreste ya Segerika. Tse dingwana tsa tsona di na le gana hala ga 100 ya mengwaga mo re bala go tlugisela ka nako yo Bhayibele ba fetsiyeng go yi ngwala. The Anchor Bible Dictionary yi re le mo molayetsa wa Bhayibele wo kopolliwwe gatleletlele, tso di tšhentšhiwweng ke tse dinyana ka matla mara molayetsa a wa tšhentšha.

MAPHOMELA: Taba ya gore go fediye mengwaga ya go tlala le ya gore go na le mangwalo ya go tlala ya go ngwadiwa ka letsogo a ya sinya molayetsa wa Bhayibele, gabutšibutši yi makiye gore wo nape wo yela. Sir Frederic Kenyon o re: “A yi šiyo puku le ka yyoši ya botala ya gore ba yi kopolliye gatleletlele go tshwana le yowa fote a re kamake gore molayetsa wo re wo balang lekgono ga Mangwalo ya Sekreste ya Segerika go sa na go le wonola.” Ye mongwana wa go tšhutega ye ba reng ke William Henry Green mo a bolabola ka Mangwalo ya Seheberu o re: “Re ka hlaya re sa kamake gore a go na mmereko wa gore wo kopolliwe ka mokgo wo leng ka gona go tshwana le wowa.”

[Tsa ku tlase]

[Monopo]

“Re ka hlaya re sa kamake gore a go na mmereko wa gore wo kopolliwe ka mokgo wo leng ka gona go tshwana le wowa”