Jehova ke Mang?
Phetolo ya Bhayibele
Bhayibele yi re Jehova ke Modimo wa mannete, ye a Makiyeng dilo ka mokana ga tsona. (Kutullo 4:11) Moporofeta Abrahama le moporofeta Moše ba yye ba mo rapela, go fo tshwana le ka mokgo Jeso a yyeng a mo rapela ka gona. (Genesi 24:27; Eksoda 15:1, 2; Johane 20:17) Ke yene Modimo, mara yi seng wa motho ka wwoši mara wa ‘batho ka mokana ga bona’.—Pisalema 47:2.
Jehova ke lebitso la Modimo lo le nyarelang ka ho Bhayibeleng la gore a le tshwane le mabitso ya mangwana. (Eksoda 3:15; Pisalema 83:18) Le tšwa ga lentsu la Seheberu lo le relang gore “ye a makang gore dilo di be gona,” ba go tlala ba gore ba tšhutegiye ba nagana gore lebitso lone le rela gore “O ba so a nyakang go ba sona.” Hlatolla yowa yi napa yi re kwatla, mo go bolabodiwa ka dilo tso Jehova a di Makiyeng le mmereko wage. (Jesaya 55:10, 11) Bhayibele yi re gelepa gore re tšibe Jehova, ka matlamatla ka mokgo a re nyakang ka gona.—Eksoda 34:5-7; Luka 6:35; 1 Johane 4:8.
Lebitso la Modimo ka Seheberu mo le hlatolliwa ka Sekgowa ke Jehova—dihlaka tsowa ka dine יהוה (YHWH) di tšibega go le Thetragramathone. Le ga Seheberu sa botala a go tšibege gore lebitso lowa la go hlawolega le bitsiwa byang. Le mo go le ka mokgonone, lebitso “Jehova” le na le ditaba tsa go tlala tsa botala ka Sekgowa, le nyarela la mathomo ga hlatollo ya Bhayibele ya William Tyndale ya 1530. a
Ke ntaba ka mokgo go bitsiwang lebitso la Modimo ka Seheberu sa botala go sa tšibegi?
Seheberu sa botala ne se ngwadiwa se se na dihlaka tsa go kgona go yema di le ntoši, ne se berekisa dihlaka tsa go sa kgone go yema di le ntoši. Ne di ba lula ga batho ba go kgona go bolabola Seheberu gore ba berekise dihlaka tsa go kgona go yema di le ntoši. Mara le mo go le ka mokgonone, ka nthago ga gore Mangwalo ya Seheberu ya (“Testamente ya Botala”) ma fele, Majuda ya mangwana ma yye ma thomisa go dumela dilo tsa go tšiba ke bona, tsa gore a di gabutši go berekisa lebitso la Modimo. Mo ba bala mangwalo ya gore ne ma na le lebitso la Modimo, ne ba tšhela mabitso ya go tshwana le ya gore “Morena” kela “Modimo.” Mo nako yi kene yi ya, tso ne ba di dumela le ka mokgo ne ba le bitsa ka gona di yye dya fela. b
Ba bangwana ba nagana gore lebitso lowa la go hlawolega ne le bitsiwa ka mokgo “Yahweh,” mola ba bangwana ba nagana ka mokgwa wo mongwana. Lengwalo la go Phutiwa la sekopa sa Lefitiko la go tšwa Lewatleng la go Kgwa, mo le hlatolla lebitso lowa ka Segerika le re ke Iao. Ba mathomo bo ne ba ngwala Segerika ba bolabodiye gore lebitso lowa la gore Iae le bitsiwa ka mokgo, I·a·beʹ, le ka mokgo I·a·ou·eʹ, mara a gona mokgwa wa go šupetsa gore ne go bolabodiwa byang ku botala ka Seheberu. c
Tso ba di bolabolang ka lebitso la Modimo ka ho Bhayibeleng tsa gore a yi tsona
Matsaka: Ba go hlatolla ke bona ba titšheleleng lebitso lo la “Jehova”.
Nnete: Lebitso la Modimo ka ho Bhayibeleng ne le nyarela gana hala ga 7 000 ka mokgwa wa Thetragramathone. d Ba go tlala ba go hlatolla ba ntshiye lebitso la Modimo ba ngwala tsa go mo thanaka tsa go tshwana le “Morena.”
