E be e le ka Sontaga mesong ge Dihlatse tša Jehofa di be di bokane bakeng sa borapedi. Banna, basadi le bana ba e ka bago ba 200 phapošing e nngwe kua Baku, Azerbaijan ba be ba theeditše polelo yeo e theilwego Beibeleng.

Maphodisa a ile a šwahlela phapoši yeo a latelwa ke bahlankedi ba mmušo le babegi ba ditaba ba swere dikhamera tša thelebišene. Ga se a šitiša feela ditirelo tša bodumedi tša Dihlatse tša Jehofa eupša a ile a ba a itia banna ba mmalwa, a phuruphutša lefelo leo di bego di le go lona ntle le tumelelo ya kgoro ya tsheko gomme a roga Dihlatse tšeo le go di amoga tšhelete, dikhomphutha le dipuku le dipukwana tša phuthego tšeo di theilwego Beibeleng. Maphodisa a a ile a swara Dihlatse tše dintši gomme a di iša seteišeneng sa maphodisa ke moka a di golega ka diiri tše mmalwa. Badiredi ba tšwago dinageng di šele bao ba hlankelago moo ba ile ba golegwa matšatši a sego kae gomme ba bušetšwa dinageng tša gabo bona. Go bontšhwa ga tlhaselo yeo thelebišeneng go ile gwa nyenyefatša Dihlatse.

Ditiragalo tše tšeo di diregilego ka December 24, 2006, e bile melato ya mathomo yeo Dihlatse tša Jehofa di e begilego Kgorong ya Yuropa ya Ditokelo tša Batho (ECHR) kgahlanong le mmušo wa Azerbaijan. Ga e sa le go tloga ka nako yeo, Dihlatse di begile melato e mengwe e 18 go ECHR ya mabapi le go gatakelwa ga tokologo ya tšona ya bodumedi.

Dikgopelo tšeo di dirilwego go ECHR kgahlanong le Azerbaijan ga e sa le go tloga ka January 31, 2014

Mehlala e latelago e gatelela a mangwe a mathata ao Dihlatse tša Jehofa di lebanego le ona kua Azerbaijan ao a dirilego gore di ipiletše go ECHR gore di bontšhwe toka.

• Go Ganetšwa go Ngwadišwa Lefsa

  Dihlatse tša Jehofa di ile tša ingwadiša ka lekga la pele ka December 22, 1999, kua Baku gomme di ile tša ingwadiša lefsa le State Committee for Work with Religious Associations (SCWRA), e lego komiti ya mmušo yeo e šomago ka ditaba tša bodumedi ka February 7, 2002. Ka 2009, mmušo wa Azerbaijan o ile wa fetoša Molao wa wona wa Tokologo ya Bodumedi gomme wa nyaka gore madumedi ka moka a ingwadiše lefsa. Dihlatse tša Jehofa di ile tša dira kgopelo ya tšona, eupša SCWRA e ile ya gana kgopelo yeo ka baka la melawana e mengwe. Le ge mmušo o be o sa dutše o ena le pego ya go ingwadiša ga Dihlatse ya 2002, o ile wa gana go di dumelela gore di ingwadiše lefsa ka tlase ga melao e mefsa ya naga ya bodumedi.

• Go Tlaišwa ke Maphodisa

  Dihlatse tša Jehofa di bokana beke le beke magaeng a tšona gore di sware ditirelo tša bodumedi. Ka makga a mmalwa, maphodisa a ile a šwahlela magae a Dihlatse le go šitiša ditirelo tšeo ntle le tumelelo ya kgoro. A ile a swara gampe bohle bao ba bego ba le moo, a ba golega ka diiri tše mmalwa seteišeneng sa maphodisa ke moka a ba amoga dipuku le dipukwana tšeo di theilwego Beibeleng tšeo di dirišwago borapeding bja tšona. Dihlatse tše dingwe di ile tša lefišwa tšhelete e ntši kudu. Ka 2011, Dihlatse tše tshela kua Ganja di ile tša golegwa le go lefišwa mo e ka bago diranta tše 120 000 ka baka la go ba sebokeng sa bodumedi seo se sa dumelelwago ke mmušo. Tlhaselo ye ya maphodisa e diregile morago bjale ka January 11 le ka March 2, 2014.