Matsaka: Modimo wa matšhika ka moka aa nyake lebitso la go mo hlawola.
Nnete: Modimo o hlohletsele bo ne ba ngwala Bhayibele gore ba berekise lebitso lage ga tleletlele, fote o botsa bo ba mo rapelang gore ba berekise lebitso lage. (Jesaya 42:8; Juwele 2:32; Malaki 3:16; Maroma 10:13) Le mo go le ka mokgonone, Modimo o pasopisiye maporofeta ya matsaka ya ne ma leketsa gore batho ba lebale lebitso lage.—Jeremiya 23:27.
Matsaka: Go ya ka setšo sa Majuda, lebitso la Modimo ne le tshwanele le ntshiwe ka ho Bhayibeleng.
Nnete: Ke nnete gore Majuda ya mangwana ya ne ma ngwala, ma ganne go bolabola ka lebitso lowa la go hlawolega. Le mo go le ka mokgonone, a ba le ntsha ka ho Dibhayibeleng tsa bona. Ga se sengwana le se sengwana, Modimo aa nyake re latelela tso batho ba di hlayang tsa go sa kwane le melawo yage.—Matewu 15:1-3.
Matsaka: Lebitso lowa la go hlawolega, a di nyake le ngwadiwa ka ho Bhayibeleng ka taba la gore a le nape le tšibega gabutši gore le bitsiwa byang ka Seheberu.
Nnete: Taba yowa yi napa yi ro šupetsa gabutši gore Modimo o lebelele gore batho ba mebolabolo ka moka, ba bitse lebitso lage ka mokgo le bitsiwang ka gona ka mebolabolo ya bona. Le mo go le ka mokgonone, Bhayibele yi hlaya gore bo ne ba rapela Modimo ku botala, ba go bolabola mebolabolo ya go sa tshwane ba bitsiye lebitso lowa gabutši ka mebolabolo ya bona.
Bona mošupetso wa Leisrayele lo ba reng ke Jošuwa la go yahlula. Makreste ya ku botala ya gore ne ma bolabola Seheberu ne ma bitsa lebitso lage gore ke Yehoh·shuʹaʽ, mola le gore ya ne ma bolabola Segerika ne ma re ke I·e·sousʹ. Bhayibele yi bolabola ka hlatollo ya lebitso la Seheberu la Jošuwa, yi šupetsa gore Makreste ma latelele mokgwa wa gabutši wa go berekisa lebitso lo, ka mmolabolo wa bona.—Mebereko 7:45; Maheberu 4:8.
Molawo wowa o sa na o bereka mo re hlatolla lebitso lowa la go hlawolega. Sa go jabodisa ka matla, ke gore lebitso la Modimo le busetsiwwe polekeng ya lona ka mo Bhayibeleng.
a Tyndale o berekisiye lentsu “Iehouah” mo a hlatolla kapheta (5) ya dipuku tsa mathomo tsa Bhayibele. Mo nako yi kene yi ya, Sekgowa se yye sa tšhentšha, fote lebitso lowa la go hlawolega le ngwadiwa ka Sekgowa sa gana byalo. Mo re beyisa, ka 1612 Henry Ainsworth o berekisiye lentsu “Iehovah” mo a kene a hlatolla puku ya Pisalema. Ka 1639, mo a kene a pombhola tso a yyeng a di hlatolla o berekisiye lebitso la “Jehova.” Go tokegela hone, ba go hlatolla Bhayibele ya American Standard Version ya gore yi ntshiwwe ka 1901, ba busetsiye lentsu “Jehova” mo ne go nyarela lebitso la go hlawolega ka Seheberu.
b New Catholic Encyclopedia, Second Edition, Volumu 14, maphephe 883-884, yi re: “Ka nthago ga gore ba tšwe bobhantiting, lebitso lo la Yahweh ba yye ba le tseya go le la go hlawolega ka matla, ke mokane ba thomisa go le tšhentšha ba tšhela ADONAI kela ELOHIM.”
c Gore o kraye tsa go tlala lebelela appendix A4, “Lebitso la go hlawolega ka Mangwalong ya Seheberu” ga Phetolelo ya Lefase le Lefsa ya Mangwalo a Makgethwa.
d Lebelela Theological Lexicon ga Testamente ya Botala, Volumu 2, maphephe 523-524.