• Go Lekolwa ga Dipuku le Dipukwana

  Azerbaijan ke yona feela yeo e lego setho sa Lekgotla la Yuropa * seo se ilego sa hloma lenaneo la go gapeletša go lekola dipuku le dipukwana tša bodumedi, gomme se se kgahlanong le molaotheo wa naga ye. * Dipuku le dipukwana tšeo di theilwego Beibeleng tša Dihlatse tšeo di tšwago dinageng tšeo e lego ditho tša Lekgotla la Yuropa di ka thibelwa goba tša iletšwa ka morago ga go lekolwa. Dipuku le dipukwana tšeo di akaretša ditokollo tša Morokami, e lego makasine wa Dihlatse wa bodumedi woo o tšwago kgwedi le kgwedi. * Dikgoro tša tsheko tša Azerbaijani di ile tša phaela ka thoko melato ya Dihlatse ya mabapi le go lekolwa ga dipuku le dipukwana tša tšona ke SCWRA.

Mekgatlo ya ditokelo tša batho ya dinaga tše dingwe e ile ya hlahloba le go bolela seo e se lemogilego ka molao wa bodumedi wa Azerbaijan le ka tsela yeo e swarago madumedi ka yona.

• Pego ya Ngwaga le Ngwaga ya 2013 ya U.S. Commission on International Religious Freedom, e lego khomišene ya mabapi le ditaba tša bodumedi, e re: “Le ge mmušo wa Azerbaijan o ipotša gore ga o na bothata le bodumedi, maemo a tokologo ya bodumedi a gwahlafetše, kudukudu ka morago ga go thewa ga molao wa bodumedi woo o thibelago tokologo ya bodumedi wa 2009.”

• Pego ya European Commission against Racism and Intolerance (ECRI), e lego khomišene ya Yuropa ya mabapi le kgethollo ya semorafo e bontšhitše go tshwenyega kudu ka boemo bja go thibela tokologo ya bodumedi bjoo bo kgomago madumedi ka moka. Mabapi le molao wa bodumedi wa Azerbaijan, khomišene ye e boletše gore: “E laela balaodi ba mmušo wa Azerbaijani gore ba thee molao woo .... gore o sepedišane le dinyakwa tša Tumelelano ya Yuropa ya Ditokelo tša Batho.”

• Council of Europeʹs Venice Commission, e lego khomišene ya Venice ya lekgotla la Yuropa, e ile ya ntšha ditaelo tše di kwagalago tša gore mmušo wa Azerbaijan o fetoše Molao wa wona wa Tokologo ya Bodumedi. Khomišene ye e itše: “Molao wo o na le dithibelo tše dintši tšeo di lego kgahlanong le ditekanyetšo tša melao ya ditšhabatšhaba. ... Melawana yeo e laolago ditaba tše bjalo tša mabapi le molao ka kakaretšo, bao ba holwago ke tokologo ya bodumedi le tokelo ya go latela letswalo, go ngwadišwa ga bodumedi, go se laolwe ga bodumedi ke mmušo le go tswalelwa ga dihlopha tše dingwe tša madumedi, go gana go tsenela bošole ka baka la letswalo, taba ya go tutueletša motho gore a sokologele bodumeding bjo bongwe gotee le go gatišwa le go phatlalatšwa ga dipuku le dipukwana tša bodumedi go swanetše go lebelelwa lefsa.”

Lefaseng ka bophara Dihlatse di tšeela godimo tokologo ya motheo ya polelo, ya go bokana, ya go gwerana, tokelo ya go latela letswalo le tokologo ya bodumedi. Di tšeela godimo mebušo yeo e di dumelelago go thabela ditokelo tšeo. Sehlopha se senyenyane sa Dihlatse tše ka bago tše 2 500 le bao ba rapelago gotee le tšona kua Azerbaijan di holofela go thabela tokologo ya bodumedi yeo e thabelwago ke madumedi a mangwe ao a lego nageng ya gabo tšona.